Mulkning iqtisodiy va yuridik ma’nodagi tushunchalari - Юриспруденция - Презентации

Mulkning iqtisodiy va yuridik ma’nodagi tushunchalari

Загружено в:

06.10.2024

Скачано:

0

Размер:

1061.330078125 KB

Mulk huquqi Mulkning iqtisodiy va yuridik ma’nodagi tushunchalari

Reja: • 1. Mulkning Iqtisodiy ma’nosi • 2. Yuridik ma’noda • 3. Mulk huquqining mazmuni

Mulk iqtisodiy ma’nodagi tushunchasi • Ma’lumki, mulk qadimdan barcha kishilik jamiyatini va u jamiyat • a’zolari hisoblangan fuqarolami ohanrabodek o ‘ziga tortib kelgan. Zero, • kishilaming o ‘zlari to'plagan mol-mulkiga qarab, ulaming jamiyatdagi, • Ijtimoiy turmushdagi mavqelari belgilangan. Jamiyatning iqtisodiy negizi • - mavjud mulkchilik munosabatlariga asoslanadi. Shu sababli mulk • nafaqat yuridik mazmunga, balki iqtisodiy ma’noga ham ega

Kishilar mehnati bilan yaratilgan yoki tabiat tomonidan insonlarga o ‘ziga xos tarzda “taqdim etilgan” boyliklar har doim mulk bo‘lib kelgan. Mulk egasi bo‘lish yoki boimasligiga qarab, kishilaming jamiyatdagi mavqei, aniqrog'i ijtimoiy-iqtisodiy maqomi vujudga keladi. Mulkiy munosabatlarsiz iqtisodiy munosabatlar, ishlab chiqarish jarayoni o'z mazmuniga ega bo‘lmaydi.

Ashyo - moddiy qiymatga ega bo'lgan hamda iqtisodiy munosabatlaming predmeti bo'ladigan, kishilaming ehtiyojlarini qondira oladigan narsalardir. • Mulk birinchidan, kishining ashyoga nisbatan egalik his-tuyg‘usi bilan bog'liq, ikkinchidan, ushbu ashyo xususida kishilar o'rtasida vujudga keladigan munosabatdir. Demak, bir so'z bilan aytganda, mulk ashyo va unga nisbatan egalik hissi bilan bog'liq munosabatdir ..

Ishlab chiqarish vositalari va iste’mol buyumlari bo ‘Igan ashyolar . • Ilgari mazkur iqtisodiy tasnifdagi ashyolarga birinchi darajadagi ahamiyat • berilgan edi1. Yaqin-yaqinlargacha davlat mulki va fuqarolaming xususiy • mulki o'rtasidagi farq bu holat bilan bog'Ianar edi. Hozirgi kunda ishlab • chiqarish vositalari nafaqat davlat balki fuqarolaming xususiy mulki • obyektlari bo'lishi mumkinligini hisobga oladigan bo'lsak, bunday • tasniflash o'zining ahamiyatini yo'qotdi.

• Shu bilan birga ishlab chiqarish vositalari va iste’mol buyumlarining huquqiy rejimini bir-biriga mos deb bo'lmaydi. Masalan, avtomobil mulkdori unga nisbatan shaxsiy maqsadlardagina ishlatilishi yoki ishlab chiqarish vositasi (masalan, soliqqa tortilishi, ishlatish uchun zarur ruxsatnomalar olish, ishlab chiqarish xususiyatlarini saqlab qolish va h.k.) sifatida foydalanishiga ko'ra keng doiradagi huquq va majburiyatlarga ega.

• Fuqarolik muomalasidagi (masalan, kiyim-kechak, uy-joy, oziqovqat kabi), cheklangan fuqarolik muomalasidagi (masalan, yopiq aksiyadorlik jamiyati aksiyalari, ov miltig'i kabi) va fuqarolik muomalasidan chiqarilgan ashyolar (masalan, davlatning mutlaq Mulki hisoblangan yer, yer osti boyliklari, suv, havo bo'shlig'i kabi). Qoida tariqasida ashyolar va boshqa fuqarolik huquqi obyektlari erkin ravishda begonalashtirilishi yoki turli xil fuqarolik-huquqiy bitimlar va boshqa asoslarda universal huquqiy vorislik (vorislik, yuridik shaxsni qayta tashkil etish) tartibida bir shaxsdan boshqa shaxsga o'tishi mumkin

Yuridik ma’noda • Mulkiy munosabatlar - jamiyatdagi boyliklami o'zlashtirish xususidagi iqtisodiy munosabatlardir. Mulkchilik, birinchidan insonning boyligi bo'lmish ashyo, buyum yoki boshqa narsaga nisbatan egalik histuyg’usi bilan bog'liq munosabat, ikkinchidan, ana shu boylik, ne’mat xususida kishilar o'rtasida vujudga kelgan munosabatdir. Kishilar buyumlami, ne’matlami o'ziniki qilib olgandagina o'zlashtirishlari mumkin, chunki jamiyatda o'zganiki bo'lgan ne’matlami o'zlashtirib bo'lmaydi .

