Imkoniyati cheklangan bolalarni inklyuziv ta’lim va tarbiyalash konsepsiyasi - Педагогиka - Презентации

Imkoniyati cheklangan bolalarni inklyuziv ta’lim va tarbiyalash konsepsiyasi

Загружено в:

15.11.2024

Скачано:

0

Размер:

1340.984375 KB

TERMIZ DAVLAT PEDAGOGIKA ISITUTI TARIX FAKULTETI TARIX YO’NALISHI 2-BOSQICH 201-GURUH TALABASI O‘RALOV LOCHINBEKNING INKLYUZIV TA’LIM. GOSPITAL PEDAGOGIKA FANIDAN TAQDIMOTI

Imkoniyati cheklangan bolalarni inklyuziv ta’lim va tarbiyalash konsepsiyasi Reja: 1.Imkoniyati cheklangan bolalar uchun qonunlar qabul qilinishi. 2.Ko’zi ojizlar maktabi uchun ma’lmot. 3.Saida Mirzayeva tashabusi bilan tashkil etilgan hayriya ishlari .

Prezident tomonidan 13- oktabr 2020- yilda " Alohida ta'lim ehtiyojlari bo'lgan bolalarga ta'lim - tarbiya berish tizimini yanada takomillashtirish chora - tadbirlari to'g'risida" gi PQ-4860-son qarori qabul qilindi. Bu hujjat Qonun hujjatlari ma'lumotlari milliy bazasida e'lon qilingan va 2020- yil 14 - oktabrdan kuchga kirgan. Hujjatga ko'ra 2020-2025-yillarda Xalq ta'limi tizimida inklyuziv ta'limni rivojlantirish konsepsiyasi va 2020-2021 yillarda uni amalga oshirish bo'yicha " Yo'l xaritasi" tuzib chiqiladi. Bu konsepsiya 2 bosqichda amalga oshirish rejalashtirilgan bo'lib, 1-bosqichda ( 2020- 2022-yillar) inklyuziv ta'limni yo'lga qo'yish uchun shart-sharoitlar yaratish, bu bo'yicha mutaxassislarni tayyorlash, ijtimoiy, normativ bazani yaratish, jihozlash va zarur o'quv qurollari bilan maktablarni ta'minlash nazarda tutilgan. 2- bosqichda ( 2023-2025-yillar) inklyuziv ta'lim tizimini bosqichma- bosqich umumiy o'rta ta'lim muassasalarida joriy etish, bu bo'yicha chora - tadbirlarni amalga oshirish kabilar. Inklyuziv ta'lim - bu maxsus ta'lim ehtiyojlari va individual imkoniyatlarning xilma - xilligini hisobga olgan holda barcha tahsil oluvchilar uchun ta'lim muassasalarida ta'lim olish imkoniyatini teng ravishda ta'minlashdir. Ushbu qonun imkoniyati cheklangan bolalarga tengdoshlari bilan teng ravishda ta'lim olish imkonini beradi.

Hozirgi kunda O'zbekiston respublikasida ko'zi ojizlar maxsus maktab- internati 12-yillik ta'lim tizimida ko'rishda nuqsoni bo'lgan va ko'zi ojiz bolalarga ta'lim berib kelmoqda. 2020-yildan boshlab Prezident farmoni bilan bu maktablarda ta'lim olish 11 yillik etib belgilandi. Bu davr ko'rishda nuqsoni bo'lgan bolalarning to'la fanlarni va hayotiy zarur bilimlarni o'zlashtirishi, kelajakda biror bir kasbni egallashi uchun yetarli bo'lmaganligi sababli Toshkent shahar 77- sonli va Namangan viloyati Kosonsoy tumani 45-sonli ko'zi ojizlar maxsus maktab-internati o'qituvchi va tarbiyachilari tomonidan Xalq ta'limi vaziri hamda prezident nomiga qilingan murojaatda bunday maxsus maktablarni avvalgi 12 yillik ta'limga qaytarish kerakligi muhim asoslar bilan ko'rsatib o'tildi va so'raldi. Shundan keyin bunday maktablar avvalgi 12 yillik ta'lim tizimiga qaytarildi. 2019-yilda Ko'zi ojiz va zaif ko'ruvchi bolalarning sifatli ta'lim olishlarini ta'minlash, o'qish sharoitlarini yaxshilash, ular uchun yangi imkoniyatlar yaratish maqsadida "Ko'ngil ko'zi" loyihasi tashkil etildi.

