Меҳрибонлик уйлари тарбияланувчилари билан олиб борадиган ишлари - Педагогиka - Презентации

Меҳрибонлик уйлари тарбияланувчилари билан олиб борадиган ишлари

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

5661 KB

Меҳрибонлик уйлари Меҳрибонлик уйлари тарбияланувчилари билан олиб тарбияланувчилари билан олиб борадиган ишлариборадиган ишлари Психологнинг меҳрибонлик Психологнинг меҳрибонлик уйларида олиб борадиган уйларида олиб борадиган ишларининг ўзига хослиги 1987 ишларининг ўзига хослиги 1987 йилдан бошлаб болалар уйларига йилдан бошлаб болалар уйларига (ҳозирги меҳрибонлик уйлари) ва (ҳозирги меҳрибонлик уйлари) ва мактаб интернатларда психолог мактаб интернатларда психолог штати жорий этилди.штати жорий этилди.

Меҳрибонлик уйлари ёки мактаб интернатларидаги Меҳрибонлик уйлари ёки мактаб интернатларидаги психолог ишиниг асосий йўналишлари, принцип ва психолог ишиниг асосий йўналишлари, принцип ва методлари кўп жиҳатдан оддий мактабдагига ўхшаш методлари кўп жиҳатдан оддий мактабдагига ўхшаш бўлади.бўлади.  . Бироқ шу билан бирга ушбу . Бироқ шу билан бирга ушбу муассасалардаги психологлар муассасалардаги психологлар иши ўзига хосликларга ҳам эга. иши ўзига хосликларга ҳам эга. Бу ўзига хослик биринчидан, Бу ўзига хослик биринчидан, бундай тип муассасалардаги бундай тип муассасалардаги таълим тарбия жараёнининг таълим тарбия жараёнининг ўзига хослиги: иккинчидан ўзига хослиги: иккинчидан болаларнинг психик болаларнинг психик ривожланишидаги ўзига хослик ривожланишидаги ўзига хослик туфайли келиб чиқади. туфайли келиб чиқади.

Шу нарса маълумки, илк болалик давриданоқ (1-Шу нарса маълумки, илк болалик давриданоқ (1- 3 ёш) интернат типидаги муассасаларда 3 ёш) интернат типидаги муассасаларда тарбияланаётган болалар бир қанча психологик тарбияланаётган болалар бир қанча психологик хусусиятлари билан оилада тарбияланувчи хусусиятлари билан оилада тарбияланувчи болалардан фарқланадиларболалардан фарқланадилар  баъзи баъзи хусусиятларда ушбу хусусиятларда ушбу масалаларда масалаларда тарбияланувчи тарбияланувчи болалар оддий болалар оддий мактабдаги болалар мактабдаги болалар билан баробар ва билан баробар ва ҳатто, улардан ҳатто, улардан устунроқ бўлса, устунроқ бўлса, айрим хусусиятлари айрим хусусиятлари билан улардан билан улардан ҳатто ўзидан кичик ҳатто ўзидан кичик ёшдаги ёшдаги ўқувчилардан ҳам ўқувчилардан ҳам орқада қоладилар.орқада қоладилар.  Буни шу билан Буни шу билан тушунтириш тушунтириш мумкинки, психологик мумкинки, психологик ривожланишда орқада ривожланишда орқада қолиш анча вақтли, қолиш анча вақтли, мактабгача ёш мактабгача ёш давридаёқ вужудга давридаёқ вужудга келади. Уни бартараф келади. Уни бартараф этиш иши махсус этиш иши махсус муассасаларда етарли муассасаларда етарли даражада олиб даражада олиб борилмаслиги борилмаслиги оқибатида улар оқибатида улар кейинги ёш кейинги ёш босқичларида янада босқичларида янада чуқурлашиб кетади. чуқурлашиб кетади.

