Халқаро хусусий ҳуқуқда коллизион нормалар - Юриспруденция - Презентации

Халқаро хусусий ҳуқуқда коллизион нормалар

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

133.4833984375 KB

ХАЛҚАРО ХУСУСИЙ ҲУҚУҚДА КОЛЛИЗИОН НОРМАЛАР www.arxiv.uz

Режа: I.Кириш. 1. Коллизион норма тушунчаси, турлари ва аҳамияти 2. Халқаро ҳусусий-ҳуқуқий муносабатларни тартибга солишда моддий-ҳуқуқий нормаларнинг тутган ўрни ва аҳамияти 3. Коллизион нормаларни изоҳлаш, шарҳлаш ва тадбиқ қилиш 4. Оммавий тартиб тўғрисидаги изоҳ 5. Ҳуқуқни қўллашда ўзаролик ва реторсиялар II. Хулоса III. Фойдаланилган адабиётлар рўйхати www.arxiv.uz

Кириш Чет эл элементлари билан мураккаблашган мулкий ва шахсий муносабатларга нисбатан қўлланилиши лозим бўлган ҳуқуқ нормаларининг моҳиятини талқин қилиш ва уларниниг қўлланилиш ҳусусиятларини аниқлаш катта аҳамиятга эга. Давлатлар, жисмоний ва юридик шахслар ўртасидаги алоқаларниниг ҳуқуқий қоидаларини ўрганишни асосий вазифалардан бири қилиб қўймоқда. Ўзбекистон Республикаси билан яқиндан амалий алоқа ўрнатмоқчи бўлган давлатлар ва юридик шахсларнинг сони йилдан йилга тобора ошиб бормоқда, Ўзбекситон ҳудудига ташриф буюрувчи жисмоний шахсларнинг сони ҳам борган сари кўпаймоқда. Халқаро алоқаларнинг кенгайиши натижасида суд, арбитраж, нотариат, фуқаролик ҳолати далолатномаларини қайд этувчи ва бошқа давлат органлари ўз фаолиятларида халқаро ҳусусий ҳуқуқниниг мураккаб муаммоларига дуч келмоқдалар, коллизион нормалар ва уларни қўллаш билан боғлиқ қоидалар шундай мураккаб ва муҳим муаммолардан ҳисобланади. www.arxiv.uz

Коллизион норма тушунчаси ва аҳамияти Коллизия - лотинча тўқнашувчи иш деган маънони беради. Лекин ушбу атама шартли характерга эга. Аслида қонунлар коллизияси, яъни улар ўртасида қўлланиши зарур бўлган қоидани танлаш ҳақида гап юритилади. Суд ёки бошқа орган томонидан турли давлатлар қонунларни ўрганиш, изоҳлаш ва қиёслаш йўли билан чет эл элементи билан мураккаблашган муносабатга нисбатан тегишли ҳуқуқ нормасини қўллаш тўғрисидаги масаланинг ҳал қилиниши, халқаро мулкий ва шахсий муносабатларни тўғри тартибга солиш учун муҳим аҳамиятга эга. Коллизион норма муайян муносабатга нисбатан қайси давлатнинг ҳуқуқи қўлланилиши мумкинлигини кўрсатиб туради. www.arxiv.uz

Коллизион норма турлари Ва бошқалари.... ИМПЕРАТИВ ДИСПОЗИТИВ АЛЬТЕРНАТИВ БИР ТАРАФЛИИККИ ТАРАФЛИ БОШ (АСОСИЙ) www.arxiv.uz

Коллизион норманинг бошқа ҳуқуқ соҳалари нормаларидан асосий фарқи Униниг воситасида қўлланилиши учун керак бўлган ҳуқуқни кўрсатиш йўли билан коллизион муаммо бартараф қилинади. Масалан: Францияниниг қонуни бўйича 18 ёшга тўлган қиз ота- онасининг розилигисиз никоҳдан ўтиш ҳуқуқига эга эмас, Ўзбекистон қонуни бўйича 18 ёшга тўлган эркак ёки 17 ёшга тўлган аёл ихтиёрий равишда никоҳ тузишлари мумкин. Демак, коллизион норма ўз холича масалани охиригача ҳал қилмайди, у тегишли қоида назарда тутилган қонуннинг моддий нормаларига ҳавола қилади, яъни кўрсатиб беради. www.arxiv.uz

