Bolalar bilan olib boriladigan sport ishlarining pedagogik asoslari - Педагогиka - Презентации

Bolalar bilan olib boriladigan sport ishlarining pedagogik asoslari

Загружено в:

26.11.2024

Скачано:

0

Размер:

737.7646484375 KB

Bolalar bilan olib boriladigan sport ishlarining pedagogik asoslari  Boshlangich maktab yoshidagi bolalarning jismoniy tarbiyasida ham sport katta o‘rinni egallaydi. Sport jismoniy tarbiya vositasi sifatida bolalarning sog‘ligini mustahkamlash uchun katta imkoniyatlarga egadir. To‘g‘ri tashkil etilgan sport mashg‘ulotlari markaziy nerv tizimini (MNT) takomillashtirishga, o‘pka, yurak tomiri tizimining ishlarini yaxshilashga, muskul xajmining, qon tarkibining, modda almashuvining yaxshilanishiga imkon yaratadi.  Sport bilan shug‘ullanish jarayonida tarbiyaviy masalalarning bir qatorini va eng avvalo ijobiy- axloqiy va irodalilikni tarbiyalashni hal etish uchun sharoitlar yaratiladi.

Bolalar bilan olib boriladigan sport ishlarida 2 yo‘nalishni ajratishimiz mumkin: 1) sport elementlarining jismoniy tarbiyada qo‘llanilishi – sportga bo‘lgan qiziqish va yaqinlashishni dastlabki bosqichidir; 2) sportning ayrim turlari bo‘yicha ixtisoslashtirilgan mashg‘ulotlari. Sportning ixtisoslashtirilgan mashg‘ulotlari BO‘SMning maktab jamoasining sport seksiyalarida o‘tkaziladi. Uning vazifasi shundan iboratki, bolalar sistemali mashq o‘tkazadilar, sportning tanlab olingan turi, texnikasi va taktikasini egallaydilar, sport musobaqalarida qatnashadilar, jismoniy sifatlarini rivojlantiradilar, organizmning funksional imkoniyatlarini oshiradilar.

Bolalik davrida sport bilan o‘z vaqtida shug‘ullanish sport ustalari o‘rinbosarlarini yetishtirishga imkon beradi. Bularning hammasi sportni o‘quvchilarni jismoniy tarbiyasining almashtirib bo‘lmaydigan vositasi bo‘lib qolishiga olib keladi. Maktab yoshidagi bolalarni jismoniy tarbiyada sport elementlari bolalarning o‘quv mashg‘ulotlarda maktabdan tashqarida va kundalik hayotida o‘z o‘rnini egallaydi. Bu mashg‘ulotlar: a) ayrim sport turlarining sport texnikasini egallashda; b) bolalarni uzoq vaqt bir tizimda trenirovka talab etmaydigan oddiy sport musobaqalarda qatnashishga olib keladi.

Bolalar bilan olib boriladigan sport mashg‘ulotining xususiyatlari: 1. Bolalar bilan o‘tkazilayotgan mashg‘ulotlarida koordinatsion ³obiliyatlariga ko‘ra texnik va taktik ko‘nikmalarni (gimnastika, akrobatika, figurali uchish, sport o‘yinlari, ye/atletika va x.k)ni murakkab bo`lgan ko‘p miqdorini egallash ustida uzoq davom etuvchi ishlarini talab qiluvchi sport turlariga qaratilish kerak. Texnika va taktika bilan bog‘liqligi bolalar yuqori natijalarga erishish uchun yetuk emas, lekin o‘smirlar ma’lum yoshga yetganlarida, ularni yuqori natijalarga olib chiqish mumkin bo‘lgandagi vaqtiga murakkab texnikani egallashda bolalar organizimi eng yaxshi holda bo`lib hisoblanadi. Ular texnikani mukammal egallashlari lozim. Shundagina butun olib borilayotgan ish maxsus tayyorgarlikka qaratiladi. 2. Yosh bolalar bilan ish olib borilayotganda muhim maxsus bilim va ko‘nikmalarni talab etiladigan sport turlari (alpinizm, moto va avtoturlari) qo‘llanilmaydi. 3. Sport turi bo`yicha mashg‘ulotni boshlash har xildir. Shuning uchun biz sport bilan mashg‘ulotlarni erta boshlash haqida emas, balki sportning har bir turida o‘z vaqtida boshlash to`grisida gapiramiz. Ba’zan sport bilan erta shug‘ullanish sog‘liqqa zarar yetkazib, sport texnik natijalarini o‘sishini to‘xtatadi, chegaralaydi. Sportning bu turlari hammadan ko‘proq chidamlilikni, kuchni talab etadi (boks, shtanga, uzoq va o‘rta masofaga yugurish).

