Shaxs – tafakkur va mustaqil fikrlashning subyekti sifatida - Педагогиka - Презентации

Shaxs – tafakkur va mustaqil fikrlashning subyekti sifatida

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1008.08203125 KB

АУДИТОР ТОМОНИДАН МЕЪЁРИЙ-ҲУҚУҚИЙ ҲУЖЖАТЛАРГА РИОЯ ҚИЛМАСЛИК ФАКТЛАРИ ТЎҒРИСИДА МАЪЛУМ ҚИЛИНИШИ Shaxs – tafakkur va mustaqil fikrlashning subyekti sifatida

Reja: 1. Tushunish va tafakkur qilishning ijtimoiy mohiyati. 2. Tafakkurning turlari. 3. Tafakkur mahsullari va operatsiyalari3230331E 0203 04 14 1703 04 35 01

Tavsiya etilgan asosiy adabiyotlar:  Maklakov A.G. Obshaya psixologiya: Uchebnik. – SPb.: Piter, 2010. – 36-51 s.  Nemov R.S. Obshaya psixologiya. Uchebnik. – SPB.: Piter, 2009. – 32- 39 s.  Ibragimov X.I. Pedagogik psixologiya: pedagogika va psixologiya. O’quv qo’llanma. – T.: O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2009. – 20-38 b.  Ivanov, P.I. Umumiy psixologiya: Darslik. O’zROO’MTV. – T.: O’zbekiston faylasuflari milliy jamiyati nashriyoti, 2008. – 15-20 b.  Rubinshteyn S.L. Osnovi obshyey psixologii. – SPb.: Piter, 2008. – 85- 113 s.  Karimova V.M., Hayitov O.E., Akramova F.A., Lutfullayeva N.X. Umumiy psixologiya. Darslik. – T.: TDIU, 2010. – 81-96 b.  Karimova V.M. Psixologiya. O’quv qo’llanma. – T.: A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, «O’zAJBNT» markazi, 2002. – 205 b.  Karimova V.M., Sunnatova R.I., Tojibayeva R.N. Mustaqil fikrlash. – T.: Sharq, 2000. – 111 b.

Tafakkur ... – inson ongining bilish obyektlari hisoblanmish narsa va hodisalar o’rtasida murakkab, har tomonlama aloqalarning bo’lishini ta’minlovchi umumlashgan hamda mavhumlashgan aks ettirish shaklidir.

Tafakkur ... • birinchidan , tafakkur va fikrlash jarayonlari – bu bilish jarayonlari; • ikkinchidan , ular ham shaxs tomonidan borliqni umumlashtirib, bilvosita aks ettirish shakli; • uchinchidan , bu jarayonlar ham eksperimental psixologiya tomonidan o’rganiladi; • to’rtinchidan , tafakkur bilishning eng oliy va yuqori darajadagi shaklidir.

Tafakkur qilishimizni ta’minlovchi organ – bu bizning m i y a m i z . Kallamizga kelgan barcha o’y- xayollar – bu f i k r l a r d i r .

Normal insonni fikrsiz tasavvur qilib bo’lmaydi, har on, har daqiqada odam miyasi qandaydir fikrlar bilan band bo’ladi. Ularni tartibga solish, keragiga diqqatni qaratish, ichki yoki tashqi nutq vositasida uni yechish – f i k r l a s h jarayonidir PSIXIKA PSIXIK JARAYONLAR BILISH JARAYONLARI TAFAKKUR3F 4E

Insayt – oydinlashuv … Muammoning yechimi ba’zan birdan, yorqin yulduzday yarq etib paydo bo’ladi. Bunday psixologik holat psixologiyada insayt – oydinlashuv deb ataladi160C04

Tafakkur turlari... Hayot mobaynida o’qiganlarimiz, ma’lum shart- sharoitlarda konkret dalillar va nazariy bilimlar asosida mushohada qilgan bilim va g’oyalarimiz asosida yuritgan fikrlash jarayoni n a z a r i y t a f a k k u r d i r . Undan farqli a m a l i y t a f a k k u r bevosita hayotda va harakatlarimiz mobaynida hosil bo’lgan fikrlarimizga asoslanadigan tafakkurimizdir.

