Metal asosidagi qotishmalardagi faza o\\'zgarishlari - Материаловедение - Презентации

Metal asosidagi qotishmalardagi faza o\\'zgarishlari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

721.5 KB

Metal asosidagi qotishmalardagi faza o'zgarishlari

Metal asosidagi qotishmalardagi faza o'zgarishlari • Qotishmaning bir-biridan chegara sirt bilan ajralgan bir jinsli bunday qismi faza deb ataladi. Binobarin, ikki komponentli mexanikaviy aralashma ikki fazali qotishmadir.

Ikki komponentli q otishmalar diogrammasi va ularning tarkibiga q arab h ossalarini o’ zgarishi • H olat diogrammasi tarkib va temperatura munosabatini ifodalaydigan grafikdan iborat b o’ lib, unda turli tempuraturalarda komponentlarni bir-biri bilan termodinamik muvozanat h olatidagi o’ zaro ta’siri natijasida h osil b o’ lgan maxsulotni k o’ rsatadi. Bu ma h sulot h isoblangan moddalar bu temperatura va tarkibda ani q agregat h olatiga ega b o’ lib, spetsifik tuzilish xarakteri va ani q h ossaga ega. Ularni faza deb ataladi. Bundan tash q ari faza deb sistema q ismi, ya’ni q otishmalar komponentlari h osil q ilgan, h ar bir nu q tasida bir x il tarkib, tuzilish va h ossaga ega b o’ lgan q ismni h am olish mumkin.

• Bu diogramma shunday q otishmalarni o’ z ichiga oladiki, bu q otishmalarning juda kichik o’ zaro erishida o’ zining deyarli toza donlarini h osil q iladi. 6-rasm. • Abtsissa o’q iga q otishmadagi v komponentning foiz mi q do r i keltirilgan. Diogrammada q otishmalarning temperaturaga bo g’ li q komponentlarining bir-biriga termodinamik ta’siri natijasida ularning suyu q h olatidagi temperaturasi pasayadi, h ar bir komponentga ta’lu q li minimumga erishadi. (6-rasm, s nu q ta). Q otishmani tarkibini S nu q tani abtsissa o’q iga proektsichlash or q ali ani q lanishi mumkin (V3 nu q ta). Ikki komponentli q otishmaning eng q uyi temperaturada suyu q lanadigan q ismi evtettik yoki evtetika deyiladi.

• Evtetika ikkala komponent donlarining bir va q tning o’ zida bir tekisda kristallangan aralashmasidir. H ar ikkala komponenta bir va q tda kristallanadigan yoki suyu q lanadigan temperatura evtetik temperatura te deyiladi. • H olat diogrammasida berilgan temperaturadan yu q orida q otishma suyu q h olatda yotsa, ASV chizi q likvidus chizi g’ i deyiladi (6-rasm a). («likvidus»-lotincha so’ z b o’ lib, «suyu q », «O q uvchan» degan ma’noni anglatadi).

• Q otishmaning suyu q h olatidan q atti q h olatiga o’ tib kristallanishi temperatura intervalida sodir b o’ lib, evtetik temperatura bilan lividus chizi g’ i oraligida yotuvchi chizi q (DSE) solidusga t o’g’ ri keladi. («solidus»-s o’ zi lotincha q atti q degan ma’noni bildiradi). SHu bilan birgalikda temperatura pasayishi bilan h ar bir q otishmada q atti q fazaga o’ tuvchi komponentning mi q dori evtetika kontsentratsiyadan yu q ori b o’ ladi. (6-rasm b ga q arang). SHuning uchun evtetikagacha b o’ lgan q otishmalarga oid diogrammada ikki fazali q ismi (ASD) da A komponentning orti q cha mi q dori va suyu q S faza mavjud. Ikkala h olda S faza ikkala komponentlar suyu q aralashmasi b o’ ladi.

