Maktabgacha yoshdagi bolalarni tasviriy faoliyatga o‘rgatishning metod va usullari - Дошкольное и начальное образование - Презентации

Maktabgacha yoshdagi bolalarni tasviriy faoliyatga o‘rgatishning metod va usullari

Загружено в:

10.06.2024

Скачано:

0

Размер:

3080.91796875 KB

Maktabgacha yoshdagi bolalarni tasviriy faoliyatga o‘rgatishning metod va usullari

Reja: 1. Ko’rgazmali metod va o’rgatish usullari. 2. Naturadan foydalanish. Rasmlardan foydalanish. 3. Bolalar ishlarini tahlil qilish. Og’zaki metod va o’rgatish usullari 4. Suhbat o’rgatish metodi. Amaliy metodlar. 5. Badiiy adabiyotning obrazlaridan foydalanish.

Maktabgacha ta’lim tashkiloti uchun o’ziga xos bo’lgan asosiy guruhni o’yin usullari tashkil etadi va bu o’yinlardan turli metodlar ichida foydalanish mumkin. Ko’rgazmali metod va o’rgatish usullari. Kuzatish metodi tasviriy faoliyatga o’rgatish tizimining umumiy asosini tashkil qiladi. Chunki, u atrof-muhitni o’rganishda, bilish hamda uni aks ettirishda muhim omil sifatida xizmat qiladi Ko’rgazmali metod va o’rgatish usullariga naturadan, rasm reproduktsiyalaridan, namunadan, boshqa ko’rgazmali qo’llanmalardan foydalanish, alohida predmetlarni ko’rib chiqish, tarbiyachi tomonidan tasvirlash usullarini ko’rsatib berish kabilar kiradi .

Naturadan foydalanish. Tasviriy san’atda naturadan foydalanish deganda, kuzatish asosida predmet yoki ko’rinishni tasvirlash tushuniladi. Naturadan foydalanib ishlanganda chizayotgan kishining ko’ziga nisbatan naturaning qay holatda turganini hisobga olgan holda ma’lum bir nuqtai nazardan turib, predmet ko’rinishi tasvirlanadi Bu naturadan olib tasvirlash xususiyati mashg’ulot mobaynida o’zgacha idrokning rivojlanishiga ko’mak beradi. Bunda asosiysi bolaning idroki bo’lib, tekislikda tasvirlangan predmet (rasm, applikatsiya) faqat bir tomondan idrok qilinadi;

Natura bilan ishlashlarining o’ziga xos farqi bor. Maktabgacha ta’lim yoshdagi bolalar uchun sodda shaklli, aniq chizmali bo’lishi kerak. Masalan: bolalar mashinani yon tomonidan, qo’g’irchoqni oldidan chizadilar va bunda hajmini yetkazib berolmaydilar. Agar guruhda bolalar soni ko’p bo’lsa, barchasiga teng ko’rinishi uchun 2-3 ta bir xil predmet qo’yiladi. Tarbiyachi naturani bolalar bilan birgalikda qismlarga ajratib ko’rib chiqadi, bunda u tahlil jarayonini osonlashtirib, o’z so’zlari, harakatlari bilan yo’naltiradi. Bunday ko’nikmalar bolalarda 5-6 yoshda rivojlana boshlaydi. Bu yoshda bolalar tasvirlayotgan ishlarini naturaga nisbatan taqqoslashga urinadilar

Mashg’ulotda predmetlarni ko’rib chiqish. Kichik va o’rta guruhlarda ko’pincha mashg’ulot boshida alohida predmetlar ko’rsatiladi. Bolalar diqqatini topshiriqqa qaratish va tasavvurlarini jonlantirish maqsadida bolalarga koptok, lenta (tasma), belkurak va Shu kabilar ko’rsatiladi. Mashg’ulotning qolgan vaqti mobaynida esa, bolalar o’z tasavvurlari asosida chizadilar. . Katta guruhda ham predmetlarni ko’rib chiqish uchun imkon bo’ladi. Masalan: “Uch ayiq” ertagi mavzusi bo’yicha rasm chizishdan yoki buyum yasashdan avval, tarbiyachi bolalarga o’yinchoq ayiqni ko’rib chiqishni, predmet shaklining asosiy xususiyatlarini va ayrim qismlarning proportsiya nisbatlarini aniqlashni, so’ng predmetning burilishiga nisbatan Shu ayrim qismlarning o’zgarishini kuzatishni taklif qiladi.