Tafakkur turlari... K o ’ r g a z m a l i - h a r a k a t t a f a k k u r i amaliy tafakkurga mohiyatan yaqin bo’lib, uning xususiyati shundaki, u ham odamning real predmetlar xususiyatlarini o’rganish, ko’z bilan ko’rib, bevosita his qilish paytidagi fikrlash jarayonini nazarda tutadi. K o ’ r g a z m a l i - o b r a z l i t a f a k k u r esa ko’rgan- kechirgan narsalar va hodisalarning konkret obrazlari ko’z oldimizda gavdalangan chog’da ularning mohiyatini umumlashtirib, bilvosita aks ettirishimizdir.

Tafakkur turlari... M a n t i q i y t a f a k k u r – bu mavhum tafakkur bo’lib, so’zlar, so’zda ifodalangan bilim, g’oya va tushunchalarga tayangan holda bevosita idrokimiz doirasida bo’lmagan narsalar yuzasidan chiqargan hukmlarimiz, mulohazalarimiz bu tafakkurga misol bo’la oladi. Masalan, olam, uning noyob va murakkab hodisalarini falsafiy o’rganish faqat mavhum, abstrakt tafakkur yordamida mumkin bo’ladi.

Tafakkur turlari... Fikrlashimizning yana bir turi r e p r o d u k t i v bo’lib, uning mohiyati – ko’rgan-bilgan narsamizni aynan qanday bo’lsa, shundayligicha, o’zgarishsiz qaytarish va shu asosda fikrlashga asoslanadi. Undan farqli p r o d u k t i v y o k i i j o d i y t a f a k k u r – fikrlash elementlariga yangilik, noyoblik, qaytarilmaslik qo’shilgandagi tafakkurni nazarda tutadi.

Tafakkur turlari... Shunga bog’liq bo’lgan k o n v e r g e n t fikrlash masalaning yechimi faqat bitta bo’lgandagi fikrlashni nazarda tutsa, d i v e r g e n t t a f a k k u r – fikrning shunday turiki, u shaxsga bir muammo yoki masala yuzasidan birdaniga bir nechta yechimlar paydo bo’lishini taqozo etadi. Aynan ana shunday ijodiy tafakkur divergent shaklda bo’lsa, u ijodiy parvoz, yangiliklarni kashf etishga asos bo’ladi.

Kreaktivlilik yoki tafakkurning kreaktiv turi … – shundayki, u go’yoki yo’q joyda bor qiladi, ya’ni oddiygina, jo’ngina narsalarga boshqacha, birovlarnikiga o’xshamagan tarzda fikrlashga imkon beradi. Bunday tafakkur turi “ hammaga o’xshab fikrlash” yoki shablonli, zerikarli fikr yuritishdan farq qilib, narsa va hodisalar mohiyatidagi o’ziga xoslik, noyoblik sifatlarini ham anglashga yordam beradi.1A10 09

U C H A L A S I N I Q O ’ S H I B , Y A N G I J U M L A L A R T U Z I S H K E R A K QALAM KO’L AYIQ

Tafakkurning predikativ turi … Freyd bunday tafakkur turini mantiqiy tafakkurga qarshi qo’ygan edi. Chunki uning mohiyati quyidagicha: agar ikkita fikrdagi kesim bir xil bo’lsa, ongsiz ravishda shaxs uning egasini bog’lay boshlaydi. Masalan, “Aqlli odamlar yozda ko’k choy ichadilar”. “ Men yozda doimo ko’k choy ichaman”. “ Demak, men aqlli odamman”.01

