Qadimgi Rim va Yunonistondagi iqtisodiy ta`limotlar - Экономика - Презентации

Qadimgi Rim va Yunonistondagi iqtisodiy ta`limotlar

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

2253.9609375 KB

Qadimgi Rim va Yunonistondagi iqtisodiy ta`limotlar www.arxiv.uz

Qadimgi Gretsiya (Yunoniston) da ijtimoiy- iqtisodiy hayotning hamma jabhalarida “Quldorlik”- bevosita ishlab chiqaruvchilarni ekspluatasiya qilishning asosiy shakliga aylangan edi. Ishlab chiqarish asosan quldorlik munosabatlariga asoslanib olib borildi, qul asosiy ishlab chiqaruvchi kuch hisoblangan www.arxiv.uz

U davrda oddiy xalq orasida mehnat ancha qadrlangan. Qulchilik ofatining bosib kelayotganligidan xavfsiragan shoir go‘yoki ilgari hukm surgan «oltin asr», ijtimoiy jabr va og‘ir jismoniy mehnatga ehtiyoj bo'lmagan davmi ham yoritgan• Dastlabki iqtisodiy g'oyalar Gomerning «Iliada» va «Odisseya» poemalarida aks ettirilgan bo‘lib, iqtisodiyotning “Natural” xo'jaiik konsepsiyasi ilgari surilgan. Yunon shoiri Gesiad ning «Mehnat va qonunlar» asarida boylikning kuchi, hokimiyati aks ettirilgan. U dehqonchiligni ulug`laydi, bu sohada qisman qullar mehnati ham ishlatilgan. www.arxiv.uz

Aval Makedoniyada yashagan olim, keyin Afinaga ko’chib olgan. Olimning iqtisodiy g’oyalari «Nikoinaxov Moqi» va «Siyosat» kitoblarida mavjud. U « Qul - tirik qurol, qandaydir tirik mulk» degan edi. Uning fikricha, jamiyatning quldor va qullarga bo’linishi - bu tabiiy va qonuniy ahvol bo’lib, odamlarning tabiatan turli-tumanligidandir. U «haqiqiy boylik» (tabiiy) ni tan olgan, uni iste’mol qiymatlarining yig’indisi deb bilgan va bu bilan bog’liq faoliyatni iqtisodiyotga tegishli soha deb bilgan. Quldorlik xo’jaligini mustahkamlash uchun o’rtacha ta’minlangan quldorlar sinfini yuksaltirish kerak, buning uchun davlat tomonidan odil almashuvni ta’minlash zarur. Olim masalani ahloqiy ravishda hal etishga urinsa-da, birinchi marta almashuv qiymatini tahlil etdi va qiymatning mehnat nazariyasi kurtaklarini yaratdi. www.arxiv.uz

Platonga nisbatan Aristotel pulning mohiyatini kengroq va chuquroq anglab yetdi. Ammo u tovar ishlab chiqarishining rivojlanmaganligi va qiymatni to`la tushunmaganligi tufayli tovarlar pul tufayli bir- biri bilan solishtirilishi mumkin degan qisqacha xato xulosaga keldi. Natural xo’jalik tarafdori bo’lgan olim muomalaning M-I-M shaklinigina tan olgan (talabni qondirishga mo’ljallangan holat), savdo va sudxo’rlik tabiatga zid bo’lib, bularni pul qilish san’atiga xos narsa deb bilgan va uni xrematistikaga tegishli degan. www.arxiv.uz

Bu olimning xizmati shundaki, u birinchilardan iqtisodiyotning ayrim kategoriyalarini berdi va ma’lum darajada ular o'rtasidagi o‘zaro boglanishni aniqladi. Aristotelning iqtisodiy tizimi bilan A.Smitning «Xalqlar boyligi» asaridagi fikrlar hamohangligini Aristotel ko‘rish, qiymat qonunining hosil bolishi mexanizmini tushunish mumkin • Aristotel uchun ideal (bekam-u ko‘st) xo‘jalik - bu uncha katta bolmagan dehqonchilik xo'jaligi (unda albatta qular ishlagan) bo`lib, u deyarli kerakli barcha mahsulotni yaratuvchi (natural xo‘jalik) bolishi shart edi. Ayrim yetishmagan narsalarni esa qo‘shnilardan «odil almashuv» asosida olish kerak www.arxiv.uz

Qadimgi RIM dagi iqtisodiy g ` oyalar • M.a. Ill asrda Qadimgi Rim (hozirgi Italiya) da quldorlik munosabatlari o‘zining eng yuqori cho‘qqisiga ko‘tarilgan edi. Rimning boshqa yerlarini bosib olish uchun olib borgan urushlari tufayli yirik imperiya yuzaga keldi, ko‘plab qabila va xalqlar qullikka mahkum etildi. Asosan asirlardan iborat bo‘lgan qullaming ahvoli Gretsiya qullarinikidan og‘irroqbo‘lgan www.arxiv.uz

Yana bir o‘ziga xos xususiyat shundaki, agar Gresiyada qullar ko'proq hunarmandchilik va savdoda ezilgan bo‘lsa, Rimda qullar asosan qishloq xo‘jaligida ekspluatasiya qilingan. Ishlab chiqarishning quldorlik usulidagi qarama- qarshiliklar shu yerda eng keskin tus oldi va oxir-oqibatda halokatning paydo bo‘lishiga olib keldi www.arxiv.uz

Qadimgi Rimda iqtisodiy g‘oyalarni ilgari surgan asosiy vakil • Mark Portsiy Katon (mil.av. 234-149 y.), Mark Terensiy Varron (mil.av.116-27 y.), Lyutsiy Yuniy Moderat Kolumella (1 asr mil.av.), aka-uka Tiberiy (mil.av. 162-133 y.), Gay Grakxlar (mil.av. 153-121 y.) www.arxiv.uz

DEHQONCHILK • Katon ishlab chiqarishni tashkil etishni ayirboshlashni yaxshilashga bog‘lab, iqtisodiy ta’limotlar tarixida birinchilardan bo‘lib ishlab chiqarish samaradorligi muammosini ilgari suradi; • Katonning fikricha, xojalikni samarali yuritish uchun barcha ishlab chiqarish omillaridan unumli foydalanish kerak, biinday omillarga u mehnat, yer va uni ishlash vositalarini kiritadi; Mark Portsiy Katon Asosiy asari Undagi asosiy g`oyalar Ortiqcha qishloq xo‘jaligi mahsulotini sotishni tashkil etish to‘g‘risida fikr yuritadi; • Qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish mumkin bo‘lmagan mahsu- lotlarni sotib olish zarur, deb hisoblaydi; • Zaytun yog‘ini eng foydali mahsulot, deb qaraydi. www.arxiv.uz

Похожие

Qadimgi dunyodagi iqtisodiy ta`limotlar

Klassik maktabga muqobil (alternativ) ta\\'limotlar

Iqtisodiy ta’limotlar tarixi

ITT predmeti va o‘rganish usullari. qadimgi dunyo, feodal jamiyati iqtisodiy ta’limotlari

Iqtisodiy rivojlanishning yuqori suratlarda ta`minlash sharoitida korxonada biznes rejalashtirish va takomillashtirish