4. Katta yoshdagi bilan taqqoslanganda mashqlarning bajarishning texnika shartlari o‘zgarmoqda: snaryadlar o‘lchami, kamaymoqda, shakli o‘zgarmoqda, maydon o‘lchami xam kamaymoqda, masofalar qisqarmoqda, mashqlarni bajarish yengillashmoqda. Kichik yoshdagi bolalar va o‘smilarning yutuqlariga beriladigan baholar kamaymoqda. Ko‘p yil davomida bolalar bilan mashg‘ulotlar o‘tkazish uchun invantorlarning maxsus standartlarini ishlab chiqmoqda. 5. Mashg‘ulotlar kattalarga nisbatan umumiy jismoniy tayyorgarlikning kengroq bazasida o‘tkazilishi lozim. Ular mazmun jihatdan turlicha bo‘lishi kerak. Mashqlarni faqat maxsus turidan tanlanishiga chek qo‘yish kerak (birtomonlama spesifika), chunki bu yuklamani ortib ketishiga olib keladi. Ayrim hollarda sportchi bo‘yi o‘sishining to‘xtab qolishi, umumiy jismoniy rivojlashtirishning yetarli bo‘lmaganiga bog‘liqdir.

Jismoniy tayyorgarlikning ahamiyati Mashg‘ulotlar aniq ifodalangan “ko‘p turli” xarakterga ega (kichik yoshdagi o‘smirlar, yangi kirganlar) bu esa sportga bo‘lgan qiziqishlarni to‘g‘ri shakllantirishga, maxsuslashtirilgan mashqlarni tanlashga va uni aniqlash darajasi bo‘yicha individual xususiyatlarini hisobga olishda, umumiy jismoniy tayyorgarlikni oshirishga va asta-sekin kichik ixtisoslashtirilgan turiga o‘tishga yordam beradi. Ixtisoslashtirilgan sport turlarini va ko‘p tomonli tayyorgarlikni qarama-qarshi qo‘yish kerak emas. Ko‘p tomonli tayyorgarlik bu o‘z oldiga qo‘yilgan maqsad emasdir, balki u sport ustaligining fundamentini yaratishda kuchli vositadir.

Sportchining yoshi, tayyorgarlik darajasi va sport turiga bog‘liq holda bu munosabat boshqacha bo‘lish mumkin. Sport ustalikka olib boriladigan yo‘l o‘sib borayotgan maxsus jismoniy tayyorgarlik hajmi orqali o‘tadi (mashq qilishni umumiy jismoniy). Lekin umumiy jismoniy tayyorgarlikka ajratilgan vaqt hajm kamayib borsada mashq qilish yuklama umumiy hajmining ortib borishi hisobida yildan-yilga ortib bormoqda. Sportning kichik maxsuslashtirilgan turi bilan erta shug‘ullanish, razryadli sportchilarni tezda yetishtirish kabi sportchilarni tarbiyalashdagi muhim kamchiliklar sport o`rinbosarlari tayyorlashga katta zarba beradi, ko‘pgina talantli razryadli sportchilarni sportdan chiqib ketishlariga olib keladi. Texnika va taktikani o‘rganish yengillashtirilgan sharoitlarda olib boriladi. Ayniqsa bu o‘yin shaklida olib borish tavsiya etiladi. Texnika va taktika asoslari qoidalariga rioya qilingan holda tayyorlovchi va maxsus yordamchi mashqlardan keng foydalanish lozim.

Sport trenirovkasining tuzilish bosqichlari. Rejalashtirish jarayonida o‘quvchilarning o‘quv yili xususiyatlarini hisobga olish kerak. Shunga va yosh xususiyatiga bog‘liq holda sport trenirovkalarining davriyligi ham o‘zgaradi. Eng kuchaytirilgan ish (nagruzka) kanikul vaqtida to‘g‘ri kelishi kerak. O‘tish davri esa imtihon payitiga (bahorga) to‘g‘ri kelishi kerak. Sport bilan shug‘ullanish tarbiya xarakteriga ega bo‘lishi lozim. Bolalarga sport bilan shug‘ullanishning ahamiyatining tushuntirish, jamoat ishlariga jalb etish, kollektiv oldiga mas’suliyatni sezishga, xushchaqchaq, faol yigit va qizlarni tarbiyalashga qaratilishi lozim. Sportdagi muvaffaqiyatlarni taqdirlashni keng qo‘llash kerak.

Bolalar uchun sport bilan shug‘ullanishda asosiy talablar quyidagi bo‘lish kerak: turmushda, o‘qishda va mehnatda, o‘quv joylarida, sanitariya gigiyena talablariga rioya qilish, sog‘liq jismoniy rivojlantirish va jismoniy tayyorgarlik ustidan tibbiy, pedagog nazoratini yaxshi tashkil etish. Ko‘p yillik ishlar rejalashtirilayotganda yosh sportchilar bilan olib boriladigan trenirovka ishlarining bosqichlariga rioya qilish zarur. Yosh sportchining xalqaro sport ustaligiga erishish yo‘li asosan uchta bosqichdan iborat: -Mashqlar texnikasiga o‘rgatishning dastlabki bosqichi. -Mazkur texnikani chuqurlashtirilgan o‘rganishining bosqichi. -Texnikani mustahkamlash va yanada takomillashtirish bosqichi.

