Boladagi qo'rquv hissini yengish - Психология - Презентации

Boladagi qo'rquv hissini yengish

Загружено в:

17.05.2023

Скачано:

0

Размер:

9334 KB

Hayotda hech qanday hatolik bo’lmaydi, qachonki o’zimiz bu hatolikni qilmaguncha

Qo'rquv – bu tabiiy his etish jarayonidir. U juda katta kuchga ega bo'lib, bizning hayotga o'z ta'sirini o'tkazadi. Ushbu hissiyot himoya vazifasini bajarib, havf paydo bo'lish paytida ishga tushadi. “ Qo'rquv ” – o’zi nima?

“ Kichkintoylarda qo'rquv hissi ongida rivojlanadi, hayolini egallab turgan bir fikr butun bir tanani egallaydi u biror bir insondan yuqtirib olinmaydi” – deb ta’kidlaydi psixolog Viktor Boyko.

Bolaning qo'rquvlari haqiqiydir! Bolaning qo'rquvlarini hisobga olmagan holda, befarq bo'lmang, ayniqsa ularning ustidan kulmang. Har bir yoshda o'ziga xos qo'rquv turlari mavjud.

Bir yoshdan ikki yoshgacha bo'lgan bolalar da qo’rquv Bir yoshgacha bo'lgan bolalarni baland tovushlar va ovozlar yoki onaning uzoq yo'q bo'lishi qo'rqitadi. Ikkidan uch yoshgacha bo'lgan bolalarni turli jazolar, og'riq va shu bilan bog'liq bo'lgan shifokorlar huzuri, shu bilan birga yolg'iz qolish va qorong'ulikda qolish qo'rqitadi.

Uch yoshdan so'ng Uch yoshdan so'ng bolaning tasavvur etishi juda keng rivojlanadi, bola o'zi o'ylab topgan yoki hayolida tasvirlab olgan narsalari sababli qo'rqish holatlari yuzaga kelishi mumkin. Bola qancha katta bo'lsa, uning qo'rquvlari ham shuncha ongli tusni egallay boshlaydi

Olti-yetti yoshlik bolalar Olti-yetti yoshlik bolalar momaqaldiroq, balandlik va chaqmoqdan qo'rqishni boshlaydilar. Boladagi qo'rquvni ma'lum, undagi sifatni rivojlantirish usuli sifatida qarang va ularni yengib o'tish va nima sababdan aynan shunday o'zini his etayotganini tushuntirish lozim. Tushuntirish ishlari esa bolaga kelajakda as qotadi.

Insondagi qo'rquv hissi Insondagi qo'rquv hissi bu o'zini himoya qilish kabi foydali vazifani bajaradi. Lekin uning me'yordan ortiq ko'payib ketishi havflidir, u bolaning ruhiyatiga ta'sir etadi. Bola qo'rqqanida sizdan yordam qo'lining albatta kelishini aniq bilishi kerak, u nimadan qo'rqayotganini va o'sha tuyg'ulari haqida sizga so'zlab berishi kerak. Tasvirlab, so'zlab berilgan qo'rquv hissiyoti - bu uni yengishdagi yarim yo'l deb aytsa ham bo'ladi. Bola uchun ana shu tuyg'uni his etish juda dahshatlidir, lekin ota- onaning bolani tushunmasligi bu undan ham dahshatliroqdir. Bola o'z ota-onasidan mehr-muhabbatni, qo'llab-quvvatlashni kutib turadi.

Ta'qib qiluvchi qo'rquv - u bola bilan sodir bo'lgan konkret holat sababli paydo bo'ladi, so'ng esa shu kabi takroriy holatlar yuzaga kelsa ta'qib etaveradi. O'ylab topilgan qo'rquv (eng ommabop) - u ma'lum holat bilan yuzaga kelmaydi, aksincha bola o'zi u yoki bu yerda eshitgan yoki ko'rgan narsa yoki holatni o'ylab topib, uni tasavvurida rivojlantiradi. Ruhiy jihatdan sog'lom bolajonlarda qo'rquvning asosan 2 turi kuzatiladi:

Qorong'ulikdan qo'rqish - o'ylab topilgan qo'rquv U bolaning boy tasavvuri bilan bunyod etiladi, bola qorong'ulikni qo'rqinchli va dahshatli narsalar bilan bog'laydi. Masalan suvdan qo'rqish agar bola biron marta cho'kish holati yoki shunga yaqin holat bo'lib o'tgan bo'lsa bo'lishi mumkin. Shunga o'xshash holat yuzaga kelmagan bo'lsa ham o'ylab topilgan bo'lishi ham mumkin. Aksariyat holatlarda ota-onalarning o'zlari bolalarda qo'rquv hissining paydo bo'lishiga bilmagan hollarida ham ta'qib qiluvchi, ham o'ylab topilgan qo'rquvlarning paydo bo'lishiga sababchi bo'lib qolishadi.

