Linux OT va uning turlari - Информатика и ИТ - Презентации

Linux OT va uning turlari

Загружено в:

06.05.2025

Скачано:

0

Размер:

1413.384765625 KB

Linux OT va uning turlari

REJA: 1. Linux operatsion yaratilish tarixi 2. Linux operatsion tizimi imkoniyatlari 3. LINUX-operatsion sistemasining boshqa OS lardan farqli jihatlari

Linux operatsyon tizimining tarixi • Bu opеratsion tizim 1991 yil Xеlsinkidagi univеrsitеtlardan birida tahsil oluvchi talaba Linus Torvaldsning dissеrtatsiya ishi natijasida, UNIX opеratsion tizimi asosida yangi opеratsion tizimi sifatida yuzaga kеldi. Avvaliga Torvalds yangi operatsion tizimni Freax (inglizcha " free ", " freak " so'zlari hamda UNIX oilasiga mansubligini bildiruvchi " X " harflari birlashmasi) deb atamoqchi edi. Biroq kernel birinchi bor joylashtirilgan FTP serverning administratori hamda Torvaldsning do'sti Ari Lemka kernelga tegishli jildni linux deb nomladi. Shu-shu bu operatsion tizim ushbu nom bilan atala boshlandi.

• Opеratsion tizim Intеrnеt tarmog'iga joylashtirishi natijasida tеz orada o'z foydalanuvchilari va muxlislariga ega bo'ldi va ko'pgina dasturchi(programmist)larni o'ziga jalb qilishi Linux opеratsion tizimining kеskin rivojlanishi uchun katta omil sifatida xizmat qildi. • 1991 yilda Linux ning 0.01 versiyasi vujudga kelgan. Linux OT turli mamlakatlarning dasturchilari tomonidan yaratilgan bo'lib, ochiq kodli operatsion tizim bo'lib, internet mahsuloti hisoblanadi. • Linux operatsyon tizimining tarixi

OT LINUX OT quyi darajadagi dasturiy ta'minot bo'lib, ma'lumotlarni saqlash va printer, ekran, klaviatura, sichqoncha, printer kabi periferiya qurilmalariga interfeysni ta'minlab beradi. OT ikki qismdan iborat: yadro va tizim dasturlari. Yadro kopmyuterdagi barcha dasturlar uchun CPU, qattiq diskdan, tezkor hotira kabi mashina resurslarini taqsimlab beradi. Tizim dasturlari yuqori darajadagi topshiriqlarni, klient/server qismiga oid vazifalarni bajaradi.

Linus Benedikt Torvalds (Linus Benedict Torvalds - 1969 y. tug'ilgan) Finlyandiya poytaxti Xelsinki universiteti kompyuter fanlari fakultetining talabasi bo'lib, professor Tanenbaum kitobini sotib olgan. " Tasoddifiy inqilobchining hikoyasi " xotiranomasida Linus : "Kirish qismini o'qiganimdayoq, Yuniks mohiyatiga tushunib, uni qudratli, mustahkam va go'zal operatsion tizim ekanligiga iqror bo'lganman, hamda o'sha zahotiyoq Yuniks ishlay oladigan kompyuter sotib olgim kelgan," - deb yozadi. OT LINUX

OT LINUX 1991 yili Linus bo'lib-bo'lib to'lash sharti bilan Intel 80386 protsessori asosida yangi kompyuter sotib oladi. Kompyuterga Miniks operatsion tizimini o'rnatib, miriqib bir oy o'rganadi, lekin foydalanish jarayonida unda tizimning ishlashiga juda ko'p shikoyatlar paydo bo'ladi. Ulardan asosiysi masofadan ishlab ma'lumot kirituvchi terminal qismidir. Bu qism yordamida Linus uyidan universitet kompyuteriga ulanib, yangiliklar o'qimoqchi bo'lgan. Bu muammoni yechish uchun yosh xaker o'zining terminali, shaxsiy dasturini yozishga kirishadi. U Miniks tizimiga tayanmagan holda, kompyuterning apparat qismlariga muvofiq yangi, mustaqil dastur yaratadi. Modomiki, yana, fayllarni universitetdan uyga tortib olmoqchi bolganligi sababli, yo'l-yo'lakay yangi fayl tizimini yaratadi.

