Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. Kadrlar tayyorlash milliy modeli - Педагогиka - Презентации

Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. Kadrlar tayyorlash milliy modeli

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1351 KB

Mavzu:Kadrlar tayyorlash milliy Mavzu:Kadrlar tayyorlash milliy dasturi. Kadrlar tayyorlash dasturi. Kadrlar tayyorlash milliy modeli. O’zbekiston milliy modeli. O’zbekiston Respublikasining uzluksiz Respublikasining uzluksiz ta’lim tizimita’lim tizimi www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

UMUMIY QOIDALARUMUMIY QOIDALAR  O’zbekiston Respublikasi inson O’zbekiston Respublikasi inson huquqlari va erkinliklariga rioya huquqlari va erkinliklariga rioya etilishini, jamiyatning ma’naviy etilishini, jamiyatning ma’naviy yangilanishini, ijtimoiy yo’naltirilgan yangilanishini, ijtimoiy yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotini shakllantirishni, bozor iqtisodiyotini shakllantirishni, jahon hamjamiyatiga qo’shilishni jahon hamjamiyatiga qo’shilishni ta’minlaydigan demokratik huquqiy ta’minlaydigan demokratik huquqiy davlat va ochiq fuqarolik jamiyati davlat va ochiq fuqarolik jamiyati qurmoqda.qurmoqda. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Inson, uning har tomonlama uyg’un kamol Inson, uning har tomonlama uyg’un kamol topishi va farovonligi, shaxs manfaatlarini topishi va farovonligi, shaxs manfaatlarini ro’yobga chiqarishning sharoitlarini va ro’yobga chiqarishning sharoitlarini va ta’sirchan mexanizmlarini yaratish, ta’sirchan mexanizmlarini yaratish, eskirgan tafakkur va ijtimoiy xulq-eskirgan tafakkur va ijtimoiy xulq- atvorning andozalarini o’zgartirish atvorning andozalarini o’zgartirish respublikada amalga oshirilayotgan respublikada amalga oshirilayotgan islohotlarning asosiy maqsadi va islohotlarning asosiy maqsadi va harakatlantiruvchi kuchidir. Xalqning boy harakatlantiruvchi kuchidir. Xalqning boy intellektual merosi va umumbashariy intellektual merosi va umumbashariy qadriyatlar asosida, zamonaviy madaniyat, qadriyatlar asosida, zamonaviy madaniyat, iqtisodiyot, fan, texnika va iqtisodiyot, fan, texnika va texnologiyalarning yutuqlari asosida texnologiyalarning yutuqlari asosida kadrlar tayyorlashning mukammal tizimini kadrlar tayyorlashning mukammal tizimini shakllantirish O’zbekiston taraqqiyotining shakllantirish O’zbekiston taraqqiyotining muhim shartidir.muhim shartidir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Kadrlar tayyorlash milliy dasturi «Ta’lim Kadrlar tayyorlash milliy dasturi «Ta’lim to’g’risida»gi O’zbekiston to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonunining qoidalariga Respublikasi Qonunining qoidalariga muvofiq holda tayyorlangan bo’lib, milliy muvofiq holda tayyorlangan bo’lib, milliy tajribaning tahlili va ta’lim tizimidagi jahon tajribaning tahlili va ta’lim tizimidagi jahon miqyosidagi yutuqlar asosida tayyorlangan miqyosidagi yutuqlar asosida tayyorlangan hamda yuksak umumiy va kasb-hunar hamda yuksak umumiy va kasb-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda ijtimoiy-siyosiy hayotda mustaqil ravishda mo’ljalni to’g’ri ola bilish mahoratiga ega mo’ljalni to’g’ri ola bilish mahoratiga ega bo’lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va bo’lgan, istiqbol vazifalarini ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodini shakllantirishga yo’naltirilgandir.shakllantirishga yo’naltirilgandir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Dastur kadrlar tayyorlash milliy modelini Dastur kadrlar tayyorlash milliy modelini ro’yobga chiqarishni, har tomonlama ro’yobga chiqarishni, har tomonlama kamol topgan, jamiyatda turmushga kamol topgan, jamiyatda turmushga moslashgan, ta’lim va kasb-hunar moslashgan, ta’lim va kasb-hunar dasturlarini ongli ravishda tanlash va dasturlarini ongli ravishda tanlash va keyinchalik puxta o’zlashtirish uchun keyinchalik puxta o’zlashtirish uchun ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, psixologik-ijtimoiy-siyosiy, huquqiy, psixologik- pedagogik va boshqa tarzdagi sharoitlarni pedagogik va boshqa tarzdagi sharoitlarni yaratishni, jamiyat, davlat va oila oldida yaratishni, jamiyat, davlat va oila oldida o’z javobgarligini his etadigan fuqarolarni o’z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalashni nazarda tutadi.tarbiyalashni nazarda tutadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 1. MUAMMOLAR VA KADRLAR TAYYORLASH 1. MUAMMOLAR VA KADRLAR TAYYORLASH TIZIMINI TUBDAN ISLOH QILISH OMILLARITIZIMINI TUBDAN ISLOH QILISH OMILLARI  1.1. RIVOJLANISHNING ERISHILGAN 1.1. RIVOJLANISHNING ERISHILGAN DARAJASIDARAJASI  O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligiga O’zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligiga erishib, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning o’ziga erishib, iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning o’ziga xos yo’lini tanlashi kadrlar tayyorlash tuzilmasi va xos yo’lini tanlashi kadrlar tayyorlash tuzilmasi va mazmunini qayta tashkil etishni zarur qilib qo’ydi mazmunini qayta tashkil etishni zarur qilib qo’ydi va qator chora-tadbirlar ko’rishni: «Ta’lim va qator chora-tadbirlar ko’rishni: «Ta’lim to’g’risida»gi Qonunni joriy etishni (1992 yil); to’g’risida»gi Qonunni joriy etishni (1992 yil); yangi o’quv rejalari, dasturlari, darsliklarini joriy yangi o’quv rejalari, dasturlari, darsliklarini joriy etishni, zamonaviy didaktik ta’minotni ishlab etishni, zamonaviy didaktik ta’minotni ishlab chiqishni; o’quv yurtlarini attestatsiyadan chiqishni; o’quv yurtlarini attestatsiyadan o’tkazishni va akkreditatsiyalashni, yangi tipdagi o’tkazishni va akkreditatsiyalashni, yangi tipdagi ta’lim muassasalarini tashkil etishni taqozo etdi.ta’lim muassasalarini tashkil etishni taqozo etdi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Maktabgacha ta’lim sohasida uylarda Maktabgacha ta’lim sohasida uylarda tashkil etiladigan bolalar bog’chalari tashkil etiladigan bolalar bog’chalari hamda «bolalar bog’chasi-maktab» hamda «bolalar bog’chasi-maktab» majmui tarmog’i rivojlanib majmui tarmog’i rivojlanib bormoqda. Bolalarga chet tillarni, bormoqda. Bolalarga chet tillarni, xoreografiya, tasviriy va musiqa xoreografiya, tasviriy va musiqa san’ati, kompsan’ati, komp ьь yuter savodxonligi yuter savodxonligi asoslarini o’rgatuvchi 800 dan ortiq asoslarini o’rgatuvchi 800 dan ortiq guruh tashkil etilgan.guruh tashkil etilgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Yangi tipdagi maktablar va umumta’lim Yangi tipdagi maktablar va umumta’lim o’quv yurtlari tarmog’i rivojlanib o’quv yurtlari tarmog’i rivojlanib bormoqda. Hozirgi kunda 238 litsey va 136 bormoqda. Hozirgi kunda 238 litsey va 136 gimnaziya ishlab turibdi. «Sog’lom avlod gimnaziya ishlab turibdi. «Sog’lom avlod uchun», «Ma’naviyat va ma’rifat», uchun», «Ma’naviyat va ma’rifat», «Iqtisodiy ta’lim», «Qishloq maktabi», «Iqtisodiy ta’lim», «Qishloq maktabi», «Rivojlanishda nuqsoni bo’lgan bolalarni «Rivojlanishda nuqsoni bo’lgan bolalarni tiklash» va boshqa tarmoq dasturlari tiklash» va boshqa tarmoq dasturlari ro’yobga chiqarilmoqda. Respublika ro’yobga chiqarilmoqda. Respublika umumta’lim maktablarida 435 mingdan umumta’lim maktablarida 435 mingdan ortiq o’qituvchi ishlamoqda, ularning 73 ortiq o’qituvchi ishlamoqda, ularning 73 foizi oliy ma’lumotlidir.foizi oliy ma’lumotlidir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Mehnat bozorini, eng avvalo qishloq joylarda Mehnat bozorini, eng avvalo qishloq joylarda mehnat bozorini shakllantirishning hududiy mehnat bozorini shakllantirishning hududiy xususiyatlarini hisobga olgan holda hunar-texnika xususiyatlarini hisobga olgan holda hunar-texnika ta’limini qayta tashkil etishga kirishildi. Hozirgi ta’limini qayta tashkil etishga kirishildi. Hozirgi kunda bu tizimda jami 221 ming kishini ta’lim kunda bu tizimda jami 221 ming kishini ta’lim bilan qamrab olgan 442 o’quv yurti, shu bilan qamrab olgan 442 o’quv yurti, shu jumladan, 209 kasb-hunar maktabi, 180 kasb-jumladan, 209 kasb-hunar maktabi, 180 kasb- hunar litseyi va 53 biznes-maktab ishlab turibdi. hunar litseyi va 53 biznes-maktab ishlab turibdi. Bugungi kunda boshlang’ich kasb-hunar ta’limi Bugungi kunda boshlang’ich kasb-hunar ta’limi o’quv yurtlarida qariyb 20 ming o’qituvchi va o’quv yurtlarida qariyb 20 ming o’qituvchi va malakali mutaxassislar ishlamoqda.malakali mutaxassislar ishlamoqda.  Respublikada jami 197 ming kishi ta’lim Respublikada jami 197 ming kishi ta’lim olayotgan 258 o’rta kasb-hunar ta’limi o’quv yurti olayotgan 258 o’rta kasb-hunar ta’limi o’quv yurti ishlab turibdi. Ularda qariyb 16 ming o’qituvchi va ishlab turibdi. Ularda qariyb 16 ming o’qituvchi va muhandis-pedagog xodimlar mehnat qilmoqda.muhandis-pedagog xodimlar mehnat qilmoqda. