Ma’naviy va axloqiy tarbiya 2 - Педагогиka - Презентации

Ma’naviy va axloqiy tarbiya 2

Загружено в:

12.05.2024

Скачано:

0

Размер:

2884.666015625 KB

M A ' N AV I Y VA A X L O Q I Y TARBIYA

RejaM A ' N AV I Y VA A X L O Q I Y TARBIYA 1.Axloqiy va ma’naviy tarbiya to’g’risida tushuncha 2.Dunyoviy va diniy tarbiyada axloq tarbiyasining o’rni 3.Axloqiy tarbiyalanganlikning me’zonlari 4.Ma’naviy-axloqiy tarbiyada milliy o’yinlar,bayramlar va marosimlarning o’rni.

M A ' N AV I Y TARBIYA – yuksak ma’naviyatni tarbiyalash vositasi, muayyan shaxs, jamoa, muayyan guruh, jamiyat, millatda jismoniy barkamollik, ruhiy, axloqiy, ma’naviy yetuklik kabi sifatlarni shakllantirishga qaratilgan amaliy ta’lim-tarbiya jarayonini ifodalovchi tushuncha.

A X L O Q I Y TARBIYA -jamiyatdagi axloqning yuksaklik darajasini, fuqarolarning axloqiy saviyasini aks ettiruvchi tushuncha. U shaxsning jamiyatdagi asosiy axloq meʼyorlarini egallashi va oʻzgalar bilan shu asosda munosabatda boʻlishi, oʻzini axloqiy tomondan muntazam takomillashtirib borishi singari jihatlarni oʻz ichiga oladi.

Tarbiya-o’qituvchi va ta’lim oluvchilar o’rtasida tashkil etiluvchi hamda aniq maqsadga yo’naltirilgan hamkorlik jarayonidir. Tarbiya jarayonida ta’lim oluvchilarning ongi shakllana boradi, his-tuyg’ulari rivojlanadi, ijtimoiy hayot uchun zarur bo’lgan ijtimoiy aloqalarni tashkil etishga xizmat qiladigan xulqiy odatlar hosil bo’ladigan va rivojlanadigan uzluksiz jarayon. TA R B I YA

Ma’naviy tarbiya atamasi keng ma’noda inson shaxsini shakllantirishga, uning ishlab chiqarish va ijtimoiy, madaniy, ma’rifiy hayotda faol ishtirokini ta’minlashga qaratilgan barcha ma’naviy ta’sirlar, tadbirlar, harakatlar, intilishlar yig‘indisini anglatadi. Bunday tushunishda ma’naviy tarbiya faqat oila, maktab, bolalar va yoshlar tashkilotlarida olib boriladigan tarbiyaviy ishlarni emas, balki butun ijtimoiy tuzum, uning yetakchi g‘oyalari, adabiyot, san’at, kino, radio, TV, OAV va boshqa faoliyatini ham o‘z ichiga oladi. Shuningdek, keng ma’nodagi ma’naviy tarbiya tushunchasi tarkibiga bu sohada ta’lim va ma’lumot olish ham kiradi.A x l o q i y v a m a ’ n a v i y t a r b i y a b o r a s i d a t u s h u n c h a l a r

A x l o q i y v a m a ’ n a v i y t a r b i y a b o r a s i d a t u s h u n c h a l a r Axloqiy aqidalarning eng muhim omillaridan biri – muomala odobi. Insonlar bir-biri bilan hamkorlik qilmasdan, oʻzaro tajriba almashmasdan, oʻzaro taʼsir koʻrsatmasdan yashashi mumkin emas. Binobarin, muloqot, muomala inson uchun asosiy ehtiyoj, zarurat. Muomala odobi oʻzgalar qadr- qimmatini, hurmatini joyiga qoʻyishni, anʼanaviy axloqiy- meʼyoriy talablarni bajarishni taqozo etadi. Maʼnoli va ravon soʻzlash, suhbatdoshni tinglay bilish, nutq madaniyati muomalaning muhim jihatlarini tashkil etadi.

I N S O N N I N G R I VO J L A N I S H I M a ' na v i y v a a x l o qi y t a r b i y a i nsonni ng ijodiy, ijtimoiy v a m a ' n a v i y rivojl ani shiga ko' mak la s had i. B u t a r b i y a s hak l l a ri insonni ng sha xsi y potentsial ini rivojl anti rishda mu hi m a h a m i y a t g a ega.

