logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Юриспруденция
  4. Кибер ҳуқуқ асослари

Кибер ҳуқуқ асослари

Загружено в:

28.05.2024

Скачано:

0

Размер:

1207.9775390625 KB
Скачать
К И Б Е Р Х У К У К А С О С Л А Р И . • "КИБЕР" АТАМАСИ КЎПИНЧА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ВА КИБЕРХАВФСИЗЛИК КОНТЕКСТИДА ҚЎЛЛАНИЛАДИ. БУ "БОШҚАРИШ" ЁКИ "ҚАРОР ҚАБУЛ ҚИЛИШ" ДЕГАН МАЪНОНИ АНГЛАТУВЧИ ЮНОНЧА "ДИККАТЛАР"СЎЗИДАН КЕЛИБ ЧИҚҚАН.ЗАМОНАВИЙ КОНТЕКСТДА "КИБЕР" ОДАТДА РАҚАМЛИ МУҲИТ, КОМПЮТЕР ТИЗИМЛАРИ, INTERNET ВА АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ БИЛАН БОҒЛИҚ БАРЧА НАРСАЛАРНИ АНГЛАТАДИ. КИБЕР ҲУҚУҚ ЕВОЛЮЦИЯСИ • КИБЕР ҲУҚУҚ ЕВОЛЮЦИЯСИ-БУ РАҚАМЛИ МУҲИТ СОҲАСИДАГИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР, ЖАМОАТЧИЛИК БИЛАН АЛОҚАЛАР ВА ҚОНУНЧИЛИКДАГИ ЎЗГАРИШЛАРНИ АКС ЕТТИРУВЧИ ДИНАМИК ЖАРАЁН. • 1. КИБЕР ҲУҚУҚ АСОСЛАРИНИНГ ШАКЛЛАНИШИ: 1990-ЙИЛЛАРДА INTERNET ДАВРИНИНГ БОШИДА КИБЕР ҲУҚУҚ АЛОҲИДА ҲУҚУҚ СОҲАСИ СИФАТИДА ШАКЛЛАНА БОШЛАДИ.. • АСОСИЙ ПРИНЦИПЛАР ВА НОРМАЛАР МАХФИЙЛИК ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУН, ИНТЕЛЛЕКТУАЛ МУЛК ВА САВДО ҚОНУНЧИЛИГИ КАБИ ТЕГИШЛИ СОҲАЛАРГА МОСЛАШТИРИЛДИ • 2. ** МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЧИЛИКНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ**: РАҚАМЛИ АХБОРОТ ҲАЖМИНИНГ ОШИШИ ВА INTERNET АЛОҚАЛАРИНИНГ ЎСИШИ БИЛАН МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА МАХФИЙЛИК МУАММОСИ ДОЛЗАРБ БЎЛИБ ҚОЛДИ. НАТИЖАДА, ЕВРОПА ИТТИФОҚИ МАЪЛУМОТЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУН (ГДПР) ВА БОШҚА МАМЛАКАТЛАРДАГИ ШУНГА ЎХШАШ ҚОНУНЛАР КАБИ ФОЙДАЛАНУВЧИ МАЪЛУМОТЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШНИ ТАЪМИНЛАШ УЧУН КЎПЛАБ ҚОНУНЛАР ВА ҚОИДАЛАР ҚАБУЛ ҚИЛИНДИ. • 3. ** КИБЕРХАВФСИЗЛИКНИНГ КУЧАЙТИРИШ**: КИБЕРЖИНОЯТЧИЛИК ВА КИБЕРТЕРРОРИЗМ ТАҲДИДИ БИЛАН КИБЕР ҚОНУН КИБЕРХАВФСИЗЛИК МАСАЛАЛАРИНИ ФАОЛ ҲАЛ ҚИЛИШИ КЕРАКЛИГИ АНИҚ БЎЛДИ. БУНГА КИБЕРҲУЖУМЛАРНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ, МУҲИМ АХБОРОТ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА КИБЕРХАВФСИЗЛИК СОҲАСИДА ХАЛҚАРО ҲАМКОРЛИКНИ РИВОЖЛАНТИРИШ БЎЙИЧА ҚОНУНЛАР ВА ЧОРА- ТАДБИРЛАР ҚАБУЛ ҚИЛИШ КИРАДИ. • 4. ** ИЖТИМОИЙ MEDIA ВА ОНЛАЙН ПЛАТФОРМАЛАРНИ ТАРТИБГА СОЛИШ**: ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚЛАР, ОНЛАЙН ПЛАТФОРМАЛАР ВА РАҚАМЛИ ОММАВИЙ АХБОРОТ ВОСИТАЛАРИНИНГ РИВОЖЛАНИШИ БИЛАН УЛАРНИНГ ФАОЛИЯТИНИ, ШУ ЖУМЛАДАН СЎЗ ЕРКИНЛИГИ, КОНТЕНТ ЦЕНЗУРАСИ, ИСТЕЪМОЛЧИЛАР ҲУҚУҚЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА ДЕЗИНФОРМАЦИЯГА ҚАРШИ КУРАШИШ СОҲАСИДА ТАРТИБГА СОЛИШ ЗАРУРАТИ ТУҒИЛАДИ. • 5. ** ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТ СОҲАСИДА КИБЕР ҲУҚУҚНИ РИВОЖЛАНТИРИШ**: ОНЛАЙН ТИЖОРАТ ВА ЕЛЕКТРОН ТЎЛОВЛАРНИНГ КЎПАЙИШИ БИЛАН ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТНИ ТАРТИБГА СОЛИШ МУАММОСИ ДОЛЗАРБ БЎЛИБ ҚОЛДИ. КИБЕР ҚОНУН ИСТЕЪМОЛЧИЛАР ҲУҚУҚЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ НОРМАЛАРИ ВА СТАНДАРТЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚАДИ, РАҚАМЛИ ИМЗОЛАР, ЕЛЕКТРОН ШАРТНОМАЛАР ВА ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТНИНГ БОШҚА ЖИҲАТЛАРИ. • 6. ** ХАЛҚАРО КИБЕР ҲУҚУҚНИНГ КЕНГАЙИШИ**: ИНТЕРНЕТНИНГ ГЛОБАЛЛАШУВИ КУЧАЙИШИ БИЛАН РАҚАМЛИ МУҲИТНИ ТАРТИБГА СОЛИШ ХАЛҚАРО