Basketbol tarixi - Физическая культура - Презентации

Basketbol tarixi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

997.869140625 KB

Basketbol tarixi Basketbol — atletik sport o'yini bo'lib, eng ommabop sport turlaridandir. Basketbol bilan shug'ullanib, siz kuchli, tez va chaqqon harakat qila oladigan hamda shijoatli bo'lishingiz, murak-kab sharoitda ham tez va aniq mo'ljalga ola bilishni o'rganishingiz mumkin. Yaxshi chamalash va maydonni keng ko'ra bilish ularga xosdir. Jo'shqin o'yin insonning kayfiyatini ko'taradi. 1891- yili AQSHda paydo bo'lgan basketbol o'yiniga hozirgi kungacha ko'p o'zgarishlar kiritildi. G'yin texnikasi va taktikasi takomillashtirildi, musobaqa qoidalari va hakamlik, o'yin may-donining o .Ichami, uni oMchash va qanday jihozlash aniqiashtirildi. O'yin butun jahonda keng tarqalib, basketbol bo'yicha qit'alararo uchrashuv va musobaqalar o'tkaziladigan bo'ldi. Basketbolchilar tayyorlashning bir butun pedagogik tizimi paydo bo'ldi.01

Basketbol atamalari Basketbol o'yini musobaqa qoidalarida turli atamalar uchraydi, shuningdek, umumiy qabul qilingan qisqartirishlar ham mavjud bo'iib, ulardan o'yinchilar va hakamlar foydalanib, o'yin vaziyat- lariga doir fikr almashishda foydalanadilar. Maxsus atamalarni bilish, basketbol o'yini murabbiyi va o'qituvchining so'zini tushu- nishni, hakamning xatti-harakatlarini hamda jamoadagi sheriklari bilan muomalani yengillashtiradi, doimiy o'zgaruvchan o'yin holatida tez moMjal olish imkonini beradi. Basketbolning quyidagi asosiy atamalarini esda saqlashni tavsiya etamiz: Shiddatli hujwm — hujumchining raqib shitiga harakat: jihatdan tezkor hujum, shuningdek, tezkor yorib o'tish deb ham ataladi. To*sish — bu hujumga kirish uchun himoyachini to'sish, to'pi bo'lmagan raqibning harakatlanishiga yoM bermaslik. Savatga tashlash — raqib savatiga to'pni tushirishga yo'nal-tirilgan faoliyati (tashlash bilan uzatishni farqlang). Bahs to’pi — maydondagi uchta doiradan birida jamoalarning ikki o'yinchisi o'rtasida to'pni tashlab, o'yinga kiritishga aytiladi. Jarima to’pi tashlash — to'pni savatga tashlash paytida uni to'xtatib qolish maqsadida raqib tomonidan yoi qo'yilgan xato uchun belgilanadi va u jarima tashlash chizigMdan bajariladi.01 01 03 07 09 07 11 07 18 02 28 06 31 07 28 2E 01 0102 14 08 2102 1C 07

O'yinga kiritish – to ’ p maydon tashqarisiga chiqqanda uni yana o'yinga kiritish bo'lib, yon chiziqdan uzatish bilan yoki to'p savatga tushgandan so'ng, himoyachi tomonidan yuza chizig'idan bajariladi. To'pni olib yurish — o'yinchining to'p bilan harakatlanishi, uni polga ikki qo'lda navbat bilan urib yurishi. Shuningdek, to'pni olib yuruvchi driblingchi o'yinchi deb ham ataladi. Basketbolda to'pni biryo'la ikki qo'llab olib yurish xato hisoblanadi. Taktik sxemada olib yurish to'lqinsimon chiziqcha bilan belgilanadi. To'siq (zaslon) — raqibga, uning eng qulay pozitsiya yoki to'pni olish uchun chiqishigh imkoniyat yaratishga qarshi faoliyat. Qo'shaloq to'siq — bu o'z sherigi uchun ikki o'yinchi tomonidan qo'yilgan zaslondir.0E 15 160A 0602 080F 1A 03 130C 1A 21 06080F16 16 1B0B 0809 18 06080F16 10 03 1A 21 05 0809 10 27 1B1A 19

