Rangdor va qora metallurgiya

Rangdor va qora metallurgiya

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2399.091796875 KB

Company nameRangdor va qora metallurgiya

Reja: 1. Metallurgiya sanoatining asosiy tarmoqlari. 2. Rangdor metallurgiya tarmog‘i. 3. Qora metallurgiya tarmog‘i. 4. Mamlakatimizdagi asosiy xom ashyo bazalari. 5. Rangdor metallurgiya asosida hosil bo‘lgan energiya ishlab chiqarish siklini shakllantirishi.

Rangdor asl va nodir metallarni qazib olish, boyitish va eritishni o‘z ichiga oladigan rangdor metallurgiya uning keng tarmoqlari O‘zbekistonning dunyoviy ahamiyatga ega bo‘lgan iqtisodiy sohalaridan biri hisoblanadi. Respublikamiz xududida zahira bo’yicha ancha istiqbolli, qazib olishning texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlari qulay bo‘lgan qator miss, polimetall, folfram, molebden konlari, alyuminiy va magniy xom ashyolari boshqa rangdor hamda nodir metallar topilgan.

O‘zbekistonning rangdor metallurgiyasi ancha yosh ishlab chiqarish tarmoqlaridandir. Shunga qaramay uning hissasi O‘rta Osiyo Respublikalarida ishlab chiqarilgan rangdor metallarning 2.3 qismidan ko‘pi to‘g‘ri keladi. Konlarni ishga solish jarayonida Respublikamizda 1935 yillarda volfram, molebden, 1941 yilda flyuorit, 1952 yilda qo‘rg‘oshin, rux, 1956 yilda esa mis qazib chiqarish va boyitish va hamda ularni konsentratlarini tayyorlash sanoati vujudga keldi.

Bu sanoatning korxonalari Olmaliq, Mirintov (Zarafshon), Navoiy tog‘ metallurgiya kombinatlari, O‘zbekiston qiyin eriydigan va issiqqa bardoshli qotishmalar kombinati (Chirchiq) Ingichka hamda Qo‘ytosh, kon boshqarmalari, “O‘zbekiston oltini” kombinati va boshqalardir. Olmaliq tog‘ metallurgiya kombinati rangdor metallurgiyaning yirik korxonalaridan biridir. Bu kombinat mis, polimetal rudalarni qazib olish, boyitish, mis va rux eritish korxonalarini birlashtiradi.

Mis, Qalmoqqir va Sarichekuv konlaridan qazib olinadi hamda kombinat tarkibiga kiruvchi boyitish fabrikasi boyitilib, mis zavodida eritiladi. Qo‘rg‘oshin kon va Oltintopgan polimetall konlaridan qazib olinadigan rudalar qo‘rg‘oshin, rux boyitish fabrikasida boyitiladi. rux konsentrantlari kombinat tarkibidagi rux zavodida eritiladi. Qo‘rg‘oshin konsentrantlari esa eritish uchun xozircha Respublikadan tashqariga chiqarilmoqda. Olmaliq tog‘ metallurgiya kombinatining rux va qo‘rg‘oshin sanoati bilan bog‘liq korxonalari tarkibiga sulfat kislotalari ishlab chiqaruvchi korxona xam kiradi.

Respublikamizda rangdor metallurgiyaning mis, rux va qo‘rg‘oshin tarmoqlarini rivojlantirish istiqbollari juda yaxshi . Mis sanoatining istiqboli ishlab turgan Qalmoqqir, Sarichekuv konlarida hamda shu nihoyadagi Dalneye, Baliqti kabi konlarini ishga solish bilan cheklanmaydi. Respublikaning bir qator boshqa nohiyalarida ham istiqboli mis konlari topilgan. Ulardan muhimlari Janubiy O‘zbekistondagi Xandiza Charchar, Buxoro viloyatidagi Qizilqum, Farg‘ona vodiysi va boshqa joylardagi mis konlaridir. Bu 15 dan ortiq mis konini ishga solish, mis sanoatini xom ashyo bazasini kengaytiradi, yangi boyitish fabrikalari qurish, Olmaliq tog‘ metallurgiya kombinatidagi mis zavodini quvvatini oshirish imkonini beradi.