Sun’iy intellekt yoki tafakkur Bu – inson tafakkuriga o’xshatib, uning ishlash tamoyillariga asoslanib yuratilgan va maxsus kompyuter dasturlari doirasida ko’plab muammolarni hal qilishga qaratilgan intellekt yoki “aql” turidir. Masalan, MYCIN deb nomlanuvchi dastur yuqumli kasalliklarni diagnostika qilishga mo’ljallangan bo’lib, u yuzlab tibbiyot xodimlarining faoliyatiday samara bilan ishlab kelmoqda1C14

K.Yung klassifikatsiyasi I n t u i t i v t i p l i l a r . Bu shunday toifali kishilarki, ularda ko’pincha hissiyotlar mantiqdan ustun keladi va miya faoliyati bo’yicha ham o’ng yarim sharlar faoliyati chapnikidan ustunroq bo’ladi. Ko’rib, his qilib, yorqin emotsional munosabat shakllantirilmaguncha, bunday odamlar biror narsa xususida fikrlarini bayon eta olmaydilar1A

K.Yung klassifikatsiyasi F i k r l o v c h i t i p l a r . Bunday kishilarda doimo mantiq, mulohaza hissiyotlardan ustun bo’ladi va miyasining chap tomoni o’ngiga nisbatan dominanta (ustun) hisoblanadi. Bundaylar gapira boshlashsa, ko’pincha, “Faysasuf bo’lib ket-e”, deb ham qo’yishadi. Chunki ular o’zlarigacha bo’lgan bilimlar, mantiqiy fikrlash borasidagi yutuqlarga tayanib, doimo to’g’ri gapirishga, doimo fikrlarini mantiqan asoslash – argumentatsiya qilishga harakat qiladilar.1A

Tafakkur qilish tishunchalar xulosalar hukmlar Tafakkur qilish jarayonining mahsullari 01

Hukm 1- hukm: O’zbekiston – mustaqil davlat. 2-hukm: Qirg’iziston – mustaqil davlat. 3-hukm: Qozog’iston – mustaqil davlat. 4-hukm: Turkmaniston – mustaqil davlat. 5-hukm : Tojikiston – mustaqil davlat. Demak, Barcha Markaziy Osiyo davlatlari – mustaqildir.23

Fikrlash operatsiyalar i analiz sintez mavhumlash- tirish taqqoslash umumlash- tirishFikrlash jarayonini ta’minlovchi operatsiyalar klassifikatsiyasi 1C 09 01 0A 1B 0C 1A 1A 19 1A 24 0D1B0810

Fikrlash jarayonini ta’minlovchi operatsiyalar klassifikatsiyasi analiz (fikran narsa va hodisalarga taalluqli sifat va xususiyatlarni alohida qilib ajratish, tahlil qilish)1 2 sintez (analiz jarayonida ajratilgan qismlarni yana fikran birlashtirish, qo’shish) 3 mavhumlashtirish (alohida biror xususiyatni ajratib, boshqa- laridan fikrni chalg’itish, ayrim xossani mavhumlashtirish) 4 taqqoslash (predmetlar va ularga xos bo’lgan xususiyatlarni fikran bir-biriga solishtirish, umumiy va farq qiluvchi jihatlarini topish) umumlashtirish (umumiy va muhim sifatlariga ko’ra predmetlarni guruhlashtirish, umumiylashtirish) 524 0D1B 04 46 1C 01 02 03 01 1B 03 11 46 11 04 06 01 0D 0C 0D110D110B 46 18 05

Ma’mulotning anglanganligi i p i o x o y a s l g

Xotiraning sakkiz qonuni:27

O’zlashtirilish lozim bo’lgan ma’lumotning xotirada saqlanish bosqichlari:291D 2A

Ortiqchasini ko'rsating …

Yordam olishga ko’nikib qolganlar bir kun kelib ko’rsatma ham olishga ham o’rganadilar.

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

Interaktiv (faol) o'qitish usullari rivojlanish sharti sifatida mustaqil ta'lim

Shaxs xarakteri

Tafakkur – kelajakka yetaklovchi vosita

Inson xarakteri va shaxs kamoloti

O’qish darslarida mustaqil ishlar