Masalan bu yerda oddiy misolni keltirib o'tish mumkin Kuzatgan bo'lsangiz, ba'zida bola yiqilganida ota-onalarning qo'rqib ketishi ularning yuzlarida shundoqqina aks etadi va ayrim holatlarda (jiddiy yiqilish bo'lmasa ham) bola og'riqdan emas, ota- onasining holatini ko'rib yig'laydi. Bunday holatda ichingiz tirnalsa ham, tinch va osuda ko'rinishni saqlab ko'ring va : "Tur bolajonim, hech narsa bo'lmadi, qayerga shuncha shoshib chopib ketyapsan?". Ana shunday so'zlardan so'ng bolani kuzatib ko'ring. Odatda biz bola yiqilsa bunday deymiz: "Bechoraginam, yiqildingmi? Qattiq urdingmi? Hech qayering og'rimayaptimi?"

Mana shu ikki oddiy misol orqali biz bola ongida o'zgarishni paydo bo'lishiga sababchi bo'lamiz. Birinchi holatda bolada yiqilishdan bo'lgan og'riqni unutish va bu narsa bola uchun jiddiy o'ylantiradigan narsa emasligini degan fikrni harakat va munosabatimiz bilan tushuntirgan bo'lamiz. Ikkinchi holatda esa aksincha, bolada birinchidan ushbu holatga nisbatan negativ munosabat va yiqilish juda jiddiy narsa ekanligini bola ongida muhrlanib qolishiga sababchi bo'lib qolishimiz mumkin. Fikrimizni aniqroq qilib aytadigan bo'lsak, bolada yaxshi narsalarni eslab qolishiga ko'makchi bo'lishimiz, yomon narsalarni esa eslab qolmasligi uchun uni chalg'itish va doim yaxshi gapirish kerakligini aytmoqchimiz.

Bolajonlarga qo'rquv hissidan yiroq bo'lishida biz nima bilan yordam bera olamiz? Agarda qo'rquv qorong'ulik bilan bog'liq bo'lsa, u holda: - bolani 21.00 dan o'tkazmasdan uxlatishni tavsiya etamiz; - kunduzi harakatli faoliyat turlari bilan mashg'ul etish; - uyqudan oldin hech qanday faol o'yin turlari bilan mashg'ul bo'lishiga, sarguzashli va ko'p o'ylantiradigan mul'tfil'mlarni tomosha qilishga ruxsat bermaslik; -bolani uxlashiga bir o'zini yotqizmang, aksincha bola uxlab qolgunicha uning yonida bo'ling; -yotishdan oldin tinchgina ertaklar va allalar aytib bering. Bola o'z qurquvlarini ichida saqlashi va ular haqida ko'p o'ylashi - juda havflidir.

Endi qo'rquvdan xalos bo'lishning boshqa turlari haqida so'z yuritamiz Avvaliga bola bilan suhbatlashib ko'rishga urining. Lekin shunday borligicha, katta odamga gapirgandek so'ramang. Ya'ni "Sen nimadan qo'rqyapsan?" va shu yerning o'zida uni bunday qilmaslikka unamang. Bu yerda ma'lum ertak yordamida buni amalga oshirish mumkin. Masalan, ertakda farzandingiz - bosh qahramondir, u ertak davomida turli qiyinchiliklarga duch keladi, lekin ertakning yakunida esa u mard va jasur bo'lib barcha qiyinchiliklarni, shu bilan birga qo'rquvni ham yengadi. Ertak davomida siz bola aynan nimadan qo'rqayotganini va undan qay usulda xalos bo'lishni bilib olishingiz mumkin.

Yana bir usullardan biri bu - qo'rquvning suratini chizish va uni shu yo'lda yengishdir. Bolalar surat chizganlarida ham qo'rquvni bilib olish mumkin. Aytib beriladigan usullardan ko'ra chizish usuli qo'rquvni yanada yaqqol ifoda eta olishda yordam beradi. Undan tashqari qo'rquv suratini yondirib tashlash mumkin, bola o'z qo'rquvini ana shu usulda ham yengishi mumkin. Yondirish ham havfli va bola uchun g'oya bo'lib xizmat qilmasligi uchun biz qo'rquv suratini boshqa chiroyli suratga aylantirib yuborishimiz ham mumkin.

INSONNI QO`RQUV BOSHQARADI

 Psixolog Z.Freyd bo`yicha ob’ektiv xavotir tushunchasi o`z ichiga tash q i dunyodagi xavfning real vaziyatini q amrab oladi. Bu vaziyat shaxs tomonidan tahlika xavf-xatardek idrok etiladi. Xavfni idrok etish esa, emotsional reaktsiya hosil qiladi. Nevrotik xavotir ob’ektiv xavotirdan shu bilan farq qiladiki, xavf-xatar manbai tash q i dunyoda emas, balki shaxsning o`zida, uning ichki dunyosida mavjud bo`ladi.

Qo'rqmas va mard inson Qo'rqmas va mard inson - bu hech narsadan qo'rqmaydigan emas, o'z qo'rquv va vahimalari ustidan g'olib kelgan insonlardir.

Похожие

Yosh davrlarini tabaqalash nazariyasi

Shaxsning hissiy- irodaviy sohasi. Iroda

Bolalardagi psixologik muammolar. O’smir shaxsida axloqiy tushunchalar paydo bo’lishi

Yosh davrlarni tabaqalash va yosh inqirozlari

Kasb tanlash sirlari