Bu bosqichlarning muhim vazifalari bolalarning sog‘ligini mustahkamlash va har tomonlama jismoniy taraqqiyot keng majmuasidagi jismoniy mashqlarning bajarilishi texnikasi asoslari bilan o‘rgatish, sport bilan shug‘ullanishga qiziqishni oshirishdir. Bu bosqichda umumiy jismoniy tayyorgarlik bilan bir qatorda harakat tezligini tarbiyalashga, chaqqonlilik, tezkorlik-kuch sifati va maxsus kuchi, shuningdek umumiy chidamlilikni tarbiyalashga qaratiladi. Bunday tayyorgarlik esa o`quvchilar turli sport bayramlarida muvaffaqiyatli ishtirok etishlariga ko`maklashadi.

Tanlab olingan sport turidan chuqurlashtirilgan mashq qilish bosqichlari. Mashg‘ulotga qatnashuvchilar tanlab olingan sport turi texnikasini takomillashtiradilar muhim axamiyatga ega bo‘lgan jismoniy sifatlarini rivojlantiradilar. Mashq qilish yuklamasi oshib boradi. Sportchilar tartibli ravishda nazorat tekshiruvchilarda va musobaqalarda bir tartibda qatnashib turadilar. Sport yetukligi etapi. Mashqlar maqsadga qaratilgan jarayonida mashq qilish (trenirovka) yanada ixtisoslashtirilgan yo‘nalishga ega. Sportchi yu³ori natijalariga erishish maqsadida butun majmuasining samarador Mashq qilish vositalaridan metodlaridan foydalaniladi. Mashq qilish yuklamasining hajmi va shiddatliligi o‘sib boradi va o‘zining eng yuqori darajasiga yetadi.

Umumta’lim maktab sharoitida o‘quvchilarning harakat tarkibiga katta e’tibor beriladi. Uni qanchalik to‘g‘ri tashkil qilinsa shunchalik o‘quvchilarning ishchanligi, salomatligi bog‘liq bo‘ladi, yaxshilanadi. Harakat tarkibini unumli tashkil qilish o‘quvchilarning muntazam har kuni jismoniy mashqlar mashg‘ulotlari bilan shug‘ulanish umumta’lim maktablari bo‘yicha islohat talablariga javob beradi. Unumli harakat tarkibi o‘z ichiga jismoniy sog‘lomlashtirish ishlarini hamma turlarini qamrab oladi. Bunday tadbirlarni o‘quv mashg‘ulotlari bilan almashtirib turgan holda o‘tkazilishi ma’lum darajada o‘quvchilar charchovini pasaytiradi, yuqori darajada harakat faoliyatini ta’minlaydi va o‘quv ishlar samaradorligini oshiradi.

KICHIK OLIMPIADA O`TKAZISH BOSQICHLARI Quvnoq bellashuvlar Birinchi bosqich davomida sinflarda har xil musobaqalar o‘tkazilib, sinf sport jamoasi tashkil qilish, song sinflararo quvnoq bellashuvlar o‘tkazish. Ushbu turli musobaqalar maktab bo‘yicha 1-2; 3-4; 5-6; 7-9; 10-11 sinflararo o‘tkaziladi. Boshlang‘ich, o‘rta va yuqori sinflararo g‘olib chiqqan jamoalar tuman bo‘yicha o‘tkaziladigan quvnoq bellashuvlarda ishtirok etishlari mumkin . Tuman bo‘yicha o‘tkazilgan quvnoq bellashuvlarda g‘olib chiqqan jamoa shahar musobaqalarida ishtirok etadilar. Shahar bo‘yicha o‘tkazilgan bellashuvlarda g‘olib chiqqan sinflar Respublikada o‘tkaziladigan quvnoq bellashuvlar ishtirok etadilar. Respublika bo‘yicha g‘olib chiqqan sinflar xalqaro quvnoq bellashuvlarda musobaqalarida ishtirok etadilar.

Похожие

Oila bilan olib boriladigan ijtimoiy-pedagogik faoliyat. Vasiylik va homiylik

Yuqori sinf o`quvchilari bilan olib boriladigan ishlar

Umum ta’lim maktabda olib boriladigan ishlar

Kasb ta`lim muassalarida olib boriladigan tarbiyaviy ishlarning asosiy mohiyati

Pedagogik texnologiyalarning ilmiy asoslari