Saida Mirzoyevaning tashabbusi bilan bu yil yangi yilda "Ko'ngil ko'zi" xayriya tadbiri doirasida uch ming nafaгdan ortiq ko'zi ojiz va zaif ko'mvchi bolalaг tibbiy ko'гikdan o'tkaziladi. Tekshimv natijalaгiga ko'гa, ko'гish qobiliyatini yaxshilash imkoniyati bo'lgan har bir bolaga yordam berish rejalashtirildi. Ayni bayram arafasida bu xayriya doirasida " Sovg'a^ kai^voni aksiyasi" doiгasida O'zbekistonning barcha viloyatlaridagi imkoniyati cheklangan bolala^a sovg'a-salomlar ulashildi. Ko'zi ojiz va zaif eshituvchi bolalami inklyuziv ta'lim bilan qamrab olish birmuncha qiyinchiliklarni qamrab olishi mumkin. Chunki hozirgi kunda O'zbekistonda tiflopedagog mutaxassislar yetishmaydi. O'zbekiston universitetlarida hozirgi kunda tiflopedagoglarni tayyorlaydigan fakultetlar mavjud emas. Bu borada darslik va qo'llanmala! ham ishlab chiqilmagan. Ko'zi ojiz bolala! o'qishiga mo'ljallangan bгayl tilidagi kitab^ juda katta hajmga egaligi va og'iriigi bilan bolaning ularni har kuni maktabga ko'taгib boгishida qiyinchiliklar tug'diгadi. Toshkent shahar 77- sonli ko'zi ojiz bolalar maktab- internati psixologi Baxtiyor Hojiboyev inklyuziv ta'lim haqida kun.uz saytiga beгgan inte^^ida quyidagi fikriami bildiгib o'tdi: " Bolaning inklyuziv muhitda boshqalaгdan o'zini kam his qilmasligi, jismoniy imkoniyati cheklanganidan siqilmasligi uchun sharoit yaratish muhim. Stadionda boshqa^ bilan yugurayotgan zaif ko'mvchi bola kimgadñ turtilib ketsa, boshqa bolalar uning ustidan kulishlari kerak emas. Agar kimdir masxara qiladigan bo'lsa, bola batta- o'z qobig'iga o'ralib oladi. Ko'ngli cho'kadi, o'qishga bo'lgan ishtiyoqi so'na boshlaydi, alamzada bo'lib qoladi".

«Davolash imkoni bo‘lmagan bolalarga esa ko‘zning noto‘g‘ri rivojlanishi bilan bog‘liq asoratlardan qochishda yordam beriladi. Bugun Toshkent ga Jizzax dan 11 nafar jasur va qat’iyatli bemorlar olib kelindi. Ularning to‘qqiz nafarida jarrohlik amaliyoti o‘tkaziladi, ikki nafariga esa ko‘z protezlari qo‘yiladi. Jami 478 nafar bola operasiya qilinib, ularda 630 ta jarrohlik amaliyoti o‘tkaziladi. Biz har bir bola uchun kurashamiz va ularga yordam berish uchun barcha imkoniyatlarni ishga solamiz», deb yozadi Saida Mirziyoyeva.