ҲАМКОРЛИК ВА СТАНДАРТЛАРНИ ТАЛАБ ҚИЛИШИ АНИҚ БЎЛДИ. КИБЕРХАВФСИЗЛИК, МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА КИБЕР ҲУҚУҚНИНГ БОШҚА ЖИҲАТЛАРИ СОҲАСИДАГИ ХАЛҚАРО ШАРТНОМАЛАР, БИТИМЛАР ВА СТАНДАРТЛАРНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛГАН ХАЛҚАРО КИБЕР ҲУҚУҚ РИВОЖЛАНМОҚДА. • УШБУ БОСҚИЧЛАР КИБЕР ҲУҚУҚ АСТА-СЕКИН РИВОЖЛАНИБ БОРАЁТГАНИНИ ВА РАҚАМЛИ МУҲИТДАГИ ЎЗГАРИШЛАРГА МОСЛАШАЁТГАНИНИ, ИНТЕРНЕТДА ҲУҚУҚ ВА ЕРКИНЛИКЛАРНИНГ ҲИМОЯ ҚИЛИНИШИНИ ТАЪМИНЛАШГА, ОНЛАЙН МУҲИТНИНГ ХАВФСИЗЛИГИ ВА БАРҚАРОРЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШГА, РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТ ВА ИННОВАЦИЯЛАРНИНГ РИВОЖЛАНИШИГА ЁРДАМ БЕРИШИНИ НАМОЙИШ ЕТАДИ. • КИБЕР ҲУҚУҚ, ИХТИСОСЛАШГАН ҲУҚУҚ СОҲАСИ СИФАТИДА, 20-АСР ОХИРИ ВА 21-АСР БОШЛАРИДА РИВОЖЛАНА БОШЛАДИ. БУ ЕРДА УНИНГ ЙИЛЛАР ДАВОМИДА ЕВОЛЮЦИЯСИ ҲАҚИДА ҚИСҚАЧА МАЪЛУМОТ: •   • 1990-ЙИЛЛАР: • - ЎША ПАЙТДА INTERNET ЎЗИНИНГ ОММАВИЙ ТАРҚАЛИШИНИ ЕНДИГИНА БОШЛАГАН ВА КИБЕР ҲУҚУҚ АСОСЛАРИ АСОСАН ИНТЕЛЛЕКТУАЛ МУЛК ВА САВДО ҲУҚУҚИ СОҲАСИДА МАВЖУД БЎЛГАН ҲУҚУҚИЙ НОРМАЛАР АСОСИДА ШАКЛЛАНАЁТГАН ЕДИ. • - 1996 ЙИЛДА АҚШДА АЛОҚА ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУН ҚАБУЛ ҚИЛИНДИ, БУ INTERNET ВА ОНЛАЙН ТАРКИБНИ ТАРТИБГА СОЛИШ УЧУН БИРИНЧИ УРИНИШЛАРДАН БИРИ БЎЛДИ. •   • 2000-ЙИЛЛАР: • - INTERNET ВА РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИНГ РИВОЖЛАНИШИ БИЛАН МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА МАХФИЙЛИК ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЧИЛИКНИ КУЧАЙТИРИШГА ЕҲТИЁЖ ОРТИБ БОРМОҚДА. УШБУ ДАВРДА ЕВРОПА ИТТИФОҚИДА ЕЛЕКТРОН АЛОҚА СОҲАСИДА МАХФИЙЛИКНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ БЎЙИЧА 2002/58/ЕC ДИРЕКТИВАСИ КАБИ ҚОНУНЛАР ҚАБУЛ ҚИЛИНДИ. • -ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТ ВА ЕЛЕКТРОН ИМЗОЛАРНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ БИРИНЧИ ҚОНУНЛАР ПАЙДО БЎЛДИ, МАСАЛАН, АҚШДА GLOBAL ВА МИЛЛИЙ ТИЖОРАТ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНДА (ЕСИГН) ЕЛЕКТРОН ИМЗОЛАР ВА ЕВРОПА ИТТИФОҚИДАГИ ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТ БЎЙИЧА 2000/31/ЕC ДИРЕКТИВАСИ. •   • 2010-ЙИЛЛАР: • - УШБУ ДАВРДА 2016 ЙИЛДА ЕВРОПА ИТТИФОҚИ ТОМОНИДАН МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШНИНГ УМУМИЙ РЕГЛАМЕНТИ (ГДПР) ҚАБУЛ ҚИЛИНИШИ МУҲИМ ВОҚЕА БЎЛДИ. УШБУ ҚОНУН МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ, МАХФИЙЛИК ВА МАЪЛУМОТЛАР ХАВФСИЗЛИГИ СОҲАСИДАГИ ҲУҚУҚ ВА МАЖБУРИЯТЛАРНИ КЕНГАЙТИРИШ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУН ҲУЖЖАТЛАРИГА ЖИДДИЙ ЎЗГАРТИРИШЛАР КИРИТДИ. • - КИБЕРХАВФСИЗЛИК ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЧИЛИК ИШЛАБ ЧИҚИЛМОҚДА, ШУ ЖУМЛАДАН МАЪЛУМОТЛАР БУЗИЛИШИ ТЎҒРИСИДА МАЖБУРИЙ ХАБАР БЕРИШ ВА МИЛЛИЙ ДАРАЖАДАГИ КИБЕРХАВФСИЗЛИК ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЛАРНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШ. • - ХАЛҚАРО КИБЕР ҲУҚУҚНИ РИВОЖЛАНТИРИШ, ШУ ЖУМЛАДАН ХАЛҚАРО ШАРТНОМАЛАРНИ ИМЗОЛАШ ВА КИБЕРХАВФСИЗЛИК ВА МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ СОҲАСИДА СТАНДАРТЛАРНИ ЯРАТИШ ДАВОМ ЕТМОҚДА. 