Asoslarning olinishi va xossalari dars ishlanma

Asoslarning olinishi va xossalari dars ishlanma

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1426.8291015625 KB

L/O/G/O Dars mavzusi: «Asoslarning olinishi va xossalari»Dars mavzusi: «Asoslarning olinishi va xossalari» www.arxiv.uz

KIMYO 7 SINF ASOSLARNING OLINISHI, ХOSSALARI VA ISHLATILISHI. Darsning maqsadi: Ta’limuy maqsad: asoslarning olinishi va xossalari haqida bilimlar berish. (O‘quvchilarga eng muhim asoslarning o‘ziga xos xususiyatlarini tushuntirish bilan ularni olish va xalq xo‘jaligida ishlatilishi to‘g‘risida ilmiy tushunchalar berish) Tarbiyaviy maqsad: o‘quvchilarni kimyo faniga bo‘lgan qiziqishini orttirish, kimyoviy moddalar bilan ishlashda ehtiyot bo‘lishga o‘rgatish. Rivojlantiruvchi: asoslarning kimyoviy faol moddalar ekanligi, hamda ularni inson faoliyati bilan bevosita bog‘liq moddalar ekanligi, kindalik turmushda qo‘llanilishi haqida tushuntirish. www.arxiv.uz

Uslub : savol-javob, amaliy (Elektron qo‘llanmalardan foydalanish, tajriba-namoyish ko‘rsatish) Dars metodi : “Aqliy hujum”,“Bilimlar hovuzchasi”, “Oltin kalitcha”, “Blits so’rov”, “Bumerang” texnologiyalari. Kerakli jihoz va moddalar: probirkalar, shisha nay, stakanlar, shishaga yozadigan qalam, metallardan namunalar (K,Na, suv,CaO, HCl, indikatorlar) Darsda qo‘llanilgan kimpetensiyalar: Kimyoviy element va formulalarni kimyoviy tilda ifodalay olish Kimyoviy bilimlarni amaliyotda qo‘llash Kimyoviy modda, jihozlar bilan ishlay olish va tajribalar o‘tkazish www.arxiv.uz

I. Darning tashkiliy qismi: Davomatni so’rash; Darsga tayyorgarlik ko’rish; Darsning maqsadini aytish. II. O’tgan mavzuni so’rash va mustahkamlash. Aqliy hujum: 1. Qanday moddalar asoslar deyiladi? 2. Asoslar qanday nomlanadi? 3. Asoslarni qanday sinflarga bo’lish mumkin? 4. Suvda eriydigan asoslar qanday umumiy nom bilan ataladi? 5. Ishqorlar-? 6. Amfoter asoslar-? www.arxiv.uz

Keyin o’qituvchi “Bilimlar hovuzchasi” nomli ko’rgazmani qo’liga olib hamma bilan birgalikda bu o’yini o’ynaydi va kartochakalarni o’rtadagi cho’ntakdan olib o’ziga tegishlisiga joylaydilar. Masalan: o’qituvchi qo’liga bitta kartochkani oldi unda CaO formulasi ko’rsatilgan, bu kartochkani “Eng muhim oksidlar” cho’ntagiga joylash kerak. Keyin o’quvchilarga daftarlarni ochib o’tilgan mavzu bo’yicha daftarga 5 ta savollik kalit chizish aytiladi va proyektorga qarab savollarga “Blits so’rov ” usulida javob berishlari aytiladi va uyga vazifa baholari e’lon qilinadi. Agar kim bahosidan qoniqmasa dars davomida “5” balik tizim bo’yicha “Oltin kalitcha” ko’rgazmasidan foydalanib bahosini to’ldirishadi www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

I I I . Y a n g i m a v z u q u y i d a g i r e j a a s o s i d a t a s h k i l e t i l a d i : 1 . A s o s l a r n i n g o l i n i s h i . S u v d a e r i m a y d i g a n a s o s l a r b i l a n i s h q o r l a r n i n g o l i n i s h i d a g i f a r q l a r . 2 . A s o s l a r n i n g f i z i k a v i y x o s s a l a r i . 3 . A s o s l a r i n i n g k i m y o v i y x o s s a l a r i . K i s l o t a l a r g a t a ’ s i r i ; K i s l o t a l i o k s i d l a r g a t a ’ s i r i ; Т u z l a r g a t a ’ s i r i ; S u v d a e r i m y d i g a n a s o s l a r n i n g p a r c h a l a n i s h i ; A m f o t e r a s o s l a r n i n g x o s s a l a r i ; I s h q o r l a r n i n g s u v l i e r i t m a l a r i g a i n d i k a t o r l a r t a ’ s i r i ( t a j r i b a -n a m i y i s h o r q a l i i s h q o r g a s a r i q r a n g l i l a k m u s n i k o ‘ k , s a b z i r a n g l i m e t i l o r a n j o ‘ ga r m a s l i g i , r a n g s i z f e n o l f t a l e i n n i p u s h t i r a n g g a k i r i s h k o ‘ r s a t i l a d i ) . www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• Asoslar deb metall atomi va bir yoki bir necha gidroksoguruhlardan tashkil topgan murakkab moddalarga aytiladi. NH 4 OH www.arxiv.uz