Yosh avlodning ta’lim va tarbiyasi to‘g‘risida g‘amxo‘rlik qilish nafaqat hukumatimizning yoki maktablarning vazifasi, balki har bir ota-onaning ham muqaddas burchlaridan hisoblanadi. Albatta, farzandlarimizni komil inson qilib, ilmli qilib tarbiyalashimiz kerak. Farzandlarimizning ilmiy saviyalari, kasbu hunarlari bilan bir qatorda axloqiy fazilatlari ham o‘sib borishi zarur. Shu jumladan, yoshlarimizning ta’lim –tarbiyasini asriy va azaliy sharqona qadriyatlarimiz va mamlakatimizning milliy mafkurasi bilan uyg‘unlashtirishimiz, aynan mana shu o‘rinda yoshlarga diniy- axloqiy bilimlarni ta’lim berish bugunning kechiktirib bo‘lmas dolzarb vazifalaridan biridir.Dunyoviy va diniy tarbiyada axloq tarbiyasining o’rni

Musulmon olimlarning ilmiy merosini o‘rganishda, xossatan ta’lim sohasida diniylik bilan dunyoviylik o‘rtasidagi mantiqsiz mantiqiy nisbatning shakllanishi bizning asrimizda ro‘y berdi, desak yanglishmaymiz. Chunki, islom dini nozil qilingan davrdan to shu bizning asrimizga qadar ta’limda bu diniy ta’lim, bu dunyoviy ta’lim deb ajratilmagan.

Oliy maqsad yosh avlodni iymon e’tiqodini Vatan ravnaqi uchun ruhan va ma’nan komil inson etib tarbiyalash har bir ota –ona va ustoz murabbiylarimiz burchidir. Farzandlarimiz, ya’ni yosh avlod uchun sharqona – diniy va dunyoviy bilimlarni o‘zida uyg‘unlashtirgan ta’lim-tarbiyani jahon andozalariga mos, fan taraqqiyoti omilari orqali yetkazish bunda muhim omil bo‘lib xizmat qiladi.

Axloqiy tarbiyalanganlikning me’zonlari Inson tarbiyasi va uning tarbiyalanganlik darajasi o’z davrining ilmiy-amaliy mezonlari bo’yicha tadqiq etishlik ko’p asrlik fan tarixiga ega. Insoniyatning yer yuziga kelishidan e’tiboran kishilar muayyan sotsiumning a’zosi tariqasida shaxslararo munosabatga kirishishi, muloqot o’matishi, muomala maromigarioya qilishi lozim, deb belgilanishi tarbiyalanganlik o’lchovlarining vujudga kelishiga sabab bo’lgan. Taraqqiyot, ijtimoiy ong, aql-zakovat. komfortga intilish hissi tarbiyalanganlikning ham harakatlantiruvchisi, ham mexanizmi, ham zarurat ekanligini ta’kidlovchi omil bo’lib xizmat qilgan va bundan keyin ham ko’p funksional vazifani ado etaveradi. .

Axloq-ma‘naviyatning o’zagi, inson axloqi shunchaki salom-alik, yaxshi muomaladangina iborat emas. Axloq- bu, avalo insof va adolat tuyg’usi, iymon, halollik demakdir. Ajdodlarimiz komil inson haqida butun bir axloqiy talablar majmuasini, Sharqona axloq Kodeksini ishlab chiqqanlar. Ko’hna tariximizning qaysi davrini eslamaylik, din har doim odamlami o’z-o’zini idora etishga, yaxshi xislatlami ko’paytirib, yomonlaridan xalos bo’lishiga chorlagan.Axloqiy tarbiyalanganlikning me’zonlari

O’zbeki ston Respubli kasi ta raqqiyotining hozi rgi bosqichida yoshla ming ma’naviy ki yofasini shakl lant iri shda, ulami il m ma‘ri fa tli, diyonat li, yuksak axloql i bo’lishlari bi lan birga, zamonaviy texnika va texnologiyal ami puxta o’zla shtirib ol ishl ari ga katta axamiyat beril mokda. O’zbekiston D avlati fuqarosi ning ma‘naviy qiyofa si ni belgil ovchi fazil atlar- vatanparvarl ik, insonparvarlik, mi ll iy g’urur, mehnatsevarl ik, baynalmi nal chi lik kabil ar ma kta b va o’qituvchining faol isht irokida , ta rbi ya vi y ta‘siri ostida shakl lanadi . O’qituvchil ik kasbi o’z mohi ya tiga ko’ra axl oqi y xarakte rga ega.Shuning uchun ham, a walo, mual li mning o’zi umuminsoniy va mi ll iy qa dri ya tl ami puxta o’ zl ashti rib olishi va axloq bobi da sha xsan ibrat bo’l ishi zarur. Demak, inson tarbiyasi va uni ng ta rbi ya langanl ik darajasi o’z da vri ni ng ilmi y- ama li y mezonlari bo’yi cha ta dqi q etishlik ko’p asrli k fan ta rixiga ega.

