Ma’naviy barkamol va komil inson. Shaxs ma’naviyatining asosiy mezonlari va fazilatlari - Идея национальной независимости - Презентации

Ma’naviy barkamol va komil inson. Shaxs ma’naviyatining asosiy mezonlari va fazilatlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

310.5498046875 KB

Ma’naviy barkamol va komil inson. Shaxs ma’naviyatining asosiy mezonlari va fazilatlari, uni shakllantirish hamda rivojlantirish omillari va vositalari Reja: 1. Ma’naviy barkamol komil inson tushunchasi va uning sharqona ta’rifi 2. I.Karimov asarlarida barkamol insonni tarbiyalash g’oyalari 3. Vatanparvarlik, insonparvarlik va o’z millatiga sadoqat barkamol inson mezoni sifatida

Ma`naviy barkamol inson – komil inson tushunchasi bilan hamohangdir. Ayni vaqtda ma`naviy barkamol inson tushunchasi sog`lom avlod tushunchasi bilan ham bog`lanib ketadi. Ilmiy adabiyotlarda bu tushunchalar alohida-alohida ishlatilsa-da, mohiyatan ularning hammasi inson axloqi va odobini, ularda shakllangan barcha ijobiy hislatlarni, ularning insonlarga, jamiyatga va Vatanga bo`lgan munosabatlaridan tortib, toki oilaga, ota – onaga va boshqalarga munosabatlarining barcha qirralarini qamrab oladi.

Ma`naviy- ma`rifiy barkamollikning qirralaridan biri milliy iftihordir. Milliy g`urur bu milliy iftihordir. Milliy g`urur o`z xalqining bir nacha ming yillar davomida yaratib kelgan barcha moddiy va ma`naviy boyliklari , tarixiy me`rosi, urf – odatlari , an`analari, odob – axloqi, turmush tarzi, yuksak ma`naviyati, barcha tarixiy yutuqlari va saboqlariga cheksiz hurmat va e`zoz bilan munosabatda bo`lish, avaylab -asrashdir.

O`z xalqining tarixini, milliy qadriyatlarini, tilini, istiqbol manfaatlarini bilmagan, qadrlamagan, milliy mansubligini unutgan, o`z millatining istiqboli uchun qayg`urmaydigan, kurashmaydigan kishilarda milliy g`urur ham, millat bilan faxrlanish ham, millatarvarlik ham bo`lmaydi. Bunday kishilarni ma`naviy barkamol inson deya olmaymiz.

Inson tushunchasiga aniq ta’rif berish uchun uni boshqa biologik mavjudotlardan ajratib turuvchi eng muhim xususiyatlarini aniqlash zarur. Bular qatoriga quyidagilar kiradi. Inson eng avvalo boshqa mavjudotlardan о‘zining xotirasi, tafakkuri, tili borligi bilan ajralib turadi. Boshqa mavjudotlardan insonning tub sifatiy farqini ifodalovchi xususiyatlardan yana biri uning о‘z amaliy faoliyatini tartibga sola bilishidir. Shuningdek, inson о‘z turmushi uchun zarur bо‘lgan moddiy va ma’naviy boyliklarni ishlab chiqarish, yaratish malakasiga ega ekanligi ham ana shunday xususiyatlardan biri hisoblanadi. Inson hayotida mehnat asosiy rol о‘ynaydi. Mehnat tufayli inson о‘zi yashayotgan tabiatga ta’sir etadi, uni о‘zgartiradi, moddiy va ma’naviy boyliklarni yaratadi. Amerikalik olim B.Franklin “Inson mehnat qurollarini yaratuvchi jonzotdir”, deb ta’riflagan.

Inson о‘z aqli tufayli butun koinot, tabiat taraqqiyotida buyuk yaratuvchi kuch sifatida namoyon bо‘ladi, о‘z tarixini yaratadi, uni avaylab-asraydi. Inson faoliyati va tajribalari jamiyatning takomillashuvi va kishilarning har tomonlama kamol topishi uchun manba bо‘lib xizmat qiladi.

Komil inson to’g’risidagi nazarya va uslubiyat metodologik jihatdan O’zbekiston Prezidenti asarlarida, O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida,”Ta’lim to’g’risidagi qonun” da, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturida” va boshqa hujjatlarda har tomonlama ishlab chiqilgan. Shularga muvofiq ravishda ta’lim tizimini yangi zamon talablari darajasiga ko’tarish,sog’lom barkamol, ma’naviyatli yoshlarni tarbiyalasheng muhim vazifa ekanligi belgilab berilgan. O’zbekiston Respublikasi Prezidentining “Ta’lim-tarbiya va kadrlar tayyorlash tizimini tubdan isloh qilish, barkamol avlodni voyaga yetkazish farmonida.