Меҳрибонлик уйлари ёки мактаб-Меҳрибонлик уйлари ёки мактаб- интернатларда ишлай бошлар экан, психолог интернатларда ишлай бошлар экан, психолог меъёрий ҳужжатларда кўрсатилганидек, меъёрий ҳужжатларда кўрсатилганидек, қуйидагиларни амалга ошириш талаб этиладиқуйидагиларни амалга ошириш талаб этилади ::  ота-оналар қарамоғисиз қолган болалар ота-оналар қарамоғисиз қолган болалар билан меҳрибонлик уйлари ҳамда интернат билан меҳрибонлик уйлари ҳамда интернат типидаги муассасаларда олиб бориладиган типидаги муассасаларда олиб бориладиган психолог иши ушбу муассасалар психолог иши ушбу муассасалар тарбияланувчиларининг психологик тарбияланувчиларининг психологик жиҳатдан тўлақонли ривожланишини жиҳатдан тўлақонли ривожланишини таъминлаш, шахс сифатида ва интеллектуал таъминлаш, шахс сифатида ва интеллектуал ривожланиш хусусиятларини, таълим тарбия ривожланиш хусусиятларини, таълим тарбия жараёнидаги бузилишларнинг психологик жараёнидаги бузилишларнинг психологик сабабларини диагностика қилиш ва бундай сабабларини диагностика қилиш ва бундай бузилишларни бартараф этиш учун бузилишларни бартараф этиш учун профилактик тадбирлар ўтказишга профилактик тадбирлар ўтказишга йўналтириши керакйўналтириши керак . .

SOS- болалар қишлоқчасининг иш тажрибасидан  SOS - болалар қишлоқчаси - бу етим қолган ёки ота-она қаровисиз қолган болалар билан ишлашнинг ўзига хос усули. Бу усулга австриялик педагог Герман Гмайнер асос солган. Бугунги кунда у дунёнинг 124 мамлакатида кенг қўлланиб келмоқда.  SOS - болалар қишлоқчаси бир неча коттедж- уйлардан иборат. Уларнинг ҳар бирида «она» ва 6-8 та бола яшайди. Бу болалар ёки ота-онасидан етим қолган, ёки уларнинг ота- онаси ота-оналик ҳуқуқидан маҳрум этилган. Қишлоқда ҳеч ким улардан ҳақиқий ҳаётларини ва уларга «оналик» қилаётган одам аслида оналари эмаслигини яширмайди.

Болалар қишлоқчасидаги алоҳида уйларда Болалар қишлоқчасидаги алоҳида уйларда оналарнинг ёрдамчилари-оналарнинг ёрдамчилари- «холалари» ҳам «холалари» ҳам яшайди. Улар дам олиш кунлари «она» касал яшайди. Улар дам олиш кунлари «она» касал бўлиб қолганда, ёки бирор иш билан уйдан бўлиб қолганда, ёки бирор иш билан уйдан кетганда «она» нинг ўрнини босадиларкетганда «она» нинг ўрнини босадилар ..  Қишлоқчани директор бошқаради. У қишлоқчадаги Қишлоқчани директор бошқаради. У қишлоқчадаги алоҳида уйда оиласи билан бирга яшайди. алоҳида уйда оиласи билан бирга яшайди. Директорлик вазифасидан ташқари у қишлоқчадаги Директорлик вазифасидан ташқари у қишлоқчадаги барча болаларга ота ва эркак кишининг барча болаларга ота ва эркак кишининг намунасидир. Албатта, қишлоқчада бошқа эркак намунасидир. Албатта, қишлоқчада бошқа эркак кишиларкишилар директор ўринбосари, уста, ҳайдовчи, хавфсизликни директор ўринбосари, уста, ҳайдовчи, хавфсизликни таъминлаш ходими ҳам мавжуд. Шу билан бирга таъминлаш ходими ҳам мавжуд. Шу билан бирга қишлоқчанинг фаолият кўрсатишида психологнинг қишлоқчанинг фаолият кўрсатишида психологнинг ишига алоҳида эътибор берилади.ишига алоҳида эътибор берилади.