Himoya — raqibning shiddatli hujumiga qarshi tashkil qilingan faoliyat, ya'ni o'z savatiga to'p tashlashga yo'l qo'ymaslikka in-tilish. Himoyaning quyidagi variantlari mavjud: zonalar -— mudo-faadagi o'yinchilar, jarima tashlash doirasida belgilangan qismni qo'riqlaydilar, raqib o'yinchiga bu zonada to'pni qabul qilish yoki halqaga to'p tashlashni bajarishga yoi qo'ymaydilar; shaxsiy mudofaadagi jamoa o'yinchisi raqibning belgilangan o'yinchisini qo'riqlashi; aralash — bu o'yinchilarning zona va shaxsiy qo'riqlash belgilarining kombinatsiyalashtirilishi. Himoyachi — bu atama ikki ma'noga ega, ya'ni bu har qanday himoya qilayotgan jamoa o'yinchisiga ham, orqa chiziqda o'ynayotgan o'yinchiga ham tegishlidir.28 0B 18 2E 06 29 14 080F10 07 0E 1C 06 1C 1D0214 07 020E 03 04 28 0B0A 14 18 18 080F10

Mintaqa (zona) — bu atama ham bir nechta ma'noga ega. Zona deb maydon qismiga aytiladi. Ichkari zona — maydonning yarmi bo'lib, unda jamoa o'z savatini himoya qilib turadi; hujum qilish zonasi — raqib jamoasi himoya qiladigan maydonning yarmi, O'rta zona — o'rta chiziqdagi maydonning uchdan bir qismi. Zona himoya paytida o'z shiti ostida jarima tashlaydigan uncha katta bo'lmagan joyga aytiladi. O'yinchi — har bir o'yin qatnashchisi yoki jamoa a'zosi (shu ningdek, zaxiradagi o'yinchi) ham o'yinchi hisoblanadi. Markaziy o'yinchi — bu odatda, eng yuqori hujum markazida raqiblar savati yaqinida o'ynaydigan jamoa a'zolaridan biri. O'yin kombinatsiyasi — bu o'yinchilarning hujum yoki himoyada o'zaro faoliyati bilan shartlangandir. Chiziq — oq bo'yoq yuritilgan eni 5 sm li chiziq bo'lib, u bilan maydonning perimetri va uning alohida uchastkalari chiziladi. Har qanday chiziqning eni, o'yin maydonining o'lchamiga kiradi.

Asosiy chiziqlar, bular basketbol maydonidagi yuza, yon, jarima tashlash chizig'i, o'rtadagi markazning doira chiziqlaridir. O'yin jarayonida ko'pincha maxsus atamalar qo'llaniladi. Masalan, to'p o'yinda hakam bahsli to'pni tashlab o'yinga kiritishga tayyor jarima tashlashni bajarish uchun o'yinchiga to'pni uzatishga tayyor, yoki to'p o'yinchi qo'lida turibdi, maydon tashqarisidan to'pni o'yinga kiritishga tayyor degan ifodalar shular jumiasidandir. Unga qarama-qarshi to'p tashqarida, ya'ni to'p o'yindan chiqqani (halqaga tashlangan to'pni raqiblar ham o'yinga kiritgani yo'q, hakamning qo'lida bahsli yoki jarima tashlashdan oldingi holat) deyilganidir. Shuningdek, erkin to'p, bunda to'p o'yinda bo'ladi, ammo uni hech bir jamoa egallamaydi. Bahsli to'p so'zi shunday holatda aytiladiki, bunda qarama-qarshi jamoalarning ikki o'yinchisi to'pni bir vaqtda ushlashga harakat qiladilar yoki bir vaqtda tegib, uni maydon tashqarisiga chiqarib yuboradilar. Bunday holatda bahsli to'p, maydonning yaqin joyida o'yinga kiritiladi. Hujumchi atamasi ikki ma'noga ega: Jamoa o'yinchisi, to'pni egallab turgan payt. Hujumda o'ynaydigan baland bo'yli o'yinchi. O'yinning taktik chizig'ida hujumchi tegishli raqam bilan belgilanadi. Hujum qilish — u tezkor yorib o'tishni va pozitsion hujumni o'z ichiga oladi. Tezkor yorib o'tishda belgilangan joylashuv va o'yinchilarning siljishi raqibning uyushtirilgan himoyasiga qarshiligi bilan belgilanadi.2B 0602 0E0F10 06080F160A 1F02 0602 06080F16110C 1F1B17 080F10 080F10 0602 071B111802 01 1F02 190C 10 080F10 2F 281B1F1B17 1A 281B1F1B17 0C 080F10 1902

