Bozor iqtisodiyotining mohiyati va belgilari. Bozor va uning tuzilishi

Bozor iqtisodiyotining mohiyati va belgilari. Bozor va uning tuzilishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1487 KB

Bozor iqtisodiyotining Bozor iqtisodiyotining mohiyati va belgilari. mohiyati va belgilari. Bozor va uning tuzilishiBozor va uning tuzilishi

1. Bozor iqtisodiyotining mohiyati va asosiy 1. Bozor iqtisodiyotining mohiyati va asosiy belgilari.belgilari. 2. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va 2. Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlari.ziddiyatlari. 3.Bozor, uning vazifalari va tuzilishi.3.Bozor, uning vazifalari va tuzilishi. 4.Bozor infratuzilmasi va uning tarkibi4.Bozor infratuzilmasi va uning tarkibi 5.O`zbekistonning bozor iqtisodiyotiga 5.O`zbekistonning bozor iqtisodiyotiga o`tishining o`ziga xos yo`li.o`tishining o`ziga xos yo`li. Reja:

Bozor iqtisodiyotining mohiyati va asosiy Bozor iqtisodiyotining mohiyati va asosiy belgilaribelgilari .. Xozirgi davrda bozor Xozirgi davrda bozor iqtisodiyoti dunyoning iqtisodiyoti dunyoning ko`pchilik mamlakatlari ko`pchilik mamlakatlari uchun xos bo`lib, u turli uchun xos bo`lib, u turli mamlakatlarda xar – xil mamlakatlarda xar – xil darajada va o`ziga xos darajada va o`ziga xos xususiyatlar bilan amal xususiyatlar bilan amal qilmoqda va qilmoqda va rivojlanmoqda. rivojlanmoqda.

Bozor asosida tovar - pul Bozor asosida tovar - pul munosabatlari yotadi. Tovar munosabatlari yotadi. Tovar ishlab chiqarishning ishlab chiqarishning rivojlanishi bozor iqtisodiyoti rivojlanishi bozor iqtisodiyoti taraqqiyotining asosini taraqqiyotining asosini tashkil etadi.tashkil etadi. Bozor iqtisodiyoti – bu tovar ishlab chiqarish, ayriboshlash va pul muomulasi qonun - qoidalari asosida tashkil etiladigan va boshqariladigan iqtisodiyot tizimidir.

Bozor iqtisodiyotining subyektlari. Uy xo`jaliklari - iqtisodiyotning iste'molchilik sektorini tashkil qiladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida uy xo`jaliklari resurslarni yetkazib beruvchi va ishlab chiqaruvchi xam hisoblanadi.

Korxona yoki tadbirkorlik sektori - iqtisodiy resurslarning iste'molchisi, iqtisodiyotning birlamchi bo`g`ini va tovar (xizmat)larning asosiy ishlab chiqaruvchisi xisoblanadi.

Davlat - iqtisodiy resurslar va tovarlar iste'molchisi xamda ijtimoiy iste'mol xarakteridagi ne'matlar bilan ta'minlovchi xisoblanadi.

Bozor iqtisodiyotining muhim va umumiy belgilari quyidagilardan iborat. Turli shakllardagi mulkchilikning mavjud bo`lishi va unda xususiy mulkchilikning ustun turishi. Tadbirkorlik va tanlov erkinligi.

Raqobat kurashining mavjudligi. Davlatning iqtisodiyotga cheklangan holda aralashuvi. Korxona va firmalarning ichki xamda tashqi shart-sharoitlar o`zgarishlariga moslashuvchanligi .

Bozor iqtisodiyotining bu belgilari xamma bosqichlari uchun Bozor iqtisodiyotining bu belgilari xamma bosqichlari uchun umumiydir.umumiydir. Bozor iqtisodiyoti umumbashariy tizim bo`lganidan xamma Bozor iqtisodiyoti umumbashariy tizim bo`lganidan xamma mamlakatlar shu yo`ldan borishadi. Ammo bir yerda bu mamlakatlar shu yo`ldan borishadi. Ammo bir yerda bu iqtisodiyot shakllanib ulgurgan va o`zining yuqori darajasiga iqtisodiyot shakllanib ulgurgan va o`zining yuqori darajasiga chiqqan bo`lsa, boshqa joyda u endigina shakllana boshlagan. chiqqan bo`lsa, boshqa joyda u endigina shakllana boshlagan. Bozor iqtisodiyotiga o`tish umuminsoniy jarayon xisoblanadi, Bozor iqtisodiyotiga o`tish umuminsoniy jarayon xisoblanadi, lekin bu xar -xil kechadi.lekin bu xar -xil kechadi.

