“Галогенли органик бирикмалар” мавзусини ўқитишнинг назарий ва амалий масалалари - Химия - Презентации

“Галогенли органик бирикмалар” мавзусини ўқитишнинг назарий ва амалий масалалари

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2069.671875 KB

Мавзу: “Галогенли органик бирикмалар” мавзусини ўқитишнинг назарий ва амалий масалалари.

Галоген органик бирикмаларнинг биологик фаоллигининг юқорилиги Галогенларнинг осон чиқиб кетувчи гуруҳ сифатидаги фаоллиги Органик молекула таркибиги галогеннинг киритилиши унинг реакцион қобилиятининг ошишига олиб келиши“ Галогенли органик бирикмалар” мавзусини ўқитишнинг долзарблиги

ЎзМУ КИМЁ ФАКУЛЬТЕТИ ОРГАНИК КИМЁ КАФЕДРАСИДА ОЛИБ БОРИЛАЁТГАН ИЛМИЙ ИЗЛАНИШЛАР Ароматик бирикмаларни алкиллаш ва ациллаш реакциялари асосида биологик фаол бирикмалар синтези” мавзусида кафедрада проф. Ахмедов Қ.Н. ва уларнинг шогирдлари томонидан алкиллаш ва амидоалкиллаш реакциялари учун галогеналкил ва галогенамидоалкил реагентлар танлаб олинган “ Ациллаш реакциялари” учун к.ф.д. Абдушукуров А.К. ва уларнинг шогирдлари томонидан хлорацетилхлорид танлаб олинган ва бир нечта бирикмалар синтез қилинган.

Б и т и р у в л о й и ҳ а и ш и в а з и ф а л а р и-“Галогенли органик бирикмалар” мавзусини назарий ва амалий таҳлил қилиш; - “Галогенли органик бирикмалар” мавзусини ўқитишда инновацион таълим технологиялари ва илғор хорижий тажрибалардан фойдаланиш йўлларини ёритиш; - олий таълим муассасаларида “Кимё (органик кимё)” фанини ўқитишни янада такомиллаштириш юзасидан таклиф ва тавсиялар ишлаб чиқиш. 1D 0F 18 0F 10 05 03 070A 0B 1A 0F 1E 02 070F 19 0F 07 03 02 04 0F 1F 02 0A 02 10 0F 191A 20 19051A 302D 21 2A 19 23 3C021B2921

Биология- тупроқшунослик факультети талабалари учун Маъруза-2с Лаборатория машғулотлари- 6с Кимё факультети талабалари учун Маъруза-8с Семинар-2с Лаборатория машғулотлари-8сГалогенли органик бирикмалар мавзуни ўрганиш учун ажратилган соатлар миқдори

Мавзу: Галогенли органик бирикмалар Режа: 1. Галоген бирикмалар классификацияси, турлари, изомерияси ва номланиши 2. Моно-, ди- ва полигалоген бирикмаларнинг олиниш усуллари 3. Моно-, ди- ва полигалоген бирикмаларнинг физик хоссалари 4. Моно-, ди- ва полигалоген бирикмаларнинг кимёвий хоссалари

Мавзуни назарий ўқитишда “Тушунчалар таҳлили” “Ақлий хужум методи ва “КЛАСТЕР” , “Блиц-сўров” методларидан фойдаланиш мумкин Семинар дарсларида “Резюме”, “Бумеранг”, “Блиц-ўйин”, Вен диаграммаси, “Нима учун” методлаоридан фойдаланиш мумкин. Лаборатория дарсларида “Блиц ўйин”, “Кейс стади” , “Ақлий ҳужум” каби методлардан фойдаланиш мумкин.“ Галогенли органик бирикмалар” мавзусини назарий ва амалий ўқитишда қўлланиладиган интерфаол методлар

Методнинг мақсади: Талабаларини мавзу бўйича таянч тушунчаларни ўзлаштириш даражасини аниқлаш, ўз билимларини мустақил равишда текшириш, баҳолаш, шунингдек, янги мавзу буйича дастлабки билимлар даражасини диагностика қилиш мақсадида қўлланилади.“ Тушунчалар таҳлили” методи 19 08 37 13 17 0C0A030A 13 1B 0C0A030A 10