Namunadan foydalanish. Namunadan foydalanish ko’proq o’rgatish usuliga taalluqlidir. Bolalarning umumiy estetik didlarini oshirish uchun chiroyli predmetlarni tomosha qildirish kerak. Masalan: gilamlar, vazalar, kashtachilik va hokazo. Dekorativ rasm chizish mashg’ulotlarida bolalar ko’rgan predmetlarini aks ettirib, ulardagi naqshlarni qayta chizibgina qolmay, balki mustaqil ravishda naqshlarni aks ettirib, yorqin rang va shakllarni moslashtirib chizishni ham o’rganadilar. Shuning uchun boshlang’ich bosqichda bolalar namunadan naqsh elementlarini chizib oladilar, keyinchalik elementlarni o’rnini va rangini o’zgartirib boradilar.

Rasmlardan foydalanish. Rasmlar asosan bolalarning atrof- muhit haqidagi tasavvurlarini aniqlash uchun va tasviriy usullar, vositalarni tuShuntirish uchun xizmat qiladi. Pedagog va psixologlarning tadqiqotlari Shuni ko’rsatadiki, 2 yoshdagi bolalar rasmni predmet tasviri sifatida tushunib yetadilar. Lekin rasmdagi qahramonlarning o’rtasidagi bog’liqlikni, ya’ni harakatlarni tuShunish kechroq, 4-5 yoshlarda yuzaga keladi. Masalan: 2 yoshli bola rasmdagi hayvonlarni «turibdi» deydi, 4-5 yoshligisi esa «gapiryapti», «yuryapti», «kelyapti» va hokazo deydi.

Tarbiyachi tasvirlash vositalarini ko’rsatib berishi ko’rgazmali amaliy usul bo’lib, bu usul bolalarni kerakli shaklni aniq tajriba asosida ongli ravishda chizishga o’rgatadi. Ko’rsatma 2 xil turda bo’ladi:  imo-ishora bilan ko’rsatish;  chizish usuli bilan ko’rsatish. Har ikkala turda ham ko’rsatma og’zaki tuShuntirish yo’li bilan olib boriladi. Imo-ishora bilan predmetning qog’ozda joylashishi tuShuntiriladi. Qo’lning yoki qalamchaning qog’oz bo’ylab harakatni, hatto 3- 4 yoshli bolalar uchun yetarli bo’ladi.

Bolalar ishlarini tahlil qilish. Bolalar o’zlari bajargan yoki do’stlari bajargan ishni mustaqil ravishda tahlil qilib, baho berishlari 5 yoshga borib to’la shakllanadi. Kichik guruhda tarbiyachi bolalarning ishlarini baholayotganda tahlil qilmaydi, balki 4-5 yaxshi bajarilgan ishlarni bolalarga ko’rsatadi O’rta va katta guruhlarda tarbiyachi bolalarning ishlarini ko’rsatadi va kamchiliklarini aytib o’tadi. Bolalar kamchiliklarini qanchalik ko’ra bilsalar, Shunchalik keyingi rasmlarini ongli ravishda chizib boradilar. Mashg’ulot yakunida tarbiyachi bolalar ishlaridan birini olib, ijobiy tomonlarini ko’rsatadi.