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 O’zbekiston oliy maktabi tizimi 58 oliy o’quv O’zbekiston oliy maktabi tizimi 58 oliy o’quv yurtini, shu jumladan 16 universitet va 42 institutni yurtini, shu jumladan 16 universitet va 42 institutni o’z ichiga oladi, ularda 164 ming talaba ta’lim o’z ichiga oladi, ularda 164 ming talaba ta’lim olmoqda; 16 universitetning o’n ikkitasi olmoqda; 16 universitetning o’n ikkitasi O’zbekiston mustaqillikka erishgan dastlabki ikki O’zbekiston mustaqillikka erishgan dastlabki ikki yilda tashkil topdi. Oliy o’quv yurtlarida ishlayotgan yilda tashkil topdi. Oliy o’quv yurtlarida ishlayotgan 18,5 ming o’qituvchining 52 foizi fan doktori va fan 18,5 ming o’qituvchining 52 foizi fan doktori va fan nomzodlaridir. Oliy ta’limda kadrlar tayyorlashni nomzodlaridir. Oliy ta’limda kadrlar tayyorlashni markazlashtirishdan huquqiy yo’nalishga o’tkazish markazlashtirishdan huquqiy yo’nalishga o’tkazish ishi olib borilmoqda, o’quv yurtlarining tarmog’i ishi olib borilmoqda, o’quv yurtlarining tarmog’i kengaymoqda, universitet ta’limi rivojlanmoqda. kengaymoqda, universitet ta’limi rivojlanmoqda. Bilimlarning yangi tarmoqlari bo’yicha kadrlar Bilimlarning yangi tarmoqlari bo’yicha kadrlar tayyorlash boshlab yuborildi, oliy maktabni ko’p tayyorlash boshlab yuborildi, oliy maktabni ko’p bosqichli tizimga o’tkazish amalga oshirilmoqda. bosqichli tizimga o’tkazish amalga oshirilmoqda. Abiturientlar va talabalarning bilim darajasini test Abiturientlar va talabalarning bilim darajasini test va reyting asosida baholashning ilg’or usullari joriy va reyting asosida baholashning ilg’or usullari joriy etilmoqda.etilmoqda. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Oliy malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlar sifatiga oshgan Oliy malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlar sifatiga oshgan talablarga muvofiq aspirantura va doktoranturada kadrlar talablarga muvofiq aspirantura va doktoranturada kadrlar tayyorlash ishi kengaymoqda. Oliy attestatsiya komissiyasi tashkil tayyorlash ishi kengaymoqda. Oliy attestatsiya komissiyasi tashkil etildi. Respublikada qariyb 4 ming aspirant bo’lib, ulardan 69 foizi etildi. Respublikada qariyb 4 ming aspirant bo’lib, ulardan 69 foizi oliy ta’lim tizimida va 31 foizi ilmiy-tadqiqot institutlarida ta’lim oliy ta’lim tizimida va 31 foizi ilmiy-tadqiqot institutlarida ta’lim olmoqda. Jami ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarning 8 foizini fan olmoqda. Jami ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarning 8 foizini fan doktorlari va 37 foizini fan nomzodlari tashkil etadi.doktorlari va 37 foizini fan nomzodlari tashkil etadi.  Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimida 23 Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimida 23 institut, 16 fakulinstitut, 16 fakul ьь tet, 4 markaz va 14 malaka oshirish kurslari tet, 4 markaz va 14 malaka oshirish kurslari ishlab turibdi.ishlab turibdi.  Iqtidorli bolalar va o’quvchi yoshlarni qo’llab-quvvatlash bo’yicha Iqtidorli bolalar va o’quvchi yoshlarni qo’llab-quvvatlash bo’yicha davlat siyosati sobitqadamlik bilan olib borilmoqda. Iste’dodli davlat siyosati sobitqadamlik bilan olib borilmoqda. Iste’dodli o’smir va qizlarni izlab topish, ularga ko’maklashish, ularning o’smir va qizlarni izlab topish, ularga ko’maklashish, ularning qobiliyati va iste’dodini o’stirish bo’yicha maxsus fondlar tashkil qobiliyati va iste’dodini o’stirish bo’yicha maxsus fondlar tashkil etildi, qobiliyatli yoshlarni chet ellardagi yetakchi o’quv yurtlari va etildi, qobiliyatli yoshlarni chet ellardagi yetakchi o’quv yurtlari va ilmiy markazlarda o’qitish va stajirovkadan o’tkazish yo’lga ilmiy markazlarda o’qitish va stajirovkadan o’tkazish yo’lga qo’yildi.qo’yildi.  Fan va ta’lim sohasida xalqaro aloqalar kengayib bormoqda.Fan va ta’lim sohasida xalqaro aloqalar kengayib bormoqda. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Shunga qaramay, sodir etilgan Shunga qaramay, sodir etilgan o’zgartirishlar kadrlar tayyorlash o’zgartirishlar kadrlar tayyorlash sifatini oshirish, mamlakatni ijtimoiy-sifatini oshirish, mamlakatni ijtimoiy- iqtisodiy rivojlantirish talablariga iqtisodiy rivojlantirish talablariga muvofiq bo’lishini ta’minlay olmadi.muvofiq bo’lishini ta’minlay olmadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 1.2. KAMCHILIKLAR VA MUAMMOLAR1.2. KAMCHILIKLAR VA MUAMMOLAR  Kadrlar tayyorlash tizimining demokratik o’zgarishlar va Kadrlar tayyorlash tizimining demokratik o’zgarishlar va bozor islohotlari talablariga muvofiq emasligi, o’quv bozor islohotlari talablariga muvofiq emasligi, o’quv jarayonining moddiy-texnika va axborot bazasi yetarli jarayonining moddiy-texnika va axborot bazasi yetarli emasligi, yuqori malakali pedagog kadrlarning emasligi, yuqori malakali pedagog kadrlarning yetishmasligi, sifatli o’quv-uslubiy va ilmiy adabiyot hamda yetishmasligi, sifatli o’quv-uslubiy va ilmiy adabiyot hamda didaktik materiallarning kamligi, ta’lim tizimi, fan va ishlab didaktik materiallarning kamligi, ta’lim tizimi, fan va ishlab chiqarish o’rtasida puxta o’zaro hamkorlik va o’zaro foydali chiqarish o’rtasida puxta o’zaro hamkorlik va o’zaro foydali integratsiyaning yo’qligi kadrlar tayyorlashning mavjud integratsiyaning yo’qligi kadrlar tayyorlashning mavjud tizimidagi jiddiy kamchiliklar sirasiga kiradi.tizimidagi jiddiy kamchiliklar sirasiga kiradi.  Ta’lim-tarbiya va o’quv jarayonlarining tarkibini, Ta’lim-tarbiya va o’quv jarayonlarining tarkibini, bosqichlarini bir-biri bilan uzviy bog’lash, ya’ni uzluksiz bosqichlarini bir-biri bilan uzviy bog’lash, ya’ni uzluksiz ta’lim-tarbiya tizimini tashkil qilish muammolari hal qilingan ta’lim-tarbiya tizimini tashkil qilish muammolari hal qilingan emas. Amaldagi ta’lim tizimi zamonaviy, taraqqiy topgan emas. Amaldagi ta’lim tizimi zamonaviy, taraqqiy topgan demokratik davlatlar talablariga javob bera olmayotir.demokratik davlatlar talablariga javob bera olmayotir.  Mutaxassislar tayyorlash, ta’lim-tarbiya tizimi jamiyatda Mutaxassislar tayyorlash, ta’lim-tarbiya tizimi jamiyatda bo’layotgan islohot, yangilanish jarayonlari talablari bilan bo’layotgan islohot, yangilanish jarayonlari talablari bilan bog’lanmagan.bog’lanmagan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Maktabgacha ta’lim va tarbiya ahvoli qoniqarsizligicha qolmoqda. Maktabgacha ta’lim va tarbiya ahvoli qoniqarsizligicha qolmoqda. Bog’cha yoshidagi bolalarning 25 foizigina maktabgacha tarbiya Bog’cha yoshidagi bolalarning 25 foizigina maktabgacha tarbiya muassasalariga qamrab olingan, xolos. Maktabgacha bolalar muassasalariga qamrab olingan, xolos. Maktabgacha bolalar muassasalaridan va oiladan maktabga kelgan bolalarning muassasalaridan va oiladan maktabga kelgan bolalarning tayyorgarlik darajasi o’rtasida sezilarli tafovut mavjud.tayyorgarlik darajasi o’rtasida sezilarli tafovut mavjud.  Maktablarda va boshqa o’quv yurtlarida ta’lim jarayonining Maktablarda va boshqa o’quv yurtlarida ta’lim jarayonining o’zidagi va o’qitish uslubiyatidagi har xil kamchiliklar oqibatida o’zidagi va o’qitish uslubiyatidagi har xil kamchiliklar oqibatida bilim berishda yuzaga kelgan nodemokratik hamda jamiyat uchun bilim berishda yuzaga kelgan nodemokratik hamda jamiyat uchun zararli muhit shunga olib keldiki, o’quvchilarda mustaqil fikrlash zararli muhit shunga olib keldiki, o’quvchilarda mustaqil fikrlash rivojlanmay qolayapti, oqilona hayotiy yechimlar qabul qilish rivojlanmay qolayapti, oqilona hayotiy yechimlar qabul qilish uchun yetarli tayyorgarlik yo’q. 9-11 sinflarni tamomlagan yoshlar uchun yetarli tayyorgarlik yo’q. 9-11 sinflarni tamomlagan yoshlar mustaqil hayotda o’z o’rnini aniqlay olmaydi. Ularda o’zlariga mustaqil hayotda o’z o’rnini aniqlay olmaydi. Ularda o’zlariga ishonch shakllangan emas, o’rta maktab bitiruvchilarining 10 ishonch shakllangan emas, o’rta maktab bitiruvchilarining 10 foizigina oliy o’quv yurtlariga o’qishga kirmoqda, xolos.foizigina oliy o’quv yurtlariga o’qishga kirmoqda, xolos.  Majburiy to’qqiz yillik ta’limga asoslangan o’n bir yillik umumiy Majburiy to’qqiz yillik ta’limga asoslangan o’n bir yillik umumiy o’rta ta’lim ilmiy asoslanmagandir, u o’quvchilarda kasbga o’rta ta’lim ilmiy asoslanmagandir, u o’quvchilarda kasbga yo’naltirish va ta’limning amaliy yo’nalganligi yetarli darajada yo’naltirish va ta’limning amaliy yo’nalganligi yetarli darajada bo’lishi hamda mustaqil fikr yuritish, mehnat faoliyati ko’nikmalari bo’lishi hamda mustaqil fikr yuritish, mehnat faoliyati ko’nikmalari shakllanishini ta’minlamayapti. Har yili tayanch maktablarning 100 shakllanishini ta’minlamayapti. Har yili tayanch maktablarning 100 ming nafarga yaqin bitiruvchisi ishlab chiqarish sohasida hamda ming nafarga yaqin bitiruvchisi ishlab chiqarish sohasida hamda kasb-hunar ta’limini davom ettirish uchun talab etilmay kasb-hunar ta’limini davom ettirish uchun talab etilmay qoldirilmoqda.qoldirilmoqda. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Ta’lim tizimidagi mavjud umumta’lim va kasb-hunar Ta’lim tizimidagi mavjud umumta’lim va kasb-hunar dasturlari o’rtasida uzviylik va vorislikning yo’qligi sababli dasturlari o’rtasida uzviylik va vorislikning yo’qligi sababli tayanch va o’rta maktab bitiruvchilarida kasbga tayanch va o’rta maktab bitiruvchilarida kasbga yo’naltirilganlik va mehnat faoliyati ko’nikmalari yo’naltirilganlik va mehnat faoliyati ko’nikmalari shakllanmay qolayapti. Natijada yigit va qizlar o’z shakllanmay qolayapti. Natijada yigit va qizlar o’z qobiliyatlari, istaklari, ijodiy va mehnat moyilliklariga qobiliyatlari, istaklari, ijodiy va mehnat moyilliklariga monand hayot yo’lini belgilab olishda jiddiy qiyinchiliklar monand hayot yo’lini belgilab olishda jiddiy qiyinchiliklar sezmoqdalar.sezmoqdalar.  O’quv jarayoni bilim darajasi o’rtacha bo’lgan o’quvchilarga O’quv jarayoni bilim darajasi o’rtacha bo’lgan o’quvchilarga mo’ljallangan bo’lib, ta’limning iqtidorli yoshlar bilan yakka mo’ljallangan bo’lib, ta’limning iqtidorli yoshlar bilan yakka tartibdagi o’quv dasturlari bo’yicha ishlash kabi tartibdagi o’quv dasturlari bo’yicha ishlash kabi mexanizmlaridan yaxshi foydalanilmayapti, o’quv dasturlari mexanizmlaridan yaxshi foydalanilmayapti, o’quv dasturlari mafkuraviy sarqitlardan to’liq holi bo’lganicha yo’q, ularda mafkuraviy sarqitlardan to’liq holi bo’lganicha yo’q, ularda ma’naviyat va axloq asoslarini o’rgatuvchi, iqtisodiy ma’naviyat va axloq asoslarini o’rgatuvchi, iqtisodiy huquqiy, estetik bilimlarni beruvchi fanlarga yetarlicha o’rin huquqiy, estetik bilimlarni beruvchi fanlarga yetarlicha o’rin berilmayapti.berilmayapti.  