logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Экономика
  4. Rossiya iqtisodiyoti

Rossiya iqtisodiyoti

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

3726.0869140625 KB
Скачать
MAVZU: Rossiya iqtisodiyoti. ROSSIYA FEDERATSIYASI PREZIDENTI- VLADIMIR PUTIN. Rossiya Federatsiyasining Davlat bayrog`i Rossiya Federatsiyasining Davlat gerbi Poytaxt Moskva Rasmiy til(lar) Rus Hukumat Semi -Prezidentlik Davlat • Prezident Vladimir Putin • Bosh Vazir Dmitriy Medvedev Mustaqillik Sovet Ittifog`idan • Sana 24 avgust 1991 Maydon • Butun 17,098,246 km² ( 1-) • Suv (%) 4,22 Ah oli • 2013 ro ʻyxat 143.548.980 kishi (9- oʻrin ) • Zichlik 8,36/km² YaIM (XQT ) 2011 - yil ro ʻyxati • Butun $ 2,376 trln. (6-) • Jon boshiga $ 16 687 Pul birligi Rus Rubli ( RUB ) Vaqt Mintaqasi UTC +3...UTC +12 (UTC +5 dan tashqari) ( UTC ) DAVLAT TUZUMI Rossiya — boshqarishning respublika shakliga ega boʻlgan demokratik federativ respublika. Amaldagi Konstitutsiyasi 1993 y. 12 dek.da qabul kilingan. Davlat boshligʻi — prezident (2000 y.dan V. V. Putin), u umumiy, teng va toʻgʻri saylov huquqi asosida yashirin ovoz berish yoʻli bilan Rossiya fuqarolari tomonidan 4 y. muddatga saylanadi. Qonun chiqaruvchi organi — 2 palata (Federatsiya Kengashi va Davlat dumasi)dan iborat Federal majlis (parlament). Ijrochi hokimiyatni rais boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi. Hukumat raisini Davlat dumasi bilan kelishgan holda prezident tayinlaydi AHOLISI • ROSSIYAda 100 dan ortiq millat va elat yashaydi. R.ning asosiy aholisi — ruslar jami aholining 81,5% ni tashkil etadi. Ukrainaga yondosh viloyatlarda, Tyumen viloyati, Moskva, Shim. Kavkaz, Ural va Sibir jan.da ukrainlar, Kaliningrad viloyati, Moskva va Moskva viloyati, Sankt-Peterburg va Kareliyada beloruslar, Krasnoyarsk oʻlkasi, Moskva va Sankt-Peterburgda litvalar va latishlar (shuningdek, Omsk viloyatida latishlar, Kaliningrad viloyatida litvalar), Omsk, Novosibirsk, Orenburg viloyatlari, Krasnoyarsk va Oltoy oʻlkalarida olmonlar, Moskva, Sankt-Peterburg ,. Yekaterinburg , Samara, Nijniy Novgorod, Chelyabinsk, Rostov, Saratov, Novosibirsk sh.larida yahudiylar, Rostov viloyati va Krasnodar oʻlkasida moldovanlar, Stavropol va Krasnodar oʻlkasida yunonlar, Krasnodar va Stavropol oʻlkalarida va Rostov viloyatida armanlar ham yashaydi. Shuningdek, ozarbayjonlar, uzbeklar (1994 y.da 58 ming), gurjlar, qozoqlar va b. yashaydi.  