O'yinchining oyog'i, ayrim o'yin vaziyatlarida maxsus atama bilan belgilanadi, masalan o'ng oyoq, ya'ni o'yinchi shu oyog'ini qo'yib to'pni egallagan bo'lib, endi u poldan (maydondan) oyo g'ini ko'tarishi mumkin emas va yugurib ham ketmaydi; o'ng oyoq atrofida o'yinchi qadamlash va burilislilarni bajarishi mumkin. Jarima tashlash zonasi (maydoni) — maydonda yarimdoira bilan trapetsiya chizilgan. Savat tagidagi yuza chizig'ining olti metrli bo'lagi trapetsiyaning asosi bo'lib xizmat qiladi. Jarima tashlashning 3 m 60 sm uzunlikdagi chizig'i mavjud. Trapetsiyaning yuz chi-zig'igacha uzunligi 5 m 80 sm. Trapetsiyaning yuqori qismida doira chizilgan bo'lib, u jarima tashlash chizig'ining diametri hisoblanib uning aylanasi 1 m 80 sm.2D 1B 07 08 10 080F10 05 330A13 14 04 1C 14 2F 33 14 1A 1A 060E 1C 15 31 15 10 15 16 14

Sherik — o'z jamoasi o'yinchisi. To'pni uzatish — bu o'yinchining to'pning boshqa o'yinchiga tez siljishiga yo'naltirilgan faoliyati bo'lib, to'g'ri yuqoridan sakratib, „kryuk u bilan qo'liga uzatishlardan iborat. Birinchi uza tish — bu uzatish, himoyada to'pni egallagan yoki shitdan qaytgan paytdan so'ng bajariladi. Birinchi tez va aniq uzatish, tez yorib o'tib hujum qilishning muvaffaqiyatini ta'minlaydi. Yashirin uzatish — buni o'yinchi eng oxirgi lahzagacha bildirmaydi va to'pning uchish yo'nalishini niqoblaydi. O'yinning taktik chizig'ida to'pni uzatish ketma-ket chiziqlarda belgilanadi. Himoya qilish — sherigi g'amxo'rlik qilib, kuzatib, qo'riq-lab turganda himoyachini hujumchi o'tishi mumkin bo'lgan to-monga siljitishdir. Pressing — inglizcha so'z bo'lib, hujumchilarni shoshilinch faoliyat va xato qilishga majbur qiladigan tig'iz, faol himoyadir. O'yinning oxirgi daqiqalarida ko'pincha jamoa bilan qo'llanadi. O'yin usullari (yoki o'yin texnikasi unsurlari) — basketbol- chiga asosiy malakalar, o'yinda faol va samarali qatnashish imkonini beradi. Bunga uzatishlar, ushlash, olib yurish, tashlash, to'psiz va to'p bilan o'tishlar, sakrab qaytgan to'p uchun kurash, raqibni qo'riqlash va boshqalar kiradi. Probejka yoki to'p bilan yugurish. O'yinchi to'pni olib yurishni boshlab, to'pni qo'lidan chiqarmaguncha u o'ng oyog'ini poldan (maydondan) ko'tarishga haqi yo c q. O'yinchi harakatda to'pni olib qo'lida to'p bilan ikki qadamdan ortiq yurish qila olmaydi, bu yoki u vaziyatda qoidani buzish probejka sifatida qayd qilinadi va to'p boshqa jamoaga beriladi.01020304 010203 08 0102 13 09 11 02 12 0D0E0F0710 0102 15 13 14 0102 10 21 10 07 0102 1C 08 1A 0102 19 0E 10 1C 23 0D0E 0A 13 11 1A 21 0B 03 0D 15 0E 0B 14 10

O'tish — o'yinchining to'psiz va to'p bilan harakatlanishi. Chalishtirma o'tish deb, hujumchilarning guruhli o'zaro faoliyatiga aytiladi, bunda ikki o'yinchi har tomondan sherigi yonidan to'p bilan o'tadi. O'yinning taktik chizmasida o'yinchining harakat yo'li yoppasiga ingichka chiziqda belgilanadi. Raqib — raqib jamoa o'yinchisi. O'yinchining turishi — foydali turish, o'yin faoliyatiga eng yaxshi tayyorgarlikni ta'minlaydi. Taym-aut — inglizcha so'z bo'lib, musobaqa qoidasiga ko'ra jamoalar olishi mumkin bo'lgan daqiqali tanaffusdir. Fint — inglizcha so'z bo'lib, aldamchi yoki chalg'ituvchi harakatdir. Fint o'yinchining harakat yo'lini ko'rsatuvchi ilonizi chiziq bilan belgilanadi. Fol — inglizcha so'z bo'lib, boshqa jamoa o'yinchisi bilan yaqinlashish paytidagi yo'l qo'yiladigan xato ~~ itarish, urishdir. Foliar savatga to'p tushirish ko'p karrali boiib, bunda xato bir yoki ko'proq jamoa o'yinchilari raqiblar bilan yaqinlashish paytida sodir etiladi; ikki tomonlama folda xato ikki qarama-qarshi jamoa o'yinchilari tomonidan bir-biriga nisbatan yoi qo'yiladi; atayin fol ko'pincha savatga to'p tushirish xavfi paydo bo'lgan vaziyatda o'yinchilar tomonidan mo'ljallab amalga oshiriladi. Sunday follarni o'yin vaziyatida amalga oshirilgan texnik foldan farqlash lozim. Jarima — atamasi „fol" so'zining sinonimi sifatida tez-tez ishlatiladi.0E 0B 18 18 02 10 1A 0C 30 0B 0E 0B 2E 21 0B0A 1C 16 31 0B 1A 10 31 0B 08 1C 03 20 07 06 08 1C 02 0D 08 08 08 2F 0B0A 06