Меҳрибонлик уйлари Меҳрибонлик уйлари психологиниг шахсий психологиниг шахсий фазилатларифазилатлари • Меҳрибонлик уйлари шундай Меҳрибонлик уйлари шундай тарбиявий муассасадир-ки, тарбиявий муассасадир-ки, уларда ишлайдиган психолог уларда ишлайдиган психолог чуқур билимлар билан бир чуқур билимлар билан бир қаторда маълум бир шахсий қаторда маълум бир шахсий сифатлари анча сифатлари анча ривожланган бўлмоғи ривожланган бўлмоғи лозим. Бундай хусусиятлар лозим. Бундай хусусиятлар қаторида қуйидагилар қаторида қуйидагилар асосий ўрин тутади: асосий ўрин тутади:

Бундай хусусиятлар қаторида Бундай хусусиятлар қаторида қуйидагилар асосий ўрин қуйидагилар асосий ўрин тутади:тутади: • Болани севиш.Болани севиш. • Одамларга бўлган қизиқиш.Одамларга бўлган қизиқиш. • Психологик мувозанатни сақлай олиш.Психологик мувозанатни сақлай олиш. • Қийинчиликларга бардош бериш. Қийинчиликларга бардош бериш. • Жамиятда яшашни, ниманидир олиб, ниманидир Жамиятда яшашни, ниманидир олиб, ниманидир беришни билиш. беришни билиш. • Ўрганишни билиш.Ўрганишни билиш. • Реализм, ҳамма нарсага реаллик нуқтаи назаридан Реализм, ҳамма нарсага реаллик нуқтаи назаридан қараш.қараш. • Болаларга ёқишни билиш.Болаларга ёқишни билиш. • Ўз-ўзини яхши англаш ва ҳис этиш. Ўз-ўзини яхши англаш ва ҳис этиш. • Ички куч-қувватга эга бўлиш. Ички куч-қувватга эга бўлиш. • Мулоқатчан бўлиш. Мулоқатчан бўлиш. • Яхши саломатликка эга бўлиш. Яхши саломатликка эга бўлиш. • Оптимист ва ҳазилкаш бўлиш. Оптимист ва ҳазилкаш бўлиш.

Ота-онаси меҳридан маҳрум бўлган болалар билан ишлашга киришишдан олдин психолог ўзидан ана шу сифатларни қидириб кўрмоғи лозим.  Топса - яхши! Тополмаса-чи?  Унда излан a сиз.

Албатта, ота-онанинг чин меҳрига бўлган чанқоқни ҳеч қандай сунъий йўл билан қондириб бўлмайди. Психолог эса болаларнинг психологик жиҳатдан нормал ривожланишини таъминлаши керак. Турли туман болалар муассасаларида психолог олиб борадиган ишларнинг мазмуни уларга хос хусусиятларнинг қисқа анализи шуни тасдиқлайдики, ҳақиқатдан ҳам психолог фаолияти муассаса турига кўра фарқланади

Психологик хизматнинг хорижда ривожланиши

1990 йилда Францияда мактаб психологик хизмати ташкил этилади. 1970 йилда Францияда психологик- педагогик ёрдам гуруҳлари психологик хизматнинг асосий турини ташкил этади. Бундай гуруҳлар мактаб психологияси бўйича бир мутахассис, таълим психологияси бўйича бир мутахассис, психомотор ривожланиш бўйича бир мутахассисни ўз ичига олади. Бундай бригада 800-1000 ўқувчига хизмат қилади, бир мактабда жойлашиб, бир неча мактаб г а хизмат қилиши мумкин. 1985 йилда Франция педагогик психологларининг функциялари аниқлаб берилди. Педагогик психолог шахснинг ҳар т о монлама ривожланиши учун қўлидан келган барча ишларни қилиши керак, бунда у бу ишларга ўқитувчиларни ва ота-оналарни ҳам жалб этиши мумкин. Педагогик психолог ўз ишида лозим топса, мактаб ва оила тарбиясига қарши чиқиши мумкин, деб махсус таъкидланган.

Кўпчилик Шарқий Европа мамлакатларида мактаб психологик хизмати туман ёки вилоят психологик- педагогик марказлари шаклида ташкил этилган. Масалан, 1980 йилда Чехославакияда тарбия масалалари бўйича модда мактаб тўғрисидаги қонунга киритилди. Психологик хизматнинг асосий мазмуни - соғлом шахснинг ўсишини таъминлаш, шахс ривожланишидаги турли қийинчиликларни коррекция қилиш, касб танлаш муаммоларидир. Чехославакиядаги психолог маслаҳатчининг асосий функцияси психодиагностик фаолиятдан иборатдир.

