G’arbiy Yevropa iqtisodiyoti - Экономика - Презентации

G’arbiy Yevropa iqtisodiyoti

Загружено в:

19.11.2023

Скачано:

0

Размер:

1927.4697265625 KB

G’arbiy Yevropa iqtisodiyoti

G’arbiy Yevropa mamlakatlarining iqtisodiy rivojlanish darajasi bo’yicha guruhlanishi va integratsiya jarayonlari, • Jahon iqtisodiyotida XX asr o’rtalariga qadar yevropa yetakchilik rolini egallab kelgan bo’lsa, Ikkinchi jahon urushining salbiy oqibatlari tufayli iqtisodiy salohiyat jihatdan AQSHdan ancha ortda qola boshladi. yevropaning qayta tiklanishi va rivojlanishinish asosiy kuchi sifatida bozor, xususiy tadbirkorlik, raqobat, davlat boqaruvi asosidagi o’zaro bir-biri bilan bog’liq bo’lgan jarayonlarni kuzatish mumkin.

G’arbiy yevropa 24 ta mamlakatni qamrab oladi va bu mamlakatlarni hududining kattaligi jihatdan quyidagi to’rt guruhga ajratish mumkin: yirik mamlakatlar - Buyuk Britaniya, Germaniya, Frantsiya Ispaniya, Italiya, SHvetsiya, Finlandiya, Norvegiya; o’rta mamlakatlar - Islandiya, Gretsiya, Portugaliya, Irlandiya, Avstriya; kichik mamlakatlar - Daniya, Belgiya, Niderlandiya, SHveytsariya; juda kichik - "qo’g’irchoq" mamlakatlar - Lyuksemburg, Lix tenshteyn, Malta, Andorra, San- Marino, Monako, Vatikan. 01 25 08 0A 17 1A 1814 0706040615 1F 21 23 25 0B 221C 27 28 15 1F09 23 1A 11 2C080F 2E 2E

• G’arbiy yevropa yagona iqtisodiy hudud sifatida jahon xo’jaligida sanoat va qishloq xo’jaligi, tovarlar va xizmatlar eksporti, oltin- valyuta zahirasi va halqaro turizmning rivojlanganlik darajasi bo’yicha yetakchi o’rinda turadi. G’arbiy yevropa halqaro mehnat taqsimotida sanoati (mashinasozlik, kimyo, elektrotexnika) rivojlangan hudud sifatida tan olingan. XX asr boshiga kelib G’arbiy yevropa halqaro mehnat taqsimotida ofis jihozlari, aniq mexanika, optika, telekommunikatsiya, aloqa vositalari kabi tarmoqlar bo’yicha mustahkam o’rin egalladi.

Evropa iqtisodiyotining global raqobatbardoshligini ta’minlab beruvchi tarmoqlar quyidagilar xisoblanadi: • a) an’anaviy tarmoqlar: avtomobilsozlik - Germaniya, Frantsiya; aviatsiya sanoati - Buyuk Britaniya, Germaniya, Frantsiya; tekstil sanoati – Italiya, Frantsiya. • b) yangi tarmoqlar: dasturiy ta’minot - Germaniya, Belgiya, Gollandiya; raqamli televideniya – Frantsiya, Germaniya; mobil aloqa - SHvetsiya, Finlandiya, Buyuk Britaniya.

• G’arbiy yevropada integratsion jarayonlar 1950 yilda (1952 yildan yevropa ko’mir va po’lat birlashmasi) Frantsiya, GFR, Italiya, Belgiya, Niderlandiya va Lyuksemburg tomonidan erkin savdo hududini tashkil etishdan boshlandi. Ushbu mamlakatlar 1957 yilda Rim iqtisodiy hamkorlik shartnomasini imzolashdi. 1958 yili G’arbiy yevropada "Evroatom" birlashmasi tashkil qilindi. Rim shartnomasini imzolagan mamlakatlar yevropa hamkorligi yoki umumiy bozor mamlakatlari, deb atala boshlandi.

Valyuta Ittifoqini shakllantirish 1999 yilda tashkil qilingan yevropa valyuta tizimiga (EVT) asoslanadi. YeVTga a’zo bo’lish uchun da’vogar mamlakatlar iqtisodiyoti quyidagi Maastrixt kelishuvi mezonlariga javob berishi zarur bo’ladi: davlat byudjeta kamomadi YAIMga nisbatan 3% dan oshmasligi; davlat tashqi qarzi YAIMga nisbatan 60% dan oshmasligi; kamida ikki yil valyuta kurslari mexanizmida qatnashishi va milliy valyuta kursini shu chegarada ushlab turish;inflyatsiya darajasi birinchi uchta mamlakatdagi o’rtacha darajadan 1,5% ga oshmasligi lozim;davlat obligatsiyalari bo’yicha uzoq muddatli foiz stavkalarining inflyatsiya darajasi eng past mamlakatlardagi tegishli stavkalardan 2% ga oshmasligi zarur.

