Jinsiy tarbiya 2 - Педагогиka - Презентации

Jinsiy tarbiya 2

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

457 KB

REJA: Jinsiy tarbiya umumaxlo q iy tarbiya . Jinsiy gigiena va unga rioya q ilish. O’smirlik davri psixologiyasi

Jinsiy tarbiya umumaxloqiy tarbiyaning ajralmas qismi bo’lib, uning asosiy vazifasi yosh avlodni zurriyot qoldirish sir-asrorlaridan bekamu-ko’st xabardor etishdan iborat. Shartli ravishda, balog`at yoshiga etmaganlar hamda rasida (uyg`onish pallasida) bo’lganlar jinsiy tarbiyasini tafovut qilish mumkin. Hozirgi kunda bolalarimiz akselerastiya (lotincha — tezlashish, erta rasida bo’lish)ga muvofiq holda erta jinsiy balog`atga etmoqdalar. U qizlarda 9 yoshdan, o’g`il bolalarda esa 11 yoshdan boshlanib, jinsiy tarbiya olib borishda qiyinchiliklar tug`dirmoqda. Jinsiy tarbiyaning birinchi bosqichi bolalarni erta balog`atga etishga olib keladigan sabablar ta’siridan saqlashga yo’naltirilgan bo’lishi lozim.

Jinsiy tarbiyaning ikkinchi bosqichi bolaning balog`atga etgan davridan boshlanib, bu davr qizlarda yigitlarga nisbatan 2-3 yil oldin boshlanadi. Jinsiy balog`at — tegishli a’zolar biologik jihatdan etilgan, ko’payish hamda nasl qoldirishga qodirligidan darak beruvchi o’zgarishlar paydo bo’ladigan davrdir. Shu davrdan boshlab bolaning jinsiy tarbiyasiga alohida e’tibor berish lozim. Jinsiy tarbiya umumaxlo q iy tarbiyaJinsiy tarbiya umumaxlo q iy tarbiya

Jinsiy gigiena va unga rioya q ilish • So’nggi yillarda ba’zi rivojlangan mamlakatlarda “Xalq pedagogik harakati” yuzaga keldi. Ularning maqsadi yoshlarni mustaqil fikr yuritishga, ongli ish tutishga va o’zini xalq xizmatiga batamom bag`ishlashga qodir kishilar qilib etishtirishdir. Bu harakat ota-onalar, tarbiyachilar, o’qituvchilar, shifokorlarning mustahkam ittifoqi o’laroq faoliyat olib boradi. Ularning har biri yoshlar umumtarbiyasining ma’lum bir qismi bilan shug`ullanishni o’z zimmasiga olgan. Misol uchun, tarbiya bilan asosan o’qituvchilar va tarbiyachilar shug`ullansalar-da, umumtarbiyaning bir qismi bo’lgan jinsiy tarbiyaning bekamu ko’st bo’lishi uchun shifokorlar ham o’z hissalarini qo’shadilar.

• Jinsiy tarbiya — umumaxloqiy tarbiyaning ajralmas tarkibiy qismi bo’lib, u ba’zilar o’ylagandek, farzand balog`at yoshiga etgan davrdan emas, bil’aks uning murg`ak davridanoq boshlanishi kerak. Amerika olimi A.Kinzining kuzatishicha, jinsiy hissiyotlarga o’xshash his-tuyg`ularni ilk bora sezish qizlarda 4 oylikdan, o’g`il bolalarda esa 5 oylikdan boshlanib, u xuddi kattalar organizmidagi fiziologik o’zgarishlarga o’xshab ketar ekan.

Olimlarning kuzatishlaricha, bolalarning erta jinsiy Olimlarning kuzatishlaricha, bolalarning erta jinsiy balog`atga etishiga asosan, quyidagilar sabab balog`atga etishiga asosan, quyidagilar sabab bo’layotir:bo’layotir: • Birinchidan, bir yarim, ikki yoshdan oshgan bolalar ko’rganlarini eslab qolishi mumkinligini ba’zi ota-onalar tushunmaydilar. • Ikkinchidan, bola tug`ilgandanoq uning jinsiy a’zolarini toza tutish lozimligi unutiladi. Jinsiy gigienaga rioya qilmaslik tashqi jinsiy a’zolarning bulg`anishiga olib keladi. Unga yuqumli manbaning tushishi esa kasalliklarni keltirib chiqarish bilan xatarlidir. • Uchinchidan, bolaning jundan to’qilgan har xil dag`al, badanni qichitadigan kiyim-kechaklar kiyishi, tos atrofi va chot orasi kiyimlarining tor bo’lishi, bolaning tuvakda uzoq o’tirishi kabi holatlar ham jinsiy a’zolarda qon dimlanishiga sabab bo’ladi. • To’rtinchidan, ko’pchilik ota-onalar bolalarini erkalatib qitiqlashadi, orqasiga shappatilab urishadi yoki me’yoridan ortiq bag`riga bosib, o’pib erkalashadi. • Beshinchidan, bolaning uyqu oldidan kakao, shokolad kabi zo’riqtiruvchi ovqatlar ko’p iste’mol qilishi, hatto kichkintoylarning velosipedda uzoq yurishi, o’yinchoq otlarni ko’p minishi ham shunday sezgilarning uyg`onishiga sabab bo’ladi, Ammo, bu “kichkintoylarga ushbu o’yinchoqlarni ta’qiqlab qo’yish kerak”, — degani emas, albatta. Bolada turli xil o’yinchoqlarga qiziqish uyg`otish bilan bir navbatda, ularni o’z vaqtida almashtirib turishni ham eplay olmoq darkor.