Халқаро ҳусусий-ҳуқуқий муносабатларни тартибга солишда моддий-ҳуқуқий нормаларнинг тутган ўрни ва аҳамияти Моддий-ҳуқуқий нормаларга хос бўлган қоидаларни бирхиллаштириш халқаро шартномаларда назарда тутилган маълум сохадаги муносабатларни махсус тартибга солиш у чун имконият яратади. Бундай бир хилликни таъминлаш учун маълум масалалар бўйича махсус конвенциялар қабул қилинади. Масалан, 1929 йилда Варшавада имзоланган шартнома бўйича Ҳаво орқали халқаро ташишга таалуқли айрим қоидаларни бирхиллаштиришга доир Конвенция қабул қилинди. Ушбу конвенцияга 1955 йил 28 сентябрда Гаагада тузилган Протокол билан ўзгартиришлар киритилди. Ўзбекистон Республикасининг Олий Мажлиси томонидан Конвенцияга ва Протоколга қўшилиш ҳақида 1996 йил 27 декабрда қарор қабул қилинди. Халқаро шартнома, битимлар тузиш ёки уларга ва конвенцияларга қўшилиш шунингдек, уларни ратификация қилиш ҳам турли хил муносабатларга оид қоидаларни маълум даражада бирхиллаштиришга олиб келади. Кўп холларда халқаро шартномаларга асосланган муносабатларда коллизион нормаларни қўллаш самарали натижалар бериши билан бир қаторда ушбу муносабатларнинг хусусиятларидан келиб чиққан холда коллизион нормаларни қўлламасликнинг иложи ҳам йўқ. Фуқаролар иштрокидаги муносабатларни тартибга солиш умумий қоида бўйича асосан коллизион метод воситасида амалга оширилади. www.arxiv.uz

Коллизион метод асосида тартибга солишнинг зарурияти қуйидагича Биринчидан: Моддий-ҳуқуқий нормаларни бирхиллаштириш жараёнида қоидасиз, нормасиз очиқ қолган муносабатларни тартибга солиш учун ёрдамчи ёки қўшимча меъёр сифатида фойдаланиш учун Иккинчидан: халқаро хамкорликнинг алохида сохаларида вужудга келадиган муносабатларни тартибга солиш ва уни амалга оширишда асосий қоида сифатида қўллаш учун Учинчидан: баъзи сабабларга кўра моддий-ҳуқуқий нормалардан фойдаланиш ва уларни қўллаш учун қийинчиликлар мавжуд бўлганлиги сабабли www.arxiv.uz

Коллизион нормаларни изоҳлаш, шарҳлаш ва тадбиқ қилишБ и р и н ч и д а н : Ҳ у қ у қ и й н о р м а л а р н и т ў ғ р и, а н и қ в а б и р х и л д а қ ў л л а н и ш у ч у н у л а р га и зо ҳ б е р и ш , ш а р х л а ш м а қ с а д га м у в о ф и қ. И зо ҳ б е р и ш д а н ас о с и й м а қ с а д ҳ аё т д а ю з б е р га н м у н о с а б ат га қ ў л л а н и ш и за р у р б ў л га н ҳ у қ у қ и й н о р м аг а р ас м и й в а н о р ас м и й, и л м и й в а а м а л и й в а х. кИ к к и н ч и да н: Х ал қа ро ҳу су си й ҳу қу қ н ор м ал ар иг а из оҳ бе р и ш , яъ н и ул ар н и нг ту зи л и ш и ҳа ж м и ва б оғ ло вч и қ ис м ла рд ан та ш к и л то п и ш и, ёк и б и р то м о н ла м а ёк и и кк и то м о н ла м а д ис п оз ит ив ёк и и м пе ра ти в ха ра кт ер га эг а эк ан л иг и н и ан и қл а ш ул ар н и м уа йя н м у н ос аб ат ла рг а н ис ба та н тў ғр и қў лл а ш уч у н и м ко н ия т яр ат ад и. www.arxiv.uz

Оммавий тартиб тўғрисидаги изоҳ • Коллизион нормага эга бўлган деярлик барча ҳуқуқ тизмларида оммавий тартиб тўғрисида изоҳлаш мавжуд. Бундай изоҳлашдан асосий мақсад судлов мамлакатнинг оммавий тартибига тўғри келмайдиган чет эл қонунини тадбиқ қилишни ушбу мамлакат коллизион нормаси билан чеклаб қўйишдан иборат. Бизнинг қонунларимизда, юқорида кўрсатиб ўтилгандек, баъзи бир холларда чет эл қонунларининг Ўзбекистонда қўлланилиши учун чеклашларга йўл қўйилади. Лекин шунга эътибор бериш керакки Ўзбекистон қонунлари билан чет эл давлвтлари қонунлари ўртасидаги фарқланишлар оммавий тартиб тўғрисидаги изоҳни тадбиқ қилиш учун ўз холича асос бўлиши мумкин эмас, чунки мамлакатлар ҳуқуқининг қўлланилиши умуман инкор қилишга олиб келиши мумкин. www.arxiv.uz