OT LINUX 1996 yil Internetda bir necha Linuks foydalanuvchilari yangi operatsion tizimning emblemasini (tamg'asini) tanlashni taklif qilishadi. Maslahatlashish jarayonida Torvalds pingvinlarni yoqtirishini bildirganida bahslashuv to'xtatalib, faqat pingvin hayvonining tasvirlari tanlovda qoldiriladi. Linus xohishi bo'yicha emblemada pingvincha qorni to'q va baxtli qo'rinishda bo'lishi kerak. Texas shtati universitetining ilmiy xodimi Larri Ivingning (Larry Ewing) grafikasi tanlov g'olibi deb topilgan. Tasvir yaratilishi haqida batafsil ma'lumot olish uchun Internetning quyidagi sahifasini tafsiya qilishadi

Linux OT avlodi. Unix . Unix tizimi tadqiqotchilar tomonidan yaratilgan bo'lib, tadqiqotchilarning loyihalarini hisoblash ishlarida ishlatilgan.Tizim bir guruh bo'lib ishlaydigan tadqiqotchilarning birgalikdagi ma'lumotlarini hisoblash va saqlash kabi vazifalarni bajarishga ruxsat beradi. Unix OT to'rt yil ichida rivojlanib mashhur bo'lishida universitet va kollej talabalari uhim o'rin tutgan. Unix OT 1975 yil keng rivojlanib foydalanish darajasiga yetganida, nominal narxda o'quv yurtlarida foydalanish taklifi berildi. O'z navbatida o'quv yurtlarida talabalar o'zining ilmiy kompyuter dasturlarida ishlatishgan. Unix OT rivojlanib orishi natijasida talabalar dasturlashda murakkab masalalarni yechish imkoniyatlari paydo bo'ldi. Universitetni tugatgan talabalar ishlab chiqarish sohalarida Unix OT ni qo'llash bo'yicha va ularni kommersal yo'nalishda rivojlantitirishgan.

Unix Unix OTni sohalarga qo'llash bo'yicha qo'shimcha o'zgartirishlar kiritish maqsadida Kaliforniyaning Berkli universitetidagi CSRG (Computer Systems Research Group) mavjud bo'lgan funksiyalarga qo'shimcha o'zgartirishlar kiritib Unix OT yangi versiyasi ya'ni BSD (Berkeley Unix, Berkeley Software) versiyasi vujudga keldi. AT&T va Unix System Laboratories tomonidan yaratilgan Unix V (SVR4) ham mavjud.

Linux imkoniyatlari ILOVALAR: Linux OT ning pullik va pulsiz versiyalari uchun keng ko'lamda ilovalarning mavjudligi hamda web server, tarmoq havsizligi, administratsiyalash, grafik instrumentlarining keng mashtabdaligi bilan avzal hisoblanadi. Dunyoning yirik kompaniyalari Linux ilovalarining doimiy yangilab borishini, Linux ning yadrosiga doimiy qo'shimchalar kiritib borish qiziqishlarini bildirishgan. Masalan IBM kompaniyasi Linuxning doimiy hamkori hisoblanadi. Linux POSIX standartining barcha talablariga javob beradi. PERIFERIYA QURILMALARI: Barcha kompyuter qurilmalari bilan tez oson ulanishi bilan ajralib turadi.

Linux avzalliklari. DASTURIY TA'MINOT: Foydalanuvchilarga dasturiy mahsulotlardan foydalana olish imkoniyati, nafaqat dastur kodi (source code) balki uning kompilyatsiyalangan versiyasi, dasturlarning oson or'natilishi va tezda ishga tushishi bilan muhim hisoblanadi. Bunday dasturlarga Java ni qo'llab quvatlovchi ochiq kodli dasturiy ta'minot Netscape ni keltirishimiz mumkin. Shu bilan birgalikda Mozilla, Thunderbird, Firefox ham ular qatorig kiradi. PLATFORMA: Linux nafaqat Intel bazasidagi platformalar uchun balki, Apple ( PPC Linux ), Compaq's alfa , MIPS, Motorola 68K asoslangan mashinalar, 64 bitli tizimlar va IBM S/390x platformalari uchun mo'ljallangan. Linux ko'pprotsessorli hisoblash mashinalarida ishlaydi.

