Kompyuterning tizimli periferiyali interfeysi - Информатика и ИТ - Презентации

Kompyuterning tizimli periferiyali interfeysi

Загружено в:

08.05.2025

Скачано:

0

Размер:

2256.7275390625 KB

KOMPYUTERNING TIZIMLI PERIFERIYALI INTERFEYSI

Reja: 1. Periferiyali interfeys 2. Kengaytirish shinalari 3. Lokal shinalar 4. Periferiya shinalari 5. Yangi universal ketma-ket periferiya shinalari Tayanch iboralar: interfeys, adapter, kengaytirish shinalar, lokal shinalar, ISA, EISA, lokal shinalar, periferiya shinalari, USB, PlugAndPlay texnologiyasi, Fire Wire, PCI shinasi.

13.1. PERIFERIYALI INTERFEYS Interfeys (interface - Kompyuterra tegishli adabiyotda ba’zida «interfeys» atamasi o’rniga «nazoratchi» yoki «adapter» atamalari ishlatiladi. qatiy aytganda, bu to’g’ri emas, chunki «nazoratchi» (controller) interfeysni boshqaradi va uning ishlashini ta’minlaydi, «adapter» (adapter) interfeyslarning to’g’ri (mos) kelishini ta’minlaydi) - ulanish va aloqa vositalari to’plami bo’lib, u tizimlarning yoki ular qismlarining o’zaro samarali harakatini ta’minlaydi. Interfeysda odatda ulanish masalalarining mexanik (simlar soni, aloqa elementlari, ulanish tiplari, kontaktlar nomerlari va sh.o’.) va mantiqiy (tushunarli signallar, ularning uzunligi, kutbliligi, chastotasi va amplitudasi, o’zaro harakat bayonnomalari ) darajalari ko’zda tutilgan. Mashina ichidagi interfeys - EHM tarmoqlari va bloklarining o’zaro aloqa va ulanish tizimidir. U elektr aloqa liniyalari (simlar), kompyuter komponentalari bilan ulanish sxemalari, signallarni uzatish va o’zgartirish bayonnomalari (algoritmlar) yig’indisi ko’rinishiga egadir.

Mashina ichidagi interfeysni tashkil etishning 2 varianti mavjud.  Ko’p aloqali interfeys  Bir aloqali interfeys Ko’p aloqali interfeys . SHK ning har bir bloki boshqa bloklar bilan o’zining lokal simlari orqali bog’langan; ko’p aloqali interfeys ba’zida tizimli interfeysni to’ldiruvchi periferiyali interfeysi sifatida (SHK ning tashqi qurilmalari bilan aloqa qilish uchun ) qo’llaniladi, sistemali interfeys sifatida esa faqat ba’zi xonadon kompyuterlarida ishlatiladi. Bir aloqali interfeys. SHK ning barcha bloklari bir-biri bilan umumiy yoki tizimli shina orqali bog’langan.Nisbatan ko’pchilik zamonaviy SHK larda tizimli interfeys sifatida tizimli shina ishlatiladi. Tizimli shinaning muhim funkconal tavsiflari quyidagilardir: u xizmat ko’rsatadigan qurilmalar soni va uning o’tkazish qobiliyati, ya’ni axborotni uzatishning eng yuqori mumkin bo’lgan tezligi. Shinaning o’tkazish qobiliyati uning razryadliligiga (8,16,32 va 64 razryadli shinalar bor ) va shina ishlaydigan taktli chastotaga bog’liq.

Tizimli shina sifatida turli SHK larda quyidagilar ishlatilgan va ishlatilishi mumkin: • kengaytirish shinalari - ko’p sonli juda rang- barang qurilmalarni ulash imkonini beruvchi umumiy vazifali shinalar; • lokal shinalar - uncha katta bo’lmagan aniq bir sinfdagi qurilmalarga xizmat ko’rsatishga ixtisoslashgan.