Ҳуқуқни қўллашда ўзаролик ва реторсиялар ● Ўзбекситон чет эл мамлакатлари билан иқтисодиёт, фан- техника маданият ва бошқа соҳаларда алоқалар ўрнатишни изчиллик билан амалга оширмоқда. Чет эл мамлакатлари хам Ўзбекистон билан ушбу сохаларда алоқалар ўрнатиш тарфдори. Бундай тенг ҳуқуқлилик давлатларда қабул қилинган қонунларнинг амалда бўлишини ва ўзаро тадбиқ қилинишининг улар томонидан тан олинишда ҳам ўз аксини топмоқда. Биринчидан ● Ҳуқуқни қўллашда ўзаролик билан бир қаторда, ўзаро жавоб тариқасида чеклашлар реторсияга ҳам йўл қўйилади. Агар бир давлат бошқа бир давлат ёки унинг фуқароларини ноҳақ камситиш йшли билан унга зарар етказиш учун қандайдир чора-тадбир қўллаган бўлса бошқа давлат ҳам унга нисбатан шунга ўхшаш чекловлар яъни чора-тадбирни жавоб тариқасида қўллаши мумкин. Иккинчидан www.arxiv.uz

Хулоса Хулоса килиб шуни айтиш мумкинки, халаро хусусий уунинг халаро уу соаси билан узвий боли еканлиги инкор илинмайди, шунинг билан бирга уни халаро уунинг фаат бир исми деб ам бўлмайди. Халаро хусусий уу давлатнинг ички турли уу соалари фуаролик ууи, оила ууи, менат ууи, фуаролик протсессуал уу нормаларидан, коллизион, яъни турли давлатлар нормаларининг тўнашишидан ташкил топган алоида уу соасидан иборатдир. Халаро хусусий уу сохасини ўрганишда маълум даражада ийинчиликлар мавжуд. Масалан, уунинг замон ва макон бўйича, онун ужжатларининг маълум удуд доирасида ўлланиши аидаги тушунчалар билан халаро уунинг асосий тамойиллари ва фуаролик ууи, оила ууи, менат ууи, фуаролик протсесси фанларида мужассамланган оида амда тушунчаларга дуч келамиз. Сунинг учун халаро хусусий уу сохасини ўзлаштиришда биз етарлича манбаларга ва маълумотларга ега булишимиз керак. Коллизион муаммо бу ууий муносабатга нисбатан ўллаш учун тегишли бўлган ууни танлаш муаммосидан иборат. Коллизион нормалар боша уу соалари нормаларига нисбатан иккинчи даражали аамиятга ега бўлиши мумкин. Лекин улар халаро хусусий уунинг мазмунини ташкил илади ва моддий уу соаларидаги тўнашувларни бартараф илишда асосий вазифани бажаради. Коллизион норма муайян муносабатга нисбатан айси давлатнинг ууи ўлланиши мумкинлигини кўрсатиб беради. Коллизион норманинг боша уу соалари нормаларидан асосий фари шундан иборатки, унинг воситасида ўлланиши учун керак бўлган ууни кўрсатиш йўли билан коллизион муаммо бартараф илинади. www.arxiv.uz

Фойдаланилган адабиётлар рўйхати: • Халқаро хусусий ҳуқуқ // Ҳ.Р. Раҳмонқулов ва бошқ. –Т.: Иқтисод ва ҳуқуқ дунёси, 2002. • Самарходжаев Б.Б. Халқаро хусусий хуқуқ: Ўқув-методик қўлланма. −Тошкент.: Эльдинур, 1999. • Хамраев С.С. Халқаро хусусий ҳуқуқ. Ўқув қўлланма. – Тошкент.: ТДЮИ, 2001. • Дадабаев Ю.Г., Рахимов Г.А. Международное частное право. Учебное пособие. Изд-во «Фергана», 1999 • Ўзбекистон Республикаси фуқаролик кодексига шарх 1-жилд. Тошкент-2010 йил. • Фуаролик ҳуқуқи. Иккинчи қисм. Тошкент. “Илм-зиё” 2008 йил. • Ўзбекистон Республикасининг фуқаролик кодексига шарх. Тошкент “Иқтисодиёт ва ҳуқуқ дунёси” нашриёт уйи. 1998 йил. 2-қисм. www.arxiv.uz

Похожие

Халқаро хусусий ҳуқуқда ашёвий ҳуқуқлар

Халқаро хусусий ҳуқуқда низоларни арбитраж тартибида кўриб чиқиш

Халқаро хусусий ҳуқуқнинг предмети ва тизими

Халқаро хусусий ҳуқуқ бўйича меҳнат муносабатлари

Корпоратив ҳуқуқ манбалари. Ички корпоратив нормалар