Mulkchilik bu - mas’uliyat bilan manfaatning uzviy birligi hisoblanadi. Mulkchilik real bo'lishi uchun mulkdoming iqtisodiy manfaati - uning boylik egasi sifatidagi hayotiy ehtiyoji bo'lib, xattiharakat, fe’l- atvorini iqtisodiy motivatsiyasi (sababini) yuzaga chiqaradi . • Fuqarolik muomalasidan chiqarilgan ashyolar amaldagi qonunchilikka ko‘ra, fuqarolik-huquqiy bitim predmeti bo'lishi mumkin bo'lmagan ashyolardir. Bunday mulklarga avvalo davlat mulki obyektlari, yo'llar, daryolar, jamoat binolari va inshootlari, milliy kutubxonalar, hayvonot olami, o'simlik dunyosi obyektlari va h.k.lar kiradi.

• Mulk huquqi tushunchasining yuridik ta’rifi FKning 104-moddasida berilgan. Unga muvofiq, mulk huquqi shaxsning o'ziga qarashli molmulkka o'z xohishi bilan va o'z manfaatlarini ko'zlab egalik qilish, undan foydalanish va uni tasarruf etish, shuningdek o'zining mulk huquqini, kim tomonidan bo'lmasin, har qanday buzishni bartaraf etishni talab qilish huquqidan iboratdir. Bu ta’rif mulkdoming o'z mulkiga nisbatan munosabatining barcha huquqiy jihatlarini qamrab oladi .

Mulk huquqining mazmuni • Mulk huquqi o'z navbatida ikki ma’nodagi: obyektiv va subyektiv ma’nodagi mulk huquqiga bo'linadi . • Obyektiv ma’nodagi mulk huquqi deganda, tabiat ashyolarini ijtimoiy o'zlashtirishning mavjud zahiralarini, usullarini belgilash, tartibga solish va mustahkamlash uchun xalq manfaatlarini ko'zlab belgilangan tadbirlami ifodalovchi huquq normalari yig'indisi nazarda tutiladi. Chunonchi, mulk to'g'risidagi umumiy qoidalar obyektiv huquq normalari hisoblanadi.

Subyektiv ma’nodagi mulk huquqi deb ayrim shaxslar, ya’ni huquq subyektlarining (davlat, yuridik shaxslar va fuqarolaming) obyektiv huquq normalari asosida kelib chiqadigan mulkni egallash, undan foydalanish va uni tasarruf qilish huquqlariga aytiladi • Mulkni o ‘z xohishiga ko‘ra va o ‘z manfaatini ko'zlab egallash, undan foydalanish va uni tasarruf etish, shuningdek mulk huquqini har qanday buzilishlardan bartaraf etishni talab qilish huquqi tushunchalari mulk huquqining mazmunini tashkil etadi. Subyektik mulk huquqining mazmunini tashkil etadigan bu elementlar mulk egasiga qonun bilan belgilangan doiralarda beriladi .

• 0 ‘zbekiston Respublikasining “Mulkchilik to‘g ‘risida”gi qonuni va • FKning 164-moddasida belgilanishicha, mulkdor o‘ziga tegishli molmulkka • o ‘z ixtiyoriga ko‘ra, o ‘z xohishi va manfaatlarini ko‘zlab egalik • qiladi, undan foydalanadi va uni tasarruf etadi. Shu ma’noda mulkdor o ‘z • mulkiga bo'lgan huquqlarini ixtiyoriy ravishda, o ‘z xohishiga ko‘ra • amalga oshiradi. Mulkdoming o'z xohishi deganda, uning o'z erki, irodasi • bilan o'z manfaatlarini ko'zlab, birovning (uchinchi shaxslaming) • tazyiqisiz, g'ayrihuquqiy ta’sirsiz harakat qilishi nazarda tutiladi.

E’tiboringiz uchun rahmat!

Похожие

Mulk huquqi 2

Mulk huquqi

Konstitutsiyaning yuridik funksiyalari, konstitutsiyaning klassifikatsiyasi va turlari

Tadbirkorlik faoliyati sohasida yuridik xizmat ko‘rsatish

Yuridik shaxslar – fuqarolik huquqining subyekti sifatida