Pestoloststi ta`lim tarbiya haqida qarashlari - Педагогиka - Презентации

Pestoloststi ta`lim tarbiya haqida qarashlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

898.255859375 KB

Pestoloststi ta`lim tarbiya haqida qarashlari

Genrix Pestaloststi hayoti  Shveystariyalik mashhur pedagog Iogann Genrix Pestaloststi 1746 yilda Styurix shaxrida shifokor oilasida dunyoga kelgan. Boshlangich va lotin (o`rta) maktabini tamomlaganidan keyin yuqori maktab (Kollegium Karolinum)da o`qigan.

Pestaloststining dunyoqarashi  Pestaloststining dunyoqarashi xalq ommasining mashaqqatli xayotini yaxshi bilish va uni bevosita kuzatish hamda franstuz ma’rifatchilarining, xususan, J. J. Russoning goyalary bilan tanishish natijasida shakllandi. U o`z umrini xalq xizmatiga bag`ishladi, dexqonlarning ahvolini yengillashtirishga harakat qiladi.

Xalq xayotni yaxshi bilish va uni bevosita kuzatishi

Pestaloststining maktab tashkil qilishi  «Gertruda o`z bolalarini qanday qilib o`qitadi», «Onalar kitobi yoki onalar uchun o`z bolalariga kuzatish va gapirishni qanday o`rgatish bo`yicha qo`llanma», «Kuzatish alifbesi» yoki o`lchash haqida ko`rsatmali qo`llanma, «Son to`g`risida ko`rsatmali ta’lim», «Oqqush qo`shigi» kabi kitoblarni yaratdi. Pestaloststi dastlab 1761 yili Neygof qishlogidan narida Martina plantoyda maktab tashkil qildi.

 Pestaloststi o`zining ijodiy faoliyatini amalda sinash uchun 1774 yilda «Neygof»da «Kambagallar muassasa»sini ochib, unga 50 nafar yetim va boqimsiz bolalarni to`plab, ularni o`qitish bilan mehnat ta’limini bog`lab olib bordi.  Bu yetimxonada bolalar o`qish, yozish va hisob o`rganish bilan birga ip yigirish, to`qish va dehqonchilik bilan shug`ullanishadi.

Iogann Genrix Pestaloststining buyuk kashfiyoti  Bu - Shveystariyada dastlabki xalq, maktablarini tashkil etishidir. Uning fikricha, xalq maktabining maqsadi: bolalarga keyinchalik ular eslaridan chiqarib yuboradigan ma’lum darajada muayyan bilimlar berish emas, balki maktab, o`z tevaraklaridagi tabiatga va ijtimoiy munosabatlarga ongli qarashni ularda tabiiy suratda vujudga keltirish va ularni mustaqil ravishda oqilona hayot kechirish va ishlashga qobiliyatli kishilar qilib, yetishtirish edi.

Pestaloststi pedagogik g`oyalari  Pestaloststi yetimlarning sevimli otasi edi. Pestaloststi o`zining pedagogik g`oyalarini, ayniqsa elementar ta’lim nazariyasining 1800—1804 yillarda Burgdorfda, 1805—1825 yillarda Iverdon shaxrida amaliy ravishda rivojlantirdi. Pestaloststi dastlab kichik yoshdagi bolalar shahar maktabiga (5—8 yoshgacha bo`lgan o`gil-qizlar o`qir edi) ishga joylashdi. Asosiy e’tiborini bu yoshdagi bolalarda nutq va matematik tasavvurini rivojlanishiga qaratdi.  1800 yili Pestaloststi rahbarligida institut tashkil etildi. Institut tarkibiga, internat shaklidagi o`rta maktab ham-da o`qituvchilar tayyorlash seminariyasi kiritilgan edi.

Institutdagi faoliyati va uning yakun topishi  Pestaloststi Iverdondagi institutida elementar ta’lim nazariyasiga asoslanib o`qitishni ishlab chiqarish va mehnat tarbiyasi bilan bog`lagan holda o`quv- tarbiya jarayonida o`z g`oyalarini amalga oshirdi. 1825 yili Iverdon instituti o`qituvchilari orasidagi kelib chiqqan kelishmovchiliklar natijasida u o`z qishlog`i «Neygof»ga qaytadi. Olim 1827 yili vafot etadi.

Jismoniy va ma’naviy faoliyat Pestaloststining dunyoqarashi Kant falsafasi ta’siri ostida rivojlandi. Pestaloststi ham bilim sezgi organlarini kuzatishdan boshlanadi va tasavvurlar qayta ishlash yo`li bilan g`oyalar darajasiga ko`tariladi, g`oyalar esa, garchi ravshan bo`lmasa ham, odamning ongida tarkib toptiruvchi kuch tariqasida mavjuddir. U Xudoga ishonib inson uchun ato etgan «Kuz ko`rishni, quloq eshitishni, oyoq yurishni, qo`l ushlashni» istaydi. Aql fikrlashni istaydi. Yaratuvchining o`zi odamni u dunyoga kelgan birinchi kundan boshlaboq jismoniy va ma’naviy faoliyatga intiladigan qilib yaratgan tarbiya esa shu intilishni ro`yobga chiqarishga yordam beradi.