1. Klassik yo`l 2. Mustamlaka va yarim mustamlaka davridagi iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o`tish yo`li . 3. Rejali tizimdan bozor iqtisodiyotiga o`tishBu o`tish jarayoning 3 yo`li mavjud :

Tarixiy nuqtai nazardan bozor iqtisodiyotining Tarixiy nuqtai nazardan bozor iqtisodiyotining ikki turi mavjud :ikki turi mavjud : Birinchisi: asov yoki yovvoyi iqtisodiyot. Bunday iqtisodning asl na`munasi 17-19 - asrlarda bo`lgan. Ikkinchisi – U sivilizatsiyalashgan yoki madaniylashgan bozor iqtisodiyotiga aylanib boradi. Xozirgi davrda bozor iqtisodiyotiga o`tish deganda sivilizatsiyalashgan iqtisodiyot sari borish tushiniladi.

Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va Bozor iqtisodiyotining afzalliklari va ziddiyatlariziddiyatlari Resurslarni samarali taqsimlaydi Afzalliklari Erkinlikni ta`minlaydi Iqtisodiy faollikni rag`batlantiradi Xo`jaliksiz va isrofgarchilikka barham beradi

Raqobatning kuchsizlanishiga yo`l qo`yadi (korxonalarning qo`shilib ketishi , shavfqatsiz raqobat va iqtisodiyotga davlat aralashuvi kuchayishi xamda texnika taraqqiyoti natijasida). Kamchiliklari:

Ijtimoiy iste'mol xarakteridagi tovar bilan ta'minlash xarakteriga ega emas. Daromadlar tengsizligining kuchayishi va axolining mulkiy tabaqalanishiga olib keladi...

Tovarlar xajmi va pul massasi o`rtasidagi ro`y berib turadigan nomutanosibliklarni bartaraf eta olmaydi. Qayta tiklanmaydigan resurslarni asrash, tabiatni va atrof muxitni muxofoza qilish , ekologik munosabatni ta`minlashga layoqatli emas.

Ish haqi bilan narxlar darajasi muqobilligini ta`minlay olmaydi. Tezda foyda keltirmaydigan yoki jamiyat va kelajak uchun muhim bo`lgan fundamental tadqiqotlar olib borish imkoniyatini cheklaydi.

Bozor uning vazifalari va tuzilishi.Bozor uning vazifalari va tuzilishi. BozorBozor – bu xaridorlar bilan sotuvchilar – bu xaridorlar bilan sotuvchilar urtasidagi iktisodiy alokalar , ularni bir-biriga urtasidagi iktisodiy alokalar , ularni bir-biriga boglaydigan mexanizmlardir.boglaydigan mexanizmlardir. Bozorga tovar egasi uni sotish uchun xaridor esa uni olish uchun chiqadi.

Sotuvchilar Sotuvchilar – bu tovar ishlab – bu tovar ishlab chiqaruvchi firmalar, fermer chiqaruvchi firmalar, fermer xo`jaliklari, yakka tartibda xo`jaliklari, yakka tartibda ishlab chiqaruvchi ishlab chiqaruvchi ishbilarmonlardir. ishbilarmonlardir. Xaridorlar - esa jami Xaridorlar - esa jami iste'molchilar, ya'ni xonadonlar iste'molchilar, ya'ni xonadonlar resurslarni olib ishlatuvchi resurslarni olib ishlatuvchi firmalar, davlat idoralari va firmalar, davlat idoralari va yakka tartibda ishlab yakka tartibda ishlab chiqaruvchilar bo`ladi.chiqaruvchilar bo`ladi.