2020-ЙИЛЛАР: - ҲОЗИРГИ ВАҚТДА КИБЕР ҚОНУН СУНЪИЙ ИНТЕЛЛЕКТ, НАРСАЛАР ИНТЕРНЕТИ ВА КВАНТ ҲИСОБЛАШ КАБИ ТЕЗ РИВОЖЛАНАЁТГАН ТЕХНОЛОГИЯЛАР ТОМОНИДАН ТАҚДИМ ЕТИЛГАН ЯНГИ МУАММОЛАР ВА ИМКОНИЯТЛАРГА МОСЛАШИБ, РИВОЖЛАНИШДА ДАВОМ ЕТМОҚДА. - КИБЕРЖИНОЯТЧИЛИК ВА КИБЕРХАВФСИЗЛИККА ТАҲДИДЛАРНИНГ КУЧАЙИШИ МУНОСАБАТИ БИЛАН ҚОНУНЧИЛИК ВА АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИ ВА МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ЧОРАЛАРИНИ КУЧАЙТИРИШ ТОБОРА МУҲИМ АҲАМИЯТ КАСБ ЕТМОҚДА.   КИБЕР ҚОНУН АСТА-СЕКИН РИВОЖЛАНИБ, ВАҚТ ЎТИШИ БИЛАН РАҚАМЛИ МУҲИТНИНГ ЎЗГАРИШИГА МОСЛАШИБ, РАҚАМЛИ МУҲИТНИ САМАРАЛИ ТАРТИБГА СОЛИШ ВА ИНТЕРНЕТДА ҲУҚУҚ ВА ЕРКИНЛИКЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШНИ ТАЪМИНЛАШГА ИНТИЛГАНЛИГИНИ КЎРСАТАДИ.   КИБЕРХУКУКДА КУЛЛАНИЛАДИГАН АСОСИЙ ТЕРМЕНЛАР МАСАЛАН, "КИБЕРМУХИТ", "КИБЕРҲУЖУМ", "КИБЕРХАВФСИЗЛИК", "КИБЕР ТАҲДИД" ВА ҲОКАЗО АТАМАЛАР. АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ ВА ҲИМОЯ ҚИЛИШНИНГ ТУРЛИ ЖИҲАТЛАРИГА, ШУ ЖУМЛАДАН КОМПЮТЕР ТАРМОҚЛАРИ, МАЪЛУМОТЛАР, ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТ ВА БОШҚАЛАРГА МУРОЖААТ ҚИЛИНГ. БУНДАН ТАШҚАРИ, "КИБЕР" АТАМАСИ ТИРИК ОРГАНИЗМЛАР ВА МАШИНАЛАРДА БОШҚАРИШ ВА АЛОҚА ТИЗИМЛАРИНИ ЎРГАНАДИГАН КИБЕРНЕТИКА КОНТЕКСТИДА ИШЛАТИЛИШИ МУМКИН. "КИБЕР"АТАМАСИ БИЛАН БОҒЛИҚ БАЪЗИ УМУМИЙ АТАМАЛАР ВА ТУШУНЧАЛАР:    КИБЕРХАВФСИЗЛИК : КОМПЮТЕР ТИЗИМЛАРИ, ТАРМОҚЛАРИ ВА МАЪЛУМОТЛАРИНИ КИБЕР ТАҲДИДЛАРДАН, ШУ ЖУМЛАДАН ВИРУСЛАР, ХАКЕРЛИК ҲУЖУМЛАРИ, КИБЕР ЖОСУСЛИК ВА БОШҚА КИБЕР ЖИНОЯТЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШГА ҚАРАТИЛГАН БИЛИМ ВА АМАЛИЁТ СОҲАСИ.  КИБЕРХУЖУМ: ЗАРАР ЕТКАЗИШ, МАЪЛУМОТЛАРНИ ЎҒИРЛАШ ЁКИ ОПЕРАЦИЯЛАРНИ БУЗИШ УЧУН КОМПЮТЕР ТИЗИМИГА, ТАРМОҚҚА ЁКИ ҚУРИЛМАГА ҲУЖУМ.  КИБЕРМАКОН : КОМПЮТЕРЛАР, ТАРМОҚЛАР ВА ФОЙДАЛАНУВЧИЛАР ЎРТАСИДАГИ ЎЗАРО АЛОҚАЛАР, ШУ ЖУМЛАДАН INTERNET, ВЕБ-САЙТЛАР, ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚЛАР, ЕЛЕКТРОН ПОЧТА ВА БОШҚА РАҚАМЛИ ПЛАТФОРМАЛАР СОДИР БЎЛАДИГАН VIRTUAL МУҲИТ.  КИБЕР ТАҲДИД : МАЪЛУМОТЛАР ХАВФСИЗЛИГИНИНГ БУЗИЛИШИГА, МАЪЛУМОТЛАРНИНГ СИЗИБ ЧИҚИШИГА ЁКИ КОМПЮТЕР ТИЗИМИНИНГ ИШЛАМАЙ ҚОЛИШИГА ОЛИБ КЕЛИШИ МУМКИН БЎЛГАН КИБЕРҲУЖУМЛАР ВА БОШҚА КИБЕРҲУЖУМЛАР БИЛАН БОҒЛИҚ ПОТЕНЦИАЛ ХАВФ ЁКИ ТАҲДИД.  КИБЕРНЕТИКА: ТИРИК ОРГАНИЗМЛАР ВА МАШИНАЛАРДА БОШҚАРИШ ВА АЛОҚА ҲАҚИДАГИ ФАН. У ТУРЛИ ТИЗИМЛАРДА БОШҚАРУВ, АХБОРОТНИ ҚАЙТА ИШЛАШ ВА ҚАЙТА ИШЛАШ ТАМОЙИЛЛАРИНИ ЎРГАНИШНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛАДИ.  КИБЕРФИЗИК ТИЗИМЛАР : ТУРЛИ ХИЛ ҚУРИЛМАЛАР ВА ЖАРАЁНЛАРНИ БОШҚАРИШ ВА БОШҚАРИШ УЧУН АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ ВА ЖИСМОНИЙ ЖАРАЁНЛАР БИРЛАШТИРИЛГАН ТИЗИМЛАР. • КИБЕРҲУЖУМ : КИБЕРҲУЖУМЛАР УРУШ ЁКИ РАЗВЕДКАНИНГ АСОСИЙ ВОСИТАСИ СИФАТИДА ИШЛАТИЛАДИГАН ДАВЛАТЛАР ЁКИ ГУРУҲЛАР ЎРТАСИДАГИ ЗИДДИЯТ. • КИБЕР ҚОНУН , ШУНИНГДЕК, АХБОРОТ ҚОНУНИ ЁКИ INTERNET ҚОНУНИ СИФАТИДА ҲАМ ТАНИЛГАН, INTERNET, РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР, АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИ ВА МАЪЛУМОТЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ НИСБАТАН ЯНГИ ҲУҚУҚ СОҲАСИДИР. КИБЕР ҲУҚУҚНИНГ АСОСИЙ ЖИҲАТЛАРИ: КИБЕР ХУКУК НИМАНИ УРГАНАДИ • 1. ** МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА МАХФИЙЛИК **: КИБЕР ҚОНУНГА ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРНИНГ ШАХСИЙ МАЪЛУМОТЛАРИНИ ЙИҒИШ, САҚЛАШ, УЗАТИШ ВА УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ ҚОНУНЛАР ВА ҚОИДАЛАР КИРАДИ. БУНГА МАХФИЙЛИКНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЛАР, МАЪЛУМОТЛАР БУЗИЛИШИ ТЎҒРИСИДА МАЖБУРИЙ ХАБАР БЕРИШ ҚОИДАЛАРИ ВА МАЪЛУМОТЛАР ХАВФСИЗЛИГИ ТАЛАБЛАРИ КИРАДИ. •   • 2. ** КИБЕРХАВФСИЗЛИК* *: КИБЕР ҲУҚУҚНИНГ АСОСИЙ ЖИҲАТЛАРИДАН БИРИ БУ АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИНИНГ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ ВА ХАКЕРЛИК ҲУЖУМЛАРИ, ВИРУСЛАР, FISHING ВА БОШҚА КИБЕРҲУЖУМЛАР КАБИ КИБЕР ТАҲДИДЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШДИР. КИБЕР ҚОНУН КИБЕРҲУЖУМЛАРНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ, АНИҚЛАШ ВА УЛАРГА ЖАВОБ БЕРИШГА ҚАРАТИЛГАН ҚОНУНЛАР ВА ЧОРАЛАРНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛАДИ. •   • 3. ** РАҚАМЛИ ДУНЁДА ИНТЕЛЛЕКТУАЛ МУЛК**: КИБЕР ҚОНУН МУАЛЛИФЛИК ҲУҚУҚИ, ПАТЕНТЛАР, САВДО БЕЛГИЛАРИ ВА ИНТЕЛЛЕКТУАЛ МУЛК ҲУҚУҚЛАРИНИНГ БОШҚА ТУРЛАРИ КАБИ ОНЛАЙН МУҲИТДАГИ ИНТЕЛЛЕКТУАЛ МУЛК МАСАЛАЛАРИНИ ҲАМ ҚАМРАБ ОЛАДИ. БУНГА МУАЛЛИФЛИК ҲУҚУҚИНИНГ РАҚАМЛИ ҚОНУНЛАРИ, ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТ ВА ВЕБ-САЙТ ДИЗАЙНИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ҚОИДАЛАРИ ВА ДОМЕН НОМЛАРИ БИЛАН БОҒЛИҚ НИЗОЛАР КИРАДИ. • 4. ** ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТ ВА ОНЛАЙН ОПЕРАЦИЯЛАР **: • КИБЕР ҚОНУН ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТ, ОНЛАЙН ОПЕРАЦИЯЛАР ВА РАҚАМЛИ ШАРТНОМАЛАР ҚОИДАЛАРИНИ ТАРТИБГА СОЛАДИ. БУНГА ЕЛЕКТРОН РАҚАМЛИ ИМЗО, ЕЛЕКТРОН АУТЕНТИФИКАЦИЯ, ОНЛАЙН МУҲИТДА ИСТЕЪМОЛЧИЛАР ҲУҚУҚЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА ЕЛЕКТРОН ТЎЛОВЛАРНИ ТАРТИБГА СОЛИШ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЛАР КИРАДИ. • 5. ** СЎЗ ЕРКИНЛИГИ ВА ИНТЕРНЕТДАГИ ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ**: • КИБЕР ҚОНУН, ШУНИНГДЕК, СЎЗ ЕРКИНЛИГИ, ИНТЕРНЕТДАГИ ЦЕНЗУРА, МАЪЛУМОТЛАРГА КИРИШ ВА ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРНИНГ ОНЛАЙН МУҲИТДАГИ ҲУҚУҚЛАРИ БИЛАН ШУҒУЛЛАНАДИ. БУНГА ИНТЕРНЕТДА АНОНИМЛИК ҲУҚУҚИ, КОНТЕНТНИ ЦЕНЗУРАСИ, ИНТЕРНЕТГА КИРИШ ҲУҚУҚИ ВА ОНЛАЙН МУҲИТДА СЎЗ ЕРКИНЛИГИ ҲАҚИДАГИ САВОЛЛАР КИРАДИ. • КИБЕР ҲУҚУҚНИНГ УШБУ АСОСЛАРИ ХАВФСИЗЛИКНИ ТАЪМИНЛАШ, РАҚАМЛИ МУҲИТДА ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИ ВА ЕРКИНЛИКЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ УЧУН МУҲИМДИР ВА УЛАР ТЕХНОЛОГИЯЛАР ВА ЖАМОАТЧИЛИК КУТИШИДАГИ ЎЗГАРИШЛАР БИЛАН БИРГА ДОИМИЙ РАВИШДА РИВОЖЛАНИБ БОРМОҚДА. • ХАЛҚАРО КИБЕР ҲУҚУҚ: ИНТЕРНЕТНИНГ ГЛОБАЛЛАШУВИ ШАРОИТИДА ХАЛҚАРО ҲАМКОРЛИК ВА GLOBAL МИҚЁСДА ҲУҚУҚИЙ ТАРТИБГА СОЛИШ ТЎҒРИСИДА САВОЛЛАР ТУҒИЛАДИ. ХАЛҚАРО КИБЕР ҲУҚУҚ КИБЕРХАВФСИЗЛИК, КИБЕРЖИНОЯТЧИЛИК, МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА ХАЛҚАРО МУНОСАБАТЛАР КОНТЕКСТИДАГИ БОШҚА ЖИҲАТЛАРНИ ҚАМРАБ ОЛАДИ. • РАҚАМЛИ ТЕРГОВ ВА ЕЛЕКТРОН ДАЛИЛЛАР: КИБЕР ҚОНУН, ШУНИНГДЕК, ҲУҚУҚНИ МУҲОФАЗА ҚИЛИШ ВА СУД ЖАРАЁНЛАРИДА РАҚАМЛИ ДАЛИЛЛАРНИ ТЎПЛАШ, САҚЛАШ ВА УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ БИЛАН ШУҒУЛЛАНАДИ. БУНГА РАҚАМЛИ ТЕРГОВ ҚОИДАЛАРИ, ЕЛЕКТРОН ДАЛИЛЛАРНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШ ҚОИДАЛАРИ ВА РАҚАМЛИ АУТЕНТИФИКАЦИЯ МАСАЛАЛАРИ КИРАДИ.   • INTERNET-ПРОВАЙДЕРЛАР ВА ОНЛАЙН ПЛАТФОРМАЛАРНИ ТАРТИБГА СОЛИШ ҚОИДАЛАРИ: КИБЕР ҚОНУН INTERNET-ПРОВАЙДЕРЛАР, ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚЛАР, ОНЛАЙН ПЛАТФОРМАЛАР ВА БОШҚА РАҚАМЛИ ХИЗМАТ КЎРСАТУВЧИ ПРОВАЙДЕРЛАР ФАОЛИЯТИНИ ТАРТИБГА СОЛАДИ. БУНГА АНИҚ БЕТАРАФЛИК, ОНЛАЙН МУҲИТДА ИСТЕЪМОЛЧИЛАР ҲУҚУҚЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ, ШУНИНГДЕК, ФОЙДАЛАНУВЧИЛАР ТОМОНИДАН ЖОЙЛАШТИРИЛГАН ТАРКИБ УЧУН ПРОВАЙДЕРЛАРНИНГ ЖАВОБГАРЛИГИ КИРАДИ. • КИБЕР МАКОНДАГИ АХЛОҚ ҚОИДАЛАРИ ВА ХУЛҚ-АТВОР НОРМАЛАРИ: КИБЕР ҲУҚУҚ ШУНИНГДЕК, ОНЛАЙН МУҲИТДА АХЛОҚ ҚОИДАЛАРИ ВА ХУЛҚ- АТВОР НОРМАЛАРИ БИЛАН ШУҒУЛЛАНАДИ. БУНГА РАҚАМЛИ ЕТИКА, МАХФИЙЛИК ВА ОНЛАЙН МУҲИТДА КАМСИТМАСЛИК, ШУНИНГДЕК, ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚЛАР ВА БОШҚА РАҚАМЛИ ПЛАТФОРМАЛАРДА ЎЗИНИ ТУТИШ ҚОИДАЛАРИ ҲАҚИДАГИ САВОЛЛАР КИРАДИ • СЎНГГИ ЙИЛЛАРДА ЎЗБЕКИСТОНДА ҲУҚУҚИЙ СОҲА РАҚАМЛИ МУҲИТ ВА КИБЕР ҲУҚУҚНИ ТАРТИБГА СОЛИШ ЙЎНАЛИШИДА ФАОЛ РИВОЖЛАНМОҚДА. ЎЗБЕКИСТОНДА КИБЕР ҲУҚУҚНИНГ АСОСИЙ ЖИҲАТЛАРИ: • 1. ** МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУН ҲУЖЖАТЛАРИ**: ЎЗБЕКИСТОН 2019 ЙИЛДА ФУҚАРОЛАРНИНГ ШАХСИЙ МАЪЛУМОТЛАРИНИ ТЎПЛАШ, САҚЛАШ, УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ ВА ҲИМОЯ ҚИЛИШНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ "ШАХСИЙ МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ТЎҒРИСИДА" ГИ ҚОНУННИ ҚАБУЛ ҚИЛДИ. • БУНДАН ТАШКАРИ КИБЕРХАВСИЗЛИК СОХАСИДА АЛОХИДА НОРМАЛАР ЎРҚ-764-СОН 15.04.2022. КИБЕРХАВФСИЗЛИК ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУН , • ЭЛЕКТРОН ТИЖОРАТ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУН • ЭЛЕКТРОН ИМЗО ТЎҒРИСИДАГИ Ғ КАБИ СОХАНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ НОРМАЛАР КАБУЛ КИЛИНГАН . • 2. ** АХБОРОТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ**: ЎЗБЕКИСТОНДА АХБОРОТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ТАРТИБГА СОЛУВЧИ БИР ҚАТОР ҚОИДАЛАР, ЖУМЛАДАН, КИБЕРХАВФСИЗЛИК ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУН ҲУЖЖАТЛАРИ ВА ДАВЛАТ ВА ТИЖОРАТ ТАШКИЛОТЛАРИДА АХБОРОТНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ТАМОЙИЛЛАРИ МАВЖУД. •   • 3. ** ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТНИ РИВОЖЛАНТИРИШ**: ЎЗБЕКИСТОНДА ЕЛЕКТРОН ТИЖОРАТ ФАОЛ РИВОЖЛАНМОҚДА ВА ҲУКУМАТ ОНЛАЙН БИЗНЕСНИ РИВОЖЛАНТИРИШ УЧУН ҚУЛАЙ МУҲИТ ЯРАТИШ ЧОРАЛАРИНИ КЎРМОҚДА, ШУ ЖУМЛАДАН ТЕГИШЛИ ҚОНУН ҲУЖЖАТЛАРИНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШ ОРҚАЛИ. • 4. ** КИБЕРЖИНОЯТЧИЛИККА ҚАРШИ КУРАШ**: СЎНГГИ ЙИЛЛАРДА ЎЗБЕКИСТОН ХАЛҚАРО ҲАМКОРЛАР БИЛАН ФАОЛ ҲАМКОРЛИК ҚИЛИБ, КИБЕРЖИНОЯТЧИЛИК ВА КИБЕР ТАҲДИДЛАРГА ҚАРШИ КУРАШИШ УЧУН ҲУҚУҚНИ МУҲОФАЗА ҚИЛИШ ОРГАНЛАРИНИ МУСТАҲКАМЛАМОҚДА. • 5. ** РАҚАМЛИ ХИЗМАТЛАРНИ РИВОЖЛАНТИРИШ**: ЎЗБЕКИСТОНДА ДАВЛАТ БОШҚАРУВИ ВА ФУҚАРОЛАР ВА ТАДБИРКОРЛАР УЧУН ЕЛЕКТРОН ҲУКУМАТ ВА ЕЛЕКТРОН ХИЗМАТЛАРНИ ЖОРИЙ ЕТИШНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛГАН РАҚАМЛИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДАН ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА ДАВЛАТ ХИЗМАТЛАРИНИ КЎРСАТИШ СОҲАСИДА ҲАМ ИСЛОҲОТЛАР АМАЛГА ОШИРИЛМОҚДА. • 6. ** КИБЕР ҲУҚУҚ ТАЪЛИМИ ВА ХАБАРДОРЛИГИ**: ЎЗБЕКИСТОН ҲУКУМАТИ ФУҚАРОЛАР, ТАДБИРКОРЛАР ВА ҲУҚУҚНИ МУҲОФАЗА ҚИЛИШ ОРГАНЛАРИ ЎРТАСИДА КИБЕРХАВФСИЗЛИК ВА КИБЕР ҲУҚУҚ СОҲАСИДА ХАБАРДОРЛИК ВА ТРЕНИНГНИ ОШИРИШ БЎЙИЧА ҲАМ ФАОЛ ИШ ОЛИБ БОРМОҚДА.   • УШБУ ЧОРА-ТАДБИРЛАР ВА ТАШАББУСЛАР ЎЗБЕКИСТОНДА КИБЕР ҲУҚУҚНИ РИВОЖЛАНТИРИШГА, РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТ ВА АХБОРОТ ЖАМИЯТИ УЧУН ҚУЛАЙ МУҲИТ ЯРАТИШГА ЕЪТИБОР ҚАРАТИЛАЁТГАНИДАН ДАЛОЛАТ БЕРАДИ. МАСАЛАН КИБЕР ХАВСИЗЛИК ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНГА ТУХТАЛСАК.   ПРЕЗИДЕНТ ТОМОНИДАН 15.04.2022 ЙИЛДАГИ «КИБЕРХАВФСИЗЛИК ТЎҒРИСИДА»ГИ  ЎРҚ-764 -СОН ҚОНУН ИМЗОЛАНДИ. ҚОНУН 8-БОБ ВА 40-МОДДАДАН ИБОРАТ.   ҚОНУНДА ҚУЙИДАГИ ТУШУНЧАЛАР ФОЙДАЛАНИЛАДИ: КИБЕРЖИНОЯТЧИЛИК, КИБЕРМАКОН, КИБЕРТАҲДИД, КИБЕРХАВФСИЗЛИК, КИБЕРҲИМОЯ, КИБЕРҲУЖУМ.   • ШУНИНГДЕК, КИБЕРХАВФСИЗЛИКНИ ТАЪМИНЛАШНИНГ ҚУЙИДАГИ АСОСИЙ ПРИНЦИПЛАРИ БЕЛГИЛАНГАН: • ҚОНУНИЙЛИК; • КИБЕРМАКОНДА ШАХС, ЖАМИЯТ ВА ДАВЛАТ МАНФААТЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШНИНГ УСТУВОРЛИГИ; • КИБЕРХАВФСИЗЛИК СОҲАСИНИ ТАРТИБГА СОЛИШГА НИСБАТАН ЯГОНА ЁНДАШУВ; • КИБЕРХАВФСИЗЛИК ТИЗИМИНИ ЯРАТИШДА МАҲАЛЛИЙ ИШЛАБ ЧИҚАРУВЧИЛАР ИШТИРОКИНИНГ УСТУВОРЛИГИ; • ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИНИНГ КИБЕРХАВФСИЗЛИКНИ ТАЪМИНЛАШДА ХАЛҚАРО ҲАМКОРЛИК УЧУН ОЧИҚЛИГИ.    КИБЕРХАВФСИЗЛИК СОҲАСИДАГИ ЯГОНА ДАВЛАТ СИЁСАТИНИ ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ПРЕЗИДЕНТИ БЕЛГИЛАЙДИ.  ЎЗ НАВБАТИДА, ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ДАВЛАТ ХАВФСИЗЛИК ХИЗМАТИ КИБЕРХАВФСИЗЛИК СОҲАСИДАГИ ВАКОЛАТЛИ ДАВЛАТ ОРГАНИДИР.   КИБЕРХАВФСИЗЛИК СУБЪЕКТЛАРИ ТОМОНИДАН КИБЕРХАВФСИЗЛИК ҲОДИСАЛАРИГА НИСБАТАН ЧОРАЛАР КЎРИШ ҚУЙИДАГИ ШАКЛЛАРДА АМАЛГА ОШИРИЛИШИ МУМКИН: • ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТДАГИ ВА ҚУРИЛМАЛАРДАГИ ЗАИФЛИКЛАРНИ ҲАМДА ХАТОЛИКЛАРНИ БАРТАРАФ ЭТИШ; • ЗАРАРЛИ ДАСТУРЛАРНИ ЙЎҚ ҚИЛИШ, УЛАРНИНГ ТАРҚАЛИШИНИ ЧЕКЛАШ, КИБЕРҲУЖУМЛАР МАНБАИНИ ТЕХНИК ЖИҲАТДАН ЧЕКЛАШ; • АХБОРОТЛАШТИРИШ ОБЪЕКТЛАРИНИ МАВЖУД КИБЕРТАҲДИДЛАРДАН АЖРАТИБ ҚЎЙИШ; • ҲУҚУҚНИ МУҲОФАЗА ҚИЛУВЧИ ОРГАНЛАРГА КИБЕРХАВФСИЗЛИК ҲОДИСАЛАРИ ТЎҒРИСИДА МАЪЛУМОТЛАР ТАҚДИМ ЭТИШ. КИБЕР-ҲУҚУҚ ҚОНУНЧИЛИГИ ТЕХНОЛОГИЯНИНГ ЖАДАЛ РИВОЖЛАНИШИ ВА РАҚАМЛИ МУҲИТДАГИ ЎЗГАРИШЛАРГА ЖАВОБАН ДОИМИЙ РАВИШДА РИВОЖЛАНИБ БОРМОҚДА. БУ СОҲАДАГИ ҚОНУНЧИЛИК ҚАНДАЙ РИВОЖЛАНИШИ МУМКИНЛИГИГА МИСОЛЛАР: • 1. ** МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЧИЛИКНИ ЯНГИЛАШ**: РАҚАМЛИ МАЪЛУМОТЛАРНИНГ ЎСИБ БОРАЁТГАН ҲАЖМИ ВА МАЪЛУМОТЛАР МАХФИЙЛИГИГА ТАҲДИДЛАРНИ ҲИСОБГА ОЛГАН ҲОЛДА, ҚОНУН ЧИҚАРУВЧИЛАР ФУҚАРОЛАРНИНГ ШАХСИЙ МАЪЛУМОТЛАРНИНГ МАХФИЙЛИГИ ВА ХАВФСИЗЛИГИГА БЎЛГАН ҲУҚУҚЛАРИНИ МУСТАҲКАМЛАШ УЧУН МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЛАРГА ЎЗГАРТИРИШЛАР КИРИТИШЛАРИ МУМКИН. • 2. ** ЯНГИ КИБЕРХАВФСИЗЛИК ҚОНУНЛАРИНИ ЖОРИЙ ЕТИШ**: КИБЕРХАВФСИЗЛИК ВА КИБЕРЖИНОЯТЧИЛИККА ТАҲДИДЛАРНИНГ КУЧАЙИШИ БИЛАН ҲУКУМАТЛАР АХБОРОТ ТИЗИМЛАРИ ВА МАЪЛУМОТЛАРИНИ КИБЕР ТАҲДИДЛАР ВА КИБЕРҲУЖУМЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШГА ҚАРАТИЛГАН ЯНГИ ҚОНУН ВА ҚОИДАЛАРНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШИ МУМКИН. •   • 3. ** ИЖТИМОИЙ MEDIA ВА ОНЛАЙН ПЛАТФОРМАЛАРНИ ТАРТИБГА СОЛИШ**: ДЕЗИНФОРМАЦИЯ, ЦЕНЗУРА ВА ОНЛАЙН МУҲИТДА ФОЙДАЛАНУВЧИ ҲУҚУҚЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ БИЛАН БОҒЛИҚ МУАММОЛАРГА ЖАВОБАН ҚОНУН ЧИҚАРУВЧИЛАР ИЖТИМОИЙ ТАРМОҚЛАР ВА БОШҚА ОНЛАЙН ПЛАТФОРМАЛАР ФАОЛИЯТИНИ ТАРТИБГА СОЛИШ УЧУН ЯНГИ ҚОНУНЛАР ВА СТАНДАРТЛАРНИ ИШЛАБ ЧИҚИШЛАРИ МУМКИН. • 4. ** ХАЛҚАРО ҲАМКОРЛИКНИ МУСТАҲКАМЛАШ**: РАҚАМЛИ МУҲИТНИНГ GLOBAL ХУСУСИЯТИНИ ҲИСОБГА ОЛГАН ҲОЛДА, ҚОНУН ЧИҚАРУВЧИЛАР КИБЕРЖИНОЯТЧИЛИККА ҚАРШИ КУРАШИШ, МАЪЛУМОТЛАРНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ВА КИБЕРХАВФСИЗЛИКНИ ТАЪМИНЛАШ УЧУН ЯНГИ ХАЛҚАРО ШАРТНОМАЛАР ВА ҲАМКОРЛИК МЕХАНИЗМЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШЛАРИ МУМКИН. •   • 5. ** ЯНГИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРНИ ТАРТИБГА СОЛИШ**: СУНЪИЙ ИНТЕЛЛЕКТ, НАРСАЛАР ИНТЕРНЕТИ ВА КВАНТ ҲИСОБЛАШ КАБИ ЯНГИ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ПАЙДО БЎЛИШИ МУНОСАБАТИ БИЛАН ҚОНУН ЧИҚАРУВЧИЛАР УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШНИ ТАРТИБГА СОЛИШ ВА ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРНИНГ ҲУҚУҚЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ УЧУН ЯНГИ ҚОНУН ВА ҚОИДАЛАРНИ ҚАБУЛ ҚИЛИШЛАРИ МУМКИН. •   • УШБУ МИСОЛЛАР ШУНИ КЎРСАТАДИКИ, КИБЕР ҲУҚУҚ СОҲАСИДАГИ ҚОНУНЧИЛИК ДОИМИЙ РАВИШДА РАҚАМЛИ МУҲИТДАГИ ЎЗГАРИШЛАРГА МОСЛАШАДИ ВА ХАВФСИЗЛИКНИ ТАЪМИНЛАШ, ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРНИНГ ҲУҚУҚ ВА ЕРКИНЛИКЛАРИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ, ШУНИНГДЕК РАҚАМЛИ ИҚТИСОДИЁТ ВА АХБОРОТ ЖАМИЯТИНИ РИВОЖЛАНТИРИШГА ҚАРАТИЛГАН. • КИБЕР ХУЖУМ ТУРЛАРИ • ҲОЗИРГИ ВАҚТДА КИБЕРҲУЖУМЛАРНИНГ ҲАР ХИЛ ТУРЛАРИ МАВЖУД ВА УЛАРНИНГ УСУЛЛАРИ ВА УСУЛЛАРИ ДОИМИЙ РАВИШДА РИВОЖЛАНИБ БОРМОҚДА. ЕНГ КЕНГ ТАРҚАЛГАН КИБЕР ҲУЖУМЛАРГА ҚУЙИДАГИЛАР КИРАДИ : • 1. ** FISHING**: БУ ҲУЖУМЧИЛАР ПАРОЛЛАР, ФОЙДАЛАНУВЧИ НОМЛАРИ ВА БАНК РЕКВИЗИТЛАРИ КАБИ ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРДАН МАХФИЙ МАЪЛУМОТЛАРНИ ОЛИШ УЧУН СОХТА ЕЛЕКТРОН ПОЧТА ХАБАРЛАРИ, ВЕБ-САЙТЛАР ЁКИ ХАБАРЛАРДАН ФОЙДАЛАНАДИГАН ҲУЖУМ ТУРИ. •   • 2. ** ЗАРАРЛИ ДАСТУР ФИРИБГАРЛИГИ **: ЗАРАРЛИ ДАСТУР (ВИРУСЛАР ,ТРОЯНЛАР, ЖОСУСЛАРГА ҚАРШИ ДАСТУРЛАР ВА БОШҚАЛАР.) МАХФИЙ МАЪЛУМОТЛАРГА КИРИШ, ПАРОЛЛАРНИ ЯШИРИШ ЁКИ ТИЗИМГА ЗАРАР ЕТКАЗИШ УЧУН ЖАБРЛАНУВЧИНИНГ ҚУРИЛМАЛАРИГА ЎРНАТИЛАДИ. • 3. ** ПУЛ ТОВЛАМАЧИЛИК (ТЎЛОВ ДАСТУРИ)**: БУ ҲУЖУМ ҲУЖУМЧИЛАР КОМПЮТЕРДА ЁКИ ТАШКИЛОТ ТАРМОҒИДА МАЪЛУМОТЛАРНИ ШИФРЛАЙДИ ВА УНИ ҚУЛФДАН ЧИҚАРИШ УЧУН ТЎЛОВНИ ТАЛАБ ҚИЛАДИ. • 4. ** DOS ҲУЖУМЛАРИ**: ХИЗМАТ ҲУЖУМЛАРИНИ РАД ЕТИШ (ДДОС) ТАШКИЛОТ СЕРВЕРИНИ ЁКИ ТАРМОҒИНИ ОРТИҚЧА ЮКЛАШГА ҚАРАТИЛГАН БЎЛИБ, БУ ҚОНУНИЙ ФОЙДАЛАНУВЧИЛАР УЧУН РЕСУРСЛАРГА ВАҚТИНЧА ЁКИ УЗОҚ МУДДАТ КИРИШНИ РАД ЕТИШГА ОЛИБ КЕЛАДИ. • 5. ** ХАВФСИЗЛИКНИНГ ЗАИФ ТОМОНЛАРИГА ҲУЖУМЛАР **: ТАЖОВУЗКОРЛАР ЯНГИЛАНМАГАН ДАСТУРЛАР, ЗАИФ ПАРОЛЛАР, ЕТАРЛИ ДАРАЖАДА ҲИМОЯЛАНМАГАН ТАРМОҚ ҚУРИЛМАЛАРИ ВА БОШҚАЛАР КАБИ ТИЗИМ ХАВФСИЗЛИГИ ЗАИФЛИКЛАРИГА ҲУЖУМ ҚИЛИШЛАРИ МУМКИН. •   • 6. ** ИЖТИМОИЙ МУҲАНДИСЛИК **: УШБУ УСУЛ ФОЙДАЛАНУВЧИЛАРНИ ЁКИ ТАШКИЛОТ ХОДИМЛАРИНИ МАХФИЙ МАЪЛУМОТЛАРГА КИРИШНИ ТАЪМИНЛАШ ЁКИ ХАВФСИЗЛИКНИ БУЗИШИ МУМКИН БЎЛГАН ҲАРАКАТЛАРНИ АМАЛГА ОШИРИШГА ИШОНТИРИШ УЧУН МАНИПУЛЯЦИЯ ВА АЛДАШДАН ФОЙДАЛАНИШНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛАДИ. • УШБУ КИБЕРҲУЖУМЛАР ЕНГ КЕНГ ТАРҚАЛГАН ТУРЛАРДАН БИРИДИР ВА АСЛИДА КЎПЛАБ ҲУЖУМЛАР ЎЗ МАҚСАДЛАРИГА ЕРИШИШ УЧУН ТУРЛИ УСУЛ ВА УСУЛЛАРНИ БИРЛАШТИРИШИ МУМКИН. ИШОНЧЛИ ҲИМОЯНИ ТАЪМИНЛАШ ВА БУНДАЙ ҲУЖУМЛАРНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ УЧУН ЕҲТИЁТ ЧОРАЛАРИНИ КЎРИШ МУҲИМДИР. ЖАВОБГАРЛИК ХОЗИРГИ КУНДА СУД АМАЛИЁТИДА КИБЕРХУЖУМЛАР БИЛАН БОГЛИК БУЛГАН ЖИНОЯТЛАР АСОССАН • МЖК46-МОДДА. ФУҚАРОГА МАЪНАВИЙ ЁКИ МОДДИЙ ЗАРАР ЕТКАЗИШИ МУМКИН БЎЛГАН МАЪЛУМОТЛАРНИ ОШКОР ЭТИШ • 46 1 -МОДДА. ШАХСИЙ ҲАЁТ ДАХЛСИЗЛИГИНИ БУЗИШ. ШАХСНИНГ ШАХСИЙ ЁКИ ОИЛАВИЙ СИРИНИ ТАШКИЛ ЭТУВЧИ ШАХСИЙ ҲАЁТИ ТЎҒРИСИДАГИ МАЪЛУМОТЛАРНИ УНИНГ РОЗИЛИГИСИЗ ҚОНУНГА ХИЛОФ РАВИШДА ЙИҒИШ ЁКИ ТАРҚАТИШ,  • 46 2 -МОДДА. ШАХСГА ДОИР МАЪЛУМОТЛАР ТЎҒРИСИДАГИ ҚОНУНЧИЛИКНИ БУЗИШ. • ШАХСГА ДОИР МАЪЛУМОТЛАРНИ ҚОНУНГА ХИЛОФ РАВИШДА ЙИҒИШ, ТИЗИМЛАШТИРИШ, САҚЛАШ, ЎЗГАРТИРИШ, ТЎЛДИРИШ, УЛАРДАН ФОЙДАЛАНИШ, УЛАРНИ БЕРИШ, ТАРҚАТИШ, УЗАТИШ, ЭГАСИЗЛАНТИРИШ ВА ЙЎҚ ҚИЛИШ, ХУДДИ ШУНИНГДЕК АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНГАН ҲОЛДА, ШУ ЖУМЛАДАН ИНТЕРНЕТ ЖАҲОН АХБОРОТ ТАРМОҒИДА ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ФУҚАРОЛАРИНИНГ ШАХСГА ДОИР МАЪЛУМОТЛАРИГА ИШЛОВ БЕРИЛАЁТГАНДА ЖИСМАН ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ ҲУДУДИДА ЖОЙЛАШГАН ТЕХНИК ВОСИТАЛАРДА ҲАМДА ШАХСГА ДОИР МАЪЛУМОТЛАР БАЗАЛАРИНИНГ ДАВЛАТ РЕЕСТРИДА БЕЛГИЛАНГАН ТАРТИБДА РЎЙХАТДАН ЎТКАЗИЛГАН ШАХСГА ДОИР МАЪЛУМОТЛАР БАЗАЛАРИДА ШАХСГА ДОИР МАЪЛУМОТЛАРНИ ЙИҒИШГА, ТИЗИМЛАШТИРИШГА ВА САҚЛАШГА ОИД ТАЛАБЛАРГА РИОЯ ЭТМАСЛИК, — - УЗР ЖКНИНГ 168-МОДДА. ФИРИБГАРЛИК ФИРИБГАРЛИК, ЯЪНИ АЛДАШ ЁКИ ИШОНЧНИ СУИИСТЕЪМОЛ ҚИЛИШ ЙЎЛИ БИЛАН ЎЗГАНИНГ МУЛКИНИ ЁКИ ЎЗГАНИНГ МУЛКИГА БЎЛГАН ҲУҚУҚНИ ҚЎЛГА КИРИТИШ — ЙОКИ ЖИНОЯТ ТУРИГА КАРАБ,   278-МОДДА. ҚИМОР ВА ТАВАККАЛЧИЛИККА АСОСЛАНГАН БОШҚА ЎЙИНЛАРНИ ТАШКИЛ ЭТИШ ҲАМДА ЎТКАЗИШ ҚИМОР ВА ТАВАККАЛЧИЛИККА АСОСЛАНГАН БОШҚА ЎЙИНЛАРНИ ҚОНУНГА ХИЛОФ РАВИШДА ТАШКИЛ ЭТИШ ЁКИ ЎТКАЗИШ, ШУ ЖУМЛАДАН АНА ШУНДАЙ ЎЙИНЛАР УЧУН ҚИМОРХОНАЛАР ТАШКИЛ ЭТИШ ЁКИ УЛАРНИ САҚЛАШ — XX 1  БОБ. АХБОРОТ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ СОҲАСИДАГИ ЖИНОЯТЛАР 278 1 -МОДДА. АХБОРОТЛАШТИРИШ ҚОИДАЛАРИНИ БУЗИШ 278 2 -МОДДА. КОМПЬЮТЕР АХБОРОТИДАН ҚОНУНГА ХИЛОФ РАВИШДА (РУХСАТСИЗ) ФОЙДАЛАНИШ КОМПЬЮТЕР АХБОРОТИДАН, ЯЪНИ АХБОРОТ-ҲИСОБЛАШ ТИЗИМЛАРИ, ТАРМОҚЛАРИ ВА УЛАРНИНГ ТАРКИБИЙ ҚИСМЛАРИДАГИ АХБОРОТЛАРДАН ҚОНУНГА ХИЛОФ РАВИШДА (РУХСАТСИЗ) ФОЙДАЛАНИШ, АГАР УШБУ ҲАРАКАТ АХБОРОТНИНГ ЙЎҚ ҚИЛИБ ЮБОРИЛИШИ, ТЎСИБ ҚЎЙИЛИШИ, МОДИФИКАЦИЯЛАШТИРИЛИШИ, УНДАН НУСХА КЎЧИРИЛИШИ ЁХУД УНИНГ ҚЎЛГА КИРИТИЛИШИГА, ЭЛЕКТРОН ҲИСОБЛАШ МАШИНАЛАРИ, ЭЛЕКТРОН ҲИСОБЛАШ МАШИНАЛАРИ ТИЗИМИ ЁКИ УЛАРНИНГ ТАРМОҚЛАРИ ИШИНИНГ БУЗИЛИШИГА САБАБ БЎЛСА КАБИ НОРМАЛАР БИЛАН ТАРТИБГА СОЛИНАДИ ХУЛОСА • КИБЕРҲУЖУМЛАР INDIVIDUAL ФОЙДАЛАНУВЧИЛАР, КОРХОНАЛАР ВА ДАВЛАТ ТАШКИЛОТЛАРИ УЧУН ЖИДДИЙ ХАВФ ТУҒДИРАДИ. ТЕХНОЛОГИЯНИНГ РИВОЖЛАНИШИ ВА РАҚАМЛИ МАКОННИНГ КЕНГАЙИШИ БИЛАН КИБЕРҲУЖУМЛАРНИНГ ТУРЛАРИ ВА УСУЛЛАРИ ДОИМИЙ РАВИШДА РИВОЖЛАНИБ, ЯНАДА МУРАККАБ ВА АЙЁР БЎЛИБ БОРМОҚДА. ШУ МУНОСАБАТ БИЛАН АХБОРОТ ХАВФСИЗЛИГИНИ ҲИМОЯ ҚИЛИШ ЧОРАЛАРИНИ ДОИМИЙ РАВИШДА ТАКОМИЛЛАШТИРИШ ВА КИБЕР ТАҲДИДЛАР ВА УЛАРНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ УСУЛЛАРИ ТЎҒРИСИДА ЮҚОРИ ДАРАЖАДА ХАБАРДОРЛИКНИ САҚЛАШ ЗАРУР. • КИБЕРҲУЖУМЛАРДАН ҲИМОЯ ҚИЛИШ ЗАМОНАВИЙ ХАВФСИЗЛИК ТЕХНОЛОГИЯЛАРИДАН ФОЙДАЛАНИШ, ДАСТУРИЙ ТАЪМИНОТНИ МУНТАЗАМ ЯНГИЛАБ ТУРИШ, КИБЕРХАВФСИЗЛИК СОҲАСИДА КАДРЛАР ТАЙЁРЛАШ, ШУНИНГДЕК, ТЕГИШЛИ МЕЪЁРИЙ ТАЛАБЛАР ВА ҚОНУНЧИЛИККА РИОЯ ҚИЛИШНИ ЎЗ ИЧИГА ОЛГАН КОМПЛЕКС ЁНДАШУВНИ ТАЛАБ ҚИЛАДИ. •   • ШУНИНГДЕК, КИБЕР ТАҲДИДЛАР ҲАҚИДА МАЪЛУМОТ АЛМАШИШ, КИБЕРҲУЖУМЛАРНИНГ ОЛДИНИ ОЛИШ БЎЙИЧА ҲАРАКАТЛАРНИ МУВОФИҚЛАШТИРИШ ВА УМУМИЙ ХАВФСИЗЛИК СТАНДАРТЛАРИНИ ИШЛАБ ЧИҚИШ УЧУН ХАЛҚАРО МИҚЁСДА ФАОЛ ҲАМКОРЛИК ҚИЛИШ МУҲИМДИР.

Похожие

Маъмурий ҳуқуқ асослари
Маъмурий ҳуқуқ
Ҳуқуқ ижодкорлиги
Ҳуқуқ тизими
Халқаро ҳуқуқ манбалари. Халқаро ҳуқуқ принциплари