Suv tejamkor sug‘orish texnologiyalari - Мелиорация - Презентации

Suv tejamkor sug‘orish texnologiyalari

Загружено в:

10.06.2023

Скачано:

0

Размер:

1146.0546875 KB

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY TA’LIM, FAN VA INNOVATSIYALAR VAZIRLIGI “ TIQXMMI’’ MILLIY TADQIQOT UNIVERSITETINING QARSHI IRRIGATSIYA VA AGROTEXNOLOGIYALAR INSTITUTI. Mavzusi: Suv tejamkor sug‘orish texnologiyalari

SUV TEJAMKOR SUG‘ORISH TEXNOLOGIYALARI. Annotatsiya : Ushbu maqola Qishloq xo‘jaligi suv bilan ta’minlashda yangi suvni tejaydigan sug‘orish texnologiyalarini qo‘llashning ekspulatatsiya ko‘rsatkichlarini taxlil qilish. Kalit so‘zlar : sug‘orish texnologiyasi, tabbiy-iqlimi, “sprinkler tizimi”, sizot suvlar, diskritli usul. Abstract : This article is an analysis of the performance indicators of the use of new water-saving irrigation technologies in agricultural water supply. Key words: irrigation technology, medical climate, sprinkler system, filtered water, discrete method. Аннотация : Данная статья представляет собой анализ показателей эффективности применения новых водосберегающих технологий орошения в сельскохозяйственном водоснабжении. Ключевые слова : технология орошения, лечебный климат, дождевальная система, фильтрованная вода, дискретный метод. 22

O‘zbekiston Respublikasi orol dengizi havzasida joylashgan bo‘lib uning asosiy suv manbai Amudaryo va Sirdaryo daryolari shuningdek ichki daryo va soylari hamda yer osti suvlaridir. Ma’lumki Respublikamizda 1 yilda o‘rtacha suv sarfi 52 mlrd m 3 suv ishlatiladi shundan 80% chegaraviy daryolar orqali muzliklar qorlar erishi natijasida shakllanadi. Respublikamiz oladigan suvning 90% qishloq xo‘jaligi sohasida foydalaniladi. Biroq so‘ngi yillarda sezilayotgan iqlim o‘zgarishi va antropogen ta’sirlar oqibatida tog‘liklardagi muzliklar maydoning kamayishi natijasida markaziy osiyo daryolari hisoblangan Amudaryo va Sirdaryoning suvlik darajasining kamayishi kuzatilmoqda. Uning oqibatida suv tanqisligi sug‘oriladigan yerlarga yetmayotganligi kuzatilmoqda. Bunday muammolarni bartaraf etish suvni tejaydigan sug‘orish texnologiyalariga o‘tishni taklif qilaman. 331-rasm. Suv tejamkor sug‘orish texnologiyalari.

Qishloq xo‘jaligi ekinlarini sug‘orishning tuproq va o‘simliklar sathi ustiga imkon boricha tabiiy yomg‘irlatishni imitatsiya qiluvchi sepish tarzida suv yetkazib beradigan usul hisoblanib keng qamrovli yomg‘irlatib sugo‘orish tizimi aylanama yoki frontal harakatlanuvchi agregatlar yordamida “sprinkler” tizimi purkovchi uskunalar yordamida sug‘orish mobil yomg‘irlatib sug‘orish tizimi ko‘chma tirkama va baraban agregatlar yordamida yomg‘irlatib sug‘orish tizimi mavjud. Diskretli sug‘orish tizimi bu usulni qo‘llashdan avval yer tekisligiga e’tibor qaratish lozim. Bu usulda maxsus egiluvchan quvurlar orqali suv yetkazib beriladigan usul. 2-rasm. Suv tejamkor sug‘orish texnologiyalari. 44

Tomchilatib sug‘orish texnologiyasi joriy etilganda ortiqcha suv sizot suvlarga qo‘shilmasligi yerlarning sho‘rlanishini oldini olish mumkin. Sug‘orish rejimida tuproqdan bog‘lanadigan suvni kamaytirish begona o‘tlar bo‘lmasligi bois barcha suv ekinga boradi. Suvning umumiy tejalishi 1 gektar g‘o‘za uchun 2.6 ming m 3 (40-50%) , 1 gektar bug‘doy uchun 1.3 ming m 3 (30-35%) va 1 gektar bog‘ uchun 1.8 ming m 3 (40-45%) ni tashkil etadi. Shu bilan birga nishab yerlarda tomchilatib sug‘orish juda katta samara beradi. Chunki bu usul tuproqning yemirlishiga olib kelmaydi bundan tashqari oddiy usul bilan taqqoslaganda sug‘orish paytida tuproq cho‘kishi bo‘shliq hosil bo‘lishi mumkinligi tufayli adir yerlarda ushbu texnologiyani qo‘llash juda samarali hisoblanadi. Tomchilatib sug‘orishda o‘simlik o‘sishi maqbul sharoit yaratiladi. Natijada o‘z quvvatini 70% hosildorlikka beradi. Hosildorlik o‘rtacha 40-50% ortadi va dala bo‘ylab rivojlanish bir xil bo‘ladi. Xulosa: Markaziy Osiyo hududining asosiy suv manbai Amudaryo va Sirdaryo daryolari sathi pasaygani hisobga olib suv tejash texnologiyalariga o‘tishni taklif qilaman va natijada ortiqcha suv sizot suvlarga qo‘shilmasligi natijasida yer sho‘rlanishining oldi olinadi. 55

Adabiyotlar: 1. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori, 10.04.2021 yildagi 119-son. 2. Азизов С. Каршинский магистралний канал. -Гидротехника и мелиоратсия, 1970, № 7.с.21-26. 3. Мамажонов М. Повишение эффективности эксплуататсии сентробежних и осевих насосов насосних стансии оросителних систем. Автореферат дис...докт.техн.наук.- Ташкент: ТИМИ, 2006. 4. www.yuz.uz 5. www.ziyo.net 66

Похожие

Qishloq xo’jaligi ekinlarini sug’orish muddatlari va me’yorlarini aniqlsh usullari

Sug’orish muddatlarini aniq belgilash

Maqbul sug’orish tartiblarini belgilashning zamonaviy usullari va ularni ilmiy asoslash

Grunt to’g’onlarida suv shimilishiga qarshi qazilmada devor hosil qilish texnologiyalari

Sizot suvlarining sathini va mineralizatsiyasini aniqlash