Ichki nazorat tizimi va uni tuzilishini baholash - Экономика - Презентации

Ichki nazorat tizimi va uni tuzilishini baholash

Загружено в:

06.12.2023

Скачано:

0

Размер:

1845.525390625 KB

Ichki nazorat tizimi va uni tuzilishini baholash

 Xalqaro audit standartiga muvofiq ichki nazorat vositalarini tekshirish uchun auditorlik dalillarini yig’ishning faqat ikkita usulidan foydalaniladi: xujjatlarni tekshirishga asoslangan usul va kuzatuvga asoslangan usul. J. Robertsonning fikriga kura, ichki vositalari ishonchliligining bahosini tasdiqlash bosqichida tekshirish usullarining faqat ikkita xilini qo’llash mumkin: matematik jihatdan to’g’rilikni tekshirish (qayta hisoblab chiqish); tekshirilayotgan ma’lumotlar guruhini boshqa m’lumotlar guruxi bilan ularning bir- biriga mos kelishi nuktai nazaridai solishtirish.  Auditda ko’llaniladigan auditorlik dalillarini yigish usullarining umumiy taxlili shuni ko’rsatmokdaki, usullarning aksariyati buxgalteriya hisobi xisobvaraklari bo’yicha aylanmalar va saldoni tekshirish uchun emas, balki ichki nazorat vositalarini taxlil kilish va baxolash uchun ko’llanilmoqda. Birok, ichki nazorat tizimini taxlil kilish va baxolashning turli boskichlarida ham turli usullar qo’llaniladi. Auditorlik dalillarini yigishning qaysidir usulini qo’llash uni asoslashni va yagona maksadga erishish uchun turli usullarni uyg’unlashtirishni talab qiladi.

Bizning fikrimizga kura, testlarning mazmuni bo’yicha ularning yakuniy ro’yxatini shakllantirib bo’lmaydi, birok kuyidagilarni tekshirishga yo’naltirilgan testlar eng keng tarqalgan testlardir:  -tekshirilayotgan tashkilot xodimlarining malakasini;  -buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotda aks etgiriladigan xo’jalik operasiyalarini amalga oshirishda barcha xizmat xodimlari harakatlarining tartibini;  -buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotii tuzishni avtomatlashtirish vositalarining algoritmlarini.

O’zbekistonda bozor munosabatlari rivojlanishi bilan ichki audit xizmati faoliyati ichki nazoratning rivojlangan shakli sifatida xo’jalik yurituvchi subyektlarning korporativ boshqaruv tizimida o’ta muhim ahamiyatga ega bo’lib bormoqda. O’zbekistonlik iqtisodchi olimlar K.B.Axmedjanov, A.K.Ibragimov, R.D.Dusmuratov, Z.T.Mamatov, A.X.Pardayev, M.M.Tulaxo’jayeva, B.A.Xasanovning ilmiy asarlarida ichki auditning ilmiy-uslubiy va amaliy jihatlari qisman o’z aksini topgan. Iqtisodchi olim Ye.N. Makarenko korxona va tashkilotlarda ichki audit xizmati tashkil qilinishining zarurati sifatida quyidagi omillarni keltirgan  - tashkilot tashkiliy-boshqaruv tizimining ko’p tabaqaliligi;  - korxona faoliyati miqyosi kengayishi va uning turi o’zgarishi;  - mutaxassislar maslahatiga talab;  - xorijiy investisiiyalarni jalb etish ehtiyoji;  - aksiyadorlik jamiyatlari mulkdorlarining menedjerlar ishini baholashga talab va h.k.

 Nazorat riski xo’jalik sub’ektida mavjud bo’lgan va muntazam qo’llaniladigan buxgalteriya hisobi tizimi va ichki nazorat tizimi vositalari alohida olganda yoki jamiholatda jiddiy bo’lgan buzilishlarni aniqlamasligi va tuzatmasligi va (yoki) bundan buzilishlarning paydo bo’lishiga to’sqinlik qilmasligi ehtimolidan iboratdir.

NAZORAT VOSITALARINI TESTLASH TARTIBI Moliya-xo’jalik operatsiyalari o’tkazishini aks ettiradigan hujjatlari tekshirish va shu munosabat bilan nazorat vositalari tegishli tarzda faoliyat ko’rsatishining auditorlik dalil- isbotlarini olish

Ichki nazorat tizimini o’rganish (bayon qilish). Auditor ichki nazorat tizimining ishonchliligini va tekshirish o’tkazishda unga tayanish mumkinligi haqida asosli qaror qabul qila olishi uchun bu tizimni o’rganadi. PUXTA TASHKIL ETILGAN ICHKI NAZORAT TIZIMI ELEMENTLARI Axborotlar ni to’plash tizimi mavjud xatolarni o’z vaqtida Amaldagi mas’uliyat tizimi har qanday vazifani boshdan oxirigacha yakka o’zi amalga oshirishiga yo’l qo’ymaydi Har qanday muomala larni muvofiqlashti rish tizimi mavjudligi Inventariz atsiya muntazam ravishda o’tkaziladi Buxgalte riya hisobotla ri va rejadan chetga chiqishlar tahlili qilinadi

Auditor ichki nazorat tizimini o’rganish va baholash jarayonini o’tkazish hamda hujjatlashtirishning namunaviy shakllari Maxsus ishlab chiqilgan testlar Rahbar xodimlar va buxgalteriya xodimlarining fikrlarini aniqlash uchun namunaviy savollar ro’yxati Maxsus blankalar va tekshiruv varaqalari, bloksxemalar va grafiklar Kamchiliklar ro’yxati, bayonnomalar yoki dalolatnomalar Ichki nazorat tizimini baholashning asosiy maqsadi - auditni rejalashtirish, shuningdek auditorlik amallarining turlarini, o’tkazish vaqtini va hajmini aniqlash uchun puxta zamin yaratib, ularni auditorlik tekshiruvining dasturida aks ettirishdan iborat. Faraz qilaylik, auditor tomonidan dastlabki auditorlik tekshiruvi dasturi tayyorlangan va u oldinda turgan ishlarning borishi to’g’risida ma’lum tasavvurga ega.

ICHKI NAZORAT TIZIMI SAMARADORLIGIGA TA’SIR ETUVCHI OMILLAR Xizmat vazifala rining taqsiml an maga nligi Xo’jalik muomal alari ning tekshir ilmas ligi va zarur nazorat ning o’rnatil ma ganligi qo’y maydi Nazorat amallari ning samara sizligi Nazorat dan qochish maqsadi da mansab dor shaxslar tomonida n nazorat amallari ning ataylab buzi lishi Korxona rahbar iyati yoki xodimla rining ataylab qilgan xatolari, masalan, buxgalte riya yozuv larini єalbaki lash tirish yoki almashti rish

Nazorat muhiti - korxonada ichki nazorat uchun qulay bo’lgan o’zaro xizmat munosabatlarini aniqlaydigan belgilar yig’indisidir Korxonadagi buxgalterlik hisobi tizimi - tegishli xo’jalik muomalalarini yozishga taalluqli hisob siyosati va amallardir Nazorat amallari - korxona xodimlari tomonidan bajariladigan maxsus tekshiruvlar

Похожие

Auditorlik tekshiruvi vaqtida ichki nazorat tizimini o’rganish hamda baholash

Qaror qabul qilishda xavf va uni baholash usullari

Bozor iqtisodiyotida korxonalarda narx belgilash tizimi va uni takomillashtirish

Loyihani bajarish, nazorat qilish va yakunlash

Tashkilotlarning ichki va tashqi muhitlari