Hunar-texnika bilim yurtlaridan yangi tipdagi ta’lim Hunar-texnika bilim yurtlaridan yangi tipdagi ta’lim muassasalariga o’tish ko’proq og’izda bo’lib, amalda esa muassasalariga o’tish ko’proq og’izda bo’lib, amalda esa ularda ta’lim eskirib qolgan moddiy-texnika va o’quv-ularda ta’lim eskirib qolgan moddiy-texnika va o’quv- uslubiy bazasida, tegishli qayta tayyorgarlikdan o’tmagan uslubiy bazasida, tegishli qayta tayyorgarlikdan o’tmagan o’qituvchi kadrlar bilan amalga oshirilmoqda.o’qituvchi kadrlar bilan amalga oshirilmoqda. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Bir bosqichli oliy ta’lim mehnat bozori ehtiyojlarini, ishlab Bir bosqichli oliy ta’lim mehnat bozori ehtiyojlarini, ishlab chiqarishdagi tarkibiy o’zgarishlarni va ilg’or xalqaro chiqarishdagi tarkibiy o’zgarishlarni va ilg’or xalqaro tajribani to’liq hajmda hisobga olmayotir. o’quv-tarbiya tajribani to’liq hajmda hisobga olmayotir. o’quv-tarbiya jarayonini tashkil etishda o’quv yurtlari yetarlicha jarayonini tashkil etishda o’quv yurtlari yetarlicha mustaqillikka ega emas, ular kasbiy mehnat bozorining mustaqillikka ega emas, ular kasbiy mehnat bozorining o’zgaruvchan sharoitlariga yaxshi moslashib bormayapti.o’zgaruvchan sharoitlariga yaxshi moslashib bormayapti.  Ilmiy muassasalar, ishlab chiqarish va ijtimoiy institutlar Ilmiy muassasalar, ishlab chiqarish va ijtimoiy institutlar kadrlarni tayyorlash jarayoniga yetarli darajada kadrlarni tayyorlash jarayoniga yetarli darajada qo’shilganlari yo’q. Davlat ta’lim standartlarini ishlab qo’shilganlari yo’q. Davlat ta’lim standartlarini ishlab chiqish va joriy etish, ta’lim muassasalarini davlat chiqish va joriy etish, ta’lim muassasalarini davlat attestatsiyasi va akkreditatsiyasidan o’tkazish vazifalari attestatsiyasi va akkreditatsiyasidan o’tkazish vazifalari belgilab olinmagan. o’quvchilarning bilim darajasini belgilab olinmagan. o’quvchilarning bilim darajasini baholash tizimi ob’ektivlik va tezkorlikni ta’minlamaydi.baholash tizimi ob’ektivlik va tezkorlikni ta’minlamaydi.  Kasb-hunar ta’limining obro’si hamda o’qituvchilar, Kasb-hunar ta’limining obro’si hamda o’qituvchilar, tarbiyachilar va murabbiylarning, ilmiy va ilmiy-pedagog tarbiyachilar va murabbiylarning, ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarning ijtimoiy maqomi pasayib bormoqda. Ta’lim kadrlarning ijtimoiy maqomi pasayib bormoqda. Ta’lim xizmati ko’rsatish va kadrlar tayyorlash sohasida marketing xizmati ko’rsatish va kadrlar tayyorlash sohasida marketing mavjud emas, ta’lim tizimini ko’p variantli moliyalash mavjud emas, ta’lim tizimini ko’p variantli moliyalash sxemasi ishlab chiqilmagan. Oliy malakali kadrlardan sxemasi ishlab chiqilmagan. Oliy malakali kadrlardan samarali foydalanilmayapti. Kadrlar bilimi va ular samarali foydalanilmayapti. Kadrlar bilimi va ular tayyorgarligining sifatini nazorat qilish hamda baholash tayyorgarligining sifatini nazorat qilish hamda baholash tizimi qoniqarsiz ishlamoqda.tizimi qoniqarsiz ishlamoqda. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 O’qituvchilar, pedagoglar va tarbiyachilarning O’qituvchilar, pedagoglar va tarbiyachilarning kattagina qismi yaxshi tayyorgarlik ko’rmaganligi, kattagina qismi yaxshi tayyorgarlik ko’rmaganligi, ularning bilim va kasb saviyasi pastligi jiddiy ularning bilim va kasb saviyasi pastligi jiddiy muammo bo’lib qolmoqda, malakali pedagog muammo bo’lib qolmoqda, malakali pedagog kadrlar yetishmasligi sezilmoqda. Maktabgacha kadrlar yetishmasligi sezilmoqda. Maktabgacha ta’lim sohasidagi jami tarbiyachi va ta’lim sohasidagi jami tarbiyachi va pedagoglarning atigi 20 foizi oliy ma’lumotlidir. pedagoglarning atigi 20 foizi oliy ma’lumotlidir. Maktablarning o’qituvchilar bilan ta’minlanganligi Maktablarning o’qituvchilar bilan ta’minlanganligi o’rtacha 93 foizni tashkil etgani holda, bu o’rtacha 93 foizni tashkil etgani holda, bu ko’rsatkich ayrim viloyatlarda 77-80 foizdan, ko’rsatkich ayrim viloyatlarda 77-80 foizdan, muayyan fanlar bo’yicha esa 50 foizdan muayyan fanlar bo’yicha esa 50 foizdan oshmaydi.oshmaydi.  Ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarning o’rtacha yoshi Ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarning o’rtacha yoshi «ulg’ayib» bormoqda. Respublika oliy o’quv «ulg’ayib» bormoqda. Respublika oliy o’quv yurtlarida 40 yoshga to’lmagan fan doktorlari yurtlarida 40 yoshga to’lmagan fan doktorlari jami fan doktorlarining 0,9 foizini, 50 va undan jami fan doktorlarining 0,9 foizini, 50 va undan katta yoshdagilari esa 79 foizini tashkil etadi. Fan katta yoshdagilari esa 79 foizini tashkil etadi. Fan doktorlari ilmiy darajasiga tasdiqlanganlar doktorlari ilmiy darajasiga tasdiqlanganlar o’rtacha 50, fan nomzodlari esa 36 yoshdadir.o’rtacha 50, fan nomzodlari esa 36 yoshdadir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 1.3. ISLOH QILISH OMILLARI1.3. ISLOH QILISH OMILLARI  Kadrlar tayyorlash tizimini tubdan isloh qilishning muhim Kadrlar tayyorlash tizimini tubdan isloh qilishning muhim omillari quyidagilardan iborat:omillari quyidagilardan iborat:  respublikaning demokratik huquqiy davlat va adolatli respublikaning demokratik huquqiy davlat va adolatli fuqarolik jamiyati qurish yo’lidan izchil ilgarilab fuqarolik jamiyati qurish yo’lidan izchil ilgarilab borayotganligi;borayotganligi;  mamlakat iqtisodiyotida tub o’zgartirishlarning amalga mamlakat iqtisodiyotida tub o’zgartirishlarning amalga oshirilishi, respublika iqtisodiyoti asosan xom ashyo oshirilishi, respublika iqtisodiyoti asosan xom ashyo yo’nalishidan raqobatbardosh pirovard mahsulot ishlab yo’nalishidan raqobatbardosh pirovard mahsulot ishlab chiqarish yo’liga izchil o’tayotganligi, mamlakat eksport chiqarish yo’liga izchil o’tayotganligi, mamlakat eksport salohiyatining kengayayotganligi;salohiyatining kengayayotganligi;  davlat ijtimoiy siyosatida shaxs manfaati va ta’lim davlat ijtimoiy siyosatida shaxs manfaati va ta’lim ustuvorligi qaror topganligi;ustuvorligi qaror topganligi;  milliy o’zlikni anglashning o’sib borishi, vatanparvarlik, o’z milliy o’zlikni anglashning o’sib borishi, vatanparvarlik, o’z vatani uchun iftixor tuyg’usining shakllanayotganligi, boy vatani uchun iftixor tuyg’usining shakllanayotganligi, boy milliy madaniy-tarixiy an’analarga va xalqimizning milliy madaniy-tarixiy an’analarga va xalqimizning intellektual merosiga hurmat;intellektual merosiga hurmat;  O’zbekistonning jahon hamjamiyatiga integratsiyasi, O’zbekistonning jahon hamjamiyatiga integratsiyasi, respublikaning jahondagi mavqei va obro’-e’tiborining respublikaning jahondagi mavqei va obro’-e’tiborining mustahkamlanib borayotganligi.mustahkamlanib borayotganligi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 . MILLIY DASTURNING MAQSADI, VAZIFALARI VA UNI . MILLIY DASTURNING MAQSADI, VAZIFALARI VA UNI RO’YOBGA CHIQARISH BOSQICHLARIRO’YOBGA CHIQARISH BOSQICHLARI  2.1. DASTURNING MAQSAD VA VAZIFALARI2.1. DASTURNING MAQSAD VA VAZIFALARI  Mazkur dasturning maqsadi ta’lim sohasini tubdan isloh Mazkur dasturning maqsadi ta’lim sohasini tubdan isloh qilish, uni o’tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va qilish, uni o’tmishdan qolgan mafkuraviy qarashlar va sarqitlardan to’la xalos etish, rivojlangan demokratik sarqitlardan to’la xalos etish, rivojlangan demokratik davlatlar darajasida, yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga davlatlar darajasida, yuksak ma’naviy va axloqiy talablarga javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash Milliy javob beruvchi yuqori malakali kadrlar tayyorlash Milliy tizimini yaratishdir.tizimini yaratishdir.  Ushbu maqsadni ro’yobga chiqarish quyidagi vazifalar hal Ushbu maqsadni ro’yobga chiqarish quyidagi vazifalar hal etilishini nazarda tutadi:etilishini nazarda tutadi:  «Ta’lim to’g’risida»gi O’zbekiston «Ta’lim to’g’risida»gi O’zbekiston Respublikasi Qonuniga muvofiq ta’lim tizimini isloh qilish, Respublikasi Qonuniga muvofiq ta’lim tizimini isloh qilish, davlat va nodavlat ta’lim muassasalari hamda ta’lim va davlat va nodavlat ta’lim muassasalari hamda ta’lim va kadrlar tayyorlash sohasida raqobat muhitini shakllantirish kadrlar tayyorlash sohasida raqobat muhitini shakllantirish negizida ta’lim tizimini yagona o’quv-ilmiy-ishlab chiqarish negizida ta’lim tizimini yagona o’quv-ilmiy-ishlab chiqarish majmui sifatida izchil rivojlantirishni ta’minlash;majmui sifatida izchil rivojlantirishni ta’minlash; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimini jamiyatda amalga oshirilayotgan yangilanish, rivojlangan demokratik huquqiy davlat qurilishi jarayonlariga moslash;ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimini jamiyatda amalga oshirilayotgan yangilanish, rivojlangan demokratik huquqiy davlat qurilishi jarayonlariga moslash;  kadrlar tayyorlash tizimi muassasalarini yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlash, pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy maqomini ko’tarish;kadrlar tayyorlash tizimi muassasalarini yuqori malakali mutaxassislar bilan ta’minlash, pedagogik faoliyatning nufuzi va ijtimoiy maqomini ko’tarish;  kadrlar