Rossiyaning Yevropa qismi shimolida karellar, vepslar, ijorlar, saamlar (loparlar), komi va komipermyaklar, Oʻrta Volga boʻyida mari, udmurt va mordvalar, Volgaboʻyining boshqa joylari va Jan. Uralda turkiy tillarda soʻzlashuvchi chuvashlar, boshqirdlar, tatarlar, shuningdek, kalmoklar yashaydi. Osetin, qorachoy, bolqor, qoʻmiq, noʻgʻaylar Shim. Kavkazning tub joy aholisidir. Sibir va Uzoq Sharqda turkiy gillarga mansub saxalar, oltoy, shor, haqas va tuvalar, mongol tilida soʻzlashuvchi buryatlar, shuningdek, xanti va mansilar, nenets, chukcha va eskimoslar istiqomat qiladi. DAVLAT TILI — RUS TILI; R. TARKIBIDAGI MILLIY RESPUBLIKALARDA TUB JOY AHOLISINING TILI HAM SHU RESPUBLIKANING DAVLAT TILI HISOBLANADI. R. AHOLISINING 73% SHAHARLARDA YASHAYDI. DIN, DORLARNING AKSARIYATI XRISTIANLAR (ASOSAN, PRAVOSLAVLAR), QOLGANLARI — MUSULMONLAR, YAHUDOLAR, BUDDAVIYLAR VA B. YIRIK SHAHARLARI: MOSKVA, SANKTPETERBURG , NIJNIY NOVGOROD, NOVOSIBIRSK, SAMARA, YEKATERINBURG . TARIXI  R. hududida oʻrta paleolit davrida, milodgacha 100—35 ming i. avval Quyi Volga, Oʻrta Uralda dastlabki manzilgoxlar paydo boʻlgan. Soʻnggi paleolit davrida odamlar qutb doirasidan oʻtib, Sibirning bir qismiga joylasha boshlagan. Mil. av. 3—2ming yilliklarda Shim. Kavkazda jez, Ural, Gʻarbiy Sibir, Yuqori Volga boʻylarida turli metallardan buyumlar tayyorlangan. Dasht, oʻrmondasht mintaqalarida chorvachilik, dare vodiylarida dehqonchilik rivojlana boshlagan. Mil. av. 1ming yillikda shahardavlatlar, Bospor davlati, Skiflar davlati mavjud boʻlgan. Mil. 3-a.da Sharqdan koʻchmanchi gotlar va 4-a.da gunnlar bostirib kelgan. 4—8-a.larda Shim. Kavkazda alanlar birlashgan. 552—745 y.larda R. hududining bir qismini turkiy xalqlarning qabilaviy ittifoqidan iborat Turk xoqonligi egallab turgan. 7-a. 1-yarmida Azov boʻyida Buyuk Bulgʻoriya davlati paydo boʻldi, ammo bulgʻorlar Xazar xoqonligidan magʻlubiyatga uchrab, Dunay, Volga va Kama daryolari boʻyiga kelib joylashdi. 10-a.da VolgaKama Bulgoriyasi davlati paydo boʻldi, Oʻrta Volga boʻyi xalqlari shu davlatga birlashdi. 6-a.da Sibir, Yenisey daryosining oʻrta oqimida hoz. haqaslarning ajdodlari hisoblangan Qirgʻizlar davlati, 8-a. — 10-a. boshlarida Uzok. Sharkda Boxay davlati hukm surdi. • 14-asrning 2-yarmida Moskva knyazligining mavqei oshib, u moʻgʻullarga qarshi kurashda rahbarlik qildi va rus yerlarini asta-sekin birlashtirish markazi boʻlib qoldi. 1380 yilgi Kulikovo urushida Dmitriy Donskoy kumondonligidagi birlashgan rus qoʻshinlarining moʻgʻul koʻshinlari ustidan qozongan gʻalabasi Shim.sharqiy rus yerlarini birlashtirish uchun zamin yaratdi. Moskva buyuk knyazlik hokimiyati 15-a. oxiri — 16-a. boshlarida rus yerlarini birlashtirishni asosan tugalladi. 1478 y. Novgorod, 1485 i. Tver, 1510 y. Pskov, 1514 y. Smolensk, 1521 y. Ryazan Moskva buyuk knyazligiga qoʻshib olindi. 1480 y. moʻgʻullar zulmi barham topdi. • Birinchi rus qiroli Ivan IV Vasilyevich Grozniy (1533— 84; 1547 y.dan qirol) davlatni markazlashtirishga kirishdi. Kozon va Astraxon xonliklari qoʻshib olindi, shu tarika Ural orti va Gʻarbiy Sibirni zabt etish uchun yoʻl ochildi. 