Ijtimoiy yordamga muhtoj bolalarga ta`lim berish - Педагогиka - Презентации

Ijtimoiy yordamga muhtoj bolalarga ta`lim berish

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1530.189453125 KB

Ijtimoiy yordamga muhtoj bolalarga ta`lim berish

ALOXIDA YORDAMGA MUXTOJ - ANOMAL BOLALARNING TURLI XIL TOIFALARI USTIDA ISH OLIB BORILADI: ULAR QUYIDAGILARDIR: • 1) eshitish kamchiliklariga ega bo`lgan bolalar (kar, zaif eshituvchi bolalar`, kech kar bo`lib qolgan bolalar); • 2) ko`rish qobiliyati zaif (kur, zaif ko`ruvchi bolalar); • 3) oligofren (debil, imbetsil, idiot bolalar); • 4) og`ir nutqiy nuqsonlari bor bolalar; • 5) harakat-tayanch a`zolarida kamchiliklari bulgan bolalar; • 6) ruxiy rivojlanishi orqada qolgan bolalar. • 7) kompleks nuqsonli kur-kar-soqov bolalar;

• Anomal bolalar soglom tengdoshlari orasida inklyuziv ta`limda yoki maxsus ta`lim-tarbiya muassasalarida tarbiyalanishi va o`qitilishi kerak. Bolaning umumiy rivojlanishiga har tomonlama kuchli ta`sir etgan nuqsonlargina uni anomal bola deb hisoblashga asos bo`lishi mumkin.

• Masalan, bolaning faqat chap qulog`i eshitsa-yu, bu nuqson uning har tomonlama rivojlanishiga ta`sir etmaydigan, u umumiy maktab sog`lom tengdoshlari katori uzlashtiradigan bulsa, u anomal bolalar toifasiga kirmaydi. Katta yoshdagi kishilarda ma`lum sabablarga ko`ra paydo bo`lgan nuqsonlar ham ularning umumiy rivojlanishiga ta`sir etmasa, bu kishini anomal deb hisoblash mumkin emas.

• Maxsus yordamga muhtoj anomal bolalarning jismoniy yoki ruhiy rivojlanishida kuzatiladigan og`ir, keskin o`zgarishlar bola shaxsining tarkib topishiga salbiy ta`sir ko`rsatadi. Shuning uchun bunday bolalarni tarbiyalash va ularga ta`lim berish uchun maxsus sharoit yaratalishi kerak, ya`ni ular maxsus bog`cha va maktablarda yoki me`yorda rivojlangan tengdoshlari orasida xamma qatori va agarda kerak bo`lsa, maxsus dastur va darsliklar asosida o`qitilishi va tarbiyalanishi zarur, ular aloxida yordamga muhtoj.

• Har qanday anomal rivojlanish markaziy yoki periferik nerv sistemasidagi organik yoki funksional o`zgarishlarga aloqador bo`lishi mumkin. • Bola rivojlanishidagi turli xil kamchiliklar noqulay muhit, notug`ri tarbiya, ta`lim natijasida ham paydo bulishi mumkin. Masalan, noqulay oilaviy sharoit, pedagogik qarovsizlik, o`qituvchining bolaga noto`g`ri munosabati va boshqa kupgina sabablar bola rivojlanishiga salbiy ta`sir kursatib, uning dastur materiallarini yaxshi uzlashtira olmasligiga, ulgurmovchi uquvchilar orasiga qo`shilib qolishiga sabab buladi. Tarbiyachi va o`qituvchilar bunday bolalarni anomal bolalardan farqlay oladigan bo`lishlari kerak. • Kelib chiqish sabablariga ko`ra har qanday anomal rivojlanish tug`ma yoki turmushda orttirilgan bo`lishi mumkin.

Anomal bolalarning turli xil toifalariEshitish va nuqsonlari bor bolalar Ruhan sust rivojlangan bolalarOg’ir nutqiy nuqsonlari bor bolalar Ko’rish nuqsonlari bor bolalar Kur-kar-soqov bolalar Oligofren (debil, imbetsil, idiot bolalar) Xarakat-tavanch a'zolarida kamchiliklari bulgan bolalar

Eshitish va nuqsonlari bor bolalar Nutq – murakkab ruhiy faoldiyatdir. U ruhiy jarayonlarning tarkib topishiga va bolaning umuman, barkamol bo’lib o’sishiga katta ta’sir ko’rsatadi. Nutq eshituv organlari vositasi bilan idrok etishga asoslangan bo’lib, atrofdagilarga taqlid etish yo’li bilan rivojlanib boradi. Og’zaki nutqning shakllanishida eshituv analizatori, nutqni harakatga keltiruvchi analizator eshituv analizator bilan mahkam bog’langan holda ishlaydi. Eshituv analizatorining rivojlanishi esa ko’p jihatdan talaffuzga bog’liq. Bola nutqining o’sib borishi tovushlar talaffuzi, fiziologik va fonematik eshitishning kamol topib borish darajasi bilangina xarakterlanib qolmay, balki eng muhimi o’z nutqi va atrofdagilar nutqidagi so’zlarning tuzilishi, tovush tarkibini farqlay bilish qobiliyati bilan ham harakterlanadi. So’z tarkibini anglab olishdan iborat bu qobiliyat grammatik va leksik komponentlarning rivojlanishida ham muhim ahamiyatga ega.

