Mustamlakachilik va qaramlik yillarida ma`naviyat - Идея национальной независимости - Презентации

Mustamlakachilik va qaramlik yillarida ma`naviyat

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1753.591796875 KB

Mustamlakachilik va qaramlik yillarida ma`naviyat  1. Xalqni milliy ma`naviy - ma`rifiy zaminlardan mahrum qilish mustamlakachilik siyosatining asosiy maqsadidir.  2. Qaramlik sharoitida o`zbek xalqining ona tili, e`tiqodi, milliy me`rosi, g`ururi, qadriyatlaridan mahrum etilishi .  3. Islom Karimov ma`naviy barkamol insonni tarbiyalash zamon talabi ekanligi to`g`risida.  4. Ma`naviy barkamol inson tushunchasi, uning mohiyati.  5. Komil inson va uning sharqona fazilatlari. REJA:

“ Komil inson deganda biz avvalo, ongi yuksak mustaqil fikrlay oladigan, hulq-atvori bilan o`zgalarga ibrat bo`lsa oladigan, bilimli, ma`rifatli kishilarni tushunamiz. Ongli, bilimli odamlarni oldi-qochdi gaplar bilan ldab bo`lmaydi. U har bir narsani aql, mantiq tarozisiga solib ko`radi. O`z fikri – uyi, xulosasini mantiq asosida qurgan kishi etuk odam bo`ladi”. I.A. Karimov

 Tarixdan ma’lumki, bir xalqni о‘ziga tobe qilishni istagan kuchlar avvalo uni о‘zligidan, tarixidan, madaniyatidan judo qilishga intiladi. Bosib olingan mamlakat xalqlari madaniy-ma’naviy taraqqiyotini bo`g‘ib qо‘yish istilochi, bosqinchi mamlakaglar tomonidan mustamlakachilik tartiblarini saqlab turish va mustahkamlashning azaliy, tarix sinovidan о‘tgan an’anaviy yо‘llaridan biri bо‘lib hisoblanadi.

 Istilochi mamlakat itoat qildirilgan xalqllarni bora-bora о‘ziga singdirib yuborishni, buning uchun о‘z mafkurasi va g‘oyalarini ularga majburan joriy etish, madaniyatiga shikast yetkazish, milliy tili, milliy urf-odatlari va milliy qadriyatlarni rivojiga yо‘l bermaslikni о‘z siyosatining asosiy maqsadi deb biladi.

 Xitoy donishmandi Konfusiy bundan 2700 yil oldin о‘z imperagoriga shunday maslahat bergan ekan: «Xoqonim, agar biror mamlakatni bosib olib, u yerda uzoq hukmronlik qilmoqchi bо‘lsangiz, dastavval o`sha yerda yashayotgan xalqni о‘z tarixiy madaniyatidan mahrum eting, ma’naviy bo`hronni kuchaytiring. О‘z madaniyatidan bebahra bо‘lib, ma’naviy qashshoqlik holatiga uchragan xalq uyushmaydi, ichki nizolar girdobiga o`raladi, sizga qarshilik kо‘rsata olmaydi. Bunday holga kelgan xalqni, mamlakatni idora qilish qiyin bо‘lmaydi». Madaniyat va ma’naviyatni barbod etish, milliy til, urf-odatlar kamolotiga yо‘l bermaslik, itoat ettirilgan xalqni jilovda ushlab turishning eng zarur na nozik yо‘llaridan biri ekanligini istilochi va bosqinchilar doimo juda yaxshi bilgan. Shuning uchun ham mustamlakachi va bosqinchilar Xitoy donishmandi aytgan gaplarni oldindan rejalashtirib qо‘yishadi.

 Madaniyat, ma’naviyat va ma’rifat tanazzulga uchrab, xalqning, mamlakatning ma’naviyati va ma’rifati barbod bо‘laversa, odamlar о‘z-о‘zidan e’tiqodsiz bо‘lib ketadi. Unday o`lkada, mamlakatda ommaning olomonlashuvi, siyosiy manqurtlik beparvolik boshlanadi. Oxir-oqibatda milliy g`urur, iftixor, milliy qadriyatlar asta-sekin zaiflasha boshlaydi. Ana shunday o`lkani, mamlakatni, uning xalqini mustamlakachilik kishanlarida ushlab turish, itoatkor qо‘lga aylantirish mumkin.