• Olinishi. (Elektron qo‘llanmalardan foydalanib, asoslarning olinishi haqidagi videolavhalar ko‘rsatiladi) • Ishqoriy va ishqoriy-yer metallarining suv bilan ta’sirlashishi natijasida olinadi: • 2Na + 2H 2 O = 2NaOH + H 2  • Ca + 2H 2 O = Ca(OH) 2 + H 2  • Ishqoriy va ishqoriy-yer metallari oksidlarining suv bilan ta’sirlashishi natijasida olinadi: • Na 2 O + H 2 O = 2NaOH • CaO + H 2 O = Ca(OH) 2 • Suvda erimaydigan asoslar tuzlarning suvdagi eritmasining ishqor bilan ta’sirlashishi natijasida olinadi: • NiSO 4 + 2NaOH = Ni(OH) 2  + Na 2 SO 4 • BiCl 3 + 3KOH = Bi(OH) 3  + 3KCl www.arxiv.uz

Kimyoviy xossalari Asoslar kislotalar bilan ta’sirlashib, tuz va suv hosil qiladi (bu reaksiya neytrallanish reaksiyasi deb ataladi): NaOH + HCl = NaCl + H 2 O Mg(OH) 2 + HCl = Mg(OH)Cl + H 2 O Ca(OH) 2 + H 3 PO 4 = CaHPO 4 + 2H 2 O Asoslar kislotali oksidlar bilan ta’sirlashadi va tuz va suv hosil qiladi (bu reaksiya ham neytrallanish reaksiyasiga misol bo‘ladi): Ca(OH) 2 + CO 2 = CaCO 3 + H 2 O Asoslar tuzlar bilan ta’sirlashadi va yangi asos hamda tuz (sharoitga qarab o‘rta yoki asosli) hosil qiladi: A) O‘rta tuz NiCl 2 + 2NaOH = Ni(OH) 2  + 2NaCl B) Asosli tuz CuCl 2 + NaOH = Cu(OH)Cl + NaCl Asoslar qizdirilganda metall oksidi va suvga parchalanadi (KOH va NaOH dan tashqari): Ca(OH) 2 = CaO + H 2 O Suvda eriydigan asoslar ko‘p indikatorlar rangini o‘zgartiradi. Masalan, fenolftaleinning suv-spirtli eritmasi har qanday suvda eruvchi asos ta’sirida pushti rangga kiradi. www.arxiv.uz

O‘ quvchilarga indikatorlar haqida umumiy tushunchalar berish. Indikator nomi Neytral eritmadagi rangi Ishqoriy eritmadagi rangi Lakmus Binafsha K o‘ k Metil zar g‘ aldo g‘ i Т o‘ q sariq Sariq Fenolftalein Rangsiz Pushti www.arxiv.uz

Asoslar formulasini aniqlang va ayting . Asoslar formulasini aniqlang va ayting . НСl, NaOH, Na 2 O, Ca(OH) 2 , H 2 SO 4 , P 2 O 5 , Fe(OH) 3 , MgO, Cи(OH) 2 www.arxiv.uz

Asoslar Asoslar NaOH – natriy gidroksid Ca(OH) 2 – kalsiy gidroksid Fe(OH) 3 – temir gidroksid (III) Cи(OH) 2 – mis gidroksid (III) Xatosini toping! www.arxiv.uz

Asoslar toifalanishiAsoslar toifalanishi NaOH KOH Ba(OH) 2 LiOH Cu(OH)2 Al(OH)3 Ni(OH)2 Fe(OH)2 Fe(OH)3Erimaydigan Eruvchi www.arxiv.uz

Kislota, asos va tuzlarning eruvchanlik jadvaliKislota, asos va tuzlarning eruvchanlik jadvali www.arxiv.uz

Asoslar qaysi belgilariga ko’ra guruhga bo’lingan?Asoslar qaysi belgilariga ko’ra guruhga bo’lingan? NaOH KOH LiOH СsOH Cu(OH) 2 Ba(OH) 2 Pb(OH) 2 Fe(OH) 2 Al(OH)3 Fe(OH)3? ? ? www.arxiv.uz

Asoslarning fizik xossalariAsoslarning fizik xossalari Agregat holati: Qattiq holatda • rang : oq – КОН , Ko’k - Cu(OH) 2 qizil – qo’ng’ir Fe(OH) 3 • Hid – ? • Ta’m – ? (tuzli, achchiq) • Suvda eruvchanligi - ? КОН Cu(OH)2 www.arxiv.uz

Kimyoviy xossalari. Kimyoviy xossalari. 1,Suvda eriydigan asoslar ko‘p indikatorlar rangini o‘zgartiradi. Masalan, fenolftaleinning suv-spirtli eritmasi har qanday suvda eruvchi asos ta’sirida pushti rangga kiradi. www.arxiv.uz