13.2. KENGAYTIRISH SHINALARI Multibus 1 shinasi 2 ta modifikaciyaga ega: PC/XT bus va PC/ AT bus PC/XT bus shinasi - 4,77 MGc taktli chastotaga mo’ljallangan 8-razryadli qiymatlar shinasi va 20-razryadli adreslar shinasidir; apparatli uzulishlar uchun 4 ta liniyaga va xotiraga to’g’ridan-to’g’ri murojaat qilish uchun 4 ta kanalga ega ( DMA - Direct Memory Access kanallari ). Adreslar shinasi mikroprocessorning adres kengligini 1 Mbayt kattalik bilan chegaralaydi. 8086, 8088 MP bilan ishlatiladi. PC/AT bus shinasi - 8 MGc gacha ishchi taktli chastotada ishlovchi 16-razryadli qiymatlar shinasi va 24-razryadli adreslar shinasidir, lekin 16 MGc taktli chastotali MP ishlatilishi mumkin, chunki shina nazoratchisi chastotani teng ikkiga bo’lishi mumkin; apparatli uzulishlar uchun 7 ta liniyaga va 4 ta DMA kanaliga ega. 80286 MP bilan ishlatiladi.

ISA (Industry Standard Architecture) shinasi ISA (Industry Standard Architecture) shinasi - 8 MGc ishchi taktli chastotali, 16- razryadli qiymatlar shinasi va 24-razryadli adreslar shinasidir, lekin 50 MGc taktli chastotali MP ishlatilishi mumkin (bo’lish koefficienti ko’paytirilgan); PC/XT va PC/AT shinalariga nisbatan apparatli uzulishlar liniyalarining soni 7 tadan 15 tagacha va DMA xotirasiga bevosita murojaat qilish kanallarining soni 7 tadan 11 tagacha ko’paytirilgan. 24-razryadli adreslar shinasi hisobiga adres kengligi 1 Mbaytdan 16 Mbaytgacha ko’paydi. Qiymatlar shinasining nazariy o’tkazish qobiliyati 16 Mbayt/s ga tent, lekin haqiqatda u pastroq, uning bir qator ishlatish xossalariga bog’liq ravishda 4-5 Mbayt/s atrofida. 32-razryadli yuqori tezlikli MP lar paydo bo’lishi bilan ISA shinasi SHK tezkorligini oshirishda jiddiy to’siq bo’lib qoldi.

EISA ( Extended ISA ) shinasi EISA ( Extended ISA ) shinasi - 32-razryadli qiymatlar shinasi va 32- razryadli adreslar shinasidir, 1989-yilda yaratilgan. Shinaning adres kengligi 4 Gbayt, o’tkazish qobiliyati 33 Mbayt/s, shu bilan birga MP - kesh-TX kanali bo’yicha almashish tezligi xotira mikrosxemasining parametrlari bilan aniqlanadi, kengaytirish raz’yomlari soni ko’paytirilgan: nazorat jihatdan 15 tagacha qurilma ulanishi mumkin (amalda 10 tagacha). Uzilishlar tizimi yaxshilangan, tizimni avtomatik konfiguraciyani va DMA ni boshqarishni taninlaydi; ISA shinasi bilan to’liq mos keladi ( ISA ni ulash uchun raz’yom bor), shina hisoblash tizimlarining ko’p processorli arxitekturasini qo’llab-quvvatlaydi. EISA shinasi juda qimmatdir va tezkor SHK larda, tarmoqli serverlarda va ishchi-stanciyalarda qo’llaniladi.

MSA ( Micro Channel Architecture ) shinasi MSA ( Micro Channel Architecture ) shinasi - 32- razryadli shina, 1987 yilda IBM firmasi tomonidan PS/2 mashinalari uchun yaratilgan, o’tkazish qobiliyati 76 Mbayt/s , ishchi chastotasi 10-20 MGc . O’zining tavsiflari bo’yicha EISA shinasiga yaqinroq, lekin ISA bilan ham, EISA bilan ham mos kelmaydi. PS/2 EHM birinchi navbatda yaxshi ishlab chiqilgan amaliy dasturlarning yo’kligi tufayli keng tarqalmaganligi sababli, MSA shinasi ham keng ishlatilmaydi.

13.3. LOKAL SHINALAR Zamonaviy hisoblash tizimlari quyidagilar bilan tavsiflanadi: • mikroprocessorlar (masalan, Pentium MP qiymatlarni 64 razryadli qiymatlar shinasi bo’yicha 528 Mbayt/s tezlik bilan berishi mumkin) va bazi bir tashqi qurilmalar (masalan, yuqori sifatli raqamli to’liq ekranli videoni tasvirlash uchun 22 Mbayt/s o’tkazish qobiliyati kerak bo’ladi) tezkorligining juda ham o’sib ketishi bilan; • ko’p sonli interfeys amallarining bajarilishini talab etuvchi (masalan, Windows da grafikani qayta ishlash dasturlari, multimedia) dasturlar ning paydo bo’lishi bilan. Interfeyslarni ishlab chiqaruvchilar lokal shinalarni yaratish yo’lidan bordilar, bu shinalar bevosita MP ning shinasiga ulanib, ular MP ning taktli chastotasida (lekin uning ichki ishchi chastotasida emas) ishlaydi va MP ga nisbatan ba’zi tashqi tezkor qurilmalar: asosiy va tashqi xotira, videotizimlar va b. bilan aloqani ta’minlaydi.

Hozir universal lokal shinalarning 2 ta asosiy standarti mavjud: VLB va PCI . • VLB (Vesa Local Bus) shinasi 1992 yilda videojixozlar standartlari associaciyasi ( VESA - Video Equipment Standards Assotiation ) tomonidan ishlab chiqilgan va shuning uchun ko’pincha VESA shinasi deb atashadi. VLB shinasi, moxiyati jihatidan, videoadapter va qisman vinchester, multimedia platalari, tarmoqli adapter bilan aloqa qilish uchun MP ni ichki shinasining kengaytmasidir. Shina razryadliligi - 32 bit, yaqin orada shinaning 64-razryadli varianta chiqadi. VLB bo’yicha qiymatlarni uzatishning haqiqiy tezligi - 80 Mbayt/s (nazariy erishiladigani - 132 Mbayt/s).

VLB (Vesa Local Bus) Shinasining kamchiliklari:  80386, 80486 MP lari bilan ishlashga mo’ljallangan, hozircha Pentium, Pentium Pro, Power PC processorlari uchun moslashmagan;  MP ning taktli chastotasiga qattiq bog’liqligi (har bir VLB shinasi faqat aniq bir chastotaga mo’ljallangan);  ulanadigan qurilmalar sonining kamligi - VLB shinasiga faqat 4 ta qurilma ulanishi mumkin;  shina xakamining yo’qligi - ulanadigan qurilmalar o’rtasida ziddiyatlar bo’lishi mumkin.

PCI shinasi (Peripheral Component Interconnect) 1993 yilda Intel firmasi tomonidan ishlab chiqilgan. PCI shinasi VLB ga qaraganda birmuncha universalroq hisoblanadi, u istalgan MP bilan ishlash uchun mos kelishi mumkin: 80486, Pentium, Pentium Pro, Power PC va b.; u avtokonfiguraciyalash imkoniyati bilan turli xil konfiguraciyali 10 ta qurilmani ulash imkonini beradi, o’zining «hakamiga», qiymatlarni uzatishni boshqarish vositalariga ega. PCI shinasi hozircha ancha qimmat. PCI ning razryadliligi - 32 bit, uni 64 gacha kengaytirish imkoniyati bor, nazariy o’tkazish qobiliyati 132 Mbayt/s, 64 bitli variantda esa - 263 Mbayt/s (2 marta pastroq).

PCI shinasi (Peripheral Component Interconnect) PCI shinasi lokal bo’lsa ham kengaytirish shinasining ko’pgina vazifalarini bajaradi, va xususan, ISA, EISA, MCA kengaytirish shinalari PCI shinasi bor bo’lganda bevosita MP ga emas (VLB shinasini ishlatilgani kabi), balki PCI shinasining o’ziga (kengaytirish interfeysi orqali) ulanadi (u ular bilan mos keladi). Tizimlarning VLB va PCI shinalari bilan konfiguraciyalarning variantlari mos ravishda 38 - va 39 -rasmlarda ko’rsatilgan. SHuni ta’kidlash kerakki, SHK da VLB va PCI shinalarini faqat mos ravishda VLB yoki PCI -bosh platasi bor bo’lganda ishlatish mumkin. Multishina strukturali bosh platalar ishlab chiqarilmoqda, ular VIP shinali (VLB, ISA va PCI ning bosh harflari bo’yicha) bosh plata deb ataluvchi ISA/EISA, VLB va PCI shinalarini ishlatishga imkon beradi.