Ko’rish nuqsonlari bor bolalar Tiflopedagogikada ko’zi ojiz bolalar ko’r va zaif ko’ruvchi bolalar guruhlariga bo’linadi. Ko’r bolalarning ko’rish qobiliyati keskin kamaygan (total ko’rlik) yoki korrektsiya qo’llanilganda (ko’zoynak tutilganda) ham ko’rish o’tkirligi 0,04 gacha pasaygan, ya’ni bunday bolalar amalda ko’r bo’ladi. Zaif ko’ruvchi bolalarda ko’rish o’tkirligi 0,05 dan to 0,04 gacha bo’lishi mumkin. Ushbu gurhdagi bolalar tevarak – atrofni ko’rish analizatori orqali idrok etadi. Ko’rishga aloqador nuqsonlar kelib chiqish sabablariga ko’ra tug’ma va orttirilgan bo’ladi. Tug’ma nuqsonlar sabablari orasida irsiy kasalliklar, homilador ayolning toksoplazmoz, qizilcha va boshqa kasalliklar bilan kasallanishi sabab bo’lishi mumkin.

Og’ir nutqiy nuqsonlari bor bolalar Maxsus yordamga muhtoj anomal bolalarga og’ir nutq nuqsonlariga ega bo’lgan bolalar ham kiritiladi. Nutq nuqsoni logopediya fanida muayyan tilning me’yoridan chetga chiqish deb ta’riflanadi. Nutq nuqsoni o’z – o’zidan barham topmaydi, balki vaqt o’tgan sari yanada mustahkamlanib, zo’rayib boradi. Nutq nuqsoni gapiruvchining yoshiga mos kelmaydi. Nutq nuqsoniga ega bo’lgan kishilar logopedik yordamga muhtoj bo’ladi. Og’ir nutq nuqsoni kishining nafaqat nutqiga balki, umumiy rivojlanishiga ham salbiy ta’sir ko’rsatali. Hozirgi kunda nutq nuqsonlarining turli klassifikatsiyalari mavjud. Nutq nuqsonlari asosan 3 ta katta guruhga ajratiladi. Fonetika – fonetik xarakterli nuqsonlar, sistemali nutq buzilishlari va yozma nutq nuqsonlari. Fonetika – fonematik nuqsonlarga tovushlar talaffuzidagi nuqsonlar, ovoz nuqsonlari, nutq sur’ati, tempi, ritmi va ravonligidagi kamchiliklar, nutqni idrok etishni buzilish oqibatida sodir bo’lgan nuqsonlar kiritiladi.

Ruhan sust rivojlangan bolalar Ulgurmovchi o’quvchilar orasida ruhan sust rivojlangan bolalar ham uchrab turadi. Ularning bilish faoliyati markaziy nerv sistemasidagi modda almashinuvi buzilishidan kelib chiqqan. Yengil potologik o’zgarishlar vaqtinchalik buzilgan bo’ladi. Ruhan sust rivojlangan bolalar maxsus yordamga muhtoj, ular maxsus muassasalarda yoki differentsial ta’limga jalb etilishi kerak.

Ruhan sust rivojlangan bolalar aqliy darajasi jihatidan ikki guruhga bo’linadi.Yengil nuqsoni bor bolalar bular maxsus sharoitda 1-3 yil ta’lim – tarbiya olganlaridan so’ng o’qishni umumta’lim maktabining tegishli sinfida davom ettirishlari mumkin. Ruhiy jihatdan rivojlanishida sezilarli darajada orqada qolgan bolalar – bular o’rta maktabni bitirgunga qadar maxsus sharoitda o’qitilishi maqsadga muvofiqdir.

Konstitutsional; Tserebral shakli. Psixogen; Somatogen; So’nggi yillarda olimlar ruhiy sust rivojlangan bolalarni klinik – psixologik jihatdan quyidagi xillarga bo’lishni tavsiya etadilar:

• Anomal bolalar soglorn tengdoshlari orasida inklyuziv ta'limda yoki maxsus ta'lim-tarbiya muassasalarida tarbiyalanishi va o'qitilishi kerak. Bolaning umumiy rivojlanishiga xar tomonlama kuchli ta'sir etgan nuqsonlargina uni anomal bola /deb hisoblashga asos bo'lishi mumkin. Masalan, bolaning faqat chap qulog'i eshitsa-yu, bu nuqson uning xar tomonlama rivojlanishiga ta'sir etmaydigan, u umumiy maktab sog'lom tengdoshlari katori uzlashtiradigan bulsa, u anomal bolalar toifasiga kirmaydi. Katta yoshdagi kishilarda ma'lum sabablarga ko'ra paydo bo'lgan nuqsonlar ham ularning umumiy rivojlanishiga ta'sir etmasa. bu kishini anomal deb hisoblash mumkin emas. • Maxsus yordamga muhtoj anomal bolalarning jismoniy ruhiy rivojlanishida kuzatiladigan og'ir, keskin o'zgarishlar bola shaxsining tarkib topishiga salbiy ta'sir ko'rsatadi. SHuning uchun bunday j bolalarni tarbiyalash va ularga ta'lim berish uchun maxsus sharoit yaratalishi kerak, ya'ni ular maxsus • bog'cha va maktablarda, maxsus dastur va darsliklar asosida o'qitilishi va tarbiyalanishi zaair, ular maxsus yordamga muhtoj.

Похожие

Chet elda alohida yordamga muhtoj bolalarning inklyuziv taʼlimi

Maktabgacha yoshdagi bolalarga huquqiy tarbiya berish

Alohida yordamga muhtoj bolalarning ta’limi yangi ta’limiy amaliyot sifatida

Alohida yordamga muhtoj bolaning samarali inluziyasi uchun tashqi sharoitlar

Ta`lim turlari