• Temperatura pasayishi bilan h amda yee chizi g’ iga ya q inlashishi bilan (te ga) kristallanmagan faza tarkibi evtetik (Ve ga) ga ya q inlashadi. (6-rasm S nu q ta). Shu bilan tirga q otishmaning tarkibi evtetikadan q anchalik far q q ilmasa, uning likvidus chizi g’ i shunchalik q uyi va unda shuncha k o’ p evtetika q otadi. • Bundan sistemada komponentlarning mi q doriy o’ zgarishi (ixtiyoriy q otishma uchun massa birligiga t o’g’ ri keluvchi q atti q va suyu q faza tarkibiga ta’lu q li) kristalanish va q tida kesmalar q oidasiga b o’ ysinadi. • 1- q otishmaning h osil b o’ lish misolida ushbu q oidadan foydalanamiz (6-rasm). Izoterma (lts) ga mos keluvchi ixtiyoriy temperaturaga t o’g’ ri keladigan tarkib va fazalar soni bixni q izi q tirsin deylik.

• Bu temperaturada evtetikadan keyingi barcha suyu q fazaning tarkibi, 1- q otishmani h am bir xil, Be q iymatiga teng b o’ ladi. Q atti q fazaning tarkibi 100 % B komponentnikiga mos tushadi. SHunday q ilib, q otishmaning kristallanish jarayo-nida tarkibi evtektoidgacha b o’ lgan ilk maxsulotga nisbatan likvidus chizi g’ i b o’ ylab o’ zgaradi. Q atti q fazaning massasi bu temperaturada lt kesma suyu q fazaniki tg kesma bilan ani q lanadi. Agar butun q otishma massasini (Q) ni lt bilan belgilasak, unda q atti q faza nisbiy mi q dori Qv va suyu q faza Qs ni q uyidagicha ifodalash mumkin. Qb/Q=lt/ls Qc/Q=ts/ls

• Musta h kam va bosh q a h ossali q otishmalarga yanada ani q ro q baxo berish uchun ularda fazaviy struktura tarkibida evtetikani mavjudligi h isobga olish ma q sadiga muvofi q dir. A+Evt(A+B)

• Q otishmada turli tarkibli б -fazaning kristallanishi q at’iy ravishda kesmalar q oidasiga b o’ ysinadi. Agar q aysidir q otishmani spetsifik kristallanishi k u zatilsa, masalan, 1- q otishma (8-rasm), unda temperaturaga bo g’ li q h olda solidus va likvidus chizi g’ i q oidasiga binoan ikki fazali soxa suyu q va q atti q fazasini ani q lanadi (8-rasm, a, izotermalar 1, 2, 3 va 4). l1 dan l4 gacha nu q talar orali g’ ida suyu q fazalar tarkibi: Be1 = B1, Be2, Be3 va Be4 lar, б q atti q faza tarkibi B б 1, B б 2, B б 3 dan to B б 4 = B1 gacha uzgaradi.

• Q atti q q otishma komponentlari h osil q ilgan panjara erituvchi-komponent atomlari h osil q ilgan metall bo g’ lanishdan yu q oriro q bo g’ h osil q iladi. Plastik deformatsiya tufayli q otishmalarda bosh q a aomponent mi q dori ortishi egri chizi q q onuniga asosan ortadi. Egri chizi q h arakterli y o’ li 7-rasm b tushunarli b o’ ladi, q achonki kristall panjaradan chapda zichlanishga maxkum b o’ lgan A komponent va o’ ng tomonda V komponent b o’ lsa. Maksimumlarga mos keluvchi tarkiblar kritik h isoblanadi, erituvchi va eruvchi komponentlar o’ rinlari almashinadi.

Похожие

Detalning shaklini o`zgartirishga oid loyihalash

Uzluksiz quyma olish texnologiyasi

Nam material

Qadoqlash idishlarning mahsulotga ta’siri

Metall idishlarni ishlab chiqarish texnologiyasi