tayyorlash tizimi va mazmunini mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, texnika va kadrlar tayyorlash tizimi va mazmunini mamlakatning ijtimoiy va iqtisodiy taraqqiyoti istiqbollaridan, jamiyat ehtiyojlaridan, fan, madaniyat, texnika va texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda qayta qurish;texnologiyaning zamonaviy yutuqlaridan kelib chiqqan holda qayta qurish;  ta’lim oluvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning va ma’rifiy ishlarning samarali shakllari hamda uslublarini ishlab chiqish va joriy etish;ta’lim oluvchilarni ma’naviy-axloqiy tarbiyalashning va ma’rifiy ishlarning samarali shakllari hamda uslublarini ishlab chiqish va joriy etish;  ta’lim va kadrlar tayyorlash, ta’lim muassasalarini attestatsiyadan o’tkazish va akkreditatsiya qilish;ta’lim va kadrlar tayyorlash, ta’lim muassasalarini attestatsiyadan o’tkazish va akkreditatsiya qilish; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 yangi ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda ta’limning talab yangi ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarda ta’limning talab qilinadigan darajasi va sifatini, kadrlar tayyorlash tizimining qilinadigan darajasi va sifatini, kadrlar tayyorlash tizimining amalda faoliyat ko’rsatishi va barqaror rivojlanishining amalda faoliyat ko’rsatishi va barqaror rivojlanishining kafolatlarini, ustuvorligini ta’minlovchi normativ, moddiy-kafolatlarini, ustuvorligini ta’minlovchi normativ, moddiy- texnika va axborot bazasini yaratish;texnika va axborot bazasini yaratish;  ta’lim, fan va ishlab chiqarish samarali integratsiyalashuvini ta’lim, fan va ishlab chiqarish samarali integratsiyalashuvini ta’minlash, tayyorlanayotgan kadrlarning miqdori va ta’minlash, tayyorlanayotgan kadrlarning miqdori va sifatiga nisbatan davlatning talablarini, shuningdek sifatiga nisbatan davlatning talablarini, shuningdek nodavlat tuzilmalari, korxonalar va tashkilotlarning nodavlat tuzilmalari, korxonalar va tashkilotlarning buyurtmalarini shakllantirishning mexanizmlarini ishlab buyurtmalarini shakllantirishning mexanizmlarini ishlab chiqish;chiqish;  uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimiga byudjetdan uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimiga byudjetdan tashqari mablag’lar, shu jumladan chet el investitsiyalari tashqari mablag’lar, shu jumladan chet el investitsiyalari jalb etishning real mexanizmlarini ishlab chiqish va jalb etishning real mexanizmlarini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish;amaliyotga joriy etish;  kadrlar tayyorlash sohasida o’zaro manfaatli xalqaro kadrlar tayyorlash sohasida o’zaro manfaatli xalqaro hamkorlikni rivojlantirish.hamkorlikni rivojlantirish. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 . DASTURNI RO’YOBGA CHIQARISH . DASTURNI RO’YOBGA CHIQARISH BOSQICHLARIBOSQICHLARI  Milliy dasturning maqsad va vazifalari bosqichma-Milliy dasturning maqsad va vazifalari bosqichma- bosqich ro’yobga chiqariladi.bosqich ro’yobga chiqariladi.  Birinchi bosqich (1997 — 2001 yillar) mavjud Birinchi bosqich (1997 — 2001 yillar) mavjud kadrlar tayyorlash tizimining ijobiy salohiyatini kadrlar tayyorlash tizimining ijobiy salohiyatini saqlab qolish asosida ushbu tizimni isloh qilish va saqlab qolish asosida ushbu tizimni isloh qilish va rivojlantirish uchun huquqiy, kadrlar jihatidan, rivojlantirish uchun huquqiy, kadrlar jihatidan, ilmiy-uslubiy, moliyaviy-moddiy shart-sharoitlar ilmiy-uslubiy, moliyaviy-moddiy shart-sharoitlar yaratish.yaratish.  Ushbu bosqichda quyidagilarni amalga oshirish Ushbu bosqichda quyidagilarni amalga oshirish zarur:zarur:  «Ta’lim to’g’risida»gi Qonunga muvofiq ta’lim tizimi «Ta’lim to’g’risida»gi Qonunga muvofiq ta’lim tizimi mazmunini tarkibiy qayta qurish va tubdan mazmunini tarkibiy qayta qurish va tubdan yangilash;yangilash;  pedagog va ilmiy-pedagog kadrlar tayyorlash pedagog va ilmiy-pedagog kadrlar tayyorlash hamda ularning malakasini oshirishni zamon hamda ularning malakasini oshirishni zamon talablariga javob beradigan darajada tashkil etish;talablariga javob beradigan darajada tashkil etish; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 ta’lim oluvchilarning yuksak tayyorgarlilik darajasi, ta’lim oluvchilarning yuksak tayyorgarlilik darajasi, malakasi, madaniy va ma’naviy-axloqiy saviyasining malakasi, madaniy va ma’naviy-axloqiy saviyasining sifatiga nisbatan qo’yiladigan zarur talablarni belgilab sifatiga nisbatan qo’yiladigan zarur talablarni belgilab beruvchi davlat ta’lim standartlarini yaratish va joriy etish;beruvchi davlat ta’lim standartlarini yaratish va joriy etish;  o’quv-uslubiy majmualarning hamda ta’lim jarayoni didaktik o’quv-uslubiy majmualarning hamda ta’lim jarayoni didaktik va axborot ta’minotining yangi avlodini ishlab chiqish va va axborot ta’minotining yangi avlodini ishlab chiqish va joriy etish;joriy etish;  o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi uchun zarur moddiy-o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi uchun zarur moddiy- texnika, o’quv-uslubiy va kadrlar bazasini tayyorlash;texnika, o’quv-uslubiy va kadrlar bazasini tayyorlash;  ta’lim va kadrlar tayyorlashga byudjetdan tashqari ta’lim va kadrlar tayyorlashga byudjetdan tashqari mablag’lar jalb etishning mexanizmlarini takomillashtirish, mablag’lar jalb etishning mexanizmlarini takomillashtirish, davlat ta’lim muassasalari bilan bir qatorda nodavlat ta’lim davlat ta’lim muassasalari bilan bir qatorda nodavlat ta’lim muassasalarini rivojlantirishni ham nazarda tutgan holda muassasalarini rivojlantirishni ham nazarda tutgan holda ta’lim xizmati ko’rsatish sohasida raqobatga asoslangan ta’lim xizmati ko’rsatish sohasida raqobatga asoslangan muhitni vujudga keltirish;muhitni vujudga keltirish;  ta’lim muassasalari faoliyatiga baho berishning reyting ta’lim muassasalari faoliyatiga baho berishning reyting tizimini, kadrlar tayyorlash sifati va ularga bo’lgan tizimini, kadrlar tayyorlash sifati va ularga bo’lgan ehtiyojning monitoringini olib borish tizimini ishlab chiqish ehtiyojning monitoringini olib borish tizimini ishlab chiqish va joriy etish;va joriy etish; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 xalqaro aloqalarni kengaytirish va kuchaytirish, xalqaro aloqalarni kengaytirish va kuchaytirish, kadrlar tayyorlashda xalqaro donorlik tashkilotlari kadrlar tayyorlashda xalqaro donorlik tashkilotlari va fondlari faoliyatiga tegishli sharoitlar yaratish, va fondlari faoliyatiga tegishli sharoitlar yaratish, shuningdek respublika ta’lim sohasiga chet el shuningdek respublika ta’lim sohasiga chet el investitsiyalarini jalb etish bo’yicha real chora-investitsiyalarini jalb etish bo’yicha real chora- tadbirlar ishlab chiqish va ularni amalga oshirish;tadbirlar ishlab chiqish va ularni amalga oshirish;  Kadrlar tayyorlash milliy dasturini ro’yobga Kadrlar tayyorlash milliy dasturini ro’yobga chiqarishning monitoringini olib borish.chiqarishning monitoringini olib borish.  Ushbu bosqichda bolalarni olti-yetti yoshdan Ushbu bosqichda bolalarni olti-yetti yoshdan maktabga qabul qilish, ularning jismoniy va aqliy maktabga qabul qilish, ularning jismoniy va aqliy jihatdan rivojlanganligini e’tiborga olgan holda jihatdan rivojlanganligini e’tiborga olgan holda amalga oshiriladi. Taqozo etilayotgan o’quvchi amalga oshiriladi. Taqozo etilayotgan o’quvchi o’rinlari zarur moddiy-texnika shart-sharoitlari va o’rinlari zarur moddiy-texnika shart-sharoitlari va pedagog kadrlar bilan ta’minlangan holda izchil pedagog kadrlar bilan ta’minlangan holda izchil tayyorlanadi.tayyorlanadi.  Birinchi bosqich bajarilishining monitoringi Birinchi bosqich bajarilishining monitoringi asosida Milliy dasturni ro’yobga chiqarish asosida Milliy dasturni ro’yobga chiqarish yo’nalishlariga aniqliklar kiritiladi.yo’nalishlariga aniqliklar kiritiladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Ikkinchi bosqich (2001 — 2005 yillar) Milliy dasturni to’liq Ikkinchi bosqich (2001 — 2005 yillar) Milliy dasturni to’liq ro’yobga chiqarish, mehnat bozorining rivojlanishi va real ro’yobga chiqarish, mehnat bozorining rivojlanishi va real ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda unga ijtimoiy-iqtisodiy sharoitlarni hisobga olgan holda unga aniqliklar kiritish.aniqliklar kiritish.  Majburiy umumiy o’rta va o’rta maxsus, kasb-hunar Majburiy umumiy o’rta va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limiga, shuningdek o’quvchilarning qobiliyatlari va ta’limiga, shuningdek o’quvchilarning qobiliyatlari va imkoniyatlariga qarab, tabaqalashtirilgan ta’limga o’tish imkoniyatlariga qarab, tabaqalashtirilgan ta’limga o’tish to’liq amalga oshiriladi.to’liq amalga oshiriladi.  Ta’lim muassasalarini maxsus tayyorlangan malakali Ta’lim muassasalarini maxsus tayyorlangan malakali pedagog kadrlar bilan to’ldirish ta’minlanadi, ularning pedagog kadrlar bilan to’ldirish ta’minlanadi, ularning faoliyatida raqobatga asoslangan muhit vujudga keltiriladi.faoliyatida raqobatga asoslangan muhit vujudga keltiriladi.  Ta’lim muassasalarining moddiy-texnika va axborot Ta’lim muassasalarining moddiy-texnika va axborot bazasini mustahkamlash davom ettiriladi, o’quv-tarbiya bazasini mustahkamlash davom ettiriladi, o’quv-tarbiya jarayoni yuqori sifatli o’quv adabiyotlari va ilg’or pedagogik jarayoni yuqori sifatli o’quv adabiyotlari va ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan ta’minlanadi. Uzluksiz ta’lim tizimini texnologiyalar bilan ta’minlanadi. Uzluksiz ta’lim tizimini axborotlashtirish amalga oshiriladi.axborotlashtirish amalga oshiriladi.  