Mashhur nemis olimlari R.Noybert va Mashhur nemis olimlari R.Noybert va R.Vayze jinsiy tarbiyani quyidagi etti shart R.Vayze jinsiy tarbiyani quyidagi etti shart asosida olib borish lozimligini ta’kidlashgan:asosida olib borish lozimligini ta’kidlashgan: • 1. Jinsiy pedagogika umumtarbiyaning ajralmas qismi ekanligini unutmaslik joiz. • 2. Jinsiy hissiyotlarga ortiqcha berilmasdan, shuningdek, uzlatga ham chekinmasdan, baxtli hayot kechirishni kishilarga o’rgatish zarur. Buning uchun esa turli jins vakillarining bir-biri bilan to’g`ri munosabatda bo’lishini ta’minlash lozim. • 3. Bu masala bilan asosan tarbiyachilar shug`ullanishi kerak, ammo tarbiya ishida shifokorning yordami zarur bo’lib qolsa, u ham ishtirok etishi mumkin. Shifokor pedagoglarni bolalar va o’smirlar biologiyasi hamda akselerastiya hodisasi bilan tanishtirish lozim.

Mashhur nemis olimlari R.Noybert va Mashhur nemis olimlari R.Noybert va R.Vayze jinsiy tarbiyani quyidagi etti shart R.Vayze jinsiy tarbiyani quyidagi etti shart asosida olib borish lozimligini ta’kidlashgan:asosida olib borish lozimligini ta’kidlashgan: • 4. Jinsiy tarbiyani odatiy suhbatlar tarzida olib borish, “bolalarning yuz- ko’zini ochish” bobida esa sog`lom jinsiy hayotga tayanish lozim. • 5. Tarbiyaning eng maqbul usuli namuna ko’rsatish vositasida yaxshi odatlarga o’rgatishdir. Shuning uchun ham katta yoshdagi kishilarning boshqa jins vakillari bilan o’zaro to’g`ri munosabat o’rnatishlari juda muhim. Jinsiy hayotda bachkana noz-karashma hamda axloqsizlikka o’rin bo’lmasligi kerak. • 6. Ko’pgina filmlar, radioeshittirish, rasmli jurnal, turli xil tomoshalar va boshqa vositalarning zararli ta’siridan bolalarni ehtiyot qilish kerak. Bolalarni spirtli ichimliklarning barcha turlaridan hazar qilish ruhida tarbiyalash lozim.

• Jinsiy pedagogikada jonzotlarning ko’payishi to’g`risida bolaning “savodini chiqarish” ikkinchi darajali ahamiyatga ega. Lekin hozirgi vaqtda bolalarning savollariga to’g`ri va ochiqchasiga javob berish barcha ota-onalar va pedagoglarning qo’lidan kelmaganligi uchun bunday “savod chiqarish” zarur bo’lib qolyapti. • Bayon etilgan etti shartga amal qilinsa, bolaning tasavvurini mavhum fikrlar chulg`ab olmaydi va uning “yuz-ko’zini ochish”da tasodiflarga yo’l qo’yilmaydi.

• Ota-onalarning yotoqxonalari alohida bo’lishi, bolalarda ota- onalarning jinsiy yaqinlashuvi to’g`risida tasavvur ham bo’lmasligi kerak. • Ota-onalar bolalarining rasida bo’lishlaridan yarim yil, hatto bir yil oldin ularga jinslar to’g`risida ma’lumot berishlari darkor. • Erkaklar jinsiy a’zolari etarlicha rivojlanishi, shakllanishi va faoliyat ko’rsatishga qodir bo’lishi uchun alimentar omillarning, ya’ni to’g`ri oziqlanishning ahamiyati katta. Olimlar surunkali ochlikka mubtalo, etarlicha ovqatlanish imkoniyatidan mahrum kimsalarda jinsiy bezlarning kichrayib (giloplaziyaga uchrab) borib, ikkilamchi gipogonadizm, bepushtlik va jinsiy zaiflik kabi dardlarga giriftor bo’lganlarini kuzatganlar.