EMULYATOR: Linux boshqa OT uchun mo'ljallangan dasturlarni, Linux muhitida ishlashini ta'minlab beruvchi emulyator dasturlarini qo'llab quvatlaydi. Emulyator yordamida DOS , Windows va Macintosh dasturlarini Linux ostida ishlatishni ta'minlaydi. Ochiq kodli dastur bo'lgan Wine Unix/Linux oilasiga mansub bo'lgan x86 arxitekturali tizimlarda Windowsning 16-32-64 bitli ilovalarini ishlatishni amalga oshirib beradi. XEN: Xen Cambridge universiteti tomonidan yaratilgan ochiq kodga ega virtual mashina ( VMM ) hisoblanib, bitta kompyuterning o'zida alohida bir nechta OT ni ishlatishni ta'minlab beradi. Virtual mashina yordamida, OT ni o'rnatishni, ishlatib eksplutatsiyalash, bir mashinaning o'zida tarmoqning ishlashini testlash mumkin Linux avzalliklari.

Linux bir vaqtning o'zida ko'p foydalanuvchilarga hizmat ko'rsata oladi. Qurilmalarning imkoniyati va ularning vazifalari turidan kelib chqib bir vaqtning o'zida 1000 tagacha foydalanuvchiga hizmat qlishi mumkin. Ko'pfoydalanuvchi OT tizim resurslarini bir vaqtning o'zida foydalanishga imkon beradi. Har bir foydalanuvchi tomonidan ishlatilgan vazifalar bir-biri bilan bog'liq holda ishlasada ularning bir biridan himoyasi tizim tomonidan ta'minlanadi, shu bilan birgalikda tizim yadrosi ham barcha protsesslardan himoyalangan bo'ladi. Bir nechta vazifalar bilan ishlagan vaqtda, asosiy e'tiborda bo'lgan vazifadan tashqari qolgan vazifalarni orqa fonga o'tkazgan holda ishlash mumkin. Agar Window tizimida ishlayotgan bo'lsak, ishga tushirilgan bir nechta dasturlarni bir oynada ko'rib ishlash mumkin bo'ladi. LINUX AFZALLIGI

Linux — bu shaxsiy kompyuterlar va ishchi stansiyalar uchun Unix — turkumli operatsion sistema. Bu tarmoqli darchali grafik sistemasiga ega bo’lgan X Window System sistemasi bo’lib, ko’p qo’llaniladigan, yaxshi himoyalangan tarmoqli operatsion sistema hisoblanadi. Linux ОT Internet tarmog’idagi ochiq sistemalar va protokollar standartlarini qo’llab-quvvatlaydi hamda Unix , Dos , MS Windows sistemalariga mos keladi. Sistemaning barcha komponentiari, dastlabki matnlar bilan birgalikda chegaralanmagan holda barcha foydalanuvchilarga ochiq nusxa olish va o’rnatish uchun litsenziya bilan birga tarqatiladi. LINUX AFZALLIGI

Foydalanuvchilarning ko’p qismi GNU/Linuxni o’rnatish uchun distributivlar bilan foydalanishadi. Distributiv – bu nafaqat programmalar to’plamidir, balki foydalanuvchilarning bir qator masalalarining yechimi, birlashtirilgan yakka sistemalar markaziy o’rnatgichi, boshqarish va yangilash paketlari, moslashtirishlar va texnik yordamlar majmuasidir. Dunyoda eng ko’p tarqalgan distributivlar:  amerikaliklarning Red Hat va uninig bepul vorisi Fedora Core ;  nemislarning SuSE ;  frantsuzlarning Mandriva (eski nomi Mandrake);  ayni bir xalqqa ta’luqli bo’lmagan Debian GNU/Linux ;  keksa distributivlardan biri bo’lmish Slackware ;  nisbatan yosh va aktiv rivojlanuvchi Gentoo ;  juda yosh, lekin istiqbolli Ubuntu LinuxLINUX TURLARI