• Valyuta ittifoqini tartibga solish tamoyillari Rim kelishuvida ishlab chiqilgan. 1993 yilda Maastrixt shartnomasi imzolangandan keyin ittifoq mamlakatlari 1999 yil 1 yanvardan valyuta ittifoqini tashkil etish majburiyatini olishdi. SHu kundan boshlab yevro jahon moliya bozorlariga o’sha vaqtdagi yeIning 15 ta mamlakatidan 11 tasining xisob-kitob valyutasi sifatida taqdim etildi, 2002 yil 1 yanvardan boshlab esa yevro hududidga kiruvchi 12 ta mamlakat pul birligi sifatida muomalaga kiritildi. yevro yeVTda 1979-1998 yillarda foydalanilgan yeI valyuta birligi - eKYUning o’rniga joriy etildi va hozirda yeIning 17 ta mamlakati yevro hududiga kiradi.

Yevropa Ittifoqida immigratsiya muammolari • So’nggi paytlarda dunyo hamjamiyatida ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy vaziyatning yangicha ko’rinish kasb etishi bir qator jarayonlarning aktuallashuviga olib keldi. Ushbu holat bevosita globalizatsiya natijasi bo’lib, xalqaro immigratsiya masalalari ushbu jarayonning ajralmas qismlaridan biri sanaladi. • Immigratsiya nafaqat ma’lum mamlaktlarni balki, butun bir mintaqani qamrab olayotgani hech kimga sir emas. Yevropa mintaqasida globalizatsiyaning jadal sur’atlari natijasida vujudga kelgan yirik integratsion uyushma Yevropa Ittifoqi ham ushbu jarayonlardan holi emas. 27 davlatni birlashtirib turgan ushbu Ittifoqda migratsiya, emmigratsiya, immigratsiya masalalari eng dolzarb masalalardan biri sanaladi. Yevropa Ittifoqida ayniqsa immigratsiya masalalarini tartibga solish uchun migratsion siyosat ishlab chiqilgan. Ushbu siyosat zamirida mamlakatlar tomonidan davlat hududiga chet el fuqarolarining kirish va chiqish holatlari yuzasidan nazorat o’rnatish, ishlash uchun yoki siyosiy boshpana izlab kelgan fuqarolarga mamlakat hududida ma’lum muddatga yoki butunlay istiqomat qilishlari uchun shart - sharoitlar yaratib berish masalalari ko’zda tutilgan.

• EIda hozirgi vaqtda 2007-2013 yillarga mo’ljallangan byudjet amal qiladi va uning miqdori 864,5 mlrd. yevrodan iborat. SHundan 293 mlrd. yevro yagona qishloq xo’jalik siyosatini amalga oshirishga, 157 mlrd. yevro yangi a’zo mamlakatlar iqtisodiyotining G’arbiy yevropa mamlakatlari iqtisodiyoti darajasiga yetkazish uchun sarflanadi. Misol uchun Polsha iqtisodiyotini rivojlantirish uchun 60 mlrd. yevro ajratilgan bo’lib, bu ko’rsatkich jami mablag’ning 38% ini tashkil etadi.

Aholisi • Ikki nemis davlati birlashganidan so’ng mamlakat aholisi keskin ko’paydi va hozir salkam 83 mln. kishini tashkil qiladi (G’arbiy Yevropada birinchi o’rinni egallaydi). Tug’ilish oiimdan birmuncha ko’proq, 1 km 2 ga 237 kishi to’g’ri keladi. Germaniya aholisining soni muhojirlar (Turkiya, sobiq Yugoslaviya respublikalari, Italiya, Gretsiya, Portugaliya va boshqa mamlakatlardan kelayotgan) hisobiga oshib bormoqda. Davlatning qayta birlashishi arafasida G’arbiy yerlarda 5 mln. ga yaqin, Sharqda esa 0,2 mln. chet elliklar bor edi. Hozirgi paytga kelib ular soni 6 mln. dan oshdi. • Davlat tili — nemis tili . Aholining eng ko’p qismi nemislar, qolganlari — dunyoning turli davlatlaridan kelgan muhojirlardan iborat. • Ustuvor din — xristian dini . Mamlakatda 40 mln. — protestantlar, 35 mln. katoliklar mavjud. Janub va G’arbda katoliklar ko’p uchraydi, qolgan hududlarda protestantlar ustunlikka ega. • Shaharlarda mamlakat aholisining salkam 90% i yashaydi. Ko’pgina shaharlar aglomeratsiyalar yadrosi hisoblanadi, biroq aholisi 1 mln. dan ortiq bo’lgan shaharlar ko’p emas (Berlin, Gamburg, Myunxen).

• O’zbekiston va yeI o’rtasidagi savdo aloqalariga 1993 yil 8 iyunda Bryusselda tekstil maxsulotlari sohasida tuzilgan shartnoma asos xisoblanadi. Ushbu shartnomada O’zbekiston to’qimachilik maxsulotlari uchun belgilangan kvotaning har yili 1,2% ga ortib borishi ko’zda tutilgan, bo’lib 2004 yildan boshlab tomonlar O’zbekiston tekstil maxsulotlariga nisbatan kvotani bekor qilishga kelishildi.

Похожие

Tailand iqtisodiyoti

Hindiston iqtisodiyoti

O’zbekiston iqtisodiyoti

Yaponiya iqtisodiyoti

Rossiya iqtisodiyoti