Ma`naviy- ma`rifiy barkamollikning qirralaridan biri milliy iftihordir. Milliy g`urur bu milliy iftihordir. Milliy g`urur o`z xalqining bir nacha ming yillar davomida yaratib kelgan barcha moddiy va ma`naviy boyliklari , tarixiy me`rosi, urf – odatlari , an`analari, odob – axloqi, turmush tarzi, yuksak ma`naviyati, barcha tarixiy yutuqlari va saboqlariga cheksiz hurmat va e`zoz bilan munosabatda bo`lish, avaylab -asrashdir. O`z xalqining tarixini, milliy qadriyatlarini, tilini, istiqbol manfaatlarini bilmagan, qadrlamagan, milliy mansubligini unutgan, o`z millatining istiqboli uchun qayg`urmaydigan, kurashmaydigan kishilarda milliy g`urur ham, millat bilan faxrlanish ham, millatarvarlik ham bo`lmaydi. Bunday kishilarni ma`naviy barkamol inson deya olmaymiz.

Komil inson tushunchasi ma`naviy barkamol inson tushunchasi bilan hamohangdir. Ma`naviy barkamollikka erishmay komil insondarajasiga yetish mumkin emas. Demak, ma`naviy barkamollikka intilish - bu komil inson darajasiga erishish uchun intilishdir. Komillikka inson butun umri davomida erishib boradi. Uchala tushuncha: sog`lom avlod, ma`naviy barkamol, komil inson-darajama-daraja chuqur ma`no kasb etadi. Shundan kelib chiqadigan bo`lsak, komil inson bo`lishning aniq cheki va chegarasi yo`q. Bizning ko`xna tariximizda yuzaga kelgan, xalq, mamlakat tarixida katta ma`naviy - axloqiy tarbiya rolini o`ynagan tasavvuf komil inson nazariyasi haqidagi, uni tarbiyalash, voyaga yetkazish haqidagi ta`limot va amaliyot sanaladi

Komil inson haqida tasavvuf adabiyotida kо‘p asarlar bitilgan.Ana shunday asarlardan biri Aziziddin Nasafiyning “Insoni komil” nomli risolasi bо‘lib, unda komil insonga shunday ta’rif berilgan: “Bilgilki, komil inson deb shariat va tariqat va haqiqatda yetuk bо‘lgan odamga aytadilar va agar bu iborani tushunmasang, boshqa ibora bilan aytayin: bilgilki, komil inson shunday insondirkim, unda quyidagi tо‘rt narsa kamolga yetgan bо‘lsin: yaxshi sо‘z, yaxshi fe’l, yaxshi ahloq va maorif”.

Bu sifatlar bilan ziynatlangan odam yolg‘on, riyo va badkirdorlikdan chekinadi, hamma vaqt ezgu niyat bilan yashab, ezgu ishlarga tayyor turadi. Yaxshi ahloqiy sifatlarni egallab borgan odam komil inson martabasiga kо‘tarila oladi. Komil inson – insonlarning eng mukammali, eng oqili, donosi. Komil insonlar odamlar jamiyati ichidan yetishib chiqadigan mо‘tabar zotdir. Insonlar komillikka ahloqiy- ma’naviy poklanish jarayonida erishadilar.

Vatan, millatning kelajak poydevori bilim dargohlarida yaratiladi, boshqacha aytganda, xalqimizning ertangi kuni bо‘lmish farzandlarimizning bugun qanday ta’lim va tarbiya olishiga bog‘liq, chunki inson qalbiga yо‘l avvalo ta’lim-tarbiyadan boshlanadi. Buning uchun har qaysi ota-ona, ustoz va murabbiy har bir bola timsolida avvalo buyuk kelajakni yaratuvchi shaxsni kо‘rishi zarur. Mustaqillik ruhida yangicha fikrlaydigan fozil, komil inson, eng avvalo, fuqarolik burchini a’lo darajada his etadigan shaxs bо‘lishi darkor. Sodda qilib aytganda, har qaysi komil inson, har birimiz: “Shu davlat, shu jamiyat menga nima berdi?” deb emas, balki “Men о‘zim Vatanimga, elu yurtimga nima berdim?” deb о‘ylashimiz va har dam shu aqida bilan yashashimiz kerak.

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

Istiqlol va komil inson

Mustamlakachilik va qaramlik yillarida ma`naviyat

Sog’lom va barkamol avlodni tabiyalashda keksalarning o’rni

Ogohlik-davr talabi

Milliy istiqlol g’oyasining inson ongi va qalbiga singishi