• Chunki moyaklarning plastik faoliyati va anatomik tuzilishi shakllanishi uchun zaruriy xom ashyo - barcha aminokislotalarni o’z tarkibiga olgan to’laqonli oqsillarga muhtojlik tug`iladi. Shahvat mukammalligi uchun asparaginovaya kislota, arginin, metionin, gistidin, serin, a - leystin, tirozin kabi aminokislotalar mavjud bo’lishi shart hisoblanadi. Zero, ochlik nafaqat moyaklarda, bosh miyadan jinsiy bezlar faoliyatini boshqarib stimullovchi ta’sir etadigan adenogipofizda ham distrofik o’zgarishlarga olib kelishi bilan xatarlidir. Spermatogenez jarayoni me’yoriy kechishi uchun aminokislotalar manbai bo’lgan oqsillar bilan bir qatorda vitaminlar va uglevodlar etarli bo’lishi zarur. Vitaminlardan E (tokoferollar), S (askorbin kislotasi), A (retinol), RR (nikastin), V1 (tiamin) kabilarning tanqisligi pushtga salbiy ta’sir etadi.

• Uglevodlardan fruktozaning ahamiyati beqiyos hisoblanadi. Chunki fruktoza spermatozoidlar uchun energiya manbai hisoblanadi. Shu bois shahvat suyuqligi tarkibidagi fruktoza miqdori qondagi glyukozaga qaraganda 2-4 barobar ko’p bo’lar ekan. Odatda, fruktoza urug` pufakchalarida ishlab chiqiladi va ularning yallig`lanish kasalliklarida bu moddaning ishlab chiqilishi pasayadi. Shuningdek, qandli diabet kasalligida uglevod alma-shinuvi buzilishi natijasida yoxud asal, ho’l mevalarni kam iste’mol qilish oqibatida ham shahvatdagi fruktoza miqdori pasayib ketishi mumkin. Bu esa eyakulyatning urug`lantirish imko-niyatini keskin pasaytirib, spermatozoidlar harakatchanligini susaytirib yuboradi.

• Demak, bepushtlikning barcha turlarida ham ovqat tarkibida etarli mikdorda oqsillar, yog`lar, uglevodlar, vitaminlar va minerallar bo’lishi shart ekan. • Agar bemor o’ta ozg`in bo’lsa, uning ovqati tarkibida yog`li go’sht mahsulotlari, shirinliklar, xamir taomlar bo’lishi shart hisoblanadi. Semizlikka mubtalo kimsalar oziqalari orasida yog`li go’shtlar (ayniqsa, cho’chqa hamda qo’y yog`lari), baliq, asal, shirinliklar, xamir taomlar keskin cheklangan mikdorda bo’lishi lozim. Umuman olganda, semizlikning o’zi bepushtlikka etaklov-chi xatarlardan hisoblangani bois, dastavval ortiqcha vazndan xalos bo’lish talab etiladi. Shu bois quyidagi taomlar semiz-larga tavsiya etilmaydi. • Pushtdor etuvchi taomnoma tarkibida quyidagilar bo’lmog`i joiz hisoblanadi: • - Tarkibida zaruriy aminokislotalar mavjud bo’lgan to’laqonli oqsillarga boy mahsulotlar: tuxum, baliq, tovuq, mol go’shti va h.k.lar. • - Tarkibida yog`da eruvchan vitaminlar E, A, D kabilarga boy kungaboqar, makkajo’xori, eryong`oq, zaytun yog`lari, baliq yog`i, jigar va h.k.lar.

Jismoniy kuchning quyilib Jismoniy kuchning quyilib kelishi uni faoliyatga boshlaydi.kelishi uni faoliyatga boshlaydi. • Tengdoshlar bilan guruhlashish bolada o’zaro harakat, jamoa tartibiga bo’ysinish, hurmatga ega bo’lish va o’z xohishidagi mavqega ega bo’lish qobiliyatlarini shakllaydi. Bolada o’z-o’zini baholash hususiyati o’sadi. U tengdoshlarining fikrlarini kattalarning tanqidiga nisbatan ko’proq qadrlaydi. • Xobbi – biror narsa bilan shug`ullanish juda katta ahamiyatga ega. Uning sharofati bilan bolada qiziqishlar va individual qobiliyatlar shakllanadi.

Похожие

Ma’naviy va axloqiy tarbiya 2

Tarbiya jarayonining mohiyati va mazmuni. Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari 2

Mafkuraviy tarbiya

XIX asrning 2-yarmi XX asr boshlarida Turkiston o’lkasida ta’lim tarbiya

Tarbiya jarayonining mazmuni. Tarbiya qonuniyatlari va tamoyillari