Oilaning turlari. Zamonaviy oilalar rivojining oziga xos xususiyatlari - Педагогиka - Презентации

Oilaning turlari. Zamonaviy oilalar rivojining oziga xos xususiyatlari

Загружено в:

20.01.2025

Скачано:

0

Размер:

620.4111328125 KB

Oilaning turlari. Zamonaviy oilalar rivojining oziga xos xususiyatlari

Reja: 1. Oilaning turlari 2. Hozirgi kunda oilaning vazifalari.

Oila uni xarakterlovchi turli mezonlarga ko‘ra quyidagilarga farqlanadi: 1. To‘liqligiga ko‘ra: to‘liq, noto‘liq va qayta tuzilgan (ikkinchi nikoh) oilalar. 2. Bo‘g‘inlar soniga ko‘ra: nuklear (ota-ona va bolalardan iborat bo‘lgan) va ko‘p bo‘g‘inli (ikki va undan ortiq avloddan iborat oila a’zolari birga yashovchi) oilalar. 3. Bolalar soniga ko‘ra: farzandsiz, bir bolali, ikki bolali, 3—4 bolali, 5 va undan ortiq bolali oilalar. Turli mamlakatlarda bu mezonlar turlichadir. Masalan, AQSH, Fransiya, Germaniya, Gretsiya, Rossiya va boshqa rivojlangan davlatlarda 3—4 bolali oilalar ko‘p bolali oilalar hisoblanadi. O‘zbekistonda bunday oilalar farzandlar soni o‘rtacha bo‘lgan oilalar sarasiga kiradi. 4. Er-xotinning ijtimoiy kelib chiqishiga ko‘ra: ishchilar, dehqonlar, xizmatchilar, ziyolilar oilasi, aralash tipdagi oila. 5. Er-xotinning ma’lumot saviyasiga ko‘ra: oliy ma’lumotlilar, o‘rta-maxsus, o‘rta, tugatilmagan o‘rta, maxsus yordamchi maktab ma’lumotiga ega bo‘lgan qayliqlardan tashkil topgan oila.

6. Oilaning «yoshiga» ko‘ra: yosh oila (1 yilgacha, 3—5 yillik, 6—10 yillik turmush tajribasiga ega bo‘lgan oilalar), o‘rta yoshdagi oila, yetuk yoshdagi oila (qariyalar oilasi). 7. Qayliqlarning ota-ona oilasi (ota-onasi)ning moddiy ta’minlanganlik darajasi jihatidan qudalarning bir-biriga mos ekanligi yoki ular orasida katta tafovut mavjudligi bo‘yicha birbiriga mos va mos bo‘lmagan oilalar. 8. Regional jihatlariga ko‘ra: shahar, qishloq, aralash tipdagi oila. 9. Nikohdan qoniqqanlik saviyasiga ko‘ra, ajralish saviyasida — nikohdan qoniqqanlik darajasi quyi saviyada bo‘lgan oila, o‘rta saviyada va nikohdan qoniqqanlik darajasi yuqori saviyadagi oila. 10. Oilada ayol yoki erkak yetakchiligiga ko‘ra: er yetakchi bo‘lgan oila, xotin yetakchi bo‘lgan oila, er va xotin yetakchilikni birga bajaradigan (biarxat) oila. 11. Oilada er-xotin orasidagi munosabatlariga ko‘ra: avtoritar, demokratik, liberal, aralash tipdagi oilalar. 12. Er-xotinlarning millatiga ko‘ra: bir millatli yoki baynalmilal oilalar.

Baynalmilal oilalarni o‘z navbatida ikkiga bo‘lish mumkin: — dini, urf-odatlari yoki tili bir guruhga kirgan millat vakillari orasida nikohlar, masalan, o‘zbek-tojik, o‘zbek-qozoq, o‘zbek-turkman, rus-ukrain, o‘zbek- tatar va boshqalar; — dini, urf-odatlari yoki tili bir guruhga kirmagan millat vakillari orasidagi nikohlar, masalan, o‘zbek-rus, o‘zbekukrain, o‘zbek- eston, o‘zbek-nemis va boshqalar.

Yuridik rasmiylashtirilganligiga ko‘ra: sinovdagi oila (birga yashashadi, ammo hali nikohni rasmiylashtirmagan, chunki bir-birlarini norasmiy nikohda sinashayapti), rasmiylashtirish arafasidagi oila (birga yashashadi, oila qurish maqsadi aniq, ammo ayrim obyektiv sabablarga ko‘ra rasmiylashtirish kechiktirilayapti), nikohdagi oila, nikohdan tashqari oila (ayrim erkak kishilarning ikkinchi, uchinchi, yuridik jihatdan norasmiy oilasi). Nikohdan tashqari oilalarning ayrimlari pinhona bo‘lsa, ko‘pchiligi haqida erkak kishining birinchi oilasi va qarindoshlari bilishadi.

Oilaning tasniflanishi Ijtimoiy kelib chiqishiga ko‘ra oila turlari • Xizmatchilar oilasi • Dehqonlar oilasi • Aralash tipdagi • Ziyolilar oilasi • Ishchilar oilasi.