I V . M u s t a h k a m l a s h . Asoslar kislotali oksidlar bilan ta’sirlashadi va tuz va suv hosil qiladi (bu reaksiya ham neytrallanish reaksiyasiga misol bo‘ladi): Ca(OH) 2 + CO 2 = CaCO 3 + H 2O www.arxiv.uz

2. Asos + kislota: Asoslar kislotalar bilan ta’sirlashib, tuz va suv hosil qiladi (bu reaksiya neytrallanish reaksiyasi deb ataladi): NaOH + HCl = NaCl + H 2 O Mg(OH) 2 + HCl = Mg(OH)Cl + H 2 O Ca(OH) 2 + H 3 PO 4 = CaHPO 4 + 2H 2 O www.arxiv.uz

• Asos +tuz • Asoslar tuzlar bilan ta’sirlashadi va yangi asos hamda tuz (sharoitga qarab o‘rta yoki asosli) hosil qiladi: • A) O‘rta tuz • NiCl 2 + 2NaOH = Ni(OH) 2  + 2NaCl • B) Asosli tuz • CuCl 2 + NaOH = Cu(OH)Cl + NaCl www.arxiv.uz

• Asoslar qizdirilganda metall oksidi va suvga parchalanadi (KOH va NaOH dan tashqari): • Ca(OH) 2 = CaO + H 2 O www.arxiv.uz

1). Indikator rangini o’zgartiradi Reaksiyaga kirishadi: 2). Kislotalar bilan; 3). Kislota qoldiqlari bilan, 4). Tuzlar bilan. www.arxiv.uz

Texnika xavfsizligi Ishqorlar bilan ishlashda ehtiyot bo’ling! Ular teri va to’qimalarni o’yish xususiyatiga ega! Asos qoldiqlari qo’lga tekkanda, darrov sovuq suvda yuving va 1% li sirka kislotasining eritmasi bilan tozalang. www.arxiv.uz

1). Ishqorlar indikator rangini o’zgartiradi. indikator– lat. «indication» - ko’rsatuvchi NaOH NaOH NaOHLakmus Metilzarg’aldog’i fenolftalien www.arxiv.uz

2. Ishqor + kislota : Ва(ОН) 2 + 2НСl = ВаСl 2 + 2Н 2 О bariy xlorid www.arxiv.uz

5. Quyidagi jadval asosida asoslarning kimyoviy xossalarini k o‘rsating. Reak siya tenglamalarini yozing. “R ezyume” Asoslar HN0 3 K0H t 0 qizdirilsa S0 3 Na0H 1 2 Cu(0H) 2 3 4 5 Zn(0H) 2 6 7 8 9 www.arxiv.uz

“ Kuzatuvchanlik sinovi“ Kuzatuvchanlik sinovi www.arxiv.uz

Topshiriqni bajaring. Reaksiya tenglamasini yozing.Topshiriqni bajaring. Reaksiya tenglamasini yozing. 1 variant 1). NaOH + H 2 SO 4 = 2). NaOH + SO 3 = 3). NaOH + CuSO 4 = 4). NaOH + fenolftalein = 5). Mg(OH) 2 = 2 variant 1). КOH + HNO 3 = 2). KOH + N 2 O 5 = 3). KOH + Cu(NO 3 ) 2 = 4). KOH + lakmus = 5). Pb(OH) 2 = t t www.arxiv.uz

Asoslar Me(OH) nV. Uyga vazifa: 46 - mavzu. “Idrok xaritasi” “Asoslar” Me(OH) n NaOH, KOH Cu(OH) 2 , Fe(OH) 2 Zn(OH) 2 , Cr(OH) 3 , Al(OH) 3 www.arxiv.uz

Kim o’zining darsdagi ishi haqida biror nima deya oladi:Kim o’zining darsdagi ishi haqida biror nima deya oladi: «Men dars davomida ishlamadim, dam oldim!»? www.arxiv.uz

Kim o’zining darsdagi ishi haqida biror nima deya oladi:Kim o’zining darsdagi ishi haqida biror nima deya oladi: «Men bugungi darsning hammasini ham tushunmadim, chunki…» www.arxiv.uz

Kim o’zining darsdagi ishi haqida biror nima deya oladi:Kim o’zining darsdagi ishi haqida biror nima deya oladi: «Men bugungi darsda yaxshi qatnashdim! Hammasini tushundim, chunki…» www.arxiv.uz

• E’tiboringiz uchun rahmat! www.arxiv.uz

Похожие

Mis nitrat tuzining olinishi va olinishi va xossalari

Xromning olinishi, xossalari va birikmalari

Inert gazlarning olinishi, xossalari va birikmalari

Germaniy gruppachasining elementlarining olinishi va xossalari

Xlorning olinishi, xossalari va uning birikmalari