Maktabgacha yoshda bolalarda predmetlarning o’lchamni idrok qilishning o’ziga xos xususiyatlari - Дошкольное и начальное образование - Презентации

Maktabgacha yoshda bolalarda predmetlarning o’lchamni idrok qilishning o’ziga xos xususiyatlari

Загружено в:

05.06.2025

Скачано:

0

Размер:

2028.265625 KB

Maktabgacha yoshda bolalarda predm etlarning o’lchamni idrok qilishning o’z iga xos xususiyatlari

Reja: • Predmet o‘lchamini idrok etishning shakllanish bosqichlari • Idrok jarayoniga ta’sir etuvchi omillar • Pedagogik yondashuv va rivojlantiruvchi mashg‘ulotlar

Predmet o‘lchamini idrok etishning shakllanish bosqichlar iYoshga xos rivojlanish: 3-6 yosh oralig‘idagi bolalarda predmetlarning kattalik, uzunlik, kenglik va balandlik kabi xossalarini anglash bosqichma- bosqich shakllanadi. Kichik yoshda (3- 4 yosh): Bola asosan vizual (ko‘rish) sezgilar orqali predmetlar orasidagi katta- kichik farqni ajratadi, ammo u hali o‘lchamni aniq o‘lchay olmaydiO‘rta yoshda (4-5 yosh): Bola ikkita predmetni solishtirib, “katta- kichik”, “uzun- qisqa” tushunchalarini qo‘llay boshlaydi. Katta yoshda (5-6 yosh): Bola uch va undan ortiq predmetni tartiblash, solishtirish va nisbiy o‘lchamlarni aniqlashga urinadi

Idrok jarayoniga ta’sir etuvchi omillar Ko‘rish va sezgi tajribasi: Bola predmetlar bilan amaliy muloqotda bo‘lish orqali ularning o‘lchamini tushunadi (masalan, qo‘li bilan ushlab ko‘rish) Harakat orqali o‘rganish: O‘yinchoqlarni tartiblash, joylashtirish, o‘lchab ko‘rish orqali idrok rivojlanadi. Atrof-muhit va didaktik materiallar: Rivojlantiruvchi o‘yinlar, konstruktiv qurilmalar va maxsus o‘yinlar (pazllar, kubiklar) bolaning idrokini chuqurlashtiradi.

Pedagogik yondashuv va rivojlantiruvchi mashg‘ulotlar Maxsus o‘yinlar: • “ Nimani topdim?”, “Katta-kichik tartiblash”, “O‘lcham bo‘yicha joylashtir” kabi o‘yinlar yordamida idrok rivojlanadi.Mashg‘ulotlar orqali mustahkamlash: • Predmetlarni solishtirish, guruhlash, tartiblash topshiriqlari o‘lchamni idrok qilishni faollashtiradi. Illyustrativ materiallar: • Rangli rasm va illyustratsiyalar bolalarda vizual farqlashni kuchaytiradi.

Maktabgacha yoshdagi bola idroki sodda kо‘rinishga ega bо’lib, tevarak-atrofdasodir bо’layotgan voqea-hodisalar va predmetlarni tushunishi, о‘zlashtirishi asosiyfaoliyati bо‘lgan о‘yinlar asosida yuzaga keladi. О‘yin doimo hayotni aks ettiradi.Shuning uchun uning mazmuni ijtimoiy voqelikda o’zgarib turadi.

О‘yin–maqsadga qaratilgan o’ylangan jarayondir. О‘yin jarayoni asosida o’quv faoliyati rivojlanadi.Bola yoshligida qancha ko’p o’ynasa, maktabda yaxshi o’qishiga va keyinchalikmehnat faoliyatiga ijobiy ta’sir ko’rsatadi.

О‘yin nazariyasining asosiy masalalari quyidagilardan iborat:  О‘yinning mohiyati va o’ziga xos xususiyatlari.  О‘yinning bola hayoti va tarbiyasidagi o’rni.  О’yinning mohiyati va o’ziga xos xususiyatlari.

О‘yin-buyumli-predmetli va ijtimoiy voqelikda harakat qilish va uni anglashga yo’naltirilgan jarayondir. U o’zining kelib chiqishiga ko’ra, yo’nalish vamazmuniga ko’ra ijtimoiy voqelik hisoblanadi. О‘yin, bu bola faoliyatining yorqin turi. Unda maqsadning mavjudligi, sabablar, amalgaoshirish vositalarining rejali harakatlari natijaning mavjudligi uning o’ziga xosligidir. Xususiyatlarning orasida sabablarning o’ziga xosligi asosiy hisoblanadi. О‘yin jarayonida bolaning psixik bilish jarayonlari, irodasi, hissiyoti, ehtiyoji va qiziqishlari, ta’sirchanligi –uning butun shaxsiyati shakllanadi.

