Ахборот хавфсизлигининг бузғунчи модели - Информатика и ИТ - Презентации

Ахборот хавфсизлигининг бузғунчи модели

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

450.5 KB

ЎЗБЕКИСТОН АЛОҚА ВА АХБОРОТЛАШТИРИШ АГЕНТЛИГИ ТОШКЕНТ АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ УНИВЕРСИТЕТИ “МАЪЛУМОТЛАР УЗАТИШ ТАРМОҚЛАРИ ВА ТИЗИМЛАРИ” КАФЕДРАСИ Бузғунчи модели www.arxiv.uz

Бузғунчи модели Бўлиши мумкин бўлган тахдидларни олдини олиш учун нафақат оперцион тизимларни, дастурий таъминотни химоялаш ва фойдаланишни назорат қилиш, балки бузувчилар туркумини ва улар фойдаланадиган усулларни аниқлаш лозим. Сабаблар, мақсадлар ва усулларга боғлиқф холда ахборот хавфсизлигини бузувчиларни 4-та категорияга ажратиш мумкин (4.1-расм):  саргузашт қидирувчилар;  ғоявий хакерлар,  хакерлар-профессионаллар;  ишончсиз ходимлар. www.arxiv.uz

Ахорот хавфси з лигини бузувчининг модели Ахборот хавфсилигини бузувчи Ахборот хавфсизлигини бузиш сабаблари Саноат жосуслиги, ахборотни сотишТармоқдаги ўйин харакатлари Хайфсанга реакция, иш учун хақ тўланмасалик, ёмон ният Техник қуролланганлик Тармоқдаги охирги авлод шахсий компьютери + замонавий дастурий таъминоти хазинасиТармоқда ишлаётган шахсий компьютер + дастурлаш тиллариТармоқдаги уй шахсий компьютериМалака Хаваскор Мутахассис Профессионал 4.1-расм www.arxiv.uz

Бузғунчи модели Ахборот хавфсизлигини бузувчи, одатда, маълум малакалимутахассис бўлган холда компьютер тизимлари ва тармоқлари хусусан, уларни химоялаш воситалари хусусида барча нарсаларни билишга уринади. Шу сабабли бузувчи модели қуидагиларни аниқлайди:  Бузувчи мумкин бўлган шахслар категорияси;  Бузувчининг мумкин бўлган нишонлари ва уларнинг мухимлик ва хавфсизлик даражаси бўйича рутбаланиши;  Унинг малакаси хусусидаги тахминлар, унинг техник қуролланганганлигининг бахоси;  Унинг харакат характери бўйича чеклашлар ва тахминлар Барча таъсирларнинг сабаби турли омиллар бўлиши мумкин. 4.2-расмда КТ ва Т ларида ахборот ҳимояланганлигини бузадиган омилларининг келиб чиқиши келтирилган. Ушбу расмдан кўриниб турибдики, ахборот хавфсизлигини хавфини яратишга дестабиллаштирувчи омилларнинг манбалари ҳам, дестабиллаштирувчи омилларнинг ўзлари ҳам тўғридан-тўғри таъсир кўрсатади. www.arxiv.uz

Ахборотнинг химояланганлигини бузувчи омиллар ва уларнинг таъсирлари оқибатлари Дестабиллаштирувчи омилларнинг манба ъ лари Одамлар Моделлар, алгоритмлар дастурлар Техник воситалар Техно- логия Таш қ и му ҳ ит Физик бутунликни бузиш Рухсат этилмаган ў згартириш Рухсат этилмаган олиш Рухсат этилмаган к ў пайтириш Дестабиллаштирувчи омилларнинг таъсирлари о қ ибатлариХАВФЛАРТизимнинг ми қ дорий етишмаслиги Инкор (рад) этишлар Т ў хтаб қ олишлар Хатолар Фав қ улодда ҳ олатлар Ёмон ниятли ҳ аракатларДестабиллаштирувчи омиллар: Тизимнинг якуний ва сифатли тайёр эмаслиги Ё қ имсиз ҳ одисалар 4.2-расм. www.arxiv.uz

Ахборотнинг химояланганлигини бузувчи омиллар ва уларнинг таъсирлари оқибатлари Дестабиллаштирувчи омилларнинг асосий манбаларига қуйидагилар тегишлигидир:  инсонлар. Компьютер тизимига мурожаат қилиш ҳуқуқига ва амалий жиҳатдан фақатгина икки тоифадаги шахслар эгадирлар. Ҳусусий мутахассис фойдаланувчилар ва бегоналар. Ёмон ниятли ахборотни бузувчиларни мутлақ кўпчилигини бегона одамлар амалга оширади. Бу эса жиддий ва ҳавфли оқибатларга олиб келади. Ёмон ниятли одам сифатида КТ ва Т нинг ўзини одамлари бўлиши эҳтимоли хам эътибордан четда эмас. Ҳар қандай ҳолда ҳам ахборотга рухсат этилмаган мурожаат қилиш (АРЭМК) одамлар томонидан компьютердаги бу қонун бузилишларнинг манбаълари ҳисобланади.  моделлар, алгоритмлар, дастурлар. Улар ахборотни ҳимоя қилиш хавфига олиб келадиган кучли манбаъ бўлишлари мумкин, негаки ахборотни қайта ишлаш дастурларини, моделларни ва алгоритмларни мукаммал эмаслиги оқибатлари ҳисоблаш жараёнини тўхташига, кўнгилсиз натижаларга, ахборотни ўзгариши ва чиқиб кетишига олиб келади.  техник қурилмалар. Улар ҳозир КТ ва Т ларида катта ва ўта катта интеграл оптик толали ва лазерли чизмаларни кенг йўлланишига асосланади. Бундай чизмаларни ишлашида кучланишлар, импульс ва токларнинг даражаларини юқори частотали ўзгаришлари бўлиб ўтади. Бу, ўз навбатида, озуқа занжирларида, эфирда, яқинда жойлашган аппаратурада ва шунга ўхшаш турли ҳил электромагнит майдонларни ва йўналтиришларнинг пайдо бўлишига олиб келади, улар эса махсус воситалар ёрдамида қайта ишланадиган ахборотга айлантириш мумкиндир. www.arxiv.uz