O‘zbekistonda mis, qo‘rg‘oshin va rux sanoatining bir yerda joylashganligi muhim qulayliklar tug‘diradi. Bu esa ularning chiqindilaridan xalq xo‘jaligida foydalanish, rangdor metallurgiya konlari o‘rtasida bog‘lanish va ularning kime sanoati bilan koorperasiyasini amalga oshirish imkonini beradi. Mis metallurgiya kombinati Olmaliq ammofos zavodiga sulfat kislotasi yetkazib bermoqda, kimyo sanoati korxonalarida sintetik tolalar, qishloq xo‘jaligi uchun zaharli kimyoviy moddalar va boshqa mahsulotlar ishlab chiqarish uchun zarur ishlab chiqarish komponentlari bilan ta’minlab turibdi.

O‘zbekiston rangdor metallurgiyasining kata ahamiyatga ega bo‘lgan yana bir tarmog‘i volfram, molebden rudalarini qazib olish, boyitish va ular asosida qiyin eriydigan va o‘tga chidaydigan qotishmalar tayyorlash sanoatidir. Volfram, molebden konsentratlari Chirchiqdagi O‘zbekiston qiyin eriydigan va o‘tga chidamli qotishmalar kombinatida eritiladi. Kombinat Hamdo‘stlikdagi eng yirik kombinatlardan biri bo‘lib, xilma-xil mahsulotlar (volfram va molibden simlari qattiq qotishmalar propan, tog‘ jinslarini parmalaydigan asosblar) ishlab chiqariladi.

O‘rta Osiyoda xususan O‘zbekiston hududidan oltin qazib olish undan turli taqinchoqlar, zargarlik buyumlari bezaklar yasash mil.av. VI-V asrlardayoq bo‘lganligi arxeologik topilmalardan ma’lum. Sochma va tugma oltin konlari mavjud bo‘lib, sochma oltin X-XI asrlarda Chotqol, Chirchiq, Norin, Koson, Suh, Zarafshon, Darvoz daryolari vodiylarida olib borilganligi to‘g‘risida ma’lumotlar bor.O‘zbekiston rangdor metallurgiyasining eng ahamiyatli tarmoqlaridan biri oltin sanoatidir. Bu tarmoq ancha boy va nodir xususiyatlarga ega bo‘lgan yirik oltin konlariga ega.

Qora metallurgiya barcha iqtisodiy nohiyalar va butun Respublika xo‘jaligini har tomonlama majmui rivojlantirish uchun zarur moddiy negizdir. Qorametallurgiya mahsuloti xalq xo‘jaligining barcha tarmoqlarida texnika taraqqiyotini belgilab beruvchi mashinasozlik sanoati uchun xom ashyo, uning asosiy poydevori hisoblanadi.

Adabiyotlar ro`yxati: 1. G.R.Asanov., M.Nabixonov., I.Safarov. “O`zbekistonning iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi”. T., “O`qituvchi” 1994. 2. Z.M.Akramov., A.A.Rafiqov. “Прошлое, настоящее и будущее Аральского моря”. T., “Mehnat” 1990. 3. T.J.Jumaboyev. “Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi”. (Ma’ruzalar matni). Samarqand – 2001. 4. G`.R.Pardayev. “Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi”. (Amaliy mashg`ulotlar). Angren – 2003. 5. A.N.Ro`ziyev. “Markaziy Osiyo mamlakatlari iqtisodiy va ijtimoiy geografiyasi”. Termiz – 2000.

Похожие

Asbestostement listlarini va quvirlarni qoliplash jarayoni

Metallarga ishlov berish stanoklari va ular haqida asosiy tushuncha

Payvandlashning zamonaviy texnologiyalari

Bosim ostida ishlaydagan qurilmalarning xavfsizligini ta`minlash

Kesimlar