Тушунчалар: Сизнингча бу тушунча қандай маънони англатади? Қўшимча маълумот Углеводородлар Углерод ва водороддан ташкил топган органик моддалар Углерод занжирининг тузилишига кўра турлари Алканлар Углеводород таркибини ташкил қилувчи барча углерод атомлари фақат оддий боғлар орқали боғланган Алифатик углеводород тушунчасига таъриф беринг Алкенлар Углеводород молекуласи таркибида битта қўшбоғ бўлса, Элимирланиш реакциялари Алкинлар Углеводород молекуласи таркибида битта учбоғ бўлса Ацетилен углеводородлар Галогенлаш Органик молекула таркибига галоген атомининг киритилиши билан борадиган реакциялар Галогенлаш реакциялари Электрофил реагент Мусбат зарядланган зарра Электрофил бирикиш реакциялари Радикал реакциялар Радикал ҳосил бўлиши орқали борадиган реакциялар Радикал алмашиниш ва бирикиш реакциялари

“ Ақлий хужум” методи Ақлий хужум методи - бирор муаммо бўйича ўқувчилар томонидан билдирилган эркин фикр ва мулоҳазаларни тўплаб, улар орқали маълум бир ечимга келинадиган методдир. Ақлий ҳужумни ўтказишдан мақсад: • муаммони ҳал қилиш учун ғояларни топиш; ғояларни уларнинг аҳамиятлилигига қараб тартиблаш; фаол фикрлаш малакасини шакллантириш; топилган ғоялардан фойдаланиш кўникмасини шакллантириш. кутилмаган ғояларни пайдо бўлиш жараёнини намойиш қилиш;

1.Галогенли органик бирикмаларни қайси органик синф бирикмаларидан синтез қилиш мумкин? 2.Галогенловчи агент сифатида қандай анорганик моддаларни ишлатиш мумкин? 3. Алканларни галогенлаш қандай механизмида боради ва нима учун? 4. Электрофил реагент сифатида қандай моддаларни қўллаш мумкин? 5.Совутувчи агентлар ҳақида нималарни биласиз? “ Ақлий ҳужум” саволлари

“ КЛАСТЕР” методи - ўқувчиларга берилган мавзу хусусида эркин ўйлаш ва турли жавоблар ўртасидаги боғлиқлик тўғрисида фикрлаш имкониятини берувчи методдир. “ Кластер” (“кластер” – ғунча, тўплам, боғлам) методи пухта ўйланган стратегия бўлиб, ундан ўқувчилар билан якка тартибда ёки гуруҳ асосида ташкил этиладиган машғулотлар жараёнида фойдаланиш мумкин. Кластерлар илгари сурилган ғояларни умумлаштириш ва улар ўртасидаги алоқаларни топиш имкониятини яратади. “ КЛАСТЕР” методи

Галогенли органик бирикмалар Углерод скелетининг тузилишига кўра Галоген атомининг сонига кўра Галоген атоми боғланган углероднинг гибридланиш турига қараб Моногалоген бирикмалар Дигалоген бирикмалар Метил хлорид 1,1 -дихлорэтан, 1,2 - дихлорэтан Алкил - галогенид Циклоалкил галогенид Ароматик галоген бирикмалар 1,3 -Дибром - циклогексан Полигалоген бирикмалар Йодоформ, фтордихлорметан Хлорб ензол Csp2 гибридланган углерод атомига боғланган галоген тутган бирикмалар Csp 2-Х Csp3 -Х Csp3 -гибридланган углерод атомига боғланган галоген тутган бирикмалар Csp 3-Х Cs p- гибридланган углерод атомига боғланган галоген тутган бирикмалар Csp -Х Пропаргил хлорид

Блиц- педагогикада тезкор, бир зумлик маъносида ишлатилади. • Назарий машғулотда янги мавзуни ўтилган мавзуга боғлаш мақсадида ёки янги мавзуни мустаҳкамлаш босқичида қўлланилиши мақсадга мувофиқ. Бу технологияда талаба-ўқувчиларга ўрганилган бутун мавзу ёки унинг маълум қисмининг асосий тушунчалари ва таянч иборалари бўйича тузилган саволларга жавоб (оғзаки, ёзма, бирор жадвал ёки диаграмма кўринишида) беришлари таклиф этилади. • Масалан, органик кимё фанидан ўтилган «Галогенли органик бирикмалар» мавзусининг охирида қуйидаги саволлар бўйича блиц-сўров ўтказиш мумкин:

Таълим берувчи Таълим олувчи 1. Галогенли органик бирикма нима? 2. Галогенли бирикмаларни номлашнинг қандай турларини биласиз? 3.Нуклеофил реагент нима? 4.Нуклеофил алмашиниш механизмлари турини санаб беринг? 5. Фреон нима? 6.Мономолекуляр нуклеофил алмашиниш механизмида борадиган реакцияга мисол келтиринг? 7.Яхши ва ёмон реакцияга киришувчи галоген бирикмаларга мисоллар келтиринг? 8.Дигалоген бирикмаларнинг қандай турлари бор ? 9.Галоформларни санаб беринг? 10.Фреонлар сифатида қандай полигалогенидлар қўлланилади? Саволларга тез ва қисқа жавоб беради“ Блиц – сўров” саволлари

“ Блиц-ўйин” методи. Методнинг мақсади: талабаларда қисқа вақт давомида ахборотни жамлаш ва таҳлил қилиш, қарор вариантини тайёрлашни режалаштириш, жараённи прогнозлаш кўникмаларини шакллантиришдан иборат. Мазкур методни ўтилган мавзуни ўзлаштирилганини баҳолаш ва мустаҳкамлаш мақсадида қўллаш мақсадга мувофиқдир. 01 2B 37 2B 3F221D1E 2124 3002 25

“ Блиц-ўйин” методининг лаборатория дарсларида қўлланилиши «Галогенли органик бирикмалар» мавзуси бўйича олинган назарий билимларни амалиётга қўллаш техникаси Талабаларга лаборатория дарсларида асбобларни йиғиш кетма-кетлигини қуйидагича бериш мумкин. Бунда улар кетма-кетликни тўғри қўйиб беришлари керак бўлади. М: Этил бромид синтези учун керакли асбобларни йиғиш

Ҳаракатлар мазмуни Якка баҳо Якка хато Тўғри жавоб Гуруҳ баҳоси Гуруҳ хатоси Совутгичга алонж уланади 4 Колба штативга маҳкамланади 1 Форштосни колбага жойлаштириб, термометр қўйилади 2 Колба совутгичга уланади 3 Совутгичдан сувнинг айланиши текширилади 6 Газ горелкаси ёқилади 7 Алонжга йиғгич колба уланади 5

“ Ассесмент” методи Методнинг мақсади: бу методдан талабаларнинг билим даражасини баҳолаш, назорат қилиш, ўзлаштириш кўрсаткичи ва амалий кўникмаларини шаклланган даражасини белгилашда қўллаш мумкин. Мазкур метод воситасида таълим олувчиларнинг билиш фаолияти турли йўналишлар (тест, амалий кўникмалар, муаммоли вазиятлар машқи, қиёсий таҳлил, симптомларни аниқлаш) бўйича ташхис қилинади ва баҳоланади.

Амалий машғулотларда талабалар билимини назорат қилиш методи Тест Ф - 11 маркали фреоннинг номи қайси қаторда кўрсатилган? A. Фтортрихлорметан B. Дифторхлорметан C. Дифтордихлорметан D. Тетрафтордихлорэтан Қиёсий таҳлил: Пропен - 1 - илхлорид ва аллил хлоридларнинг реакцион қобилиятини солиштиринг Амалий кўникма: Этилбромид ва бутил бромид синтезини амалга ошириш методини айтиб беринг Тушунчалар таҳлили: Нуклеофил алмашиниш, электрофил бирикиш ва элимирланиш тушунчаларини таҳлил қилиш ва мисоллар асосида изоҳланг

 «Кейс-стади» аниқ вазиятларни ўрганиш, таҳлил қилиш асосида ўқитишни амалга оширишга қаратилган метод ҳисобланади. Кейсда очиқ ахборотлардан ёки аниқ воқеа-ҳодисадан вазият сифатида фойдаланиш мумкин. Кейс ҳаракатлари ўз ичига қуйидагиларни қамраб олади: Ким (Who), Қачон (When), Қаерда (Where), Нима учун (Why), Қандай/Қанақа (How), Нима-натижа (What). . “Кейс-стади” методи

“ Кейс-стади” методини амалга ошириш босқичлари 1 - б о с қ и ч : К е й с в а у н и н г а х б о р о т т а ъ м и н о т и б и л а н т а н и ш т и р и ш 2 - б о с қ и ч : К е й с н и а н и қ л а ш т и р и ш в а ў қ у в т о п ш и р и ғ н и б е л г и л а ш 3 - б о с қ и ч : К е й с д а г и а с о с и й м у а м м о н и т а ҳ л и л э т и ш о р қ а л и ў қ у в т о п ш и р и ғ и н и н г е ч и м и н и и з л а ш , ҳ а л э т и ш й ў л л а р и н и и ш л а б ч и қ и ш 4 - б о с қ и ч : К е й с е ч и м и н и ш а к л л а н т и р и ш в а а с о с л а ш , т а қ д и м о т .