Shunday vaziyatda 86 ta ixtisoslashtirilgan maktabda 21,2 mingdan ortiq, sanatoriy turdagi maktab-internatlarda 6,1 mingdan ortiq, uy sharoitida esa 13,3 ming nafar o‘quvchi uyda ta'lim oladi. 2020 yil statistikasiga ko‘ra , O‘zbekistonda 3,2 mingdan ortiq umumiy o‘rta ta'lim maktablarida 13 ming nafarga yaqin o‘quvchilar inklyuziv ta'lim bilan qamrab olingan. Prezident qarori bilan 2025 yilgacha inklyuziv umumta'limni bosqichma- bosqich joriy etish masalasi qo‘yilgan. Bunda imkoniyati cheklangan bolalarning maktablarga kelishi uchun to‘siqsiz muhit yaratish, yangi quriladigan maktablarni xuddi shunday sharoitlar bilan qurish, pedagog kadrlar tayyorlash, o‘quv bazasini takomillashtirish kabi vazifalar belgilangan. Keyingi o‘quv yilida shaharlarda va Toshkent shahrining tumanlarida joylashgan bittadan umumta'lim maktablarida inklyuziv ta'lim tizimini joriy qilish, tayanch korreksion sinf ochish reja qilingan. Ayni paytda ixtisoslashtirilgan maktablarda dars berayotgan o‘qituvchilar O‘zbekistonda maktablarda hali to‘laqonli inklyuziv ta'lim muhiti, kerakli sharoit, o‘quv qo‘llanmalar, kadrlar bo‘lmasdan turib, 5 yilda inklyuziv ta'limga o‘tilishi reja qilinayotganidan xavotirda. Ularning aytishicha, ixtisoslashtirilgan maktablarning o‘zida nogironligi bor shaxslarning harakatlanishi uchun sharoit yaratilganiga ko‘p bo‘lmadi, darsliklarda muammolar bor .

Inklyuziv ta'lim uchun to‘siqlar Dilmurod Yusupov, Buyuk Britaniyaning Sasseks universiteti, Taraqqiyot tadqiqotlari instituti doktoranti: «Birinchi navbatda O‘zbekistonda inklyuziv ta'limni rivojlantirishning normativ-huquqiy bazasini takomillashtirish kerak. Yangi tahrirdan o‘tgan «Ta'lim to‘g‘risidagi» qonunda tarixda birinchi marta inklyuziv ta'lim tushunchasi kiritilgan edi. Qonunning 20-moddasida inklyuziv ta'limni tashkil etish tartibi Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi, deb yozilgan, lekin hanuzgacha bunday tartib ishlab chiqilmagan va psixologik-tibbiy-pedagogik komissiyalarning xulosasi ko‘pincha majburiy tavsiya sifatida ko‘riladi. Misol uchun, ota-ona nogironligi bo‘lgan bolasini umumta'lim maktabida o‘qitmoqchi yoki maxsus maktab-internatdan o‘tkazmoqchi bo‘lsa, tibbiy mutaxassislarning xulosasi bunga yo‘l qo‘ymasligi mumkin. Ammo bunday tartib Bola huquqlari to‘g‘risidagi konvensiyasiga zid, chunki barcha bolalar ta'lim turini tanlash huquqiga ega. Shuningdek, biz jamiyatimizning ongini tubdan o‘zgartirishimiz kerak, chunki sog‘lom bolalarning ota-onalari va umumiy maktab o‘qituvchilari aksar hollarda nogironligi bo‘lgan bolalar barcha bolalar bilan birga o‘qishga rozi bo‘lmayapti.

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

Imkoniyati cheklangan bolalani samarali inklyuziv ta’lim olishining asosiy shartlari

Oʻzbekistonda imkoniyati cheklangan bolalar uchun inklyuziv taʼlim

Imkoniyati cheklangan bolalarni umumta’lim maktablarida o’qitishda konseptual talablar

Imkoniyati cheklangan bolalar uchun e’tibor

Inklyuziv ta’lim va tarbiya