Bozor – bu ishlab chiqaruvchi (sotuvchi) bilan iste'molchi (xaridor)ni bir - biriga bog`laydigan, ayriboshlash jarayoniga xizmat qiladigan tartiblar, mexanizmlar va muassasaviy biriga bog`laydigan mexanizmlardir.Bozor va uning vazifalariBozor va uning vazifalari Ishlab chiqaruvchi, resurs egalari va iste'molchilarni bog`lash asosida tovarlar, xizmatlar xamda iqtisodiy resurslarning ayriboshlanishini ta'minlaydi.

Bozor turli tuman ko`rinishlarga ega bo`lib, uning eng Bozor turli tuman ko`rinishlarga ega bo`lib, uning eng oddiy turlari tijorat do`konlari, avtomobillarga yog` quyish oddiy turlari tijorat do`konlari, avtomobillarga yog` quyish shaxobchalari, qishloq xo`jalik maxsulotlari bozori kabilar shaxobchalari, qishloq xo`jalik maxsulotlari bozori kabilar bo`lsa, yuqori darajada tashkil qilingan xamda ancha bo`lsa, yuqori darajada tashkil qilingan xamda ancha murakkab shakllari birjalar, auksionerlar va chet el murakkab shakllari birjalar, auksionerlar va chet el valyutalari bozori xisoblanadi.valyutalari bozori xisoblanadi.

Bozorning turlari va tarkibiBozorning turlari va tarkibi

11 . Ishlab chiqarish tipidagi muassasalar : . Ishlab chiqarish tipidagi muassasalar : 2. Ayriboshlash jarayoniga xizmat ko`rsatuvchi 2. Ayriboshlash jarayoniga xizmat ko`rsatuvchi muassasalar :muassasalar : 3. Moliya-kredit munosabatlariga xizmat 3. Moliya-kredit munosabatlariga xizmat ko`rsatuvchi muassasalar :ko`rsatuvchi muassasalar : 4.Ijtimoiy sohaga xizmat ko`rsatuvchi muassasalar 4.Ijtimoiy sohaga xizmat ko`rsatuvchi muassasalar 5. Axborot xizmati idoralari5. Axborot xizmati idoralari Bozor infratuzulmasi va uningBozor infratuzulmasi va uning ( ( unsurlariunsurlari ) ) tarkibitarkibi

Adabiyotlar:Adabiyotlar: 1. Karimov I.A. «O`zbekiston - bozor munosabatlariga 1. Karimov I.A. «O`zbekiston - bozor munosabatlariga o`tishning o`ziga xos yo`li» Toshkent-1993 yo`tishning o`ziga xos yo`li» Toshkent-1993 y 2. Karimov I.A. «O`zbekiston iqtisodiy islohotlarni 2. Karimov I.A. «O`zbekiston iqtisodiy islohotlarni chuqurlashtirish yo`lida» Toshkent-1995 ychuqurlashtirish yo`lida» Toshkent-1995 y 3. Karimov I.A.«Erishgan yutuqlarni mustahkamlab, yangi 3. Karimov I.A.«Erishgan yutuqlarni mustahkamlab, yangi marralar sari izchil xarakat qilishimiz lozim» 10- fevral marralar sari izchil xarakat qilishimiz lozim» 10- fevral V.M.yig`ilishidagi ma'ruzasi Gazeta «Xalk so`zi» 11-fevral V.M.yig`ilishidagi ma'ruzasi Gazeta «Xalk so`zi» 11-fevral 2006- yil 2006- yil 4. «Iqtisodiyot nazariyasi»(noiqtisodiy oliy…) Umarov 4. «Iqtisodiyot nazariyasi»(noiqtisodiy oliy…) Umarov raxbarligida Toshkent universitet 2002-y 5– bobraxbarligida Toshkent universitet 2002-y 5– bob

Похожие

Bozor iqtisodiyotining mazmuni va rivojlanishi

Bozor iqtisodiyotining mazmuni va amal qilishi

Bozor iqtisodiyotining davriy rivojlanishi

Xilma-xil mulk shakllari-bozor iqtisodiyotining asoslari

Bozor iqtisodiyoti sharoitida kredit va uning roli