Nazorat turlari shakllari va metodlari - Педагогиka - Презентации

Nazorat turlari shakllari va metodlari

Загружено в:

13.12.2024

Скачано:

0

Размер:

258.33203125 KB

Nazorat turlari shakllari va metodlari

Reja.  Nazoratning maqsadi  Nazorat turlari va nazorat shakllari  Nazorat metodlari, nazoratning ob'ektlari.  Nazoratning muhim jihatlari

Nazoratning maqsadi o'quv jarayonini boshqarish va ta'lim samaradorligini oshirishdir. Bu maqsadga quyidagi yo'nalishlarda erishiladi: 1. O'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini baholash 2. O'qitish samaradorligini tahlil qilish 3. O'quvchilarga fikr bildirish va yo'l-yo'riq ko'rsatish 4. O'qituvchi va o'quvchi o'rtasidagi muloqotni yaxshilash

1. O'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini baholash : Nazorat orqali o'quvchilarning o'rgangan materiallar bo'yicha bilim darajasi aniqlanadi. Bu o'qituvchiga o'quvchilarning kuchli va zaif tomonlarini bilishga yordam beradi. 2. O'qitish samaradorligini tahlil qilish : O'qituvchining ta'lim usullari va strategiyalarining samaradorligini aniqlash. Agar o'qituvchi o'quvchilarni samarali tarzda o'rgatmasa, nazorat jarayonida bu muammo yuzaga keladi. 3. O'quvchilarga fikr bildirish va yo'l-yo'riq ko'rsatish : Nazorat o'quvchilarga o'z bilimlarini qanday yaxshilash kerakligini tushuntirish imkonini beradi. Fikrlar va tavsiyalar orqali o'quvchilarni rivojlantirishga yordam beradi. 4. O'qituvchi va o'quvchi o'rtasidagi muloqotni yaxshilash : Nazorat o'qituvchi va o'quvchi o'rtasida muloqotni rivojlantirishga yordam beradi. Bu muloqot o'quvchilarning ehtiyojlarini tushunishga va ta'limni individualizatsiya qilishga imkon beradi.

Nazorat turlari o'quv jarayonida turli maqsadlar va vazifalarni bajarish uchun qo'llaniladi. Ular quyidagi asosiy turlarga bo'linadi: 1. Darsdagi nazorat (samaradorlik nazorati) 2. Ko'rgazmali nazorat 3. Boshqa sinovlar (imtihonlar va testlar) 4. O'z-o'zini nazorat 5. O'qituvchining monitoringi (yuzma-yuz va onlayn) 6. Yakuniy nazorat 7. Formativ nazorat 8. Summativ nazorat

 Darsdagi nazorat (samaradorlik nazorati) :  Bu nazorat turi o'quv jarayoni davomida darsning o'zida o'quvchilarning faoliyatini va o'rgangan bilimlarini baholashni o'z ichiga oladi.  O'qituvchi o'quvchilarni turli shakllarda (savollar, topshiriqlar, guruh ishlari) baholaydi.  Ko'rgazmali nazorat :  O'quvchilarning amaliy ishlarini, tajriba yoki laboratoriya ishlari va boshqa ko'rgazmali faoliyatlarini baholash uchun qo'llaniladi.  Bu turda o'quvchilar tomonidan bajarilgan ishlar, masalan, eksperimentlar yoki amaliy mashg'ulotlar, tekshiriladi.  Boshqa sinovlar (imtihonlar va testlar) :  Imtihonlar va testlar nazoratning rasmiy va ko'pincha yakuniy shakli bo'lib, o'quvchilarning o'qish jarayonida o'rgangan bilimlarini umumiy ravishda baholashni maqsad qilgan.  Bu nazorat turi o'quvchilarning tushunish darajasini aniqlashga xizmat qiladi.  O'z-o'zini nazorat :  O'quvchilarning o'z bilim va ko'nikmalarini baholash va tekshirishga asoslangan nazorat turi. O'quvchilar o'zlarini mustaqil ravishda baholashlari, xatolarni tuzatishlari va o'z- o'zini rivojlantirishlari mumkin.