LINUX IMKONIYATLARI Linux ixcham ( portable ) tizim hisoblanib, har xil hisoblash mashinalarida ishlashi mumkin. Linux oilasiga mansub barcha OT ning 95 foizi C dasturlash tilida yozilgan bo'lib, hisoblash mashinasiga bo'g'liq bo'lmagan dasturlash tili hisoblanadi. Linux portativ hisoblangani uchun, turli xil hisoblash mashinalarning asosiy talablariga to'liq javob bergan holda moslashadi. Masalan Linux mobil telefonlar, Televizor kabel qurilmalari kontrollerlariga o'rnatish mumkin. Fayl tizim strukturasi qattiq disk bilan tez ishlashi uning ustunligi hisoblanadi. Linux OT ko'pfoydalanuvchi OT sifatida qaraladi.

Linux OT unikal funksiyalarga ega. Boshqa OT lar singari Linux OT kompyuterni boshqaruvchi dastur bo'lsa, Unix sifatida tizimni qurishda va ilovalar yaratishda utilitalar jamlanmasi bo'lib hizmat qiladi LINUX IMKONIYATLARI

LINUX IMKONIYATLARI  tez harakatlanish darajasiga ega;  mustahkam, barqaror, uzilishlarsiz ishlaydi;  viruslar ta’siridan xoli;  zamonaviy РKlаr imkoniyatlaridan to’la foydalanishga imkoniyat beradi hamda Dos va MS Windowslarga xos bo’igan kompyuterlar xotirasi va protsessorlar resurslaridan foydalanishdagi cheklanganlikni olib tashlaydi;  ko’p vazifalilik va ustuvorliklarni samarali boshqaradi, fanga oid vazifalar (uzoq hisoblash, modem orqali elektron pochtani jo’natish, disketlarni formatlash va h.k.) interaktiv ishlashga xalal bermaydi;  kompyuterni lokal va global tarmoqlarga, shu jumladan «Internet» ga oson integratsiya qilishga imkon beradi; Novell va MS Windows asosidagi tarmoqlar bilan ishlaydi;

LINUX IMKONIYATLARI  Unix, MS Dos va MS Windowslarning turli versiyalardagi boshqa OTlarning to’ldirilgan formatda berilgan amaliy dasturlarini bajarish imkoniyatini beradi;  Unix dunyosida jamlangan va dastlabki matnlar bilan birga ochiq tarqatilayotgan juda ko’p sonli turli dasturiy paketiardan foydalanish ga imkon yaratadi;  Linux hamda boshqa OT da ishlashga yaroqli, obyektga oriyentirlashtirilgan, ko’p darchali matnli yoki grafik interfeysli kliyent-server klassidagi sistemani ham kiritgan holda istalgan darajadagi murakkab amaliy dasturlarni ishlab chiqish uchun instrumental vositalarning boy to’plami bilan ta’minlaydi;  foydalanuvchiga va, ayniqsa, ishlab chiquvchiga barcha komponentlarning, OT yadrosini ham qo’shgan holda, boy hujjatlar va dastlabki matnlar ko’rinishida ajoyib o’quv bazasini beradi;  barcha xohlovchilarga ishlab chiqishda o’z kuchini sinab ko’rishga, Linux OT chiquvchilarining istalgani bilan Internet orqali muloqot qilish va birgalikda ishlash hamda ushbu sistemaga hammuallif bo’lib o’z hissasini qo’shishga imkon beradi.

LINUX-operatsion sistemasining boshqa OS lardan farqli jihatlari Erkin nusxa ko’chirishga ruxsat beradigan litsenziyaga ega bo’lgan boshqa qator operatsion sistemalar mavjud. Ular ichida Rossiyada Free BCD sistemasi ko’proq om malashgan. Tajribali mutaxassis uchun Linux o’zlashtirishda yengil va ishlatish da qulay hisoblanadi. Tarixan Unix kodlaridan paydo bo’lgan Free BCDdari farq qilgan holda Linux sistemasi yadrosi yangidan yozilgan. Ikkala OT ham, biri qaysi bir jihati bilan ikkinchisidan yaxshiroq va aksincha bo’lgani holda, a’lo sifatli sistema hisoblanadi. Ikkala sistema aktiv rivojlanmoqda, tez va qayta-qayta yetakchilik roli bilan almashib turishlari mumkin.