 Ma’naviyat va ma’rifat xalqning о‘z о‘tmishini bilishi va istiqbolini tushunib yetishiga yordam beradi, Vatanni sevish va u bilan faxrlanishga da’vat etadi, dushmanlarga, bosqinchi va mustamlakachilarga qarshi murosasiz kurash olib borishga, erk va adolat uchun jasorat kо‘rsatishga undaydi.

 Ma’naviyat va ma’rifatdan mahrum xalq milliy jihatdan о‘zini anglab ololmaydi, taqdirga tan berib yashashni о‘ziga ep kо‘radi. Chor amaldorlari buni yaxshi anglagan holda о‘z mustamlaka asoratiga solgan Turkiston xalqlarini ma’naviyat, ma’rifat va madaniyatidan bebahra qoldirish masalasiga alohida ahamiyat berdilar, bu yо‘lda hech tap tortmay insofu diyonatni, rahm-shafqatni butunlay unutdilar.

 Chor hukumati mustamlakachilik siyosatini fosh etgan, xalqni erk va ozodlikka, bilim va madaniyatga chorlagan, milliy qadriyatlarimizni qо‘llab-quvvatlagan, shu yо‘lda jafo chekib halok bо‘lgan buyuk qalb egasi Abdurauf Fitrat о‘zining «Turkistonda ruslar» risolasida: «Kо‘rdim, kezdim, eshitdim, о‘qidim. Mamlakatlar orasida Turkistonimiz kabi baxtsiz bir mamlakat yо‘qdir… Rus kapitalistlari bilan rus poplarinini sodiq ishonchli qorovullari bо‘lg‘on eski Rusiya hukumati ellik yil orasida Turkistondagi turk bolalarining foydalariga biror ish qildimi, qurmoqchi bо‘ldimi? Mana shu savolga — «Yо‘q!”dan boshqa bir javobimiz yо‘qdir. Yurtimiz ellik bir yil idorai askariy ostida turgani uchun biz Ovrupaning madaniy millatlari bilan kо‘risholmadik, ularning ijtimoiy va iqtisodiy fikrlaridan istifoda qilolmadik. Bizning kо‘zlarimizni ochirmaslik fikri uchun fikri ochiq tatar qarindoshlarimizning Turkistondan yer olmoq va Turkistonda maktab ochmoqlari man etildi.

 Prezidentimiz Islom Karimov «Tarixiy xotirasiz kelajak yо‘q» risolasida ta’kidlaganidek: «…. SHо‘rolar zamonida tarixiy haqiqatni bilishga intilish rag‘batlantirilmas edi, hukmron mafkura manfaatlariga xizmat qilmaydigan manbalar xalq kо‘zidan iloji boricha yiroq saqlanardi».  Insonlarning ma’naviy-axloqiy tarbiyasini ta’minlashga kо‘maklashadigan muqaddas kitob Qur’oni Karim, Hadisi Sharif, Al-Buxoriy, At- Termiziy, Shayx Najmiddin Kubro, Az-Zamaxshariy, Bahouddin Naqshband singari ulamoyu fuzalolarning mо‘tabar asarlari xalqdan yashirildi, ularga о‘t qо‘yildi, suvlarga oqizildi.

 Qaramlik va mutelik yillarida sodir bо‘lgan bu dahshatli voqea va hodisalar о‘zbek xalqining milliy ma’naviyati muayyan darajada tanazzulga uchrashiga sabab bо‘ldi. Chor hukumati va tuzumi kо‘rila boshlagan dastlabki yillaridayoq, avvalo butun ziyolilar va hatto eski о‘zbek yozuvini biladigan (mulla deb nom olgan) kishilar ham qamoqlarga jо‘natildi. Keyinchalik esa uyda arab alifbosi yozuvidagi kitob va qо‘lyozmalarni saqlagan odamlar qattiq ta’qib ostiga olindi. Xullas, о‘zbek xalqining ilg‘or qismi – ziyolilarga, ma’rifat homiylariga juda katta zarba berildi. Bu xatti-harakatlar о‘tgan yetmish yil davomida u yoki bu darajada doimiy va uzviy ravishda davom etdi.

Похожие

O’zbekistonning mustaqillik yillarida ijtimoiy-iqtisodiy hayoti

Milliy istiqlol va O\\'zbekistonda madaniy taraqqiyot (dars ishlanma)

MIlliy istiqlol va O’zbekistonda madaniy taraqqiyot

Imom Motrudiy va Burxoniddin Marg`inoniyning ma`naviy jasorati

Qadriyatlarning ijtimoiy xususiyatlari