 O'qituvchining monitoringi (yuzma-yuz va onlayn) :  O'qituvchi o'quvchilarning o'quv jarayonidagi faoliyatini kuzatib boradi va ularga zarur yo'l-yo'riq ko'rsatadi.  Bu nazoratning turli shakllari mavjud, masalan, sinfdan sinfga o'tishda yoki masofaviy ta'limda onlayn kuzatuvlar.  Yakuniy nazorat :  O'quv yili yoki semestr oxirida o'quvchilar tomonidan o'rganilgan materiallar asosida o'rnatilgan nazorat turi.  Bu turda o'quvchilar barcha o'rgangan bilimlarini sinovdan o'tkazadilar (masalan, yakuniy imtihonlar yoki kurs ishlari).  Formativ nazorat :  Bu nazorat turida o'quvchilarning bilimlari doimiy ravishda tekshiriladi, lekin bu baholashlar yakuniy hisoblanmaydi. Maqsad o'quvchilarga o'z bilimlarini rivojlantirish va o'qish jarayonida yordam berishdir.  Summativ nazorat :  O'quvchilarning ma'lum bir davrda o'rgangan bilimlarini yakuniy baholash. Bu turda o'quvchilarni semestr yoki kurs yakunida sinovdan o'tkazish mumkin.  Bu turlar o'quv jarayonini samarali nazorat qilish va o'quvchilarning bilimlarini to'liq baholash imkonini beradi. Har bir nazorat turi o'z maqsadiga ko'ra farqlanadi va turli vaqtlarda qo'llaniladi.

Nazorat shakllari o'quv jarayonining turli bosqichlarida va turli maqsadlar uchun qo'llaniladi. O'quvchilarning bilimlarini baholashda quyidagi asosiy nazorat shakllari ishlatiladi: 1. Yozma nazorat . 2. Og'zaki nazorat. 3. Amaliy nazorat . 4. Test nazorati . 5. Guruhli nazorat . 6. Kuzatuv nazorati . 7. O'z-o'zini nazorat . 8. Xulosa nazorati (summativ nazorat). 9. Formativ nazorat .

 Yozma nazorat : • Bu shaklda o'quvchilar o'z bilimlarini yozma shaklda ko'rsatadilar. Yozma nazorat savollar, testlar, referatlar, insho yoki esse tarzida bo'lishi mumkin. • Maqsad o'quvchilarning yozma ifodalanishini, tushunish darajasini va mustaqil fikrlash qobiliyatini baholashdir.  Og'zaki nazorat : • Og'zaki nazoratda o'quvchilarga savollar beriladi va ular og'zaki javob berishadi. Bu shakl o'quvchilarning nutq madaniyati, javoblarni tez va aniq ifodalash qobiliyatini baholashga yordam beradi. • O'quvchilar o'rtasida savol-javob tarzida o'tadigan darslar yoki og'zaki imtihonlar ko'pincha og'zaki nazorat shakliga kiradi.

 Amaliy nazorat : • Amaliy nazorat o'quvchilarning o'rgangan bilimlarini amalda qanday qo'llashlarini tekshiradi. Bu turdagi nazorat laboratoriya ishlarida, amaliy mashg'ulotlarda yoki o'quvchilarga turli vazifalar berilishida qo'llaniladi. • O'quvchilarning texnik ko'nikmalari va nazariy bilimlarni amalda qo'llash darajasi baholanadi.  Test nazorati : • Testlar o'quvchilarning bilimlarini tez va samarali baholash uchun qo'llaniladi. Testlar odatda ko'p variantli, to'g'ri/yolg'on, yoki qisqacha javob shaklida bo'lishi mumkin. • Bu shakl bilimni o'lchashda aniq va tezkor natijalar beradi, ammo ko'pincha faqat bilimni nazorat qilishga qaratilgan.

 Guruhli nazorat : • Guruhli nazoratda o'quvchilar guruhlar tashkil etib, muayyan vazifani birgalikda bajaradilar. O'qituvchi guruhlarning ishini kuzatib boradi va ularning jamoaviy ishlash qobiliyatini baholaydi. • Bu shakl ko'pincha kreativ fikrlash, jamoaviy ishlash va guruh ichidagi muloqotni baholash uchun qo'llaniladi.  Kuzatuv nazorati : • Kuzatuv nazoratida o'qituvchi o'quvchilarning o'quv faoliyatini davomiy ravishda kuzatadi va ular haqida qaydlar olib boradi. • Bu shakl orqali o'qituvchi o'quvchilarning rivojlanishini va ta'lim jarayonidagi muvaffaqiyatlarini baholaydi.

