logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Информатика и ИТ
  4. C++ dasturlash tili. C++ tili tuzilishi

C++ dasturlash tili. C++ tili tuzilishi

Загружено в:

14.03.2023

Скачано:

0

Размер:

342.833984375 KB
Скачать
C++ dasturlash tili. C++ tili tuzilishi C++ tili alifbosi C++ tili alifbosiga quyidagi simvollar kiradi. • Lotin Alifbosining katta va kichik harflari (A,B,..,Z,a,b, …,z) • Raqamlar: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 • Maxsus simvollar: “ , { } | [ ] ( ) + - / % \ ; ‘ . : ? < = > _ ! & * # ~ ^ • Ko’rinmaydigan simvollar Leksemalarni uzaro ajratish uchun ishlatiladigan simvollar (misol uchun bo’shliq, tabulyatsiya, yangi qatorga o’tish belgilari). Izohlarda, satrlarda va simvolli konstantalarda boshqa belgilar, masalan rus xarflarini ishlatilishi mumkin Identifikator. Identifikatorlar lotin harflari, ostki chiziq belgisi va sonlar ketma ketligidan iborat bo’ladigan maxsus nom. Identifikatorlar foydalanuvchi tomonidan ixtiyoriy ishlatiladigan va standart, dasturlash tilining xizmatchi so’zlari bo’lishi mumkin. Foydalanuvchi identifikator tanlanganda quyidagilarga ahamiyat berish kerak:  Identifikator lotin harflaridan yoki tag chiqdan boshlanishi shart;  Ikkinchi simvoldan boshlab raqamlardan foydalanish mumkin;  C++ da katta kichik harflar farq qiladi. Ya&#39;ni quyidagilarning har biri alohida identifikator hisoblanadi: KATTA, katta, KaTTa, kAttA, Katta, KattA,...  Probel C++ da so&#39;zlarni ajratish uchun ishlatiladi. Shuning uchun identifikatorda probeldan foydalanib bo&#39;lmaydi;  Xizmatchi (int, float, for, while kabi) so&#39;zlardan identifikator sifatida foydalanib bo&#39;lmaydi; Xizmatchi so’zlar Xizmatchi so’zlar . Tilda ishlatiluvchi ya’ni dasturchi tomonidan o’zgaruvchilar nomlari sifatida ishlatish mumkin bo’lmagan identifikatorlar xizmatchi so’zlar deyiladi. C ++ tilida quyidagi xizmachi so’zlar mavjud: asm, auto, break, case, catch, char, class, const, continue, default, delete, do, double, else, enum, explicit, extern, float, for, friend, goto, if, inline, int, long, mutable, new, operator, private, protected, public, register, return, short, signed, sizeof, static, struct, swith, template, this, throw, try, typedef, typename, union, unsigned, virtual, void, volatile, while. O’zgaruvchilar O’zgaruvchi - xotiraning nomlangan qismi bolib, o&#39;zida ma&#39;lum bir toifadagi qiymatlarni saqlaydi. O&#39;zgaruvchining nomi va qiymati bo&#39;ladi. O&#39;zgaruvchining nomi orqali qiymat saqlanayotgan xotira qismiga murojaat qilinadi. Programma ishlashi jarayonida o&#39;zgaruvchining qiymatini o&#39;zgartirish mumkin. Har qanday o&#39;zgaruvchini ishlatishdan oldin, uni e&#39;lon qilish lozim. Quyida butun sonlardan foydalanish uchun b, haqiqiy sonlardan foydalanish uchun h o&#39;zgaruvchisi e&#39;lon qilingan: int b; float h; O’zgaruvchilarni dasturning ihtiyoriy qismida ta’riflash yoki qayta ta’riflash mumkin. O’zgaruvchilar ta’riflanganda ularning qiymatlari aniqlanmagan bo’ladi. Lekin o’zgaruvchilarni ta’riflashda initsializatsiya ya’ni boshlang’ich qiyjmatlarini ko’rsatish mumkin. Misol uchun: Int I=0; Char c=’k’; O’zgaruvchilar tiplari.  char – bitta simvol;  long char – uzun simvol;  int – butun son;  short yoki short int – qisqa butun son;  long yoki long int – uzun butun son;  float - haqiqiy son;  long float yoki double – ikkilangan haqiqiy son;  long double – uzun ikkilangan haqiqiy son; Konstanta (O’zgarmaslar) Konstanta bu o’zgartirish mumkin bo’lmagan qiymatdir. Namuna: float const pi = 3.14; C++ tilida besh turdagi konstantalar ishlatilishi mumkin: butun sonlar, haqiqiy sonlar, simvollar, sanovchi konstantalar va nul ko’rsatkich. C++ DA ARIFMETIK AMALLAR Berilganlarni qayta ishlash uchun C++ tilida amallarning juda keng majmuasi aniqlangan. Amal – bu qandaydir harakat bo’lib, u bitta (unar) yoki ikkita (binar) operatorlar ustida bajariladi, hisob natijasi uning qaytaruvchi qiymati hisoblanadi. Tayanch arifmetik amallarga qo’shish (+), ayrish (-), ko’paytirish (*), bo’lish (/) va qoldiqni olish (%) amallarini keltirish mumkin. Amallar