Собиқ совет психологиясида болалар тарбияси ва таълимида психологиядан фойдаланиш борасида уринишлар педология доирасида вужудга келди. Педология ривожланаётган ва ўсаётган шахснинг барча биологик ва ижтимоий хусусиятларини қамраб олувчи фандир. 1936 йилда педологик қарашларини тўхтатиш ҳақида қарор қабул қилинди, шу билан бирга рус психологлари амалга ошираётган бола психологиясидаги ижобий изланишлар ҳам тўхтаб қолди. Фақат 60 йилларнинг охирига келиб, психологларнинг мактаб ишида амалий иштирок этиши қайта тикланди. Эстон психологлари «тарбияси қийин» ўсмирлар учун махсус мактабларда иш олиб бордилар. 1984 йилда Москвада СССР ФА психология институтида «СССР да психологик хизмат муаммолари бўйича I умумиттифоқ анжумани бўлиб ўтди. Анжуманда мактабда психологик хизмат секцияси ҳам иш олиб борди.

Сўнгги йилларда мактабгача тарбия муассасаларимизда психологик хизмат оммалашиб бормоқда. Айни вақтда махсус мактабгача тарбия муассасаларида мини- лицей ёки лицей боғчаларда, балки оддий туман болалар боғчаларида ҳам амалий психологлар фаолият кўрсатмоқдалар. Юртбошимизнинг ташаббуси билан ишлаб чиқилган «Соғлом авлод давлат дастури» да 1 ёшдан 6 ёшгача бўлган болаларнинг саломатлигини мустаҳкамлаш тарбиясини тўғри ташкил қилиш масаласига кўпроқ аҳамият бериш зарурлигининг таъкидланиши мактабгача тарбия муассасаларида психологнинг аҳамиятини оширади. Зеро, саломатлик тушунчаси нафақат жисмоний, балки айни бир вақтда руҳий саломатлик бирлигини англатади. Президентимиз И.А. Каримов таъкидлаганларидек, «Соғлом авлод деганда шахсан мен, энг аввало, соғлом наслни, нафақат жисмонан бақувват шу билан бирга руҳи фикри соғ, имон эътиқоди бутун, билими, маънавияти юксак, мард ва жасур, ватанпарвар авлодни тушунаман».

Психолог ривожлантирувчи ишларининг моҳияти шундаки, улар ёрдамида боланинг турли туман билиш жараёнлари ва шахсий хусусиятлари ривожланишига ижобий туртки берилади, улар такомиллаштирилади. Психолог ишининг натижалари дарҳол намоён бўлмайди. Шу туфайли кўпинча тарбиячи ва ота - оналарнинг ҳафсаласи пир бўлиб кетади. Шунинг учун ота - она ва боғча тарбиячиси онгига шуни етказиш керакки, психологнинг иши ўқитиш эмас, балки ривожлантириш. Ривожланиш эса аста-секин юз беради. Шу сабабли боланинг ривожланиш жараёни сезилмай ўтади. Мактабгача ёшдаги болалар билан ўтказиладиган ривожлантирувчи ишларнинг асосий шакли ўйиндир, чунки ўйин ушбу даврдаги етакчи фаолият сифатида боланинг психик ривожланиши учун қулай шароит яратади. Айни вақтда бола ўйин давомида янги билимларни эгаллаб боради. Демак, мактабгача тарбия муассасалари ва улардаги муаммоларнинг ўзига хослиги психологнинг ушбу муассасада ишлаш чоғида унинг ўзига хос томонларига алоҳида эьтиборли бўлишни талаб қилинар экан. Психолог бу талабни доимо эътиборга олиши зарур.

Психологик хизмат фаолияти ўқувчилар ақлий таракқиёти ва шахсий хусусиятларини диагностика қилишга, таълим тарбиядаги бузилишларнинг психологик сабабларини аниқлашга қаратилмасдан, балки бундай бузилишларни йўқотиш ва олдини олишга қаратилади. Бундай психологнинг аниқланган четлашишларни коррекция қилишда фаол иштирок этиш зарурлиги келиб чиқади.

Психологик хизмат фаолиятини болалар, ёш ва педагогик психология, психокоррекция, психологик маслаҳат соҳасида умумий психологик ва махсус психологик билимлар олган мутахассислар томонидан амалга оширилади. Психологик хизматга жалб қилинган педагоглар бу мутахассисликни олиш учун махсус қайта тайёргарликдан ўтишлари лозим.

