Meteorologik õlchov tizimlaridan foydalanish - Метрология - Презентации

Meteorologik õlchov tizimlaridan foydalanish

Загружено в:

20.01.2024

Скачано:

0

Размер:

231.9501953125 KB

Meteorologik õlchov tizimlaridan foydalanish Reja: • 1 Meteorologiya haqida ma’lumot. • 2.Meteorologiyaga hissa qõshgan olimlar tavsifi. • 3.Õzbekistonda meteorologiya.

Meteorologik stansiya - obhavo va iqlimnn oʻrganish, atmosferani ilmiy tadqiq qilish maqsadida uzluksiz meteorologik kuzatishlar olib boradigan muassasa; maʼlum talablarga javob beradigan maydonchaga oʻrnatiladi. Meteorologik stansiyaning maxsus meteorologik maydonida turli meteorologik asboblar va kurilmalar, shuningdek, xodimlar ishlaydigan joylari va boshqa boʻladi. M. yeda atmosfera temperaturasi, bosim va havo namligi, shamol, yogʻinlar, bulutlar va boshqa meteorologik elementlar uzluksiz aniqlab turiladi. Meteorologik stansiya 3 razryadga boʻlinadi: I razryadli Meteorologik stansiya vazifalariga atmosferani kuzatish natijalarini ishlab chiqish, shuningdek, unga biriktirilgan II va III razryadli Meteorologik stansiya va postlar ishiga texnik rahbarlik qilish va manfaatdor tashkilotlar, korxonalar, muassasalarga meteorologik sharoitlar haqidagi maʼlumotlar berish, iqlim materiallari bilan xizmat koʻrsatish kiradi.

• Meteorologiya ( qadim. yun. μετά — „nari“, „keyin“, ἀείρω — „havolataman“, - λογία — „oʻqish-oʻrganish“; „havodagini oʻrganish“) atmosferani oʻrganuvchi fan sohalari majmuidir. Unga ming yillar ilgari asos solingan boʻlsa-da, XVIII asrgacha meteorologiyada tayinli ilgʻorlanish boʻlmagan. XIX asrda kuzatuv tarmoqlari rivojlanishi ayniqsa jabhaga ijobiy taʼsir qildi. XX asr ikkinchi yarmida axborot texnologiyalari jadallashuvi va Yer atmosferasini fazodan kuzatish imkoni paydo boʻlishi ortidan ob-havo bashoratida katta taraqqiyot sodir boʻldi.

• Meteorologiya (yun. meteora — atmosfera va osmon hodisalari va ...logiya) -— Yer atmosferasi va unda sodir boʻladigan fizik jarayonlarni oʻrganadigan fan. M.ning asosiy boʻlimi — atmosfera fizikasi. Atmosferadagi kimyoviy jarayonlarni kimyo atmosferasi, atmosfera omillarining biologik jarayonlarga taʼsirini biometeorologiya oʻrganadi. Atmosfera Yer sirti bilan doimo oʻzaro taʼsirda boʻlgani uchun M., shuningdek, suv havzalarining ustki qatlami va tuproqning issiklik rejimi, havoning tuproq yoki suv bilan issiklik almashuvi, bugʻlanish va boshqalarni oʻrganadi. Atmosfera uchun birdanbir energiya manbai boʻlgan Quyosh nuri oqimi masalalari bilan ham shugʻullanadi. Atmosfera hodisalarini oʻrganishda M.da fizikaning turli sohalarida, jumladan, gidromexanika, termodinamika va boshqalarda qoʻllaniladigan umumiy qrnunlardan foydalaniladi. Ayni paytda atmosfera jarayonlari sodir boʻlayotgan geografik holat inobatga olinadi. Shu sababli, M. geofizika fani majmuiga kiradi.

• insonning amaliy faoliyati natijasida vujudga kelgan, ishlab chiqaruvchi kuchlarning oʻsishi, ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlarning oʻzgarishi va tabiiy fanlarning ravnaq topishi bilan bogʻliq holda rivojlandi. M. sohasidagi dastlabki tadqiqotlar antik davrga oiddir. Qad. madaniyatga ega boʻlgan mamlakatlar (Xitoy, Hindiston, Misr va boshqalar) da meteorologik kuzatishlar juda koʻp yillar ilgari olib borilgan. Zamonaviy ilmiy M. asosi faqat 17-asrga tegishli deyish mumkin. 17-asrning 1-yarmida G. Galiley va E. Torrichelli barometr va termometrii ixtiro qilganlaridan keyin M. tez rivojlana boshladi. 17—18-asrlarda M. mustaqil fan sifatida tarkib topdi. 17-asr ning oxiri va 18-asrning 1-yarmida atmosfera hodisalarini nazariy tu-shuntirishda va miqdoriy qonuniyatlarini aniqlashda baʼzi tajribalar, jumladan, E. Galley (1735) ning passat va mussonlar nazariyasi, birinchi barometrik formulasini, P. Buger (1729)ning atmosferada radiatsiyaning kuchsizlanish krnuni va boshqalarni aniqlashda baʼzi tajribalar oʻtkazildi.