qaytaradigan qiymatlarni o’zlashtirish uchun qiymat berish amali (=) va uning turli modifikatsiyalari ishlatiladi: Qo’shish, qiymat berish bilan (+=) ; Ayrish, qiymat berish bilan (-=) ; Ko’paytirish, qiymat berish bilan (*=) ; Bo’lish, qiymat berish bilan (/=) ; Bo’lib qoldiqni olib, qiymat berish bilan (%=) Bu holatlarning umumiy ko’rinishi <o’zgaruvchi><amal>=<ifoda> C++ dasturlash tilidagi dasturning umumiy ko‘rinishi quyidagicha: C++ dasturlash tilida dasturning umumiy tuzilishini quyidagi oddiy dastur yordamida tushuntiramiz: C++ dasturlash tilida har qanday dastur 1-satr bilan boshlanadi. Bunda # include (o‘z ichiga olmoq) so‘zi ma’lumotlarni kiritish va chiqarish (o‘qish va yozish) funksiyalari va ularning o&#39;zatuvchilari e’loni joylashgan <iostream.h> sarlavha faylini dasturga qo&#39;shadi. • <iostream.h> yozuvi quyidagicha ma’noni bildiradi: • i ( input - kirishi (o‘qish)), • o ( output - chiqarish (yozish)), • stream - oqim (ya’ni ma’lumotlar oqimi), h (head - sarlavha). 1. #include <iostream.h> 2-satrda keltirilgan using namespace std; buyrug’i dastur davomida standart nomlar fazosidan foydalanishni anglatadi. Agar bu buyruq yozilmasa ma&#39;lumotlarni kiritish std::cin>> , ma&#39;lumotlarni chiqarish std::cout << operatori orqali amalga oshiriladi. 1. using namespace std; 3-satrda main( ) funksiyasi berilgan bo‘lib, bu funksiya ham (main - bosh, asosiy demakdir), bo‘lishi shart va dastur shu funksiyani bajarish bilan o‘z ishini boshlaydi. Uning oldidagi int so‘zi dastur ijro etilgach, natija butun son sifatida qaytarilishini bildiradi. 3. Int main () 4 va 9 - satrlarda { va } qavslari keltirilgan bo‘lib, ular blok belgisidir. C++ dasturlash tilida, tarmoqlanish, takrorlanish kabi murakkab buyruqlarga taalluqli buyruqlar ham shunday blok belgilari ichiga olib yoziladi. Bu yerda esa bu belgilar dastur boshlanishi va tugashini bildiradi desak ham bo‘ladi yoki dastur tanasining chegaralari yoki main( ) funksiyasi blok (tanasi) deyish ham mumkin. Ammo bu belgilarsiz dastur ishlamaydi. 4. { 9. } 4-satrdagi int a, b, c, s; yozuvi a, b, c, s o‘zgaruvchilar e’loni deyiladi. Bunda, albatta, ularning turi ko‘rsatilgan bo‘lishi shart va ular, albatta, bir- birlaridan (,) belgisi bilan ajratib yoziladi. 4. int a, b, c, s; 5-satrda qiymat berish buyrug‘i (=) yordamida a, b, s o‘zgaruvchilarga dastlabki qiymatlar berilgan. a,b,s larga ularni e&#39;lon qilishda ham int a=5; b=12; s=a+b; kabi dastlabki qiymatlarini berish ( initsializatsiya qilish ) mumkin edi. Ko&#39;rinib turibdiki, C++ dasturlash tilidagi buyruqlar bir- birlaridan (;) belgisi bilan ajratib yoziladi. Faqat sarlavha faylini e&#39;lon qilingandan keyin va bosh funksiya main() dan keyin (;) qo&#39;yilmaydi. 5. int a, b, c, s; 6-satrga <iostream.h> sarlavha faylida aniqlangan cout operatoridan foydalanilgan bo‘lib, undan dasturning xotiradagi natijasini ekranga chiqarish maqsadida foydalaniladi. Bu operatordan keyin qiymati ekranga chiqarilayotgan barcha o‘zgaruvchilar hech qanday tinish belgilarisiz “«” belgilari bilan ajratib yoziladi. Agar matn (satr) ekranga chiqarilishi kerak bo‘lsa, u qo‘shtirnoq ichiga olib yoziladi va C++ tomonidan qayta ishlanmasdan, qanday yozilgan bo‘lsa, shundayligicha chop etiladi. Bizning misolimizda “a=”, “b=”, “s=” yozuvlari matnlardir. C++ dasturlash tilida standart funksiyalar C++ dasturlash tili tarkibida mavjud bo‘lgan matematik funksiyalar standart funksiyalar deb ataladi. Ifodalar tarkibidagi funksiyalami C++ dasturlash tilida ifodalash uchun satandart funksiyalardan foydalaniladi. Funksiyalami C++ dasturlash tilida ifodalash uchun ularni argumentlarini albatta qavsga olib yozish kerak. C++ dasturlash tilida standart funksiyalardan foydalanish uchun albatta C++ tili tarkibidagi matematik funksiyalar kutubxonasiga murojat qilish kerak. Matematik funksiyalar kutubxonasiga murojat qilish quyidagicha.

Похожие

C ++ tili va uning imkoniyatlari
C++ dasturlash tilida takrorlanuvchi jarayonlarni dasturlash
C++ dasturlash tilida tarmoqlanuvchi jarayonlarni dasturlash
Paskalda dasturlash tili
Paskal dasturlash tili