 “ Галогенли органик бирикмалар” мавзусидан кейслар.  Кейс: Тасаввур қилинг, лаборатория дарсида “Галогенли органик бирикмалар” мавзуси бўйича “Этил бромид” синтези амалга оширилаётган пайтда реактивларни бир-бирига қўшиш жараёнида колба синиб кетди ва ёнғин юзага келди. Вазиятнинг юзага келиш сабабларини ва уни бартараф этиш йўлларини кўрсатинг.  Талабанинг жавоби:  Кейс жавоби: “Этил бромид” синтезида сульфат кислота ишлатилганлиги сабабли реактивларни бир-бирига қўшиш жараёни кетма-кетлик асосида оз-оздан совутиб турган ҳолди қўшилади. Бунда дастлаб этил спирт ва сув аралаштирилади ва совутиб турган ҳолда оз- оздан сульфат кислота қўшилади, кейин калий бромид қўшилиб, реакцион аралашма яхшилаб аралаштирилади. Сўнг штативга ўрнатилади ва асбоб йиғилади.  Ёнғин келиб чиққанда уни бартараф этиш учун қум ва ёнмайдиган қалин матодан фойдаланиш керак бўлади.

 “ Галогенли органик бирикмалар” мавзусидан кейслар.  Кейс саволи: Моногалоген бирикмалардан полигалоген бирикмаларга ўтган сайин уларнинг қайнаш ҳароратлари қандай ўзгаради? Сабабини тушунтиринг.  Талабанинг жавоби:  Кейс жавоби: Углерод атомида галоген сони ортиши билан қайнаш ҳарорати ҳам ортиб боради, аммо фторли ҳосилалар бундан мустасно. Молекулада фтор атомининг сони ортиши билан уларнинг қайнаш ҳарорати камайиб боради. Буни шундай изоҳлаш мумкин, молекулада фтор атомларининг сони ортиши билан молукулалараро (водород боғланишли) таъсир камайиб боради.

ХУЛОСА ВА ТАКЛИФЛАР Битирув лойиха ишини якунида қуйидаги хулоса ва таклифларга келинди: 1. “Галогенли органик бирикмалар” мавзусига оид адабиёт маълумотлари ва бугунги кунда бажарилаётган илмий тадқиқот ишларининг таҳлили талабаларга “Галогенли органик бирикмалар” мавзусини ўқитишнинг назарий ва амалий аҳамияти юқори эканлигини кўрсатади . 2. “Галогенли органик бирикмалар” мавзусини интерфаол таълим технологияларидан фойдаланган ҳолда ўқитиш талабаларнинг билимларини ошириш, назарий ва амалий кўникмалар ҳосил қилиш ҳамда дарснинг самарадорлигини таъминлашга хизмат қилади. 3. Мавзуни ўқитишда талабани мустақил фикрлашга ўргатиш, ўз устида ишлаш ва билимини мустаҳкамлаб амалда қўллай олишга ўргатиш педагогнинг энг муҳим ютуғи ҳисобланади. 4. Талабаларга назарий билим бериш билан бир қаторда таълим технологияларидан фойдаланган ҳолда уларда амалий кўникмаларни ҳосил қилиш олинган билимни мустаҳкамлашга хизмат қилади.

 Битирув лойиҳа ишии якунида шундай умумий хулосага келдим: Галогенли органик бирикмалар кимёсини ўрганиш назарий ва амалий аҳамият касб этади. Бугунги кунда кимё ва фармацевтика саноати корхоналарида ечимини кутаётган минглаб муаммолар ва янгидан-янги изланишлар замирида ва туб негизида органик кимё фанини назарий ва амалий билиш, улар асосида амалий малака ва кўникманинг шаклланиши ётади. Эртанги кун албатта келажак авлоддан шуни талаб этади. Биз педагогларнинг вазифамиз эса айнан шундай салоҳиятли кадрларни тайёрлашдир.

ЭЪТИБОРИНГИЗ УЧУН РАХМАТ 3E 29

Похожие

Галогенли органик бирикмалар

“Атом тузилиши” мавзусини ўқитишнинг назарий асослари

“Тўйинган бир атомли спиртларнинг кимёвий хоссалари” мавзусини ўқитишнинг назарий ва амалий асослари

Элемент – органик бирикмалар

Фосфор органик бирикмалар