 O'z-o'zini nazorat : • O'quvchilar o'z bilimlarini mustaqil ravishda baholaydilar. O'z-o'zini nazorat shakli o'quvchining o'z xatolarini aniqlash, bilimini yaxshilash va rivojlantirish uchun juda foydali hisoblanadi. • Bu shaklda o'quvchi o'zining bilim darajasini tekshiradi, va agar kerak bo'lsa, o'zini tuzatish uchun rejalar tuzadi.  Xulosa nazorati (summativ nazorat) : • Xulosa nazorati o'quv yili yoki kurs oxirida o'quvchilarning umumiy bilim darajasini baholashga qaratilgan. Bu shaklda yakuniy imtihonlar yoki katta testlar o'quvchilarning barcha o'rganilgan materiallarini sinovdan o'tkazadi.

 Formativ nazorat : • Formativ nazorat o'quv jarayonining davomida amalga oshiriladi va maqsadi o'quvchilarga yordam berish, ularning bilim darajasini yaxshilash uchun zaruriy fikrlar va tavsiyalar berishdir. • Bu shaklda o'qituvchi o'quvchilarga doimiy ravishda fikr bildiradi va o'quvchilarni o'zlashtirishni chuqurlashtiradi.

Nazorat metodlari o'quvchilarning bilim va ko'nikmalarini baholash va ta'lim jarayonini boshqarishda qo'llaniladigan usullarni ifodalaydi. Har bir metod o'quvchilarning turli jihatlarini tekshirish va o'qitishning samaradorligini oshirishga xizmat qiladi. Quyidagi asosiy nazorat metodlari mavjud: 1. So'rov (Anketalar va Savolnomalar) 2. Sinovlar (Testlar) 3. Imtihonlar 4. Og'zaki nazorat 5. Amaliy ishlar (Praktikum) 6. Monitoring 7. O'z-o'zini baholash 8. Guruhli ish va baholash 9. Portfolio 10. Tahlil qilish va tahlil asosidagi baholash 11. Muzokaralar va fikr almashish

 So'rov (Anketalar va Savolnomalar) : So'rov metodida o'quvchilarga turli savollar berish orqali ularning bilim darajasi va tushunchalarini tekshirish mumkin. Bu metod o'quvchilarning fikrlarini bilish, darsni qanday qabul qilganliklarini va o'qituvchilarning ishlash usullarini baholash uchun ham ishlatiladi.

 Sinovlar (Testlar) : Testlar, ko'p variantli savollar, to'g'ri/yolg'on savollar, qisqacha javobli savollar va boshqalar orqali o'quvchilarning bilimlarini baholashda qo'llaniladi. Bu metod tezkor va aniq natijalar beradi, ko'pincha qisqa vaqt ichida bilimlarni tekshirishga imkon yaratadi.

 Imtihonlar : Imtihonlar yakuniy yoki o'rta muddatli baholashni amalga oshirish uchun ishlatiladi. O'quvchilar o'rgangan materiallar bo'yicha umumiy bilim darajalarini tekshirish uchun og'zaki, yozma yoki amaliy shaklda bo'lishi mumkin.

 Og'zaki nazorat : O'quvchilarni og'zaki tarzda baholash metodidir. O'qituvchi o'quvchidan savollar so'raydi, o'quvchi esa og'zaki javob beradi. Bu metod orqali o'quvchilarning fikrini ifodalash, mantiqiy fikrlash va nutq madaniyati baholanadi.

 Amaliy ishlar (Praktikum) : Amaliy ishlar orqali o'quvchilarning amaliy ko'nikmalari, laboratoriya ishlarida yoki boshqa amaliy mashg'ulotlarda ko'rsatiladigan bilim va ko'nikmalari baholanadi. Bu metod o'quvchilarning bilimlarni real hayotdagi vaziyatlarda qo'llay olish qobiliyatini tekshiradi.

 Monitoring : O'qituvchining doimiy ravishda o'quvchilarning faoliyatini kuzatib borishi va ularning ishini baholashi metodidir. Monitoring metodida o'qituvchi o'quvchilarning darsdagi ishtirokini, faoliyatini va muvaffaqiyatlarini kuzatadi, ularga zarur tavsiyalar beradi.