Ijtimoiy hayotning shunday muhim bir qonunyati borki , u taraqqiyotning muntazam shaklidagi o’zgarishlar bilan uzviy bog’liqdir. binobarin, biron yangi narsa, hodisa vujudga kеladi, ikkinchisi rivojlanadi, uchinchisi hayot talabiga javob bеrmay o’z o’rnini boshqa shakllarga bo’shatib bеradi, va hokazo. Jumladan, hayotiy an’ana va bayramlar ham xuddi shunday qonuniyatlarga rioya qiladi. Ijtimoiy hayot taraqqiy еtishi bilan uning talabiga javob bеrmaydigan an’analar va bayramlar asta-sеkin unutila boshlandi. Mohiyatan xalqchil, ijtimoiy foyda kеltirish mumkin bo’lgan an’analar taraqqiy еtadi. Masalan “Navro`z”, “lola sayli” va hokazo. Bayramlar zamonaviy talablarga javob bеrgani uchun yashab kеladi. Ijtimoiy hayotning tubdan o’zgarishi xalq turmushining rivojlanishi, zamonga mos an’analar yaratilishini talab qiladi. Chunonchi, o’zbеk xalqida ilgari mavjud bo’lmagan ko’plab mеhnat va shaxsiy- oilaviy an’ana, marosim va bayramlar vujudga kеlmoqda. Ma’naviy-axloqiy tarbiyada milliy o’yinlar,bayramlar va marosimlarning o’rni.

Kеyingi paytlardagi ilmiy va maxsus adabiyotlarda “an’anaviy bayramlar” , “ yangi an’analar ” kabi tushunchalar ko’proq ishlatila boshlandi. Ba’zi olimlar va amaliyotchilar “ yangi an’analar“ dеganda hayotga singib kеtgan, nasldan - naslga mеros bo’lib o’tadigan, ma’lum vaqt ichida muntazam tashkil еtiladigan madaniy - ommaviy shakllar: “gul bayrami ” , “ lola sayli ”, “qovun sayli ”, “ xirmon to’yi” , ( hozirgi “paxta bayrami ”) kabilarni misol kеltiradilar, bunday tushuncha albatta noto’g’ri. Binobarin, ular sof “yangi an’ana ” еmas , balki yangicha tashkil qilingan qadimiy an’analar , qadim zamonlardan buyon mavjud bo’lgan xalq bayramlaridir. Ularni an’anaviy bayramlar dеyish to’g’riroq bo’ladi. Shuni alohida ta’kidlab o’tish kеrakki, “yangi ” dеgan sifatlovchi vaqtga nisbatan nisbiy bo’lgani uchun, balki o’n yilliklar o’tishi bilan yuqoridagi shakllar “yangi an’analar ” еmas, balki an’anaviy marosimga aylanib ham qolishini unutmaslik lozim. .

M a ' na v i y v a ax l oqi y t a r b i y a insonning e rka kona , ijodiy, i jti moiy v a ma ' n a v i y rivoj lanishi ga ko' mak l a sha di. B u t a r b i y a sha kl l a ri insonni ng shaxsi y potentsial ini rivojl anti rishda mu hi m a h a m i y a t g a ega.M A ' N AV I Y VA A X L O Q I Y TARBIYA A S O S L A R I

Ma’naviy-axloqiy tarbiyada milliy o’yinlar,bayramlar va marosimlarning o’rni. Ba’zi bir taibiyaviy ahamiyatga ega bo'lgan harakatli o'yinlar umumta’lim maktablaming «Jismoniy tarbiya» dasturiga ham kiritilib, ular o'quvchi yoshlar orasida ommalashmoqda.Qolaversa,T.S.Usmonxo'jayev,F.Xo'jayev va boshqa bir qator mualliflar tomonidan «Harakatli o'yinlar» (1963— 1981), «1001 o'yin» (1991) kabi to'plamlar yaratilgan.Samarqand, Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo, Jizzax, Namangan, Sirdaryo, Toshkent va boshqa viloyatlaming tog'li hududlari va yangi o'zlashtirilgan joylarida bo'layotgan katta to'ylarda kurash, ko'pkari-uloq, poyga va turli xil harakatli o'yinlar doimiy ravishda qo'llanilmoqda. Bu o'yinlar to'ylaiga fayz, baraka kiritish bilan biigalikda tomoshabinlar olqishiga sazovor boimoqda, ayniqsa, o'quvchi yoshlaming milliy o'yinlar, zamonaviy sport turiga qiziqishini tobora oshirmoqda..

XULOSA. Xulosa qilib aytganda bugungi kunda eng muhim vazifalardan bu- bolaning o'z oilasiga, uyiga, bolalar bog'chasiga, ko'chasiga, shahriga mehr va muhabbatini tarbiyalash vazifalari; tabiatga va barcha tirik mavjudotlarga hurmatli munosabatni shakllantirish; mehnatga hurmatni tarbiyalash; rus an'analari va hunarmandchiligiga qiziqishni rivojlantirish; inson huquqlari haqida dastlabki bilimlarni shakllantirish; Rossiya shaharlari haqidagi tasavvurlarning kengayishi; bolalarni davlat ramzlari (gerb, bayroq, madhiya) bilan tanishtirish; mas'uliyat hissi va mamlakat yutuqlari bilan faxrlanishni rivojlantirish; bag'rikenglik, boshqa xalqlarga, ularning an'analariga hurmat tuyg'usini shakllantirish demakdir.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

Похожие

Ma`naviy – axloqiy tarbiya

Jinsiy tarbiya 2

Tarbiya jarayonining mohiyati va mazmuni. Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari 2

Tarbiya jarayonining mazmuni. Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari

Bilim – ezgulik, kamtarlik va ma’naviy yetuklik