Bozor muvozanati - Экономика - Презентации

Bozor muvozanati

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

377.4375 KB

{ O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI FARG’ONA DAVLAT UNIVERSITETI JISMONIY MADANIYAT FAKULTETI III KURS 325-GURUH TALABASI DAVRONOV MAHMUDNING IQTISODIYOT NAZARIYASI FANIDAN TAYYORLAGAN Qabul qildi: MUSAYEVA S.

BOZOR MUVOZANATI Reja: 1. Bozor iqtisodiyotiing mazmuni va uning asosiy belgilari. 2. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari 3. Bozor tushunchasi, uning vazifalari va turlari. 4. Bozor infratuzilmasi va uning unsurlari.02 07

Ma‘lumki, tovar ishlab chiqarish, ayirboshlash jarayonlarining rivojlanishi natijasida pulning kelib chiqishi tovar-pul munosabatlarining shakllanishiga va ishlab chiqarishning rivojlanishiga turtki berdi, shuning bilan bir qatorda bozor- iqtisodiyotini vudujga kelishiga shart-sharoit yaratib berdi. Bozor iqtisodiyotining kelib chiqishi va mavjud bo’lishining umumiy sharoitlari, birinchidan , xususiy mulkchilikning paydo bo’lishi, ikkinchidan , ijtimoiy mehnat taqsimoti hisoblanadi. Bu ikkala shart ijtimoiy xo’jalikning tovar shaklini vujudga keltiradi. Tovar ishlab chiqarishning mavjud bo’lishi pul muomalasi, ayirboshlash, taqsimlash va iste‘molning bozor orqali hal bo’lishini bildiradi.07 20 1D 06 06 13 02 1C17 1F 1506 12111013 20 1506 1225 02 18 1C17 14

Bozor iqtisodiyoti – bu tovar ishlab chiqarish, ayirboshlash va pul muomalasi qonun- qoidalari asosida tashkil etiladigan va boshqariladigan iqtisodiy tizimdir. Bozor iqtisodiyotining asosida tovar-pul munosabatlari yotadi. Bozor iqtisodiyotining ob‘ekti va sub‘ekti bo’ladi. Ob‘ekt - bu moddiy narsalardir. Sub‘ekti esa moddiy narsalarga egalik qiluvchi kishilardir, ya‘ni yollanma ishchilar, tadbirkorlar, ssuda kapitali egalari, qimmatli qog’ozlar egalari va barcha iste‘molchilar. Bozor xo’jaliginig barcha asosiy sub‘ektlari uchta guruhga bo’linadi: 1. Uy xo’jaliklari; 2. Korxonalar (tadbirkorlik sektori); 3. Davlat. Uy xo’jaliklari - iste‘molchilar bo’lib, ular ishlab chiqarilgan tovarlar va xizmatlarni iste‘mol qiladilar. Ular mulk egasi hamda ishlab chiqarish omillarini yetkazib beradilar, iqtisodiy resurslarni sotishdan olingan pul daromadlarini shaxsiy ehtiyojlariga sarflaydilar. 04 2A28 20 04 082F 2B 20 04 0708 1408 1D08 0E 3920 2D 0B

Tadbirkorlik sektori – bu daromad (foyda) olish maqsadida amal qiluvchi iqtisodiyotning birlamchi bo’g’ini hisoblanadi. Davlat – foyda olishni maqsad qilib qo’ygan, asosan iqtisodiyotni tartibga har xil byudjet tashkilotlari va muassasalari sifatida namoyon bo’ladi. Bank – iqtisodiyotning me‘yoriy amal qilishi uchun zarur bo’lgan pul massasi harakatini tartibga solib turuvchi moliya-kredit muassasasidir. Bozor iqtisodiyotini to’rtta iqtisodiy mexanizm tartibga solib turadi: 1. Narx; 2. Talab; 3. Taklif; 4. Raqobat.09 2B 1E 17 2B 16 21 04 06 24 12 02 16 30 32 33 34