To'pni ushlab olish. O'yinchi to'pga qarshi chiqib, yengil uchib kelayotgan to'pni iyagi darajasida ushlab olish oson kechadi. Buning uchun to'pga tomon xohlagan oyoq bilan oldinga bir qadam qo'yish lozim, qo'llarni to'pga to'g'ri va zo'riqtirmay, barmoqlar keng yozilgan holda uzatiladi. Bu paytda katta barmoqlar bir-biriga 3—5 sm gacha yaqinlashtirilib yo'naltiriladi va cho'ziladi. To'p qo'l barmoqlariga tegishi bilanoq, yengil bukiladi va amortizatsiya harakati bilan to'p ko'krakka olib kelinadi. Yuqoridan uchib kelayotgan to'pni ushlab olish ham shunga o'xshash bajariladi. Bunda ham amortizatsiya harakati bilan to'pning uchish tezligi pasaytiriladi, yuqori ushlangan to'p, asta ko'krakka olib tushiladi. To'p past uchib kelayotganda qo'llar oldinga-pastga cho'ziladi, barmoqlar yoyiladi, kaftlar esa biroz oldinga- ichkariga qaratiladi (99- rasm)., To'p bilan trayektoriya bo'yicha amortizatsiya harakatlari: tizzaga-qoringa- ko'krakda amalga oshiriladi. O'ng yoki chapdan uchib kelayotgan to'pni ushlash bir oyoqni qo'yib bajariladi. Buning uchun qo'l barmoqlari keng yoyilib, to'p tomonga cho'ziladi. Unga tegishi bilanoq, barmoqlar amortizatsiya (yumshatish)harakatini boshlaydi va shu vaqtda to'pni ushlab olib, uni tortadi. Bundan so'ng to'p uzatish va tashlash uchun qulay bo'lgan holatga olinadi.08 21 13 1E110C 03 1F 11 12 15 07 28 09 0E 0B 14 0D 0A 10 1C 1C 1E110C 13 07 1F 11

To'pni uzatish. Basketbol — bu to'pni ko'p sonli o'yinchi-dan o'yinchiga tez va sekin uzatadigan harakatli o'yindir. To'p raqibning kuzatuvidan xolis turgan yoki raqib shitiga to'p tashlash uchun eng qulay joyda turgan sherikka uzatiladi. To'pni ko'pincha ikki qo'llab, ko'krakdan uzatiladi (101- rasm). Uning qulayligi, birinchidan, dastlabki holatda to'p ikki qo'l bilan raqibdan yaxshi himoyalangan joyda ushlab turiladi, ikkin-chidan, bu uzatish eng aniq va ishonchli bo'lib, uni joyida turib yoki harakatda bajarish mumkin. Uzatishda to'pni pastga-o'ziga- yuqoriga harakatlantirib, kerakli yo'nalishga keskin irg'itiladi. Uchishni tezlashtirish maqsadida shu tomonga bir qadam qo'yiladi; boshqa oyoq keskin to'g'rilanib, pol (maydon)ga tayaniladi, gavda va yelka harakati yordamida to'pning uzatilishi kuchaytiriladi va to'pning uzoqqa uchishi ta'minlanadi. O'rganilgan harakatni mustahkamlash va takomillashtirish uchun bir-biriga qarab turib, uzatishni mashq qilish foydalidir.21 01 04 03 0E021C0C 0E021C0C 1C15 31 15 070C 1C08 1D 15 1D 14 1015 1008 06 1C0216 06 13021B16 06 06 2D0F 06 06

Похожие

Basketbol

Basketbol 3

Basketbol o'yinida harakatlanish va to'pni boshqarishning texnik usullarini o'rgatish

Tennis va tennisning rivojlanish tarixi

Gimnastikaning paydo bo’lish tarixi. Qadimgi davrlarda sport gimnastikasi