Milliy mahsulotlarning (YaMm) ni ko’paytirish omillari va yo’llari - Экономика - Презентации

Milliy mahsulotlarning (YaMm) ni ko’paytirish omillari va yo’llari

Загружено в:

10.12.2019

Скачано:

0

Размер:

2449.48046875 KB

Milliy mahsulotlarning (YaMm) ni ko’paytirish omillari va yo’llari Click to edit Master subtitle style

Yalpi milliy maxsulot (YaMM)- millliy xoʻjaliklarda bir yil davomida vujudga keltirilgan va bevosita isteʼmolchilarga borib tushishi mumkin boʻlgan tayyor prirovard maxsulot va xizmatlarning bozor bahosidagi qiymatidan iborat boʻladi.

YaMM milliy iqtisodiyotda yil davomida ishlab chiqarilgan barcha pirovard mahsulot (xizmatlar) ing bozor baxolaridagi summasi. Yaʼni YAMM xajmini xisoblab topishda zaxiralarning xar qanday oʻsishi hisobga olinishi zarur, chunki YaMM yordamida joriy yildagi barcha maxsulotlar (sotilgan yoki sotilmagan) hisobga olinadi. Joriy yilda ishlab chiqilgan barcha mahsulotlar sotilmasligi mumkin, ularning bir qismi zaxiralarni toʻldiradi.

Milliy ishlab chiqarishning yalpi xajmini toʻgri hisoblab chiqarish uchun, mazkur yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot va xizmatlar bir marta xisobga olinishi zarur. YaMM xajmini topishda sotilgan va qayta sotilgan maxsulotlarni koʻp marta xisobga olishlarni bartaraf qilish uchun, xalq xoʻjaligining barcha barcha tarmoqlarida yaratilgan qoʻshilgan qiymatlar yigʻindisini olinadi.

Yalpi milliy mahsulot (DAROMAD) — (YAMM yoki YAMD) mamlakatning maʼlum muddat (odatda, oy, kvartal, yil) ichida umumiy iqtisodiy faoliyatini tavsiflovchi yakuniy makroiqtisodiy koʻrsatkichlaridan biri.

YAMM davlatning bozor narxlarida ifodalangan barcha birlamchi daromadlari (ularning mamlakat hududida yoki uning tashqarisida ishlab chiqarish omillari tufayli yuzaga kelishidan qatʼi nazar) jami yigʻindisini koʻrsatadi. YAMM milliy hisoblar tizimi asosida hisoblanadi. 1D 1A 13 0B 1E18

Hozirgi zamon jahon iqtisodiyotida mamlakatlar oʻrtasida kapital harakatchanligi darajasi gʻoyat yuqori. Natijada bir mamlakat kapitalining qandaydir bir qismidan chet elda foydalaniladi. Ayni paytda esa mamlakatning baʼzi aktivlari (korxonalar, koʻchmas mulklar, qimmatli qogʻozlar) xorijiy fuqarolar va firmalar (norezidentlar)ning egaligida boʻladi.

Norezidentlar oʻz mulklaridan olgan daromadlarining bir qismini vatanlariga oʻtkazib turishlari natijasida yalpi ichki mahsulot miqsori bilan tegishli mamlakat ixtiyoridagi amaldagi yalpi daromad (YAMM) miqdori bir-biriga teng kelmay qoladi. Shu bois YAMM hajmini toʻgʻri aniqlash uchun yalpi ichki mahsulotga mamlakatga uning chet ellardagi oʻz fuqarolari mulkidan tushgan daromadlar bilan mamlakatdan chiqib ketgan chet elliklar daromadlari oʻrtasidagi farqni qoʻshish kerak.

Yalpi milliy mahsulot (YaMM) – milliy xo’jaliklarda bir yil davomida vujudga keltirilgan va bevosita iste’molchilarga borib tushishi mumkin bo’lgan tayyor pirovard mahsulot va xizmatlarning bozor narxidagi qiymatidan iborat bo’ldi.

YaMM iqtisodiyotda yil davomida ishlab chiqarilgan barcha pirovard mahsulot (xizmat)larning bozor narxidagi summasi. Ishlab chiqarilgan mahsulotlar sotilmasligi mumkin, ularning bir qismi zahiralarini to’ldiradi. YaMM hisoblab topishda zahiralarning har qanday o’sish hisobga olinishi zarur, chunku YaMM yordamida joriy yildagi barcha mahsulotlar hisobga olinadi.

Milliy ishlab chiqarishning yalpi hajmini to’g’ri hisoblab chiqarish uchun, mazkur yilda ishlab chiqarilgan barcha mahsulot va xizmatlar bir marta hisobga olinishi zarur.

YaMM hajmini topishda sotilgan va qayta sotilgan mahsulotlarni ko’p marta hisobni olishni bartaraf qilish uchun, xalq xo’jaligining barcha tarmoqlarida yaratilgan qo’shilgan qiymatlar yig’indisi aytiladi.

Qo’shilgan qiymat – bu korxona tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulot qiymatidan yetkazib beruvchilardan sotib olingan va iste’mol qilingan xom-ashyo va materiallar qiymati chiqarib tashlangandan keyin qolgan qismining bozor qiymati.

YaMM yil davomida ishlab chiqarilgan barcha pirovard tovarlar va xizmatlarning bozor narxidagi summasi bo’lganligi uchun tovarning o’zi, uning nafliligi ko’paymagan holda baholar oshishi evaziga uning hajmi oshib ketishi mumkin.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Karimov I. A., Oʻzbekiston XXI asr boʻsagʻasida: xavfsizlikka tahdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari, T., 1997; 2. Smit A., Issledovaniye o prirode i prichinax bogatstva narodov, M., 1962; 3. Fisher S, Dorbush R., Shmalenzi R., Ekonomika, per. s angl., M., 1995.

Похожие

Davlat tomonidan yuritiladigan makroiqtisodiy siyosatning ko’rinishlari

Iqtisodiy o’sish

Bozor iqtisodiyotining mazmuni va rivojlanishi

Innovatsion menejment rivojlantirishning omillari va bashoratlash usullari

Iqtisodiy o'sish va milliy boylik 2