13.4. PERIFERIYA SHINALARI IDE (Integrated Drive Electronics), EIDE (Enhanced IDE), SCSI (Smale Computer System Interface) lokal shinalari ko’proq faqat tashqi qurilmalarida ishlatiladi. Hozir keng tarqalgan AT Attachment (ASA) interfeysi, 1988 yilda IBM PC AT SHK foydalanuvchilariga taklif etilib, Integrated Drive Electronics (IDE) nomi ostida keng ma’lumPeriferiya shinalari juda ham xilma-xildir .

13.4. PERIFERIYA SHINALARI ATA va ATA-2 bilan bir qatorda murakkabroq diskli Small Computer System Interface interfeyslarining uchta versiyasi: SCSI-1, SCSI-2 va SCSI-3 keng ishlatilmoqda. Ularning afzalliklari: ma’lumotlarni uzatishning yuqori tezligi ( Fast Wide SCSI-2 interfeysi va yaqin vaqtda qutilayotgan SCSI-3 interfeysi 40 Mbayt/s gacha tezlikni ta’minlaydi ), ulanadigan yig’uvchilarning ko’p soni (7 donagacha) va maksimal sig’imi; ularning kamchiliklari: narxi balandligi ( ATA dan taxminan 5-10 marta qimmatroq), o’rnatish va sozlash murakkabligi. SCSI-1 interfeysi 8 bitli shinaga ega; SCSI-2 va SCSI-3 - 16-bitli va kuchli mashina-serverlarda va ishchi stanciyalarida ishlatishga mo’ljallangan.

13.5. YANGI UNIVERSAL KETMA-KET PERIFERIYA SHINALARI 1996 yilda yangi universal ketma-ket shina USB (Universal Serial Bus) paydo bo’ldi, taxminlarga qaraganda u yaqin orada ketma-ket va parallel, klaviatura va sichqoncha portlarini almashtiradi- barcha qurilmalar bitta raz’yomga ulanadi va u ko’p sonli qurilmalarni PlugAndPlay texnologiyasining engilligi bilan o’rnatish imkonini beradi. PlugAndPlay texnologiyasi («ula va ishla») «issiq» almashtirishni amalga oshirish imkonini beradi, ya’ni qurilmalarni kompyuterni o’zmasdan va qayta yuklamasdan almashtiradi. Fizik biriktirilgandan so’ng qurilmalar to’g’ri anglanadi va avtomatik konfiguraciyalanadi. Shinaning o’tkazish qobiliyati 12 Mbit/s.

USB (Universal Serial Bus)

13.5. YANGI UNIVERSAL KETMA-KET PERIFERIYA SHINALARI Ko’p qurilmalarni: vinchesterlar, videokameralar, yuqori o’tkazish kobiliyatli printerlar va b. yaxshisi SCSI tipidagi interfeyslar va yangi standartlar: Fire Wire - «olovli sim» nomi bilan ma’lum bo’lgan IEEE-1394 va AGP (Accelerated Graphics Port - tezlashtirilgan grafikli porti ) orqali ulagan ma’quldir.

13.5. YANGI UNIVERSAL KETMA-KET PERIFERIYA SHINALARI Xususan, o’ta tezkor raqamli ketma-ket shina Fire Wire yuqori ishonchlilik va qiymatlarni uzatishning yuqori sifati bilan tavsiflanadi, 400 Mbit/s o’tkazish qobiliyatiga ega, uning bayonnomasi vaqt bo’yicha kritik ma’lumotlarni kafolatli uzatilishini ta’minlaydi, bunda video va audioxabarlarning haqiqiy vaqt o’lchamlarida sezilarli buzulishlarsiz o’tishi taninlanadi. Fire Wire shinasi yordamida PlugAndPlay texnologiyasi bo’yicha katta miqdordagi va amalda istalgan konfiguraciyadagi turli xil qurilmalarni bir-biriga ulash mumkin, bu bilan u oddin aytib o’tilgan SCSI tipidagi qiyin konfiguraciyalanadigan periferiya shinalaridan keskin farq kiladi.

E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT

Похожие

Kompyuterning yaratilish tarixi

MathCAD dasturining interfeysi. Funktsiyalar. Grafika

Shaxsiy kompyuterning dasturiy ta'minoti

Kompyuterning dasturiy ta’minoti 2

Ólshem ólshew texnikası hám programmalıq interfeysi