17-a.da Sibirning qolgan hududlari ham birinketin qoʻshib olindi. 15-asr oxiri — 16-asr boshlarida rus xalqining shakllanish jarayoni nihoyasiga yetdi, "Rossiya" degan nom tarqala boshladi • Rossiya — industrialagrar mamlakat. Uning hududi 12 yirik iqtisodiy rayon (Shim., Shim.Gʻarbiy, Markaziy, VolgaVyatka, Markaziy qoratuproq, Volgaboʻyi, Shim. Kavkaz, Ural, Gʻarbiy Sibir, Sharqiy Sibir, Uzoq Sharq va Kaliningrad viloyati)ga boʻlingan. Milliy daromadda sanoatning ulushi 44,5%, q.x. ulushi 10%, qurilish 11,5%, transport, aloqa, moddiytexnika taʼminoti, tayyorlov va b. tarmoqlarning ulushi 34%. Iqtisodiyotda davlatga qarashli korxonalar bilan bir katorda xususiy, aralash korxonalar ham bor. Xo`jaligi SANOATI • ROSSIYA kumir, neft, tabiiy gaz qazib olishda, elektr energiya, mineral oʻgʻit, gazlama, poʻlat, prokat, sement i.ch.da dunyoda oldingi oʻrinlardan birida turadi. Mamlakat eksporti va yoqilgʻienergetika balansida neft hamda tabiiy gazning ahamiyati katta. Neftning koʻp qismi VolgaboʻyiUral regionida, Gʻarbiy Sibir, R. Yevropa qismi shim., Saxalin va b. joylarda qazib olinadi. Neft xom ashyosining aksariyat qismi "LUKoyl", "Slavneft", "Rosneft", "Bashneftexim" kompaniyalarining korxonalarida kanta ishlanadi. R.da qazib olingan neftning 99,5% "Transneft" birlashmasining magistral kuvurlari (jami uz. 48,5 ming km) orqali tashib beriladi. Aniqlangan gaz zaxiralari boʻyicha R. dunyoda 1oʻrinda (32% dan koʻproq) turadi va dunyoda qazib olinayotgan gazning 30% ni taʼminlaydi. Tabiiy gazning asosiy qismi YamalNenets muxtor okrugidagi Urengoy, Yamburg , Zapolyarye, shuningdek, Orenburg konlaridan olinadi. Jami gazning 94% ni "Gazprom" birlashmasi qazib chiqaradi. Magistral gaz quvurlari uz. — 150 ming km. Ichki bozorga yetkazib beriladigan gazning 15% kommunalmaishiy sohaga, shu jumladan, aholi ehtiyojiga, qolgan qismi sanoat i.ch.ga ishlatiladi. Kumir zaxiralari 22 yirik koʻmir havzasida va 115 ta alohida konda joylashgan.  Mashinasozlik va metall ishlash sanoati korxonalari R.ning hamma iqtisodiy rnlarida mavjud. 20-a. oxiri — 21-a. boshlarida energetika, transport, kimyo, neft mashinasozligi, aviatsiya va raketakosmos sanoati, radioelektronika, elektrotexnika sanoati mashinasozligi, priborsozl i k, elektron sanoati va kemasozlik ayniqsa tez rivojlandi. Stanoksozlik va asbobsozlik sanoati yangi turdagi serunum asbobuskunalar i.ch.ni koʻpaytirdi. R.ning 72 subʼyektida mudofaa sanoati tarmoklarining 1700 korxona va tashkiloti bor. Dunyodagi yogʻoch zaxiralarining 22% R.ga toʻgʻri keladi. R. oʻrmon sanoati yogʻoch tayyorlash, yogʻochsozlik, sellyulozaqogoz, gidroliz va yogʻoch