Kanallarda quriladigan gidrotexnika inshootlari konstruksiyalari - Мелиорация - Презентации

Kanallarda quriladigan gidrotexnika inshootlari konstruksiyalari

Загружено в:

03.06.2023

Скачано:

0

Размер:

5265.83203125 KB

Mavzu: Kanallarda quriladigan gidrotexnika inshootlari konstruksiyalari Reja: 1. Dimlovchi inshootlar 2. Inshootlar tuguni va suv bo‘lgichlar 3. Tutashtiruvchi inshootlar to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar va ularning qo‘llanilish shartlari 4. Sharsharaklar 5. Akveduklar, ularning qo‘llanishi va konstruktiv xususiyatlari 6. Dyukerlar qo‘llanilishi va konstruktiv xususiyatlari.

Adabiyotlar: 1.Bakiev M.R., Majidov J., Nosirov B., Xo’jaqulov R., Raxmatov M. Gidrotexnika inshootlari. 1-jild. Toshkent, “Yangi asr avlodi”, 2008. 2. Bakiev M.R., Majidov J., Nosirov B., Xo’jaqulov R., Raxmatov M. Gidrotexnika inshootlari. 2-jild. Toshkent, IKTISOD-MOLIYA, 2009. 3. Розанов Н.П., Бочкарёв Я.В., Лапшенков В.С., Журавлёв Г.И., Каганов Г.М., Румянцев И.С. «Гидротехнические сооружения», под ред. Н.П. Розанова - М.Агропромиздат, 1985. 4. Хусанхужаев З.Х. “Гидротехника иншоотлари”. Ўқитувчи-наширёти, Т.1968 5.Хусанхужаев З.Х. “Сув омборидаги гидротехника иншоотлари”. Ўқитувчи, Тошкент. 1986. 6. Бакиев М.Р., Янгиев А.А., Кодиров О, “Гидротехника иншоотлари”. Фан. Тошкент. 2002. 7. Волков И.М., Кононенко П.Ф., Федичкин И.К. “Гидротехнические сооружения” М: Колос, 1968 8.Бакиев М.Р., М-Г.А.Кодирова, Ибраймов А. “Гидротехника иншоотлари” фанидан курс лойихалари ва амалий машғулотларни бажариш бўйича методик кўрсатма. 1,2 қисмлар. Т.,2009. 9. Бакиев М.Р., Кириллова Е.И., Кохоров Ў. “Гидротехника иншоотлари” фанидан лабаратория ишларини бажариш бўйича методик кўрсатма. Т.,2007.

1. Dimlovchi inshootlar • Dimlovchi inshootlarning asosiy vazifasi, bosh kanaldan hisobiy suv sathidan kam miqdorda suv o‘tkazilganda, uning tarmoqlariga suv berish uchun zarur bo‘lgan suv sathini rostlab turishdan iborat. Masalan, sutka mobaynida sug‘orishga bo‘lgan iste’molning kamayishi, tunda sug‘orishning chegaralanishi, iste’molchilarning suvni ishlata olmaslgi tufayli, ularni bir qismiga suv bermaslik (to‘xtatib qo‘yish) shular jumlasidandir.

Dimlovchi inshoot o‘rnatilganda kanalning ishlash rejimi : a–dimlovchi inshoot bo‘lmaganda kanalning normal ishlashi; b–kanaldan minimal suv sarfi o‘tkazilganda; d–dimlovchi inshoot o‘rnatilganda suv sathining dimlanishi; 1–suv oluvchi rostlagich; 2–katta kanal; 3–kichik kanal; 4–dimlovchi inshoot.

Suv dimlovchi inshootlar konstruksiyalari jihatdan ochiq rostlagichlarga o‘xshash bo‘lsada, lekin ular kanalga joylashish vaziyatlari bilan farq qiladi. Ochiq rostlagichlar katta kanalga nisbatan (300 dan 900 gacha) hosil qilib joylashtirilsa, suv dimlovchi inshootlar esa faqat kanalga ko‘ndalang holda joylashtiriladi. Dimlovchi inshootlarning o‘qlari kanal o‘qlari bilan ustma-ust tushadi. Dimlovchi inshootlar ostonasi sathi kanal tubi sathi bilan teng qilib olinadi. Jadallashgan suv sathlarida inshoot orqali suv zatvor ostidan o‘tkaziladi. Bu holda pastki byefda energiya eng yuqori bo‘ladi va energiyani so‘ndirish sharti asosida energiya so‘ndirgichlar tanlanadi.

Zax qochirish kanalidagi dimlovchi inshoot .

2. Inshootlar tuguni va suv bo‘lgichlar Gidromeliorativ tizimlardagi kanallarda ko‘pincha har xil vazifani bajaruvchi inshootlarni bir joyga joylashtirishga to‘g‘ri keladi. Inshootlarning bunday joylashuviga inshootlar tuguni deb ataladi. Bir joyda bir nechta inshootlar joylashtirilganda ularni boshqarish qulay, ta’mirlash va nazorat qilishni tashkillashtirish oson, tugundagi inshootlar qurilishga kamroq mablag‘ sarf bo‘ladi. Bosh kanal va uning tarmoqlari hamda kanallar tutashgan joylarda tugunda ikkita yoki uchta inshootlarni joylashtirish maqsadga muvofiqdir. Tugunda joylashadigan inshootlar soni ko‘p bo‘lsa, kirish qismining oldi kengaytiriladi. Kichik kanallar inshootlar tugunida, asosan, suv oluvchi rostlagichlar joylashtiriladi va ularning soni besh va undan ortiq bo‘lishi mumkin. Tugunda inshootlar soni ko‘p bo‘lsa, ularni joylashtirish qiyinlashadi. Bunda ochiq va quvurli rostlagichlar o‘zaro birikmasi qo‘llaniladi. Gidromeliorativ tizimlardagi kanallarda inshootlarni, asosan, ikki xil yaqinlashgan va uzoqlashgan joylashuvi mavjud.

Sug’orish kanalidagi dimlovchi inshoot.

Kanaldagi inshootlar tuguni: a–inshootlar joylashuvining yaqinlashgan sxemasi; b–inshootlar joylashuvining uzoqlashgan sxemasi; d–inshootlar tuguni konstruktiv sxemasi; 1–keluvchi kanal; 2–suv oluvchi rostlagich; 3–dimlovchi inshoot.

Kanallardagi suv bo‘lgichlar: a, b–ochiq avtomatik; d–quvurli.

1. Tutashtiruvchi inshootlar to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar va ularning qo‘llanilish shartlari • Tutashtiruvchi inshootlar kanallar trassasi uchastkasida joyning kes kin tushishi uchraganda barpo etiladi. Shuningdek, ular derivatsiya GESlarining turbinalari to‘xtatilganda bosimli basseyndan suvni tashlab yuborish va kanalni suvdan bo‘shatish uchun ham qo‘llaniladi. Tutashtiruvchi inshootlar mahalliy materiallardan barpo etilgan to‘g‘onlar suv tashlovchi traktning asosiy qismlaridan biridir. Ulardan suv transporti tizimlarida, baliq urchitish xo‘jaligida, jarliklarni yemirilishdan himoyalashda foydalaniladi. • Suvning harakat qilish sharoitiga ko‘ra, tutashtiruvchi inshootlar ikki guruhga bo‘linadi. Birinchi guruhdagi inshootlarda suv avval inshootning o‘zida harakat qilib, so‘ngra erkin, ya’ni havoda harakat qiladi. Bularga sharshara va konsol sharsharalar kiradi. Ikkinchi guruhdagi inshootlarda esa suv faqat inshoot umumiy uzunligi bo‘yicha, uning o‘zanidan ajralmagan holda harakat qiladi. Bularga tez oqarlar va quvurlar kiradi. Ikkala guruhdagi elementlarni o‘z ichiga olgan tutashtiruvchi inshootlar kam uchraydi. Shaxta - sharshara, tezoqar - sharshara, quvur-sharsharalar shular jumlasidandir.