Ta’lim xizmat ko’rsatish bozorini shakllantirish Ta’lim xizmat ko’rsatish bozorini shakllantirish mexanizmlari to’liq ishga solinadi.mexanizmlari to’liq ishga solinadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Uchinchi bosqich (2005 va undan keyingi yillar) Uchinchi bosqich (2005 va undan keyingi yillar) to’plangan tajribani tahlil etish va umumlashtirish to’plangan tajribani tahlil etish va umumlashtirish asosida, mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy asosida, mamlakatni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar rivojlantirish istiqbollariga muvofiq kadrlar tayyorlash tizimini takomillashtirish va yanada tayyorlash tizimini takomillashtirish va yanada rivojlantirish.rivojlantirish.  Ta’lim muassasalarining resurs, kadrlar va Ta’lim muassasalarining resurs, kadrlar va axborot bazalari yanada mustahkamlanadi, axborot bazalari yanada mustahkamlanadi, o’quv-tarbiya jarayoni yangi o’quv-uslubiy o’quv-tarbiya jarayoni yangi o’quv-uslubiy majmualar, ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan majmualar, ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan to’liq ta’minlanadi.to’liq ta’minlanadi.  Milliy (elita) oliy ta’lim muassasalarini qaror Milliy (elita) oliy ta’lim muassasalarini qaror toptirish va rivojlantirish amalga oshiriladi. Kasb-toptirish va rivojlantirish amalga oshiriladi. Kasb- hunar ta’limi muassasalarining mustaqil faoliyat hunar ta’limi muassasalarining mustaqil faoliyat yuritishi va o’zini o’zi boshqarishi shakllari yuritishi va o’zini o’zi boshqarishi shakllari mustahkamlanadi.mustahkamlanadi.  Ta’lim jarayonini axborotlashtirish, uzluksiz ta’lim Ta’lim jarayonini axborotlashtirish, uzluksiz ta’lim tizimi jahon axborot tarmog’iga ulanadigan tizimi jahon axborot tarmog’iga ulanadigan kompkomp ьь yuter axborot tarmog’i bilan to’liq qamrab yuter axborot tarmog’i bilan to’liq qamrab olinadi.olinadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 . KADRLAR TAYYORLASHNING MILLIY . KADRLAR TAYYORLASHNING MILLIY MODMOD ЕЕ LILI  Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy Kadrlar tayyorlash milliy modelining asosiy tarkibiy qismlari quyidagilardan iboratdir:tarkibiy qismlari quyidagilardan iboratdir:  shaxs — kadrlar tayyorlash tizimining bosh shaxs — kadrlar tayyorlash tizimining bosh sub’ekti va ob’ekti, ta’lim sohasidagi sub’ekti va ob’ekti, ta’lim sohasidagi xizmatlarning iste’molchisi va ularni amalga xizmatlarning iste’molchisi va ularni amalga oshiruvchi;oshiruvchi;  davlat va jamiyat — ta’lim va kadrlar tayyorlash davlat va jamiyat — ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimining faoliyatini tartibga solish va nazorat tizimining faoliyatini tartibga solish va nazorat qilishni amalga oshiruvchi kadrlar tayyorlash va qilishni amalga oshiruvchi kadrlar tayyorlash va ularni qabul qilib olishning kafillari;ularni qabul qilib olishning kafillari;  uzluksiz ta’lim malakali raqobatbardosh kadrlar uzluksiz ta’lim malakali raqobatbardosh kadrlar tayyorlashning asosi bo’lib, ta’limning barcha tayyorlashning asosi bo’lib, ta’limning barcha turlarini, davlat ta’lim standartlarini, kadrlar turlarini, davlat ta’lim standartlarini, kadrlar tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat tayyorlash tizimi tuzilmasi va uning faoliyat ko’rsatish muhitini o’z ichiga oladi;ko’rsatish muhitini o’z ichiga oladi; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 fan yuqori malakali mutaxassislar tayyorlovchi va ulardan fan yuqori malakali mutaxassislar tayyorlovchi va ulardan foydalanuvchi, ilg’or pedagogik va axborot texnologiyalarini foydalanuvchi, ilg’or pedagogik va axborot texnologiyalarini ishlab chiquvchi;ishlab chiquvchi;  ishlab chiqarish kadrlarga bo’lgan ehtiyojni, shuningdek ishlab chiqarish kadrlarga bo’lgan ehtiyojni, shuningdek ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan ularning tayyorgarlik sifati va saviyasiga nisbatan qo’yiladigan talablarni belgilovchi asosiy buyurtmachi, qo’yiladigan talablarni belgilovchi asosiy buyurtmachi, kadrlar tayyorlash tizimini moliya va moddiy-texnika kadrlar tayyorlash tizimini moliya va moddiy-texnika jihatidan ta’minlash jarayonining qatnashchisi.jihatidan ta’minlash jarayonining qatnashchisi.  Davlat va jamiyat uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimi Davlat va jamiyat uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimi barcha uchun ochiq bo’lishini va hayot o’zgarishlariga barcha uchun ochiq bo’lishini va hayot o’zgarishlariga moslashuvchanligini ta’minlaydi.moslashuvchanligini ta’minlaydi.  O’zbekiston Respublikasi tomonidan inson huquqlari, ta’lim, O’zbekiston Respublikasi tomonidan inson huquqlari, ta’lim, bola huquqi sohasidagi shartnomalar va konventsiyalarning bola huquqi sohasidagi shartnomalar va konventsiyalarning bajarilishi, kadrlar tayyorlash sohasida jahon ilg’or bajarilishi, kadrlar tayyorlash sohasida jahon ilg’or tajribasini hisobga olish uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tajribasini hisobga olish uzluksiz ta’lim va kadrlar tayyorlash tizimining barcha jihatlariga daxldor bo’lib, uning tizimining barcha jihatlariga daxldor bo’lib, uning rivojlanishi omillaridan biridir.rivojlanishi omillaridan biridir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 . SHAXS. SHAXS  Kadrlar tayyorlash sohasidagi davlat siyosati Kadrlar tayyorlash sohasidagi davlat siyosati insonni intellektual va ma’naviy-axloqiy jihatdan insonni intellektual va ma’naviy-axloqiy jihatdan tarbiyalash bilan uzviy bog’liq bo’lgan uzluksiz tarbiyalash bilan uzviy bog’liq bo’lgan uzluksiz ta’lim tizimi orqali har tomonlama barkamol shaxs ta’lim tizimi orqali har tomonlama barkamol shaxs fuqaroni shakllantirishni nazarda tutadi. Shu tarzda fuqaroni shakllantirishni nazarda tutadi. Shu tarzda fuqaroning eng asosiy konstituttsiyaviy fuqaroning eng asosiy konstituttsiyaviy huquqlaridan biri bilim olish, ijodiy qobiliyatni huquqlaridan biri bilim olish, ijodiy qobiliyatni namoyon etish, intellektual jihatdan rivojlanish, namoyon etish, intellektual jihatdan rivojlanish, kasbi bo’yicha mehnat qilish huquqi ro’yobga kasbi bo’yicha mehnat qilish huquqi ro’yobga chiqariladi.chiqariladi.  «Ta’lim to’g’risida»gi Qonun umumiy o’rta va o’rta «Ta’lim to’g’risida»gi Qonun umumiy o’rta va o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi standartlari orqali maxsus, kasb-hunar ta’limi standartlari orqali sifatli ta’lim olish, shuningdek ta’lim va kasb-hunar sifatli ta’lim olish, shuningdek ta’lim va kasb-hunar jihatdan tayyorgarlikning shakllari va turlarini jihatdan tayyorgarlikning shakllari va turlarini tanlashni, uzluksiz malaka oshirib borish, zarurat tanlashni, uzluksiz malaka oshirib borish, zarurat taqozo etsa, tegishli qayta tayyorgarlikdan o’tish taqozo etsa, tegishli qayta tayyorgarlikdan o’tish huquqini va keng imkoniyatlarini nazarda tutadi.huquqini va keng imkoniyatlarini nazarda tutadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Ta’lim xizmatlarining iste’molchisi sifatida Ta’lim xizmatlarining iste’molchisi sifatida shaxsga davlat ta’lim standartlari orqali shaxsga davlat ta’lim standartlari orqali sifatli ta’lim olish va kasb-hunar sifatli ta’lim olish va kasb-hunar tayyorgarligi ko’rish kafolatlanadi. Ta’lim tayyorgarligi ko’rish kafolatlanadi. Ta’lim olish jarayonida shaxs davlat ta’lim olish jarayonida shaxs davlat ta’lim standartlarida ifoda etilgan talablarni standartlarida ifoda etilgan talablarni bajarishi shart.bajarishi shart.  Shaxs ta’lim xizmatlarining yaratuvchisi Shaxs ta’lim xizmatlarining yaratuvchisi sifatida tegishli malaka darajasini olgach, sifatida tegishli malaka darajasini olgach, ta’lim, moddiy ishlab chiqarish, fan, ta’lim, moddiy ishlab chiqarish, fan, madaniyat va xizmat ko’rsatish sohasida madaniyat va xizmat ko’rsatish sohasida faoliyat ko’rsatadi va o’z bilimi va faoliyat ko’rsatadi va o’z bilimi va tajribasini o’rgatishda ishtirok etadi.tajribasini o’rgatishda ishtirok etadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 . DAVLAT VA JAMIYAT. DAVLAT VA JAMIYAT  Davlat va jamiyat kadrlar tayyorlash tizimi amal Davlat va jamiyat kadrlar tayyorlash tizimi amal qilishi va rivojlanishining kafillari, yuqori malakali qilishi va rivojlanishining kafillari, yuqori malakali raqobatbardosh mutaxassislarni tayyorlash raqobatbardosh mutaxassislarni tayyorlash bo’yicha ta’lim muassasalarining faoliyatini bo’yicha ta’lim muassasalarining faoliyatini uyg’unlashtiruvchi sifatida faoliyat ko’rsatadi.uyg’unlashtiruvchi sifatida faoliyat ko’rsatadi.  Davlat va jamiyat quyidagilarga, chunonchi:Davlat va jamiyat quyidagilarga, chunonchi:  Fuqarolarning bilim olish, kasb tanlash va o’z Fuqarolarning bilim olish, kasb tanlash va o’z malakasini oshirish huquqlari ro’yobga malakasini oshirish huquqlari ro’yobga chiqarilishiga;chiqarilishiga;  Majburiy umumiy o’rta ta’lim hamda akademik Majburiy umumiy o’rta ta’lim hamda akademik litsey yoki kasb-hunar kollejida ta’lim olish litsey yoki kasb-hunar kollejida ta’lim olish yo’nalishini tanlash huquqi asosida majburiy o’rta yo’nalishini tanlash huquqi asosida majburiy o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi olishga;maxsus, kasb-hunar ta’limi olishga; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Davlat grantlari yoki pullik-shartnomaviy Davlat grantlari yoki pullik-shartnomaviy asosda oliy ta’lim va oliy o’quv yurtidan asosda oliy ta’lim va oliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim olish huquqiga;keyingi ta’lim olish huquqiga;  Davlat ta’lim muassasalarini mablag’ bilan Davlat ta’lim muassasalarini mablag’ bilan ta’minlashga;ta’minlashga;  Ta’lim oluvchilarning o’qishi, turmushi va Ta’lim oluvchilarning o’qishi, turmushi va dam olishi uchun shart-sharoitlar yaratish dam olishi uchun shart-sharoitlar yaratish borasidagi vazifalar hal etilishida borasidagi vazifalar hal etilishida jamoatchilik boshqaruvini rivojlantirishga;jamoatchilik boshqaruvini rivojlantirishga;  Ta’lim jarayoni qatnashchilarini ijtimoiy Ta’lim jarayoni qatnashchilarini ijtimoiy jihatdan qo’llab-quvvatlashga;jihatdan qo’llab-quvvatlashga;  Sog’liq va rivojlanishda nuqsoni bo’lgan Sog’liq va rivojlanishda nuqsoni bo’lgan shaxslar ta’lim olishiga kafolat beradilar.shaxslar ta’lim olishiga kafolat beradilar. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 . UZLUKSIZ TA`LIM. UZLUKSIZ TA`LIM  Uzluksiz ta’lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, Uzluksiz ta’lim kadrlar tayyorlash tizimining asosi, O’zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy O’zbekiston Respublikasining ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini ta’minlovchi, shaxs, jamiyat va taraqqiyotini ta’minlovchi, shaxs, jamiyat va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-texnikaviy va davlatning iqtisodiy, ijtimoiy, ilmiy-texnikaviy va madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustuvor sohadir.madaniy ehtiyojlarini qondiruvchi ustuvor sohadir.  Uzluksiz ta’lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma’naviy boy Uzluksiz ta’lim ijodkor, ijtimoiy faol, ma’naviy boy shaxs shakllanishi va yuqori malakali shaxs shakllanishi va yuqori malakali raqobatbardosh kadrlar ildam tayyorlanishi uchun raqobatbardosh kadrlar ildam tayyorlanishi uchun zarur shart-sharoitlar yaratadi.zarur shart-sharoitlar yaratadi.  3.3.1. Uzluksiz ta’limni tashkil etish va 3.3.1. Uzluksiz ta’limni tashkil etish va rivojlantirish printsiplaririvojlantirish printsiplari  Uzluksiz ta’limning faoliyat ko’rsatish printsiplari Uzluksiz ta’limning faoliyat ko’rsatish printsiplari quyidagilardan iborat:quyidagilardan iborat: www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 ta’limning ustuvorligi uning rivojlanishining ta’limning ustuvorligi uning rivojlanishining birinchi darajali ahamiyatga ega ekanligi, bilim, birinchi darajali ahamiyatga ega ekanligi, bilim, ta’lim va yuksak intellektning nufuzi;ta’lim va yuksak intellektning nufuzi;  ta’limning demokratlashuvi ta’lim va tarbiya ta’limning demokratlashuvi ta’lim va tarbiya uslublarini tanlashda o’quv yurtlari uslublarini tanlashda o’quv yurtlari mustaqilligining kengayishi, ta’limni mustaqilligining kengayishi, ta’limni boshqarishning davlat-jamiyat tizimiga o’tilishi;boshqarishning davlat-jamiyat tizimiga o’tilishi;  ta’limning insonparvarlashuvi inson ta’limning insonparvarlashuvi inson qobiliyatlarining ochilishi va uning ta’limga qobiliyatlarining ochilishi va uning ta’limga nisbatan bo’lgan turli-tuman ehtiyojlarining nisbatan bo’lgan turli-tuman ehtiyojlarining qondirilishi, milliy va umumbashariy qadriyatlar qondirilishi, milliy va umumbashariy qadriyatlar ustuvorligining ta’minlanishi, inson, jamiyat va ustuvorligining ta’minlanishi, inson, jamiyat va atrof-muhit o’zaro munosabatlarining atrof-muhit o’zaro munosabatlarining uyg’unlashuvi;uyg’unlashuvi;  ta’limning ijtimoiylashuvi ta’lim oluvchilarda ta’limning ijtimoiylashuvi ta’lim oluvchilarda estetik boy dunyoqarashni hosil qilish, ularda estetik boy dunyoqarashni hosil qilish, ularda yuksak ma’naviyat, madaniyat va ijodiy fikrlashni yuksak ma’naviyat, madaniyat va ijodiy fikrlashni shakllantirish;shakllantirish; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 ta’limning milliy yo’naltirilganligi ta’limning milliy tarix, xalq ta’limning milliy yo’naltirilganligi ta’limning milliy tarix, xalq an’analari va urf-odatlari bilan uzviy uyg’unligi, O’zbekiston an’analari va urf-odatlari bilan uzviy uyg’unligi, O’zbekiston xalqlarining madaniyatini saqlab qolish va boyitish, ta’limni xalqlarining madaniyatini saqlab qolish va boyitish, ta’limni milliy taraqqiyotning o’ta muhim omili sifatida e’tirof etish, milliy taraqqiyotning o’ta muhim omili sifatida e’tirof etish, boshqa xalqlarning tarixi va madaniyatini hurmatlash;boshqa xalqlarning tarixi va madaniyatini hurmatlash;  ta’lim va tarbiyaning uzviy bog’liqligi, bu jarayonning har ta’lim va tarbiyaning uzviy bog’liqligi, bu jarayonning har tomonlama kamol topgan insonni shakllantirishga tomonlama kamol topgan insonni shakllantirishga yo’naltirilganligi;yo’naltirilganligi;  iqtidorli yoshlarni aniqlash, ularga ta’limning eng yuqori iqtidorli yoshlarni aniqlash, ularga ta’limning eng yuqori darajasida, izchil ravishda fundamental va maxsus bilim darajasida, izchil ravishda fundamental va maxsus bilim olishlari uchun shart-sharoitlar yaratish.olishlari uchun shart-sharoitlar yaratish.  3.3.2. Uzluksiz ta’limni isloh qilish3.3.2. Uzluksiz ta’limni isloh qilish  Uzluksiz ta’lim sohasidagi islohotlar quyidagilarni nazarda Uzluksiz ta’lim sohasidagi islohotlar quyidagilarni nazarda tutadi:tutadi:  ta’lim tizimining kadrlar salohiyatini tubdan yaxshilash, ta’lim tizimining kadrlar salohiyatini tubdan yaxshilash, tarbiyachi, o’qituvchi, muallim va ilmiy xodimning kasbiy tarbiyachi, o’qituvchi, muallim va ilmiy xodimning kasbiy nufuzini oshirish;nufuzini oshirish;  davlat va nodavlat ta’lim muassasalarining har xil turlarini davlat va nodavlat ta’lim muassasalarining har xil turlarini rivojlantirish;rivojlantirish; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 ta’lim tizimini tarkibiy jihatdan qayta qurish, ta’lim, fan, texnika va ta’lim tizimini tarkibiy jihatdan qayta qurish, ta’lim, fan, texnika va texnologiyaning, iqtisodiyot va madaniyatning jahon miqyosidagi texnologiyaning, iqtisodiyot va madaniyatning jahon miqyosidagi zamonaviy yutuqlarini hisobga olgan holda ta’lim va kasb-hunar zamonaviy yutuqlarini hisobga olgan holda ta’lim va kasb-hunar ta’limi dasturlarini tubdan o’zgartirish;ta’limi dasturlarini tubdan o’zgartirish;  majburiy umumiy o’rta ta’limdan o’rta maxsus, kasb-hunar majburiy umumiy o’rta ta’limdan o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limiga o’tilishini ta’minlash;ta’limiga o’tilishini ta’minlash;  maxsus, kasb-hunar ta’limining markazlari sifatida fan va ishlab maxsus, kasb-hunar ta’limining markazlari sifatida fan va ishlab chiqarish integratsiyalashgan yangi tipdagi o’quv muassasalarini chiqarish integratsiyalashgan yangi tipdagi o’quv muassasalarini vujudga keltirish;vujudga keltirish;  ilg’or texnologiyalarni keng o’zlashtirish, iqtisodiyotdagi tarkibiy ilg’or texnologiyalarni keng o’zlashtirish, iqtisodiyotdagi tarkibiy o’zgarishlar, chet el investitsiyalari ko’lamlarining kengayishi, o’zgarishlar, chet el investitsiyalari ko’lamlarining kengayishi, tadbirkorlik, kichik va xususiy biznesni rivojlantirish bilan bog’liq tadbirkorlik, kichik va xususiy biznesni rivojlantirish bilan bog’liq yangi kasb-hunar va mutaxassisliklar bo’yicha kadrlar, shu yangi kasb-hunar va mutaxassisliklar bo’yicha kadrlar, shu jumladan boshqaruv tizimi kadrlarini tayyorlash, qayta tayyorlash jumladan boshqaruv tizimi kadrlarini tayyorlash, qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish;va ularning malakasini oshirish;  milliy mustaqillik printsiplari va xalqning boy intellektual merosi milliy mustaqillik printsiplari va xalqning boy intellektual merosi hamda umumbashariy qadriyatlarning ustuvorligi asosida hamda umumbashariy qadriyatlarning ustuvorligi asosida ta’limning barcha darajalari va bo’g’inlarida ta’lim oluvchilarning ta’limning barcha darajalari va bo’g’inlarida ta’lim oluvchilarning ma’naviy va axloqiy fazilatlarini rivojlantirish;ma’naviy va axloqiy fazilatlarini rivojlantirish;  ta’limni boshqarish tizimini takomillashtirish, jamoat boshqaruvi ta’limni boshqarish tizimini takomillashtirish, jamoat boshqaruvi shakllarini rivojlantirish, ta’lim muassasalarini mintaqalashtirish;shakllarini rivojlantirish, ta’lim muassasalarini mintaqalashtirish; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 ta’lim olishda, shuningdek bolalar va yoshlarni ta’lim olishda, shuningdek bolalar va yoshlarni ma’naviy-axloqiy, intellektual va jismoniy jihatdan ma’naviy-axloqiy, intellektual va jismoniy jihatdan tarbiyalashda oila, ota-onalar, jamoat tarbiyalashda oila, ota-onalar, jamoat tashkilotlari, mahallalar, xayriya va xalqaro tashkilotlari, mahallalar, xayriya va xalqaro fondlarning rolini kuchaytirish yuzasidan chora-fondlarning rolini kuchaytirish yuzasidan chora- tadbirlar ishlab chiqish hamda ularni amalga tadbirlar ishlab chiqish hamda ularni amalga oshirish;oshirish;  ta’lim jarayoni va kadrlar tayyorlash sifatiga xolis ta’lim jarayoni va kadrlar tayyorlash sifatiga xolis baho berish tizimini yaratish va joriy etish;baho berish tizimini yaratish va joriy etish;  ta’lim tizimini moliyaviy, moddiy-texnika va ta’lim tizimini moliyaviy, moddiy-texnika va boshqa tarzdagi resurslar bilan ta’minlash boshqa tarzdagi resurslar bilan ta’minlash mexanizmlarini shakllantirish;mexanizmlarini shakllantirish;  uzluksiz ta’limni fan va ishlab chiqarish bilan uzluksiz ta’limni fan va ishlab chiqarish bilan integratsiyalashtirishning puxta mexanizmlarini integratsiyalashtirishning puxta mexanizmlarini ishlab chiqish va joriy etish;ishlab chiqish va joriy etish;  ta’lim va ilm-fan bilan bog’liq chet el hamda ta’lim va ilm-fan bilan bog’liq chet el hamda xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni kengaytirish xalqaro tashkilotlar bilan hamkorlikni kengaytirish va rivojlantirish;va rivojlantirish; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 tub yerli millatga mansub bo’lmagan shaxslar zich tub yerli millatga mansub bo’lmagan shaxslar zich yashaydigan joylarda ular o’z ona tillarida ta’lim olishlari yashaydigan joylarda ular o’z ona tillarida ta’lim olishlari uchun tashkiliy va pedagogik shart-sharoitlar yaratish;uchun tashkiliy va pedagogik shart-sharoitlar yaratish;  ta’limning barcha darajalarida ta’lim oluvchilarning ta’limning barcha darajalarida ta’lim oluvchilarning huquqiy, iqtisodiy, ekologik va sanitariya-gigiena ta’limi huquqiy, iqtisodiy, ekologik va sanitariya-gigiena ta’limi hamda tarbiyasini takomillashtirish.hamda tarbiyasini takomillashtirish.  