Metrologik xizмat va metrologik ta’minot - Метрология - Презентации

Metrologik xizмat va metrologik ta’minot

Загружено в:

02.07.2024

Скачано:

0

Размер:

1410.23046875 KB

METROLOGIK XIZМAT VA METROLOGIK TA’MINOT Reja:  Ishlab chiqarish va uning tarmoqlarida metrologik ta’minot.  Metrologik faoliyatning tashkiliy va huquqiy asosiari.  Metrologik ta’minotning asosiy maqsadi va vazifasi.  O’lchashlarning bajarish usulyatlari.0102 01 06 14 01 0B 1B 01 1B 01 1F

0‘Ichash informatsiyasiga nafaqat miqdor bo'yicha talablar. balki sifat bo‘yicha ham talablar qo‘yiladi. Bunga uning (o’lchashning) aniqligi, ishonchliligi, tan narxi va samaradorligi kabi xususiyatlar kiradi. Bu sifat xususiyatlarinmg barchasini asosida metrologik ta’minot yotadi. Metrologik ta’minotni shunday ta’riflash mumkin: - o’lchashlar birliligini ta’minlash va talab etilgani anlqiikka erishish uchun zarur bo’lgau texnikaviv vositalar, tartib va qoidalarning, me’yorlaruing, ilmiy va tashkiliy asosiaruing belgilauishi va tatbiq etilishidir.

Ushbu ta’rifdan kelib chiqib aytish mumkinki, metrologik ta’minotning asosiy vazifasiga quyidagilar kiradi:  o’lchash vositalarining ishga yaroqliligini tashkil etish, ta’minlash va tatbiq etish;  o’lchashlarnii amalga oshirish, uning natijalarini qayta ishlash va tavsiya etish borasidagi me’yoriy hujjatlarni ishlab chiqish va tatbiq etish;  hujjatlarni ekspertizadan o'tkazish;  o’lchash vositalarining davlat sinovlari;  o’lchash vositalarining va uslublarining metrologik attestasiyasi va hokazolar.

Metrologik ta’minotning to‘rtta tashkil etuvchisi mavjuddir: 1. Ilmiy asosi: metrologiya - oichashlar haqidagi fandir; 2. Texuikaviy asosiari - kattaliklar birligining davlat etalonlari, kattaliklar biriigini etalonlardan ishchi vositalarga 168 uzatish, o‘lchash vositalarini yaratish va ishlab chiqishni yolga qo'yish, oichash vositalarining majburiy davlat sinovlari va ulami bajarish uslublarining metrologik attestasiyasi, oichash vositalarini ishlab chiqishda, ta’mirlashda va ishlatishda majburiy davlat qiyoslashidan o’tkazish, modda va materiallaming tarkibi va xossalari bo‘yicha standart namunalami yaratish, standart ma’lumotnomalar, mahsulotnirig majburiy davlat sinovlari. 3. Tashkiliy asosi - davlat va mahkamalardagi metrologik xizmatdan tashki! topgan 0 ‘zbekiston Respublikasi metrologiya xizmati; 4. Me’yoriy-qonuniy asoslari - tegishli respublika qonunlari, davlat standartiari, davlat va tanmoqlarning me’yoriy hujjatlari.

Metrologik ta ’minot ning о ‘z oldiga qo‘ygan asosiy maqsadlari: 1. mahsulot sifatini, ishlab chiqarish va uni avtomatiashtsrishning samaradorligini oshirish; 2. detallar va agregatlaming o‘zaro almashuvchanligini ta’minlash; 3. oddiy boyliklaming va energetik resurslarining hisobini oiib bor ish ishonchliligini ta’minlash; 4. atrof-muhitni himoya qilish; 5. salomatlikni saqlash vahokazolar Metrologik ta’minot darajasi mahsulotaing sifatiga bevosita ta’sir qiladi. Bu ta’sir samaradorligini yanada oshirish maqsadida metrologik profilaktika ishlariga va ishlab chiqarishni tayyorlashdagi metrologik ta’minot masalalariga alohida ahami'yat beriladi. Bu esa o‘z vaqtida respublikamizda bozor inunosabatlarini yanada chuqurroq shakllanishiga va ishlab chiqarilgan malisulotlaming eksport imkoniyatini oshirilishiga munosib zamin yaratadi.

Istalgan o‘’lchashni kafolatlangan aniqlikda zarur natijalarni olishni ta’minlaydigan o’lchash operatsiyalari va qoidalarini belgilangan majmui deb ta’riflash mumkin. Bunda o’lchash operatsiyalari o’lchash turi va yoki obyektiga qarab juda murakkab xaraktyerda bolishi mumkin, ularni bajarilishi esa na faqat qator sharoitlarga riova qilinishini, balki yuqori malakali mutaxassislar jalb etishni talab etadi. O’lchashlar jarayonida, talab etilgan aniqlikda natijalarni oiishni ta’minlaydigan oichash operatsiyalarini otkazishda operator imkoniyati boricha, nafaqat o’lchash xatoiiklarining muhim (salmoqli) tashkil etuvchilarini hisobga olishi va shuning bilan birga qo’llaniladigan o’lchash vositasining uslubiy xatoligini, xatoliklarning tashkil etuvchilarini, operatorning o‘zini xatolarini va boshqalarini bartaraf etishi zarur. Bundan tashqari operator o’lchash obyektiga har xil omillarni ta’sirini minimallashtirish bo'yicha tadbirlarni qo’llashi, olingan tajriba natijalari ustida matematik qayta ishlashni o'tkazishi kerak, O’lchashlarni bajarish usuliyatlarini (O'BIJ) - har xil malakali operator yordamida, har xil vaqtda va har xil komplekt qurilmalarda o’tkazilganda ularning qaytaruvchanligini va qayta tiklanishligini ta’minlashi zarur.