Idrokning yana bir xususiyati uning yaxlitliligidadir. Sеzgi a'zolariga ta'sir qiladigan narsaning ayrim xususiyatlarini aks ettiradigan sеzgilardan farqli o’laroq, idrok narsaning yaxlit obrazi hisoblanadi. Yaxlit obraz narsaning ayrim xususiyatlari va bеlgilari haqida turli xil sеzgilar tarzida olinadigan bilimlarni umumlashtirish nеgizida tarkib topadi.Narsalarning shakli, katta kichikligi, rangini doimo bir xilda idrok qilish amaliy jihatdan nihoyatda katta ahamiyatga egadir. Idrokning konstantliligina tеvarak atrofdagi narsalarni aslida qanday bo`lsa shundayligicha ob'еktiv ravishda bilishga imkon bеrad

Bola о‘z о‘yinlarida о‘zlashtirgan hatti-harakatlarni taqlid asosida namoyishqiladi. О‘yinning turlari kо‘p. О‘yin turlari ichida ijodiy о‘yin turi bola uchun qulayva qiziqarlidir. Ijodiy о‘yinlar mazmunining о‘ziga xosligi uning eng muhimxususiyatlaridan hisoblanadi. Mashhur pedagog va psixologlardan D.B.Elkonin, D.V.Mendjeritskiy, P.Y. Samorukova va boshqalarning fikricha, ijodiy–rolli о‘yinlarkattalarning ijtimoiy hayotidagi rang-barang hatti- harakatlari, kо‘rinishlari –bolalarо‘yinlarining asosiy mazmuni bо‘lib xizmat qilib, kattalar ijtimoiy hayotiningnamunasini oladigan faoliyat turidir.

Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki, demak ijodiy o’yinlar orqali bolalargayangi bilimlar, tushunchalar berib boriladi. Bu о‘yinlarda bolaning har tomonlamarivojlanishi, psixologik, bilish jarayonlari, sensor madaniyati, nutq faoliyati, aqliyqobiliyatlari takomillashadi. Buning uchun quyidagi tavsiyalarga amal qilish kerak:  Bolalar bilan tez-tez ijodiy о‘yinlarni tashkil qilish;  Ijodiy uyinlarda bolalarning yosh, individual xususiyatlarini hisobga olish;  Bola bilan hamkorlikda о‘ynash va sо‘ralgan savollarga javob berish;  Bolani kuzatuvchan bо‘lishga va о‘rtoqlari fikrini eshita olishga о‘rgatish;  О‘yin jarayonida boshqalarga xalaqit bermaslikka о‘rgatish;  О‘yin qoidasini tushuntirish va bajarishga о‘rgatish;  О‘z xatosini tan olishni о‘rgatish lozim;

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI • 1.Sodiqova Sh.A. “Maktabgacha pedagogika” darslik T.: “Fan va texnologiya”,2012 • 2.Nishonova Z.T, AlimovaG.K. “Bolalar psixologiyasi va uni o‘qitish metodikasi”20 05 • 3.Qodirova, M. (2020). Bolalar idrokini rivojlantirishda mashg'ulotlarningo'rni. • 4.Хидиров, Х. Н. (2019). Philosophical Analysis of the Role of the Media in Shapin g Civic Culture in Uzbekistan.Молодой ученый, (15), 322-324. • 5.Хидиров, Х. Н. (2018). Social justice and the process of education, and their mutual influence in the philosophical views of Abu Nasr al-Farabi.Молодой учены й, (14), 262-263.

E’tiboringiz uchun tashakkur

Похожие

Ilk yoshdagi bolalarning predmetlar miqdorini idrok qilish, esda olib qolishi va taqqoslashning o’ziga xos xususiyatlari

Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarda nutqva tafakkurni shakllanishining o’zaro munosabatlarining xususiyatlari

Maktabgacha ta’limda rasm chizish mashg’ulotrarini tashkil qilish

Maktabgacha yoshdagi bolalarni tasviriy faoliyatga o‘rgatishning metod va usullari

Maktabgacha yoshdagi bola shaxsi himoya mexanizmlarini psixologik salomatlikka ta’sir xususiyatlari