kimyosi tarmoklarini uz ichiga oladi. Arxangelsk, Siktivkar, Yenisey, Bratsk, Amur urmon sanoati majmualari barpo etilgan. Qurilish materiallari sanoati markazlari: Ural, Volgabuyi, Shim. Kavkaz va Markaziy iqtisodiy rnlaridir. O Yengil sanoatda toʻqimachilik yetakchi oʻrinda. Uning yirik markazlari boʻlgan Ivanovo, Moskva, Yaroslavl, OrexovoZuyevo, Tver sh.larida ip, zigʻir, shoyi, jun gazlamaning aksariyat qismi ishlab chiqariladi. Barcha iqtisodiy rnlarda aholining ehtiyojlariga qarab va xom ashyo manbalari imkoniyatlariga mos ravishda oziq- ovqat sanoati rivojlantirilgan. Goʻsht, sariyogʻpishloq, konserva, qand, yogʻ zdlari qurilgan. Shim. va Uzoq Sharqsa, Qora, Azov va Kaspiy dengizlari atrofida yirik baliq sanoati korxonalari mavjud. O Qishloq xoʻjaligiga yarokli yerlar 197,6 mln. gektar; shundan 85,4 mln. gektari haydaladigan yer, qolgan qismi pichanzor va yaylov. Haydaladigan yerlarning 4/5 qismi Markaziy, Volgabuyi, Shim. Kavkaz, Ural va Gʻarbiy Sibir iqtisodiy rnlariga toʻgʻri keladi. Q.x. yalpi mahsulotining 47,2% ni dehqonchilik va 52,8% ni chorvachilik beradi. Asosiy ekinlari: gʻalla, qand lavlagi, kungaboqar, kartoshka, sabazavot, zigʻir va b. Volgabuyi, Shim. Kavkaz, Gʻarbiy Sibir, Ural va Markaziy rnlarda bugʻdoy, Shim., Shim.Gʻarbiy va Markaziy rnlarda zigʻir, Shim. Kavkaz, Volgabuyi, Markaziy rnlarda kungaboqar, Markaziy va Shim. Kavkazda kand lavlagi yetishtiriladi. Turli rnlarda meva, rezavor va uzumzorlar bor. 4,29 mln. gektar yer sugʻoriladi  Rossiyaning iqtisodiy va tabiiy sharoiti chorvachilikning barcha tarmoqlarini rivojlantirish uchun qulay. Volgabuyi, Gʻarbiy Sibir, Shim. Kavkaz, Ural, Markaziy iqtisodiy rnlarda qoramol koʻproq boqiladi. Yirik shaharlar atrofida sut chorvachiligi va choʻchqachilik, Chekka Shimolda bugʻuchilik va hayvonotchilik rivojlangan. Koʻpgina joylarda parrandachilik, asalarichilikka katta ahamiyat beriladi. 20-a.ning 90-y.laridan q.x.da ham islohatlar oʻtkazila boshladi, yerga egalik qilishning yangi shakllarini joriy etishga kirishildi.  Tashqi savdosi  Rossiya — dunyoda qudratli eksport va import imkoniyatlariga ega boʻlgan davlatlardan biri. U chetga mashina va uskunalar, transport vositalari, metall, qimmatbaho toshlar, neft, tabiiy gaz, kumir, kimyoviy moddalar, yogoch, kauchuk, xom teri, toʻqimachilik mahsulotlari va b. eksport qiladi. Chetdan elektronika, roʻzgʻor texnikasi, xalq isteʼmol mollari, q.x. mahsulotlari va xom ashyosi sotib oladi. MDH, Boltiq boʻyi mamlakatlari, Italiya, AQSH, Buyuk Britaniya, Olmoniya, Polsha, Niderlandiya, Turkiya, Xitoy va b. davlatlar bilan savdo qiladi. Pul birligi — rubl. Tibbiy xizmati Aholining sog lig ini saqlash tizimi 20-a.ning oxirlarida isloh qilina ʻ ʻ boshladi. Davlat poliklinikalari va kasalxonalari bilan bir qatorda xususiy shifoxonalar ham ochildi, muqobil tibbiy xizmat shakllari rivojlana boshladi. 