O’lchashlarni bajarish usulyatlari, qoida bo‘yicha. nafaqat ishlatilgan o’lchash vositalarining xatoliklarini aniqlashda zarur bo’lmay, balki amalda bilvosita o’lchashlarda, ayniqsa modda va materiallarning tarkibini aniqlash bilan bog’liq bo’lgan o’lchashlarda katta ahamiyatga ega, Hozirgi paytda bunday sohalardagi o’lchashlarda O'BU – o’lchashlarni bajarish usulyatlari asosiy instrument hisoblanadi. O’lchashlarning istalgan sohasi o‘ziga xos maxsus xususiyatlariga egaki, u o’lchanadigan kattalikning fizikaviy tuzilmasiga, tarkibiga, foydalaniladigan o’lchash vositalarining texnik xususiyatlariga, eksperimental operatsiyalarga bog’liq

Modda tarkibini o’lchash odatda o’lchash informatiyasini o'zgartirish talab etadigan kimyoviy va fizikaviy usullami qo’llash bilan o'tkaziladi. Bu esa xatolikni taxlil qilishni va ularning birliiigini ta’minlashni qiyinlashtiradi. Bunday holda o’lchash natijalarining kafolatlangan xatoligini ta’minlaydigan о’lchashlarni bajarish usuliyatlarining mavjudligi eng zarur shartlardan hisoblanadi.

О‘Ichashlarni bajarish usuliyati (O'BU) – o’lchashlar usuliyati qabui qilingan usulga muvofiq ta’minlaydigan o’lchash operatsiyalari va qoidalarining belgilangan majmui. Odatda o’lchashlar usuliyati biror me’yoriy hujjat bilan belgilanadi (keyinchalik 0‘BU hujjati 171 deb yuritiiadi).

0‘BU hujatida quyidagilar ko‘rsatiladi:  -o'lchash xatoliklariga qo‘yiladigan talabiar yoki o‘lchash xatoliklarining tavsifiari;  O’lchashlarni bajarish uchun zarur bo’ladigan o’lchash vositalarining ro‘yxati, yordamchi qurilmalar, materiallar, aralashmalar, kimyoviy reaktivlar va h.k;  -o'lchashlarni bajarish usuliyatlariga asoslangan o’lchash usuli (usullari);  - atrof-muhitni muhofazalash, xavfsizlikka qo‘yiladigan talablar;  - operatorni inalakasiga qo‘yiladigan talabiar;  - o‘lchash sharoitlari;  -o’lchash operatsiyalarini va amallarini bajarish uchun tayyorgarlik;  - o’lchashlarni bajarish operatsiyalari va amallari;  - o’lchash natijalarini qayta ishlash (hisoblash) algoritmi va tartibi;  - o’lchash natijalarini operativ nazorati amallarini yozilmasi va tartibi;  - o’lchash natijalarini rasmiylashtirish qoidalari

O’lchashlarni bajarish usuliyatlari (0‘BU), o’lchashlarni bajarish instrumenti hisoblanib, o’lchash vositalari singari belgilangan metrologik xususiyatlar majmuiga ega bo’ladi va ularning asosiylari quyidagilar:  - qoilanish soxasi, o’lchash diapazoninio‘z ichiga olgan holda;  - ta’sir etuvchi omillami chegaralovchi parametrlari;  - umumiy holda muntazam va tasodifiy tashkil etuvchi xatoliklardan iborat bo’lgan o’lchashlar xatoligi. O’lchashlarni bajarish usuliyatlari alohida (mustaqii) koiinishda yoki boshqa hujjatni tarkibiy qismiga kiritilib (standart, texnik shartlar, sinash usuliyati va boshqalar) rasmiylashtirilishi mumkin. 0 ‘zbekiston hududida o’lchashlarni bajarish usuliyatlariga 0‘zDSt 8.016:2002 standart talablari qoilaniladi.

E’tiboringiz uchun raxmat !

Похожие

Chiziqli o’lchash vositalari va ularning tuzilishi, metrologik ko’rsatkichlari

Ishlab chiqarish va uning metrologik xizmat hamda ta'limoti

Metrologiyaning rivojlanishi

Standartlashtirish va о‘zaro almashuvchanlik fan to’g’risida umumiy ma’lumotlar

O’zbekiston Respublikasi o’lchashlar bir xilligini ta’minlash davlat tizimi. Metrologiya bo’yicha asosiy atamalar va ta’riflar