Болалар, ўқитувчилар, талабалар таълим ва тарбияси билан шуғулланувчи барча шахсларга, жумладан маъмурият /директор, ректор, мудир/ ўқитувчилар, мура б бийлар, ота-оналар, ижтимоий ва жамоатчилик ташкилотлари, ходимларига аниқ , яққол маслаҳатлар бериш. Психолог маслаҳат бериш ишларида қуйидаги ишларни олиб боради:

Таълим, тара қ қиёт, тарбия, касб танлаш ва турмуш қуриш, ўзаро муносабат, муомала ва мулоқот сирлари, тенгдошлар ва вояга ет ма ганлар муносабати, масалан, дунёқараш, қобилият, иқтидор муаммолари юзасидан индивидуал, гуруҳий, жамоавий тарзда маслаҳатлар уюштириш.

Ота оналарга боланинг психик ривожланиши хусусиятларини шахс сифатида шаклланиши, ўзаро муносабат мақомлари, бунда фарзандларнинг ёши, жинси, индивидуал-типологик хусусиятлари муаммоси бўйича илмий-амалий маслаҳатлар беради.

Янги типдаги мактабларга ўрта-махсус ва касб-ҳунар коллежи ўқувчилари, академик лицей талабаларига уларнинг имконияти, истиқболи тўғрисида илмий – амалий хусусиятга молик консультатив ишлар олиб бориш: ёшларни саралаш, танлаш, касбга яроқли лик даражасини аниқлаш, танлов комиссиясида маслаҳатчи сифатида иштирок этиш. 47 1F 051C 0B 050E 0B 06 1C 01 03 01 050A 0E

Психолог болалар, ўқувчилар, талабаларнинг ёш хусусиятларини ҳамда жадал ривожланишини ҳисобга олувчи, уларни психикасининг барча жабҳаларини қамраб олувчи динамик тараққиётга кафолат берувчи дастур ишлаб чиқаришга бутун фаолиятини йўналтиради, ижтимоий ўсиш талабига жавоб берувчи, умуминсоний, этнопсихологик хусусиятлар муҳитида камолатга интилувчи шахсни таркиб топтиришни бош мақсад деб танлайди.

Ривожлантирувчи ва коррекцион ишлар психолог томонидан ҳар хил шаклларда, вазиятларда ҳал қилинади: 3C0B 1B 100503 130B

Болалар, ўқитувчилар, талабалар таълим ва тарбияси билан шуғулланувчи барча шахсларга, жумладан маъмурият /директор, ректор, мудир/ ўқитувчилар, мура б бийлар, ота-оналар, ижтимоий ва жамоатчилик ташкилотлари, ходимларига аниқ , яққол маслаҳатлар бериш. Психолог маслаҳат бериш ишларида қуйидаги ишларни олиб боради:

Таълим, тара қ қиёт, тарбия, касб танлаш ва турмуш қуриш, ўзаро муносабат, муомала ва мулоқот сирлари, тенгдошлар ва вояга ет ма ганлар муносабати, масалан, дунёқараш, қобилият, иқтидор муаммолари юзасидан индивидуал, гуруҳий, жамоавий тарзда маслаҳатлар уюштириш.

Ота оналарга боланинг психик ривожланиши хусусиятларини шахс сифатида шаклланиши, ўзаро муносабат мақомлари, бунда фарзандларнинг ёши, жинси, индивидуал-типологик хусусиятлари муаммоси бўйича илмий-амалий маслаҳатлар беради.

Davronov Sobirjon • Buxoro Davlat Universiteti ijtimoiy iqtisodiy fakulteti 3<M> guruxi talabasi Etiboringiz uchun raxmat

Похожие

1-синфга келаётган болалар билан олиб бориладиган ишлар

Мактабгача ёшдаги болалар билан олиб бориладиган ривожлантирувчи ишлар муаммоси

O`quvchilarga individual yondashuv xizmatining asosiy prinsiplari

Синфдан ташқари ўқиш дарсларини ташкил етиш ва унинг вазифалари

Таълим муассасаларида маънавий-маърифий тарбия ишлари