Pestaloststi didaktikasi  Pestaloststi didaktikasida ta’lim elementar nazariyasi asosiy o`rin egallaydi. Bu ta’limotga ko`ra, tarbiyalash eng oddiy elementlardan boshlanib asta- sekin murakkablashtirishdir. Elementar tarbiyaning bosh masalasi bolani jismoniy jihatdan tarbiyalashdir. Uning fikricha: «Hayot... etilgan jismoniy nihollarning uygonishidan boshqa narsa emas, bu nixollar endi o`zining butun kuchi bilan, uzining hamma navlari bilan usishga va kamolotga etishga intiladi va insonga aylanishi lozim bo`lgan jonivorning uygonishidan boshqa narsa emas». Shuning uchun kundalik bolaning jismoniy kuchlarini mashq qildirish va rivojlantirish muhimdir.

Pestaloststining axloqiy tarbiyaga oid qarashlari  Onani sevgan bola insonlarni sevadi, insonlaryi sevgan bola vataini sevadi. Pestaloststi axloqiy tarbiyaning eng oddiy masalasi insonga muhabbatdir, bu muhabbat oiladan boshlaiadi. «Ota-onaning uyi axloq, maktabidir», degan edi.  Pestaloststining fikricha, har bir fazilat tutrisidagi gaplardan ko`ra shu fazilatlarni jonli ravishda sezdirish bolalarning xissiyotlarga chuqur ta’sir ko`rsatib, ularning axloqiy mayllarini o`stiradi.  Bolalarning axloqiy kuchlarini maktabda davom ettirish lozimdir. Pestaloststi axloqiy tarbiyani din bilan chlmbarchas bog`laydi va bu to`g`rida shunday yozgan edi: «...Xudoni odamlar bir-biriga mehr-muhabbat ko`rsatayotgan joydan qidirgin». Agar odam Xudoni sevsa, u hamma odamlarny xam sevadigan bo`lib qoladi, uning uchun hamma odam bir otaning bolasi kabi aka-uka va opa- singildir, deydi. U bolalarni insoniy mehrli bo`lishga da’vat etadi.

Pestaloststi bolalarning aqliy kamolotini o`stiruvchi didaktik qoidalari haqida  Pestaloststi bolalarning aqliy kamolotini o`stiruvchi quyidagi didaktik qoidalarni olg`a surdi:  I. Ta’limning tabiat bilan uygunligi.  2. Oddiydan murakkabga yo’naltirish.  3. Bolaning kuch va qobiliyatiga moslashtirish.  4. Ko`rsatmalilik.  U bunday didaktik qoidalardan boshlang`ich ta’lim jarayonida keng foydalanishni nazarda tutdi.

Pestaloststi bolalarda aqliy kamolot toptirish ta`limoti  «Bola shaxsini har tomonlama kamol toptirish,— degan edi Pestaloststi, o`qituvchiga bog`liqdir. O`qituvchi dastlab bolalarni sevishi, ular uchun otalik yoki onalik vazifasini bajarishi, har bir darsni ko`rsatmalilik asosida o`qitish lozim. U ona tili, tarix, geografiya, arifmetika, tabiiyot fanlarining bilimdoni bo`lishi va ulardan to`gri saboq berishi lozimdir»,  Pestaloststi pedagogika fani taraqqiyotyga katta hissa qo`shdi. Uning ulug` kashfiyoti shunchaki, tarixda birinchi marta kambag`al xalq farzandlari uchun maktab ochdi va uni ishlab chiqarish mehnati bilan bog`ladi.

K. D. Ushinskiyning ta’biricha  Pestaloststining usha davrdagi ijodi sodda ko`rinsa-da, usha vaqtda uning bu g`oyasi uning kashfiyoti edi, bu kashfiyot insoniyat uchun Amerikaning kashf etilishidan ko`ra ko`proq. foyda keltirdi va keltirmoqda. Pestaloststining pedagogik g`oyalari uning shogirdi Fellenberg tomonidan rivojlantirildi. Rossiyada esa K- D. Ushinskiy uning royalaridan ijodiy foydalanishni quyidagicha yozgan edi: «Maktab uchun Pestaloststining son jadvalini to`pganimda qanday xursand bo`lganim va uzoq vaqt bu jadval - bilan durustroq natijaga erisha olganim esimda». Pestaloststi dunyo pedagogika fanining taraqqiyotiga katta hissa qo`shib o`z asarlari bilan o`ziga haykal yaratgan olimdir.

Похожие

Ta`lim tarbiya jarayonida muamala madaniyati

Ta`lim turlari

Ta`lim olish bo`yicha sharq va g`arb olimlarining qarashlari

Oila haqida donishmandlarning qarashlari

Shotlandiya ta`lim tizimi