Bijg’ishning kimyoviy reaksiyalari - Химия - Презентации

Bijg’ishning kimyoviy reaksiyalari

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1288.2646484375 KB

Bijg’ishning kimyoviy reaksiyalariCompany name

1. Bijg'ish jarayonida mahsulotlar 2. Spirtli bijg'ish. 3. bijg'ish kimyoviy reaksiyalar reja:

Mikroblar hayoti kilorodsiz ham bo‘laveradi. Organizm uchun zarur bo‘lgan energiya, bu sharoitda bijg‘ish natijasida hosil bo‘ladi. Bijg‘ish ancha keng tarqalgan jarayondir. Buning natijasida mikroorganizmlar ta’siri ostida organik moddalarning parchalanishi sodir bo‘ladi. Bu oksidlanish – qaytarilish reaksiyalar majmuasi hisoblanadi. Bijg‘ish hech qachon organik birikmalarni to‘la oksidlanishiga olib kelmaydi. Bijg‘ishning ko‘pchilik xillari havo kislorodisiz – anaerob holda yuz beradi.

“ Bijg‘ish” atamasini fanga 17 asrda Golland alximigi Van Xelmont tomonidan kiritildi. Keyin 19 asrda hozirgi zamon mikrobiologiyasining asoschisi Lui Paster bijg‘ish mikroblarning hayot faoliyati natijasi ekanligini isbotladi. Turli bijg‘ishlar turli mikroorganizmlar tomonidan chaqirilishini aniqladi.

Bakteriyalarning turlariga qarab bijg'ishning har xil mahsulotlari to'planadi: • Clostridium butyricum, C.pasterianum, Cpectinovarum bakteriyalari bijg'ish jarayonida butirat, asetat va karbonat angidrid gazi hosil qiladi; jumladan: • Clostridium acetobutylicum, Clostridium butyricum asosan butirat, asetat, aseton, butanol, vodorod va karbonat angidrid; • Clostridium kluyveri — kapronat, butirat va vodorod; • Clostridium tetanomorphum butirat, asetat, ammiak, kar bonat angidrid va vodorod; • Clostridium acidiurici — asetat, formiat va karbonat angidrid hosil qiladi va h.k. • Mahsulotlarning miqdori , ko'proq, bijg'ish jarayoni kechadigan sharoitga bog'liq bo'ladi. • Bijg'ish jarayonida mahsulotlarning hosil bo'lishida muhitning pH ko'rsatkichi katta rol o'ynaydi.

Spirtli bijg‘ish – korbonsuvning oksidlanishi, natijasida etil spirti, karbonat angidridi hosil bo‘ladi va energiya ajraladi. Bijg‘ishni asosan achitqi, shuningdek ba’zi bakteriyalar va zamburug‘lar amalga oshiradi. Spirtli bijg'ish u yoki bu mahsulotni qayta ishlash natijasida uning spirtga aylanadigan biotexnologik jarayondir. Bijg'ish hu-jayrada sodir bo'ladigan modda almashinuvining cncrgetikasi bilan chambarchas bog'liqdir. 1861-yilda L.Paster spirtli bijg'ishni achitqi zamburug'larining faohyati bilan bog'liqligini o'rgangandan keyin bu jarayon biologik jarayon sifatida qaraladigan bo'ldi.

Spirtli bijg'ish biokimyoviy reaksiyalarning biiin-ketin keladigan jarayoni bo'lib, bunda achitqi zamburug'i hujayralari organik birik-malarning energiyasini to'liq ishlata olmaydi. Har bir achitqi zamburug'haing hujayrasi o'zining og'irligidan 30 va undan ko'proq marotaba miqdordagi shakarni parchalay olishi hisoblab chiqilgan. Natijada hujayraning energetik potensiah oshadi va bu ATF ning ajralib chiqishi ko'rinishida namoyon bo'ladi. Bu energiya hujay raning zaxira moddalari — glikogen, karbon suvlar (tregalozalar), yog'lar va boshqa birikmalarning sintezi uchun ishlatiladi.

Bijg'ish va nafas olish jarayonlari o'rtasidagi uzviy bog'lanishni ifodalaydigan sxema quyidagichadir: spirtli bijg'ish jarayonida hosil bo'lgan pirouzum kislotadan C,H 5 OH va C0 2 hosil boiadi. CH3COCOOH karboksiloza fermeati ) ^ + СНз СНО So'ngra sirka aldegidi vodorod ishtirokida qaytarilib, etil spirtga aylanadi: CH 3 CHO+NAD-H 2 alkogoldegidrogeneza. C H 3 CH 2 OH+NADBu reaksiyalar ikki bosqichda boradi. Avval pirouzum kislotadan C0 2 ajraladi va sirka aldegidi hosil bo'ladi: Kostichev fikriga ko'ra, etil spirti yuqoridagi reaksiyaga muvofiq hosil boiishi, yoki kanitsaro reaksiyasiga muvofiq, 2 moiekula sirka aldegidi suv ishtirokida etil spirti va sirka kislotasiga aylanishi mumkin: 2CH3CHO + H 2 0 -> CH 3 CH 2 OH + CH3COOH

Sut kislotali bijg‘ishda oxirgi mahsulot sut kislotasidir. Bu bijg‘ishdan insonlar qadimdan foydalanib kelgan. Buni sut kislotali baktriyalar amalga oshiradi. Sut kislotali bakteriyalar ikki guruhga bo‘linadi: gomofermentativ bakteriyalar ta’sirida qanddan faqat sut kislota, geterofermentativ lardan sut kislotadan tashqari spirt, sirka kislota, karbonat angidrid hosil bo‘ladi. Gomofermentativ sut kislotali bijg‘ishni Lactobacillus va streptokokk avlodiga kiruvchi bakteriyalar amalga oshiradi. Geterofermentativ bijg‘ishni Lactobactirium va Streptococcus avlodiga kiruvchi bakteriyalar amalga oshiradi.