90-y.larning o rtalarida Rossiyada 12 mingga ʻ yaqin kasalxona muassasasi bo lib, ularda 4 mln.ga yaqin xodim, ʻ shu jumladan barcha ixtisosdagi 650 ming vrach ishladi. Har 10 ming aholiga kasalxonalarda 135 o rin to g ri keldi. Tibbiyot ʻ ʻ ʻ sohasidagi ilmiy faoliyatni Rossiya tibbiyot FA muvofiqlashtirib turadi. Rossiyada 7 mingga yaqin sanatoriy dam olish muassasalari bor. Vrachlar har bir iqtisodiy rndagi tibbiyot oliy o quv yurtlarida ʻ tayyorlanadi. Maorifi, ilmiy va madaniyma rifiy muassasalari. Rossiyada ʼ ta limning barcha turlarini takomillashtirishning maqsad va ʼ vazifalari 2000 y.da kabul etilgan RF Milliy ta lim doktrinasi va ʼ 2010 y.gacha bo lgan davrda ta limni modernizatsiyalash ʻ ʼ konsepsiyasida belgilangan. Kelgusida ham umumiy ta lim maktabi ʼ yosh avlodga ta lim va tarbiya berishning asosiy bo g ini bo lib ʼ ʻ ʻ ʻ qoladi. 2000 y. mamlakatda 68804 maktab bo lib, uning 635 tasi ʻ xususiy maktab edi. Ularda 1748 ming o qituvchi 20879 ming ʻ o quvchiga ta lim ʻ ʼ beradi. PUTIN SANKSIYALARGA QARAMAY, ROSSIYA IQTISODIYOTI GULLAB- YASHNASHINI TA’KIDLADI Vladimir Putin Rossiya iqtisodiyoti xorijiy sheriklar uchun ochiq bo‘lib qolishini ta’kidladi: “Ha, sharoitlar yomonlashdi, biroq bu biz uchun resurslarni bir joyga to‘plash va eng yaxshi yechimlarni tanlashga turtki bo‘ldi. Lotin Amerikasi, Osiyo-Tinch okeani mintaqasidagi davlatlar, BRIKS bo‘yicha hamkasblarimiz bilan savdo, investitsion, texnologik aloqalarni chuqurlashtirish eng birinchi maqsadlarimizdandir”. VTBning an’anaviy forumi rubl qadrsizlanayotgan va kapital chiqib ketayotgan bir paytda bo‘lib o‘tmoqda. Iqtisodiy taraqqiyot vazirligi prognozlariga ko‘ra, bu yil Rossiyadan oqib chiqib ketadigan mablag‘ 100 milliard dollardan oshib ketishi mumkin. Shu haftada bunga javoban Rossiya hukumati kapital va valyutaning erkin harakatlanishini cheklashga tayyorlanayotgani haqida mish-mishlar paydo bo‘ldi. Putin bunday gap-so‘zlarni rad etdi va yig‘ilganlarni “valyutaviy tebranishlarga qaramay, Rossiya iqtisodiyotining barqarorligini ta’minlab turuvchi fundamental omillar juda kuchliligi”ga ishontirdi. Putin so‘zlariga ko‘ra, Rossiya Xitoy va boshqa sheriklar bilan tashqi iqtisodiy hisob- kitoblarda milliy valyutaga faol ravishda o‘tmoqchi. FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR O www.google.com O file:///D:/O%60ZBEKISTON/Загрузки/ Новое%20письмо%20- %20otash75@mail.ru%20-%20Почта %20Mail.Ru.htm E’tiboringiz uchun raxmat.

Похожие

Tailand iqtisodiyoti
Hindiston iqtisodiyoti
O’zbekiston iqtisodiyoti
Yaponiya iqtisodiyoti
Malayziya iqtisodiyoti