3.3.3. Uzluksiz ta’lim tizimi va turlari3.3.3. Uzluksiz ta’lim tizimi va turlari  Uzluksiz ta’lim tizimining faoliyat olib borishi davlat ta’lim Uzluksiz ta’lim tizimining faoliyat olib borishi davlat ta’lim standartlari asosida, turli darajalardagi ta’lim dasturlarining standartlari asosida, turli darajalardagi ta’lim dasturlarining izchilligi asosida ta’minlanadi va quyidagi ta’lim turlarini o’z izchilligi asosida ta’minlanadi va quyidagi ta’lim turlarini o’z ichiga oladi:ichiga oladi:  maktabgacha ta’lim;maktabgacha ta’lim;  umumiy o’rta ta’lim;umumiy o’rta ta’lim;  o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi;o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi;  oliy ta’lim;oliy ta’lim;  oliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim;oliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim;  kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash;kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash;  maktabdan tashqari ta’lim.maktabdan tashqari ta’lim.  Kadrlar tayyorlash milliy modelining o’ziga xos xususiyati Kadrlar tayyorlash milliy modelining o’ziga xos xususiyati mustaqil ravishdagi to’qqiz yillik umumiy o’rta hamda uch mustaqil ravishdagi to’qqiz yillik umumiy o’rta hamda uch www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Kadrlar tayyorlash milliy modelining o’ziga xos Kadrlar tayyorlash milliy modelining o’ziga xos xususiyati mustaqil ravishdagi to’qqiz yillik xususiyati mustaqil ravishdagi to’qqiz yillik umumiy o’rta hamda uch yillik o’rta maxsus, umumiy o’rta hamda uch yillik o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limini joriy etishdan iboratdir. Bu kasb-hunar ta’limini joriy etishdan iboratdir. Bu esa, umumiy ta’lim dasturlaridan o’rta maxsus, esa, umumiy ta’lim dasturlaridan o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi dasturlariga izchil o’tilishini kasb-hunar ta’limi dasturlariga izchil o’tilishini ta’minlaydi.ta’minlaydi.  Umumiy ta’lim dasturlari: maktabgacha ta’lim, Umumiy ta’lim dasturlari: maktabgacha ta’lim, boshlang’ich ta’lim (I-IV sinflar), umumiy o’rta boshlang’ich ta’lim (I-IV sinflar), umumiy o’rta ta’lim (I-IX sinflar), o’rta maxsus, kasb-hunar ta’lim (I-IX sinflar), o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limini qamrab oladi.ta’limini qamrab oladi.  Kasb-xunar ta’limi dasturlarini o’rta maxsus, Kasb-xunar ta’limi dasturlarini o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi, oliy (bakalavriat, kasb-hunar ta’limi, oliy (bakalavriat, magistratura) ta’lim va oliy o’quv yurtidan keyingi magistratura) ta’lim va oliy o’quv yurtidan keyingi ta’limni, kadrlar malakasini oshirish va ularni ta’limni, kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlashni qamrab oladi.qayta tayyorlashni qamrab oladi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 MAKTABGACHA TA`LIMMAKTABGACHA TA`LIM  Maktabgacha ta’lim bola sog’lom, har tomonlama kamol Maktabgacha ta’lim bola sog’lom, har tomonlama kamol topib shakllanishini ta’minlaydi, unda o’qishga intilish topib shakllanishini ta’minlaydi, unda o’qishga intilish hissini uyg’otadi, uni muntazam ta’lim olishga tayyorlaydi. hissini uyg’otadi, uni muntazam ta’lim olishga tayyorlaydi. Maktabgacha ta’lim bola olti-yetti yoshga yetgunicha davlat Maktabgacha ta’lim bola olti-yetti yoshga yetgunicha davlat va nodavlat maktabgacha tarbiya bolalar muassasalarida va nodavlat maktabgacha tarbiya bolalar muassasalarida hamda oilalarda amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim hamda oilalarda amalga oshiriladi. Maktabgacha ta’lim maqsadi va vazifalarini ro’yobga chiqarishda mahallalar, maqsadi va vazifalarini ro’yobga chiqarishda mahallalar, jamoat va xayriya tashkilotlari, xalqaro fondlar faol ishtirok jamoat va xayriya tashkilotlari, xalqaro fondlar faol ishtirok etadi.etadi.  Maktabgacha tarbiyani rivojlantirish uchun quyidagilarni Maktabgacha tarbiyani rivojlantirish uchun quyidagilarni amalga oshirish lozim bo’ladi:amalga oshirish lozim bo’ladi:  malakali tarbiyachi va pedagog kadrlarni ustuvor ravishda malakali tarbiyachi va pedagog kadrlarni ustuvor ravishda tayyorlash;tayyorlash;  maktabgacha ta’limning samarali psixologik-pedagogik maktabgacha ta’limning samarali psixologik-pedagogik uslublarini izlash va joriy etish;uslublarini izlash va joriy etish;  bolalarni oilada tarbiyalashni tashkiliy, psixologik, bolalarni oilada tarbiyalashni tashkiliy, psixologik, pedagogik va uslubiy jihatdan ta’minlash;pedagogik va uslubiy jihatdan ta’minlash; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 UMUMIY O’RTA TA`LIMUMUMIY O’RTA TA`LIM  To’qqiz yillik (I-IX sinflar) o’qishdan iborat umumiy To’qqiz yillik (I-IX sinflar) o’qishdan iborat umumiy o’rta ta’lim majburiydir. Ta’limning bu turi o’rta ta’lim majburiydir. Ta’limning bu turi boshlang’ich ta’limni (I-IV sinflar) qamrab oladi boshlang’ich ta’limni (I-IV sinflar) qamrab oladi hamda o’quvchilarning fanlar asoslari bo’yicha hamda o’quvchilarning fanlar asoslari bo’yicha muntazam bilim olishlarini, ularda bilim muntazam bilim olishlarini, ularda bilim o’zlashtirish ehtiyojini, asosiy o’quv-ilmiy va o’zlashtirish ehtiyojini, asosiy o’quv-ilmiy va umummadaniy bilimlarni, milliy va umumbashariy umummadaniy bilimlarni, milliy va umumbashariy qadriyatlarga asoslangan ma’naviy-axloqiy qadriyatlarga asoslangan ma’naviy-axloqiy fazilatlarni, mehnat ko’nikmalarini, ijodiy fikrlash fazilatlarni, mehnat ko’nikmalarini, ijodiy fikrlash va atrof-muhitga ongli munosabatda bo’lishni va va atrof-muhitga ongli munosabatda bo’lishni va kasb tanlashni shakllantiradi. Umumiy o’rta ta’lim kasb tanlashni shakllantiradi. Umumiy o’rta ta’lim tugallanganidan keyin ta’lim fanlari va ular tugallanganidan keyin ta’lim fanlari va ular bo’yicha olingan baholar ko’rsatilgan holda davlat bo’yicha olingan baholar ko’rsatilgan holda davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi attestat tomonidan tasdiqlangan namunadagi attestat beriladi.beriladi.  Umumiy o’rta ta’limning yangicha tizimi va Umumiy o’rta ta’limning yangicha tizimi va mazmunini shakllantirish uchun quyidagilar zarur:mazmunini shakllantirish uchun quyidagilar zarur: www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 O’RTA-MAXSUS, KASB-XUNAR TA`LIMIO’RTA-MAXSUS, KASB-XUNAR TA`LIMI  Umumiy o’rta ta’lim negizida o’qish muddati uch yil bo’lgan Umumiy o’rta ta’lim negizida o’qish muddati uch yil bo’lgan majburiy o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi uzluksiz ta’lim majburiy o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi uzluksiz ta’lim tizimidagi mustaqil turdir. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi tizimidagi mustaqil turdir. O’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi yo’nalishi akademik litsey yoki kasb-hunar kolleji yo’nalishi akademik litsey yoki kasb-hunar kolleji o’quvchilar tomonidan ixtiyoriy tanlanadi.o’quvchilar tomonidan ixtiyoriy tanlanadi.  Akademik litsey davlat ta’lim standartlariga muvofiq o’rta Akademik litsey davlat ta’lim standartlariga muvofiq o’rta maxsus ta’lim beradi, o’quvchilarning imkoniyatlari va maxsus ta’lim beradi, o’quvchilarning imkoniyatlari va qiziqishlarini hisobga olgan holda ularning jadal intellektual qiziqishlarini hisobga olgan holda ularning jadal intellektual rivojlanishi chuqur, sohalashtirilgan, tabaqalashtirilgan, rivojlanishi chuqur, sohalashtirilgan, tabaqalashtirilgan, kasbga yo’naltirilgan ta’lim olishini ta’minlaydi.kasbga yo’naltirilgan ta’lim olishini ta’minlaydi.  Akademik litseylarda o’quvchilar o’zlari tanlab olgan ta’lim Akademik litseylarda o’quvchilar o’zlari tanlab olgan ta’lim yo’nalishi bo’yicha (gumanitar, texnika, agrar va boshqa yo’nalishi bo’yicha (gumanitar, texnika, agrar va boshqa sohalar) bilim saviyalarini oshirish hamda fanni chuqur sohalar) bilim saviyalarini oshirish hamda fanni chuqur o’rganishga qaratilgan maxsus kasb-hunar ko’nikmalarini o’rganishga qaratilgan maxsus kasb-hunar ko’nikmalarini o’zlarida shakllantirish imkoniyatiga ega bo’ladilar. o’zlarida shakllantirish imkoniyatiga ega bo’ladilar. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 OLIY TA`LIMOLIY TA`LIM  Oliy ta’lim o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi negiziga Oliy ta’lim o’rta maxsus, kasb-hunar ta’limi negiziga asoslanadi hamda ikki (bakalavriat va magistratura) asoslanadi hamda ikki (bakalavriat va magistratura) bosqichga ega.bosqichga ega.  Oliy ta’lim muassasalariga talabalar qabul qilish davlat Oliy ta’lim muassasalariga talabalar qabul qilish davlat grantlari negizida va pullik-shartnomaviy asosda amalga grantlari negizida va pullik-shartnomaviy asosda amalga oshiriladi.oshiriladi.  