Bozor iqtisodiyotining muhim va umumiy belgilari quyidagilardan iborat: 1. Turli shakllardagi mulkchilik va xususiy mulkning ustuvorligi; 2. Tadbirkorlik va tanlov erkinligi; 3. Raqobat kurashining mavjudligi; 4. Davlatning iqtisodiyotga aralashuvining cheklanganligi; 5. Korxona va firmalarning ichki va tashqi shart-sharoitlar o’zgarishlariga moslashuvchanligidir. Bozor iqtisodiyotining taraqqiyotini ikki turga ajratib ko’rsatish mumkin. Birinchisi , klassik yoki sof bozor iqtisodiyoti bo’lib, g’arbdagi rivojlangan mamlakatlarda XIX asrning oxirlariga davom etgan. Uning asosiy belgilari quyidagicha bo’lgan: 1. Xususiy mulkchillikka asoslagan holda iqtisodiy faoliyat yuritish; 2. Kapital va ishlab chiqarishning korxona miqyosida umumlashganligi; 3. Tadbirkorlar, ishchilar, ishlab chiqaruvchi va iste‘molchilarning shaxsiy erkinligi; 4. Tadbirkorlarning yuqori foyda olishlar uchun kurashlari; 5. Iqtisodiyotning talab va taklif, king bozor narxi va raqobat kurashlari asosida tartiblanishi; 6. Aholining ijtimoiy himoyaqilinmasligi, ishsizlikning va aholi ijtimoiy tabaqalashuvining kuchayishi .04 06 30 32 33 34 36 12 02 12 04 1506 27 1C 12 1E 30 32 33 25 34 36 0E 3A 16 02

Bozor iqtisodiyotining ikkinchi ko’rinishi - hozirgi zamon rivojlangan bozor iqtisodiyoti bo’lib, XIX asrning oxiri va XX asr boshlaridan buyon amal qilib kelingan. Uning asosiy belgilari: 1. Mulkchilikning turli shakllariga, ya‘ni, xususiy, davlat, jamoa, aralash ko’rinishlariga amal qilgan holda iqtisodiy va tadbirkorlik faoliyati yuritilishi; 2. Kapital va ishlab chiqarishning yuqori darajada umumlashganligi, mulkning bir qismi yirik monopoliyalar va davlat qo’lida to’planib, milliy va xalqaro miqyosda umumlashganligi; 3. Iqtisodiyotni tartibga solishda davlatning faol ishtiroki. Davlat fan-texnika taraqqiyotini qo’llash, turli iqtisodiy tadbirlarni o’tkazish, rivojlanish istiqbolini aniqlash, turli sohalar va tarmoqlar o’rtasidagi nisbatlarni tartibga solish chora-tadbirlarini belgilash vazifalarini bajaradi.04 21 06 39 0E 06 1C 30 200E 16 32 11 18 11 33 35 16 1A 1D

Bozor iqtisodiyotining quyidagi afzalliklari mavjud: 1. Resurslarning taqsimlashni samaradorligi . Bozor iqtisodiyoti raqobatli bo’lgani sababli, resusrlarni jamiyatga eng zarur bo’lgan tovarlar va xizmatlar ishlab chiqarishga yo’naltiriladi. Ishlab chiqarishda yangi texnika va texnologiyalar qo’llaniladi. 2. Erkinlik. Bozor iqtisodiyoti tizimining muhim afzalliklaridan biri shundaki, u shaxsiy erkinlikka imkoniyat yaratib beradi. Bozor iqtisodiyoti tadbirkorlik va tanlash erkinligini yaratadi. 3. Harakatchanlik . Bozor iqtisodiyoti har bir shaxs, korxona, firma va korparatsiyalar tinimsiz harakatda va izlanishda bo’ladi. CHunki, xo’jasizlik, sustkashlik, beg’amlik har qanday xo’jalik tizimini xonavayron qilishga olib keladi. Bozor iqtisodiyoti million- million kishilarni harakatga soladi.02 263D 0612 302806 0C 2806 19 16 1D1B141E 322806 05 06 1C 02 332806 1D 06 3819 3B 16 12