Sut kislotali bakteriyalardan meva va sabzavotlardan konservalar tayyorlash va qoramollar uchun silos tayyorlashda keng qo‘llaniladi. Sof sut kislotali bijg‘ishdan sanoatda sut kislota olish uchun ishlatiladi. Sut kislota esa teri ishlab chiqarishda, kir yuvish poroshoklari, plastmassalar tayyorlashda va farmatsevtika sanoatida keng miqyosda ishlatiladi. SHuningdek, sut kislotasidan konditer sanoatida va alkogolsiz ichimliklar tayyorlashda foydalaniladi.

Yog‘ kislotali bijg‘ishda karbon suvlar yog‘ kislotasiga aylanadi. Buning mohiyatini Lui Paster aniqladi. Bunday bijg‘ishni yog‘ kislotali bakteriyalar amalga oshiradi, ular hayoti uchun zarur bo‘lgan energiyani karbonsuvni bijg‘ishidan oladi. Bu bakteriyalar karbonsuvlarni, spirtlarni va kislotalarni, hattoki yuqori molekulali karbonsuv – kraxmal, glikogen, dekstrinlarni ham bijg‘ita oladilar. Bijg‘ish jarayonida turli qo‘shimcha mahsulotlar – etil spirti, sut va sirka kislotalar ham hosil bo‘ladi. Ba’zi yog‘ kislotali bakteriyalar atseton, butanol va izopril spirtini ham hosil qilishi mumkin.

Bu jarayon unda bijg'ishning yakkayu-yagona mahsuloti sifatida sut kislotasi hosil bo'lishi bilan xarakterlanadi. Bu reaksiyaning umumiy ko'rinishi quyidagicha: QH 12 0 6 +2F N +2ADF -4 CH 3 CHOHCOOH+2ATF+2H 2 0 Bunda mahsulotning hosil bo'lishi 98% gacha yetadi. Gomofermentativ bijg'ish. Bunday yuqori ko'rsatkich karbon suvlarning bijg'ish jarayoni modda alma-shinuvi jarayoni bilan deyarli bog'liq emashgidan dalolat beradi. Karbon suvlar konstruktiv modda almashinuvda juda ham kam miqdorda ishlatiladi yoki butunlay ishlatilmaydi.

Geterofermentativ bijg'ish. Geterofermentativ bijg'ish jara-yonida nafaqat sut kislotasi, balki pirouzum kislotasiga biogenetik aloqador bo'lgan boshqa, bir- birlariga yaqin birikmalar: sirka kislotasi, etanol va h.k. hosil bo'ladi. Geterofermentativ bijg'ish jarayonini olib boruvchi bakteriyalar glukozani parchalashning dastlabki bosqichini pentozofosforU yo'l orqali amalga oshiradi. Ularda fruktozabisfosfataldolaza va triazo- fosfatizomeraza fermentlari yo'q. Gomofermentativ bijg'ish jarayonida 1 mol bijg'igan glukozadan ikki mol ATF hosil bo'lsa, geterofermentativ yo'l orqali 1 mol ATF hosil bo'ladi.

Reaksiyaning ketish yo‘llarini aniqlovchi moddalardan bin pentozafosfat yo'lining mahsuloti bo'l gan ribuloza-5-fosfatdir. Bu birikma epimeraza fermenti ta'sirida ksiluloza-5-fosfatga aylanadi, hosil bo'lgan bu modda esa pento zafosfat ketolaza fermenti ta'sirida 3-fosfoglitserin aldegid va asetil-fosfatga parchalanadi. 3- fosfoglilserin aldegidining keyingi o'zgarishlari xuddi sut kislotali bijg'ishning gomofermentativ yo'lidagidek amalga oshadi .

Adabiyotlar: 1. Аndreev .N.G. - Lugovoe i polevoe kormoproizvodstvo. M.Kolos 1984 2. Atabayeva va bosh.-Yem-xashak yetishtirish – T.Mehnat.1997 3. Аtаbаevа H. - Dаlа ekinlаrini qo`shib ekish T.TаshGАU - 1998 4. Аbdukаrimov D vа boshqаlаr - Dehqonchilik аsoslаri vа yem-xаshаk yetishtirish T.Mehnаt 1987 5. Belolipov. I. V. Sheraliev. A. Axadova. M. A. “O`rta Osiyo o`simliklari marfalogiyasi” SOP, TIPO, T.: 1991

Похожие

Oksidlanish qaytarilish reaksiyalari

Maxsus xossali polimerlarni ion polimerlanish, polikondensatlanish reaksiyalari, makromolekulalarni kimyoviy o’zgarishlari usullari yordamida olinishi

Ayrim aminokislotalarning almashinuvi reaksiyalari

Gidroliz jarayoni. Ion almashinish reaksiyalari

Kimyoviy destruksiya