 O'z-o'zini baholash : O'quvchilarning o'z bilimlarini mustaqil ravishda baholash usulidir. Bu metod orqali o'quvchi o'z xatolarini aniqlaydi, o'zini tahlil qiladi va o'rganilgan bilimlarni yaxshilash yo'llarini topadi.

 Guruhli ish va baholash : Guruhli ish metodida o'quvchilar birgalikda vazifa bajaradilar va guruhning natijalari baholanadi. Bu metod jamoaviy ish va muloqot ko'nikmalarini tekshirishga imkon beradi. O'quvchilar bir-birining ishini ham baholashlari mumkin.

 Portfolio : Portfolio metodida o'quvchilarning ishlari, loyihalari, testlar va boshqa materiallar to'plamiga qarab baholash amalga oshiriladi. Bu metod o'quvchilarning vaqt davomida qanday o'zgarganini va rivojlanganligini ko'rsatadi.

 Tahlil qilish va tahlil asosidagi baholash : O'quvchilarning bilish jarayonidagi xatolarini tahlil qilish va ular asosida tavsiyalar berish metodidir. Bu metod o'quvchilarning o'rganish jarayonidagi zaif tomonlarini aniqlashga yordam beradi.

 Muzokaralar va fikr almashish : O'quvchilar bilan turli mavzularda muhokama va fikr almashish orqali ularning bilimlarini va tanqidiy fikrlash qobiliyatini baholash mumkin. Bu metod orqali o'quvchilar o'z fikrlarini erkin tarzda ifodalashadi va yangi bilimlarni o'zlashtirishadi.

Nazoratning ob'ektlari o'quvchilarning turli jihatlarini baholash va ta'lim jarayonini samarali boshqarish uchun ishlatiladi. Asosiy ob'ektlar quyidagilardan iborat: 1. Bilim 2. Ko'nikmalar 3. Qobiliyatlar

 Bilim : Bu ob'ekt o'quvchilarning o'rgangan materiallar bo'yicha bilim darajasini va tushunish darajasini baholashga qaratilgan. Bilim nazorati orqali o'quvchilarning nazariy bilimlari, masalan, fanlar, tarix, matematika va boshqalar qanday o'zlashtirilgani aniqlanadi. Bu ob'ekt shuningdek, o'quvchilarning yod olish, materialni qayta ishlash va tushunish qobiliyatlarini o'lchashni ham o'z ichiga oladi.

 Ko'nikmalar : Bu ob'ekt o'quvchilarning amaliy ko'nikmalarini baholashga yo'naltirilgan. Ko'nikmalar nazorati orqali o'quvchilarning praktika, laboratoriya ishlari, amaliy mashg'ulotlar yoki boshqa turli vazifalar asosida o'zlashtirilgan ko'nikmalari aniqlanadi. Bu ob'ekt o'quvchilarning bilimlarni amalda qo'llay olish, muammolarni hal qilish va turli vaziyatlarda faoliyat yuritish ko'nikmalarini tekshirishga yordam beradi.

 Qobiliyatlar : O'quvchilarning individual qobiliyatlarini aniqlashni maqsad qilgan nazorat ob'ekti. Bu ob'ekt o'quvchilarning ijodkorlik, tanqidiy fikrlash, o'zini o'zi rivojlantirish, muloqot qilish va boshqalar kabi individual qobiliyatlarini o'lchashga qaratilgan. O'quvchilarning o'ziga xos talantlari va qobiliyatlari, masalan, musiqa, san'at, sport yoki ilmiy ishlanmalar kabi sohalarda qanday rivojlanganligini aniqlash uchun qo'llaniladi.

E’tiboringiz uchun rahmat!!!

Похожие

Dislaliya shakllari va turlari

Ta’limni tashkil etish turlari va shakllari

Ta’lim metodlari va vositalari

Boshlang’ich ta’limda tabiiy fanlarni o’qitishda nazorat va o’z o’zini nazorat labaratoriya va amaliy ish o’zaro nazorat varag’i yordamida EXM ning nazorat dasturlari vositalarida) metodlar guruhi

O’qitish metodlari va ularning tasnifi