Tezoqarlar Kanalning yuqori byefdagi suvini nov bo‘yicha uning tubidan ajralmagan holda katta tezlikda quyi byefga o‘tkazuvchi, tubining nishabligi kritik nishablikdan katta bo‘lgan inshootlarga tezoqarlar deb ataladi. O‘zani silliq tezoqar.

Sharsharaklar Pog‘onalar ko‘rinishidagi joy relyefining keskin tutashgan joylarida, har xil sathlarda joylashgan uchastkalarni birlashtiruvchi tutashtiruvchi inshoot sharshara deb ataladi. Sharsharalar hudud relyefi tezoqarlarni qurish imkoniyati bo‘lmaganda, ya’ni relyef nishabligi ancha katta bo‘lgan (i > 0,2) joylarda qo‘llaniladi. Sharsharalarda suv avval inshoot o‘zanida, so‘ngra erkin havoda harakat qiladi. Ular bir pog‘onali va ko‘p pog‘onali, ochiq va yopiq, bosimsiz, yarim bosimli va bosimli bo‘lishi mumkin. Sharsharalar beton, temir-beton, xarsangtosh, g‘isht va ba’zi bir hollarda yog‘ochdan barpo etiladi. 2. Pog‘onali sharshara Sharshara konstruksiyasi rasmda keltirilgan.

Akveduk turlari: a–qoya asosli arkali; b–yumshoq gruntlardagi arkali; d–arkali-osmali; e–chuqur pastliklardan o‘tuvchi ramali; f–chuqur bo‘lmagan keng pastliklardan o‘tuvchi ramali. 2.Akveduklar, ularning qo‘llanishi va konstruktiv xususiyatlari Past relyefli joylardan, pastlikdagi tabiiy (soylar, jarliklar, daryolar) yoki sun’iy (kanallar, yo‘llar) to‘siqlardan nov yoki quvurli ko‘prik ko‘rinishidagi to‘siqlardan suv o‘tkazuvchi inshootlar akveduklar deb ataladi.

Dyukerlar qo‘llanilishi va konstruktiv xususiyatlari. • Gidrotexnika inshootlari yordamida kanalni soylar, jarliklar, daryolar, yo‘llar, kanallar va boshqa to‘siqlardan o‘tkazishda dyukerlar quriladi. Kanallarda barpo etiladigan bosimli quvur ko‘rinishidagi to‘siqlardan suv o‘tkazuvchi inshootga dyuker deb ataladi. Dyukerlarning o‘ziga xos xususiyatlaridan biri shundaki, ularning quvurlari kanal tubidan pastda joylashganligi sababli, ularda har doim suv oqimi bosimli rejimda bo‘ladi. • Dyukerlarni yer sathi yuzasiga nisbatan ikki xil turda joylashtirish mumkin: • 1) yopiq, kanal, yo‘l daryo va hokazolar tagida joylashgan; • 2) ochiq, qiya yon bag‘irlarda va uncha keng bo‘lmagan hamda chuqur soyliklar yer sathi yuzasida joylashgan. Konstruktiv xususiyatlari bo‘yicha dyukerlar quduqli (shaxtali) va egri chiziqli bo‘ladi.

E ’ t i b o r i n g i z u c h u n r a h m a t

Похожие

Daryolarda quriladigan gidrotexnika inshootlari turlari, tuzilishi

Daryolarda quriladigan gidrotexnika inshootlari turlari, tuzilishi

Gidrotexnika inshootlari xavfsizlik deklaratsiyasi

Gidrotexnika va gidrotexnika inshootlari to’g’risida umumiy ma’lumotlar . Vazifasi va xususiyatlari. GTI turkumlanishi

Gidrotexnika inshootlari xavfsizligini oshirish chora-tadbirini ishlab chiqish