Meterologik o‘lchov tizimlaridan foydalanish - Метрология - Презентации

Meterologik o‘lchov tizimlaridan foydalanish

Загружено в:

20.01.2024

Скачано:

0

Размер:

261.13671875 KB

Meterologik o‘lchov tizimlaridan foydalanish Reja: 1. Meterologiya haqida tushincha 2. Meterologiyada o‘lchov ishlari

Metrologiya (yunoncha: metron — oʻlchov va logos — taʼlimot) — oʻlchovlar, ularning bir xilligini taʼminlash usullari va vositalari hamda talab etilgan aniqlikka erishish yoʻllari haqidagi fan; fizika bulimi. Asosiy muammolari: a) oʻlchashlarning umumiy nazariyasi; b) kattaliklar birliklarini va ularning tizimlarini yaratish; v) oʻlchash usullari va vositalari; g) oʻlchashlar aniushgi (oʻlchashlar noaniqligi nazariyasi, oʻlchashlar xatoligi nazariyasi) ni baholash usullari va ifodalash yoʻllari; d) oʻlchashlar bir xilligini taʼminlash; ye) etalonlarni yaratish; j) oʻlchash vositalari va oʻlchash uslublarining tavsiflarini aniqlash va birliklar oʻlchamlarini etalonlardan qolgan barcha oʻlchash vositalariga oʻtkazish usullari.

Meterologiyada oʻlchanadigan kattalik obʼyekt (tizim, jarayon) ning xususiyati sifatida izohlanadi. U sifat jihatidan ajratilishi va miqdoriy aniqlanishi mumkin, yaʼni xususiyat sifatida kator obʼyektlar uchun umumiy va u bir obʼyekt uchun boshkasiga Karaganda maʼlum son marta katta yoki kichik boʻlishi mumkin. Mas, uzunlik, massa, zichlik, temperatura, kuch va boshqa (obʼyektning fizik xususiyatlarini aks ettiruvchi kattaliklar). Har bir obʼyekt yetarlicha aniqlikdagi xususiyatlarga — uzunlik, massa, zichlik va boshqa ga ega; obʼyekt uchun kattalik tushunchasi aniq boʻladi (mas, stolning uzunligi, tarozi toshining massasi, suyuklikning zichligi va boshqalar). Faqat aniq kattaliklarni oʻlchash mumkin. Katallikka obʼyektiv (miqdoriy) baho berish uchun shu kattalikning birligini (ayrim kattaliklar uchun — shkalani) tanlab olish kerak. Kattalik birligi — sonli qiymati keli-shuv boʻyicha birga teng qilib qabul qilingan (aniq) kattalik. Har xil oʻlchamli (mas, temperatura shkalasi, Brinel boʻyicha qattiqlik shkalasi) bir nomdagi kattaliklar qiymatlarining ketma-ketligi kattalik shkalasi deb ataladi.

Oʻlchashlarning bir xilligiga erishish uchun qoʻllaniladigan barcha oʻlchash vositalari toʻgʻri darajalanishi va ularni davriy qiyoslash yoki kalibrlashdan oʻtkazish lozim. Buning uchun kattaliklar birliklarining etalonlari — oʻlchash vositalari, kattaliklar birliklarini asliday qaytarish va ularning oʻlchamlarini boshqa oʻlchash vositalariga oʻtkazish uchun moʻljallangan barqarorligi yuqori va aniq maxsus texnik vositalar qoʻllanilgan. M. etalonlar yordamida kattaliklar birliklarini qayta tiklash usullarini va ularning aniqligini oshirish yoʻllarini, shuningdek, birliklar oʻlchamlarini oʻtkazish usullari (qiyoslash uchullari) ni ham oʻrganadi.

Meteorologik asboblarga bir qator talablar qo‘yiladi. Ularning ba’zilari ko‘pchilik asboblarga majburiy hisoblanadi. Barcha meteorologik asboblar harqanday iqlimiy mintaqalardagi tabiiy sharoitlarda ishlatish uchun mo‘ljallangan. Shuning uchun ular hava harorati –600S dan +450 S gacha, havo namligi 100% gachabo‘lganda, yomg‘ir va qor yoqqanda, tuman bo‘lganda va boshqa holatlardaishlatilishi mumkin. SHu tufayli bu asboblar zanglashdan saqlaydigan materiallardan tayyorlanib, ular shamol kuchiga, issiq-sovuqga, chang-to‘zonga chidamli bo‘ladi. Meteorologik asboblar meteorologik stansiyalarga ma’lum qutilarga qog‘ozga o‘rab yuboriladi. Meteorologik elementlarni o‘lchash natijalarini bir-biri bilan taqqoslash uchun, odatda bir xil turdagi asboblardan foydalaniladi.

Kuzatish ma’lumotlarida muntazam xatolarga yo‘l qo‘ymaslik maqsadida, meteorologik asboblar vaqti- vaqti bilan tekshirilib turiladi. Meteorologik asboblar Bosh gidrometning tekshiruvchi bo‘limlari orqali olib borilib, ular ishlabchiqarilayotgan va gidrometeorologik stansiyalarda ishlatilayotgan asboblarning sozligi va ishonchligi bo‘yicha nazorat ishlarini olib borishadi. Har bir meteorologik stansiya va kuzatish joylarida kuzatishlarning uslubiy ko‘rsatmalarga muvofiq olib borilayotgani markazdagi rahbariyat tomonidan nazorat qilinib turiladi.

Atmosferada sodir bo‘ladigan tabiiy jarayon va hodislara, ya’ni barcha meteorologik elementlarni o‘lchash ishlari meteorologik stansiyalarda olib boriladi. Ko‘pchilik o‘lchashlar meteorologik maydonchada o‘rnatilgan stansiyaning xizmatxonasida o‘rnatilgan asboblar orqali o‘lchanadi.O‘lchash sharoitining bir xil bo‘lishiga erishish maqsadida ma’lum talablarga javob beradigan bir xil turdagi asboblardan foydalaniladi. SHuning uchun meteorologik asboblarni joylashtirishjoyini tanlashga unda asboblarni o‘rnatishga va ularning ishlash holatini nazorat qilib turishga katta e’tibor beriladi

Foydalanilgan adabiyotlar Burdun G. D., Markov B. N., Osnovi metrologii, M., 1972; Dushin Ye. M., Osnovi metrologii i elektricheskiye izmereniya, Maskva-1987 Internet saytlari .

Похожие

Meteorologik õlchov tizimlaridan foydalanish

NO‘A va A texnik xizmati, ta’mirlash texnologiyasi va tashkil qilish

NO‘A va A texnik xizmati, ta’mirlash texnologiyasi va tashkil qilish

О‘lchash usullari va о‘lchash turlari. О‘lchash xatoligi

Metrologiya va standartlashtirish fanining rivojlanishi