Bakalavriat mutaxassisliklar yo’nalishi bo’yicha Bakalavriat mutaxassisliklar yo’nalishi bo’yicha fundamental va amaliy bilim beradigan, ta’lim muddati fundamental va amaliy bilim beradigan, ta’lim muddati kamida to’rt yil davom etadigan tayanch oliy ta’limdir.kamida to’rt yil davom etadigan tayanch oliy ta’limdir.  Bakalavrlik dasturi tugallanganidan so’ng bitiruvchilarga Bakalavrlik dasturi tugallanganidan so’ng bitiruvchilarga davlat attestatsiyasi yakunlariga binoan kasb bo’yicha davlat attestatsiyasi yakunlariga binoan kasb bo’yicha “bakalavr” darajasi beriladi va davlat tomonidan “bakalavr” darajasi beriladi va davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi, kasb-hunar faoliyati bilan tasdiqlangan namunadagi, kasb-hunar faoliyati bilan shug’ullanish huquqini beradigan diplom topshiriladi.shug’ullanish huquqini beradigan diplom topshiriladi.  Magistratura aniq mutaxassislik bo’yicha fundamental va Magistratura aniq mutaxassislik bo’yicha fundamental va amaliy bilim beradigan, bakalavriat negizida ta’lim muddati amaliy bilim beradigan, bakalavriat negizida ta’lim muddati kamida ikki yil davom etadigan oliy ta’limdir.kamida ikki yil davom etadigan oliy ta’limdir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 OLIY O’QUV YuRTIDAN KOLIY O’QUV YuRTIDAN K ЕЕ YINGI TA`LIMYINGI TA`LIM  Oliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim jamiyatning oliy malakali ilmiy va Oliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim jamiyatning oliy malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarga bo’lgan ehtiyojlarini qondirishga, ilmiy-pedagog kadrlarga bo’lgan ehtiyojlarini qondirishga, shaxsning ijodiy ta’lim-kasb-hunar manfaatlarini qanoatlantirishga shaxsning ijodiy ta’lim-kasb-hunar manfaatlarini qanoatlantirishga qaratilgan.qaratilgan.  Oliy o’quv yurtidan keyingi ta’limni oliy o’quv yurtlarida va ilmiy-Oliy o’quv yurtidan keyingi ta’limni oliy o’quv yurtlarida va ilmiy- tadqiqot muassasalarida (aspirantura, ad’yunktura, doktorantura, tadqiqot muassasalarida (aspirantura, ad’yunktura, doktorantura, mustaqil tadqiqotchilik) olish mumkin. Oliy o’quv yurtidan keyingi mustaqil tadqiqotchilik) olish mumkin. Oliy o’quv yurtidan keyingi ta’lim bosqichlari (aspirantura, doktorantura) dissertatsiya ta’lim bosqichlari (aspirantura, doktorantura) dissertatsiya himoyasi bilan yakunlanadi.himoyasi bilan yakunlanadi.  Yakuniy davlat attestatsyasi natijalariga ko’ra tegishli ravishda fan Yakuniy davlat attestatsyasi natijalariga ko’ra tegishli ravishda fan nomzodi va fan doktori ilmiy darajasi berilib, davlat tomonidan nomzodi va fan doktori ilmiy darajasi berilib, davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi diplomlar topshiriladi.tasdiqlangan namunadagi diplomlar topshiriladi.  Oliy o’quv yurtidan keyingi ta’limni qo’llab-quvvatlash va Oliy o’quv yurtidan keyingi ta’limni qo’llab-quvvatlash va rivojlantirish tadbirlari quyidagilarni o’z ichiga oladi:rivojlantirish tadbirlari quyidagilarni o’z ichiga oladi:  «Ta’lim to’g’risida»gi Qonunga hamda mamlakatni ijtimoiy va «Ta’lim to’g’risida»gi Qonunga hamda mamlakatni ijtimoiy va iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq oliy malakali ilmiy va iqtisodiy rivojlantirish istiqbollariga muvofiq oliy malakali ilmiy va ilmiy-pedagog kadrlarni tayyorlash va attestatsiyadan o’tkazish ilmiy-pedagog kadrlarni tayyorlash va attestatsiyadan o’tkazish tizimini takomillashtirish;tizimini takomillashtirish;  kasb ta’limi tizimi uchun oliy malakali ilmiy-pedagog kadrlarni kasb ta’limi tizimi uchun oliy malakali ilmiy-pedagog kadrlarni hamda ilg’or pedagogik texnologiyalar sohasida ilmiy kadrlarni hamda ilg’or pedagogik texnologiyalar sohasida ilmiy kadrlarni ustuvor ravishda tayyorlash;ustuvor ravishda tayyorlash; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash :Kadrlar malakasini oshirish va qayta tayyorlash : Kadrlar malakasini Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash mutaxassislarning kasb bilimlari va oshirish va ularni qayta tayyorlash mutaxassislarning kasb bilimlari va ko’nikmalarini yangilash hamda chuqurlashtirishga qaratilgan. Kadrlar ko’nikmalarini yangilash hamda chuqurlashtirishga qaratilgan. Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash ta’lim muassasalaridagi malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash ta’lim muassasalaridagi o’qish natijalariga ko’ra davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi o’qish natijalariga ko’ra davlat tomonidan tasdiqlangan namunadagi guvohnoma yoki sertifikat topshiriladi.guvohnoma yoki sertifikat topshiriladi.  Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimini tashkil etish Kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimini tashkil etish va rivojlantirish uchun quyidagilar zarur:va rivojlantirish uchun quyidagilar zarur:  kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimi faoliyatida kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimi faoliyatida yangicha tarkib, mazmun hamda bu tizimni boshqarishni shakllantirish;yangicha tarkib, mazmun hamda bu tizimni boshqarishni shakllantirish;  yuqori malakali o’qituvchi-mutaxassis kadrlar tayyorlash va sohani ular yuqori malakali o’qituvchi-mutaxassis kadrlar tayyorlash va sohani ular bilan to’ldirib borishni ta’minlash;bilan to’ldirib borishni ta’minlash;  kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimining bu sohada kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash tizimining bu sohada raqobatga asoslangan muhitniraqobatga asoslangan muhitni  kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash ta’lim muassasalarini kadrlar malakasini oshirish va ularni qayta tayyorlash ta’lim muassasalarini davlat attestatsiyasi va akkreditatsiyasidan o’tkazish tizimini ishlab chiqish davlat attestatsiyasi va akkreditatsiyasidan o’tkazish tizimini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish;va amaliyotga joriy etish;  iqtisodiyotning davlat va nodavlat sektorlari, mulkchilikning turli shaklidagi iqtisodiyotning davlat va nodavlat sektorlari, mulkchilikning turli shaklidagi tashkilot va muassasalarning talab-ehtiyojlariga muvofiq kadrlar va tashkilot va muassasalarning talab-ehtiyojlariga muvofiq kadrlar va mutaxassislarni ildam qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni mutaxassislarni ildam qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirishni ta’minlovchi davlat va nodavlat ta’lim muassasalarini tashkil etish va ta’minlovchi davlat va nodavlat ta’lim muassasalarini tashkil etish va rivojlantirishga ko’maklashish;rivojlantirishga ko’maklashish; www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 MAKTABDAN TASHQARI TA`LIMMAKTABDAN TASHQARI TA`LIM  Bolalar va o’smirlarning ta’limga bo’lgan, yakka tartibdagi, ortib Bolalar va o’smirlarning ta’limga bo’lgan, yakka tartibdagi, ortib boruvchi talab-ehtiyojlarini qondirish, ularning bo’sh vaqtini va dam boruvchi talab-ehtiyojlarini qondirish, ularning bo’sh vaqtini va dam olishini tashkil etish uchun davlat organlari, jamoat tashkilotlari, olishini tashkil etish uchun davlat organlari, jamoat tashkilotlari, shuningdek boshqa yuridik va jismoniy shaxslar madaniy estetik, shuningdek boshqa yuridik va jismoniy shaxslar madaniy estetik, ilmiy, texnikaviy, sport va boshqa yo’nalishlarda maktabdan ilmiy, texnikaviy, sport va boshqa yo’nalishlarda maktabdan tashqari davlat va nodavlat ta’lim muassasalarini tashkil etadilar.tashqari davlat va nodavlat ta’lim muassasalarini tashkil etadilar.  Maktabdan tashqari ta’limni rivojlantirish, uning tuzilmasi va Maktabdan tashqari ta’limni rivojlantirish, uning tuzilmasi va mazmun-mundarijasini takomillashtirish vazifalarini hal etish uchun mazmun-mundarijasini takomillashtirish vazifalarini hal etish uchun quyidagilarni amalga oshirish kerak:quyidagilarni amalga oshirish kerak:  ta’lim berish va kamol toptirishga yo’naltirilgan xizmatlar ta’lim berish va kamol toptirishga yo’naltirilgan xizmatlar ko’rsatuvchi muassasalar tarmog’ini kengaytirish va bunday ko’rsatuvchi muassasalar tarmog’ini kengaytirish va bunday xizmatlar turlarini ko’paytirish;xizmatlar turlarini ko’paytirish;  milliy pedagogik qadriyatlarga asoslangan va jahondagi ilg’or milliy pedagogik qadriyatlarga asoslangan va jahondagi ilg’or tajribani inobatga oluvchi dasturlar va uslubiy materiallar ishlab tajribani inobatga oluvchi dasturlar va uslubiy materiallar ishlab chiqish;chiqish;  o’quvchilarning bo’sh vaqtini tashkil etishning, shu jumladan o’quvchilarning bo’sh vaqtini tashkil etishning, shu jumladan ommaviy sport va jismoniy tarbiya-sog’lomlashtirish tadbirlarining, ommaviy sport va jismoniy tarbiya-sog’lomlashtirish tadbirlarining, bolalar turizmining, xalq hunarmandchiligining mavjud turlari va bolalar turizmining, xalq hunarmandchiligining mavjud turlari va shakllarini takomillashtirish, milliy turlari va shakllarini tiklash shakllarini takomillashtirish, milliy turlari va shakllarini tiklash hamda amaliyotga joriy etish.hamda amaliyotga joriy etish. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

E’TIBOR UCHUN E’TIBOR UCHUN TASHAKKURTASHAKKUR www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

SAMARQAND 2015-YILSAMARQAND 2015-YIL www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

Похожие

O’zbekiston Respublikasining Kadrlar tayyorlash milliy dasturi 2

“Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da ro'yobga chiqarishining bosqichlari

O`zbekiston Respublikasining qonuni «kadrlar tayyorlash milliy dasturi to`g`risida

Ta'lim toʻgʻrisidagi qonun va kadrlar tayyorlash milliy dasturining oʻz davridagi ahamiyati

Milliy qadriyatlar