• 18-asrning oʻrtalarida rus olimlari M. V. Lomonosov va G. V. Rixman, amerikalik olim V. Franklin tomonidan atmosfera elektri boʻyicha tajribalar oʻtkazildi. 19- asrning boshlarida A. Gumboldt Yerning birinchi iqlim haritasini tuzdi. Jahonda dastlabki Bosh fizika (hozirda geofizik) rasadxonasi 1849-yilda Peterburgda tashkil etildi. 19-asrning oʻrtalarida Antarktidadan boshqa barcha qitʼalarda meteorologik stansiya davlat tarmogi tashkil etilib boʻlgan edi. Bu davrda mu-him meteorologik asboblar, temperatura oʻlchovidan namlikni aniqlaydigan Avgust psixrometri (1825), kosali barometr, aneroid (1847), termograf, aktinometr yaratildi. U paytlarda M. fizika fani sifatida rivojlandi, lekin tadqiqotlar kuzatish materiallarini statistik tahlil yoʻnalishi boʻyicha olib borildi .

• . Oʻzbekistonda 1921-yilda Toshkentda Turkiston meteorologiya instituti (Turkmet) tashkil etilgandan keyin rivojlana boshladi. Shu yilning kuzida Turkmetda sinoptika boʻlimi tashkil etilib, obhavo maʼlumotlariga ega boʻlgan byulletenning 1nashrini chiqara boshladi va Turkiston hududi boʻyicha sifatli kundalik prognoz tay-yorlashga kirishdi. 1925-yildan bu institut Oʻrta Osiyo meteorologiya instituti (Sredazmet) deb atala boshlandi. 1927-yil noyabr oyidan oʻzining bosmaxonasida oylik obhavo meteorologiya byulletenini muntazam ravishda nashr eta boshladi. • Xalq xoʻjaligining rivojlanishi meteorologik taʼminotni qishloq xoʻjaligi, chorvachilik, irrigatsiya, aviatsiya va uning boshqa tarmoqlari uchun kengaytirish talabini qoʻydi. Yangi talablarga muvofiq, Gidrometxizmatni qayta tashkil etish va yangi boʻlimlar bunyod etish amalga oshirildi, ular bajaradigan ish doiralari kengaytirildi va tadqiqot ishlari kuchaytirildi. Oʻzbekistonlik olimlar va amaliyotchilar faqatgina shu xudud gidrometeorologiyasini batafsil oʻrganibgina qolmay, balki M. fani sohasida umumjahon bilimga katta hissa qoʻshdilar.

• Xulosa. • Ob-havo hodisalari inson hayoti uchun xavfli tabiiy hodisa, va uning iqtisodiyotiga katta zarar olib kelishi mumkin bo'lgan. Bugungi kunda bunday iqlim anomaliyalar Yerning turli joylarida har kuni sodir, shuning uchun ular haqida ko'proq bilib va ofatlar paytida xulq asosiy qoidalari bilan tanishib bo'lish foydalidir.

• Fodalanilgan Adabiyotlar • Tverskoy P.N., Kurs meteorologii (fizika atmosferi), L., 1962; Xromov S. P., Meteorologiya i klimatologiya dlya geograficheskix fakultetov, L., 1964; Xromov S. P., Mamontova L. I., Meteorologicheskiy slovar, L., 1974; Zverev A.S., Sinopticheskaya meteorologiya, L., 1977. • Tohir Muxtorov. [1]

E’tiboringiz uchun rahmat

Похожие

Meterologik o‘lchov tizimlaridan foydalanish

Metrologiya va standartlashtirish boyicha xalqaro tashkilotlar va ularning vazifalari

Sertifikatlashtirish

Milliy sertifikatsiyalash tizimlari

Standart toifalari va turlari. Standartlashtirishning uslubiy asoslari