Og’zaki metod va o’rgatish usullari. Tasviriy faoliyat mashg’ulotdagi doimo tarbiyachining bolalar bilan suhbatidan boshlanadi. Suhbat qisqa, mazmunli va his-xayajonli bo’lishi kerak. Tarbiyachi asosiy diqqatini mashg’ulotda qilinadigan ishga qaratadi. Bolalarning mavzu bo’yicha yoki yangi tasvirlash usullari haqidagi tasavvurlarini aniqlab olishdan avval, suhbat mobaynida yoki suhbatdan keyin tarbiyachi kerakli predmet yoki rasmni ko’rsatadi

Suhbat – o’rgatish metodi sifatida 4-7 yoshli bolalar bilan ishlashda asosiy rolь o’ynaydi. Kichik guruhlarda suhbat bolalar tasvirlashlari kerak bo’lgan predmetni eslatish uchun yoki yangi ish usulini o’rgatish uchun kerak bo’ladi Badiiy adabiyotning obrazlaridan foydalanish. Badiiy obrazni o’zida mujassamlashtirgan nutq o’ziga yarasha ko’rgazmalikka egadir. Masalan: she’r, hikoya, topishmoq va hokazo. Ifodali o’qilgan badiiy asar ijodiy kayfiyatning oshishiga, tafakkurning, xayolning faol ishlashiga yordam beradi.

Tarbiyachining ko’rsatmalari va tushunchalari. Tarbiyachining ko’rsatmalari barcha ko’rgazmali usullari o’z ichiga oladi hamda o’zi mustaqil o’rgatish usuli sifatida xizmat qiladi. Kichik yoshdagi bog’cha bolalari uchun og’zaki ko’rsatmalar kamdan-kam beriladi. Bolalarning tasvirlash malakalari yetarli bo’lmay, sezgi analizatorining ishtirokisiz tarbiyachining ko’rsatmasini tuShunmaydilar (ko’rish, eshitish, qo’l, ta’m bilish sezgilari).

Rasm chizish, loydan buyum yasash, applikatsiya turli metodlardan hamda o’rgatish usullaridan foydalanishni talab qiladi, Shu jumladan bolalarda ko’nikma malakalarni hosil qiladigan amaliy metodlardan ham foydalanish talab qiladi. Amaliy metodlardan asosiysi bo’lmish, texnik va ba’zan tasviriy malakalarni o’rgatadigan mashqlardir

Kichik guruhda bu mashqlar bolalar uchun sezilarli emasdir yumaloq shaklli predmetlarni yasashni o’rganib, bolalar koptokni, olmani, apelsinni va Shu kabi predmetlarni yasaydilar. Yo’llarni, yomg’irlarni chizib, ular gorizontal va vertikal chiziqlarni chizishni mashq qiladilar. Katta guruhdagi bolalar oldida esa to’g’ridan to’g’ri ma’lum bir topshiriq qo’yiladi, chiroyli va to’g’ri shtrix bilan chizishga o’rganish. SHtrixlab chizishni ko’rsatib bergandan so’ng, bolalarga murakkab bo’lmagan predmet konturini (masalan: uy, qo’ziqorin, olma) chizib olib, uni ozoda qilib bo’yamaslik rasmni xunuk qilib qo’yishini biladilar va sidqidildan mashq qiladilar.

Yuqoridagi metod va usullarni tanlash quyidagilarga bog’liqdir: Mashg’ulot mazmuniga va mashg’ulot oldida turgan maqsadga, Shu bilan birga, tasviriy faoliyatning vazifalariga; Bolalarning yoshi va rivojlanish darajasiga; Bolalar foydalanadigan tasvirlash materiallariga bog’liqdir.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !

Похожие

Maktabgacha yoshdagi bolalarni tasviriy san'at asarlari bilan tanishtirish

Maktabgacha yoshdagi bolalarni tasviriy qobiliyatlarini, ijodkorligini rivojlanganlik darajasini aniqlash

Maktabgacha yoshdagi bolalarni xar tomonlama rivojlantirishda tasviriy faoliyat turlari va uning ahamiyati

Maktabgacha yoshdagi bolalarning mehnat tarbiyasi

Maktabgacha yoshdagi bolalar jismoniy tarbiyasining shakllari