Hozirgi zamon oilasining tobora ahamiyati ortib borayotgan vazifalaridan biri uning felitsitologik vazifasidir (italyancha «felitsite» — baxt). Shaxsiy baxtga erishishga intilish oilaviy munosabatlar tizimida ko‘p jihatdan hal qiluvchi bo‘lib bormoqda. Baxt nima o‘zi? Hozirgi zamon oilasi o‘z a’zolarining baxtini ta’minlashda qanday rol o‘ynaydi? Baxtga intilish har bir inson uchun tabiiydir va ayni shu baxtga intilish ularni oila qurishga undaydi. Inson o‘ziga ato etilgan baxtning to‘rtdan uch qismini oiladan choraktaga yetar-etmas qismini boshqa narsalardan topadi.

Hozirgi zamon egalitar oilalarida esa oilaning boshqaruv vazifasi asosan axloqiy me’yorlar, oila a’zolarinig shaxsiy obro‘si va birinchi navbatda ota-onalarning bolalarga nisbatan bo‘lgan munosabatlaridagi obro‘si kabilar yordamida amalga oshiriladi. Shunga ko‘ra ba’zi oilalarda oilani boshqarish, unga boshchilik qilish oila a’zolarining qiziqish va imkoniyatlarini hisobga olgan holda amalga oshirilsa, ba’zi oilalarda (er- xotinning alohida-alohida) liderlikka intilishi natijasida oilaviy nizolarning ortib borishi, bolalarning har tomonlama e’tibordan chetda qolishi, natijada jinoyatchilik ko‘chasiga kirib ketishi kabilar kuzatiladi. Ba’zi oilalarda ayol liderligining mavjudligi o‘g‘il bola shaxsida ayollarga xos xususiyatlarning ko‘payib borishiga olib kelishi mumkin.

Hozirgi zamon oilasining eng asosiy vazifalaridan yana biri relaksatsiya vazifasidir. Bu degani oila a’zolarining jinsiy, emotsional faoliyatini, ruhiy-jismoniy quvvatini, mehnat qobiliyatini yana qayta tiklash demakdir. Ma’lumki fan-texnika tarqqiyotining hozirgi bosqichida, ishlab chiqarish munosabatlarining jadallashuvi, xalq xo‘jaligining turli jabhalarida yangi texnologiyalarning joriy etilishi va shu kabi qator omillar inson ruhiyatiga oldingilariga qaraganda ko‘proq jismoniy, ruhiy zo‘riqishlar bermoqda.

Savol: Farzandsizlik ham oilani buzulishiga sabab bo’lishi mumkunmi? Agar shunday bo’lsa uni qanday oldini olsa bo’ladi?

Isrofgar xotin va uning eri Bir vaqtlar qishloqda yashaydigan er-xotin bo‘lgan ekan. Er juda xushfe’l, vazmin, sabr-qanoatli zot ekanlar. Ammo xotini yaxshi tarbiya olmagan, er qadrini bilmagan, uy-ro‘zg‘or ishidan bexabar, isrofgar, xojasini qon qustirgan badbaxt ayol ekan. Ko‘p vaqtlar o‘tgach ul odam xotinidan xafa bo‘la boshlabdi. Chunki u nasihat qilsa, quloq solmas emish. Yaxshi gapirsa, tushunmasmish. Qo‘pol gapirishga esa erning odobi yo‘l qo‘ymas ekan. Er yana nasihat qilarmish: — Xonim, tejamli, tutumli ro‘zg‘or yuritgin. Men ko‘p charchadim , avvalgi kuch-quvvatim qolmadi. Bir kuni ul odam uyda qolibdi. Havo sovuq bo‘lganidan o‘sha kuni ishga bormabdi. Ne ko‘z bilan ko‘rsinki, kecha olib kelgan o‘tinlarini xotini quchoq-quchoq o‘choqqa solib yoqardi. — Ey, xonim! Sen nima qilyapsan, o‘zi? Shuncha ham o‘tin yoqiladimi? Sal ayab yoqqin o‘tinlarni, — dedi u odam tutoqib. — Nima qilay, bundan ham kam o‘tin yoqsam, uy isimaydi, — javob berdi xotini.

Oradan vaqtlar o‘tib, ul odam xastalanib qoldi. Tog‘dan o‘tin kesib keltirish xotinning o‘ziga qoldi. Xotin borib, o‘tin kesib, orqalab keldi. Eri turib, o‘choqqa bir quchoq o‘tin soldi. Buni ko‘rgan xotini: — Siz qanday odamsiz, nima qilyapsiz, o‘tinni kesib orqalab keldim, yelkam yara bo‘ldi. Ayab yoqing, mening holimga tushuning, — dedi. — Yaxshi xonim, xo‘p bo‘ladi. Sen xafa bo‘lma. Bir tutam o‘tinni bekorga yoqmayman, sen aytgancha bo‘la qolsin, — xotinini tinchitdi u. Ul odam oxiri tushundiki, ota-bobolarimiz: «Ming nasihatdan bir mashaqqat, musibat yaxshi», «Odamga ming o‘gitbergandan, qiyinchilik tezroq aql kirgizadi», «Nasihat bilan tuzalmaganning haqqi azobdir», deb juda to‘g‘ri aytgan ekanlar.

Thank you for listening and watching &#55357;&#56842;

Похожие

Sharqona tarbiyaning o`ziga xos xususiyatlari

O‘quvchilar jamoasini tashkil qilishning o’ziga xos xususiyatlari

Hozirgi zamon oilalarning turlari va vazifalari

Oilalalarga pedagogik yordam ko’rsatish

Alohida yordamga muhtoj bolalarda rivojlanishdagi nuqsonning chuqurligi va tuzilishiga qarab inklyuziya modellarini tanlash