Бузғунчи модели Ўз навбатида юқорида санаб ўтилган дестабиллаштирувчи омилларнинг манбаълари информацион хавфсизлик ҳавфини бевосита яратадиган бир қатор объектив, субъектив омилларни пайдо бўлишини олдиндан аниқлайди. Уларга қуйидагилар тегишлилидир: 1. Ишлашга тизимнинг якуний ва сифатли тайёр эмаслиги, лойиҳалаш ва синаб кўриш босқичларида қандайдир хатоларнинг оқибати. Бу дастур-алгоритмик таъминлайдиган ишларнинг охирига етмаганлиги, ахборотли берилганлар базасини ривожланмаганлиги, технологик бирика олмаслик, алоҳида амалларнинг ўзаро тўғри келмаслиги ва х.к. бўлиши мумкин. 2. Микдорий етишмаслик-бу бир хил воситаларнинг бошқаларига зарар келтирган ҳолда тўлиқ комплектланмаганлиги ёки ортиқча комплектлашганлиги, уларнинг ўзаро бир-бири билан тўғри келмаслиги ташқаридан мурожаат қилиш очиқлиги ва х.к. 3. Инкор этилишлар, тўхтаб қолишлар ва хатоликлар улар КТ ва Т ларини ишлаш жараёнини қисман кузатадилар, тизимга хизмат кўрсатадиган мутахассисларнинг касбий малакасини пастлиги, ўзларининг вазифаларига ва ишларига нисбатан интизомсизлиги, лоқайдлиги туфайли келиб чиқади. Табиийки, ана шу негатив омиллар моддий ва физик эскирган жиҳозлар ва воситалар уларнинг ортиқча юкланиши ва ҳакозо оқибатида ҳам пайдо бўлиши мумкин. 4. Фавкулодда холатлар (ёнғин, сув тошқини, ер қимирлаши, электрозуқани издан чиқиши ва б.) улар ҳалокатли ҳолатларни яратади ва компьютер тармоқларини ва тизимларини ҳавфсиз ишлашида салбий таъсир кўрсатади. 5. Ёмон ниятли харакатлар- тизимнинг объектларга ва элементларига ҳамда ундаги бўлиб ўтаётган жараёнларига турли сабаблар (моддий қизиқиш, зарар ўтказиш истаги, қизиқиш, ўзиникини маъқуллаш ва ҳ.к) бўйича инсоннинг фаол аралашишини натижасидир. Ёкимсиз ходисалар – бу тизимни ва ҳизмат кўрсатиш ходимларини ишлаши билан бевосита боғлиқ бўлмаган омиллар. www.arxiv.uz

Ахборот хавфсизлиги тахдидларини амалга ошириш модели ИХ таҳдидлари: 1.Ўғирлаш 2.Йўқотиш 3.Блокировкалаш 4. Модификациялаш 5. Йўқ қилиш 6. Рад этиш 7. Ёлғон ахборотларни киритиш ИХ таҳдидлари манбаълари: 1.Антропоген 2. Техноген 3. Фавқулодд а Ҳимояланмаган жой: 1. Объектив 2. Субъктив 3. Тасодифий ИХни амалга ошириш усуллари: 1. Аналитик 2. Техник 3. Дастурли 4. Ташкилий 5. Ижтимоий Бартараф қилиш Ҳимоя қилиш усуллари: 1. Хуқуқий 2. Техник 3. Дастурли-аппаратли 4. Ташкилий 5. Муҳандис-техник Хавф-хатар натижасида пайдо бўлган натижалар – шахсий ахборот зарари 4.3-расм . www.arxiv.uz

““ Маълумотлар узатиш тармоқлари ва Маълумотлар узатиш тармоқлари ва тизимлари” кафедраситизимлари” кафедраси Эътиборингиз учун раҳмат! www.arxiv.uz

Похожие

Ахборот хавфсизлиги

Оммавий ахборот воситалари ва ахборот қарама-қаршилиги

Коммуникация жараёнлаи ва протоколларига оид ISO-OSI- RM модели. TCP-IP модели таърифи.

Таълимда ахборот технологиялари

Ахборот-ресурс маркази