Linux va Free BSD rivojlanish konsepsiyalariga ko’ra bir-biridan katta farq qiladi. Buning ustiga, operatsion sistemalar orasida Linux umuman o’z falsafasi jihatidan noyob hodisa. Bu foydalanuvchilar uchun yaratilgan sistema. Linux xohlagan odam chegarasiz nusxa olishi mumkin bo’lgan shunchaki bir erkin sistema emas. U erkin ochiq ishlov beriladigan sistema bo’lib, har bir kishi, qayerda yashashidan qat’i nazar, ozmi-ko’pmi o’z hissasini qo’shgan bo’lsa, Linux hammuallifi bo’lishi mumkin. Dunyoda Linux Free BSDdan ko’ra ko’proq ommalashgan. Ba’zi hisoblarga ko’ra, 1995- yilda Linux o’rnatilgan vositalarning soni 10 millionga yetgan. Linux Journal jurnali nashr etiladi. Linuxli kompakt- disklarning o’nlab turli versiyalari sotilmoqda. Global tarmoqlar orqali Linux bo’lgan yuzlab arxivlarga kirish mumkin. Linux arxivning chi quvchi trafiki shimolda sunsine.unc.edu bir kunda o’nlab gigabaytni tashkil etadi. Ushbu arxiv bilan kechayu kunduz har bir daqiqada yuzlab foydalanuvchilar ishlaydilar va yana boshqa minglab foydala nuvchilarga xizmat qilish uchun sunsite tomonidan Linux arxivining ko’zguli nusxalari tashkil etilgan.Linux va Free BSD

AQSH, Yevropa, Yaponiya, Avstraliyada Linux User Groups (foydalanuvchilar assotsiatsiyasi) ko’piab paydo bo’lmoqda. Linux bo’yicha muntazam ravishda xalqaro konferensiyalar o’tkazilmoqda. 1994-yil-30 noyabr — 2-dekabrda Vashingtonda 6-OSW (Open Systems World) — xalqaro ochiq sistemalar konferensiyasida Linux sistemasi seksiyasi ham ish olib bordi. Ayni vaqtda Novell App Ware, Windows NT, Solaris, SCO Unix seksiyalari ishladi. O’sha davrdan beri Linux Unix bo’yicha o’tkaziladigan xalqaro anjumanlarning mavzusi bo’lib qoldi. Unix 95 Expoda Linuxga bo’lgan qiziqish g’oyat katta bo’ldi, Linux stendlari joylashgan — Red Hat, Caldera, DEC/ Linux Journal pavilonlariga o’tish juda qiyin edi. Shunga muvofiq, Linux bo’yicha materiallar ko’proq va kirish osonroq. Linuxga oid arzon CDROM (kornpakt-disk)larning xillari ham ko’p: atigi bir necha o’n dollarga minglab megabaytli, yuqori sifatli dasturlarni olish mumkin. LINUX-operatsion sistemasining boshqa OS lardan farqli jihatlari

Internet global tarmog’i bilan ishlash Linux tarmog’i Internet tarmog’i kabi qurilgan aynan o’sha TCP / IP protokollarida ishlaydi, aynan shunday servis va asbob-uskunalar to’plamiga ega. Shuning uchun Linux sistemasida mashina Internet ga oson va tabiiy ravishda ulanadi. WWW ( World Wide Web ) ommalashgan xizmat bilan o’zaro hamkorlik uchun Linuxda Lynx , Mosaic , Net sape dasturlar- kliyentlar mavjud. WWW o’z servisini tashkil qilish uchun serverlarning juda ko’p turlari bor.

Nazorat savollari 1. LINUX-operatsion tizimi, uning imkoniyatiari, qo’llanish doirasi, xususiyatlari va afzallikiari haqida so’ziab bering? 2. Distributiv deb nimaga aytiladi? 3. Linux operatsion tizimi qachon yuzaga kelgan? 4. LINUX-operatsion tizimining boshqa OT lardan farqli jihatlari nimada? 5. Internetda ishlash imkoniyatiari qanday?

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT ! ! !

Похожие

Kompyuter va uning turlari

Xotira va uning turlari

Printer va uning turlari haqida

Ilova tushunchasi va uning turlari

LINUX operatsion tizimi