Bozor iqtisodiyotining asosiy ziddiyati ham mavjud: raqobatning kuchsizlanishiga yo’l qo’yish va uni rag’batlantirish . Raqobat kuchsizlanishining ikkita asosiy manbai mavjud: Birinchisi , bozor iqtisodiyotidagi erkin muhitda tadbirkorlar foyda ketidan quvib va o’z iqtisodiy mavqeini yaxshilashga intilib, raqobatning cheklangan yo’lidan ozod bo’lishga harakat qiladilar. Firmalarning qo’shilib ketishi, kompaniyalarning xufyona kelishuvi, shavqatsiz raqobat - bularning hammasi raqobatning kuchsizlanishi va uning tatibga soluvchilik ta‘sirining pasayib borishiga olib keladi; Ikkinchisi , bozor tizimi rag’batlantiriladigan texnika taraqqiyoti ham raqobatning zaiflashuviga olib keladi. Eng yangi texnologiya: juda katta miqdordagi real kapitaldan foydalanishni; yirik bozorlar bo’lishini; kampleksli, markazlashgan va qatiyan bir butun bo’lib birlashgan bozorning tarkib topishi; boy va i shonchli xom-ashyo manbalarini talab qiladi.04 06 1E 02 050E1E 04 1506 14 1B 1A 1A 07 1506 27 20 1F14 130E12 1C

Bozor tushunchasi, uning vazifalari va turlari Bozor tushunchasi bu iqtisodiy kategoriya bo’lib, iqtisodiyot nazariyasida ham, xo’jalik yuritish amaliyotida ham qo’llaniladigan ilmiy-amaliy tushunchadir. “Bozor” va “bozor iqtisodiyoti” tushunchalari bir-biridan farq qiladi. Bozor jamiyatda bozor iqtisodiyotiga shakllangunga qadar mehnat taqsimotining ro’y berishi atijasida vujudga kelib, ijtimoiy takror ishlab chiqarishning ayirboshlash jarayonini o’z ichiga oladi. Bozor iqtisodiyoti esa bozor va bozor munosabatlarining tarixan uzoq davr mobaynida rivojlanishining natijasi sifatida paydo bo’ladi va bozor qonunlari asosida tashkil etiluvchi va faoliyat ko’rsatuvchi iqtisodiy tizimni anglatadi.200D 0428 06 14 1B 401C 0428 06 1E0E23 13 20 0428 06 16 1A 25 0E21

Bozor takror ishlab chiqarishning bitta fazasini, ya‘ni ayirboshlash fazasini o’z ichiga oladi. Bozor iqtisodiyoti esa barcha fazalarni - ishlab chiqarish, ayirboshlash, taqsimlash va nihoyat iste‘mol jarayonlarini ham o’z ichiga oladi: Bozorning asosiy belgilari : sotuvchi va xaridorning o’zaro kelishuvi, ekvivalentlilik tamoyili asosidagi ayirboshlash; sotuvchilarning xarajatlarni qoplashi; foyda olish va pul to’loviga qodir bo’lish; raqobatchilik muhitini yaratishdir. Bozor ishlab chiqaruvchilar va iste‘molchilar, sotuvchilar va xaridorlar o’rtasidagi pul orqali ayirboshlash (oldi- sotdi) jarayonida bo’ladigan iqtisodiy munosabatlar yig’indisidir. Bozor talab bilan taklifni moslashtirsa muvozanat hosil bo’ladi va aksincha bo’ladi.0217 2D 14 0217 2D 16 20 0428 1F 06 1A 13 0E1A 1A 2D 1C 19 0217 14 17 1A 202A2B 342F22282C 0217 12 1C

Bozorning asosiy vazifasi ishlab chiqaruvchilar tomonidan yaratilgan tovar va xizmatlarni, iqtisodiy resurslarni iste‘molchilarga yetkazib berishdan iboratdir. Iste‘molchi bilan sotuvchi bozor ishlab chiqarish orqali bog’laydi. Ishlab chiqarishning uzluksiz takrorlanib turishiga yordam beradi. Bozor iqtisodiyotni tartibga solib turish vazifasini talab, raqobat va narxlar yordamida bajaradi. Talab va taklifni jamlab, bu bilan nimani, qancha miqdorda va qaysi vaqtda ishlab chiqarish kerakligini aniqlab beradi.0428 06 16 141E 1C2519 1C17 1D 1F 02 16 0C 12141E 13

Похожие

Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati

Talab va taklif nazariyasi. Bozor muvozanati

Bozor muvozanati, unga tasir etuvchi omillar. Bozorni minimal va maksimal narxlar vositasida tartibga solish

Milliy iqtisodiyotning nisbatlari va muvozanati

Bozor iqtisodiyoti