Tekislikning berilishi - Геометрия - Презентации

Tekislikning berilishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

900.05078125 KB

Tekislikning berilishi Subtitle here

Reja: Umumiy va xususiy vaziyatdagi tekisliklar1 Tekislikka tegishli nuqta va to’g’ri chiziq2 Ikki tekisliknini o’zaro holati3

Tekislikning berilishi Umumiy holda tekislikning fazoviy vaziyatini bir to'g'ri chiziqqa tegishli bo'lmagan uchta nuqta aniqlaydi. Haqiqatdan, А, В va С nuqtalar fazoda biror Q tekislikning vaziyatini aniqlaydi. Bu nuqtalardan har birining fazoviy o'rni o'zgarishi bilan tekislikning vaziyati ham fazoda o'zgaradi. Tekislik birinchi tartibli sirt hisoblanadi.

Chizma geometriyada tekisliklar quyidagi hollar bilan beriladi: 5. Tekis geometrik figuralarning ortogonal proyeksiyalari orqali berilishi ham mumkin 1. Bir to'g'ri chiziqqa tegishli bo'lmagan uchta nuqta proyeksiyalari bilan 2. Bir to'g'ri chiziq va unga tegishli bo'lmagan nuqta proyeksiyalari bilan 4. ikki parallel to'g'ri chiziq proyeksiyalari bilan 3. Ikkki kesishuvchi to'g'ri chiziq proyeksiyalari bilan

Agar biror tekislik proyeksiyalar tekisliklari bilan bir xil og’ish burchak hosil qilsa, uning ikkita izi bir to’g’ri chiziqda yotadi. Uchinchi izi esa proyeksiyalarini o’qi bilan 45° burchak hosil qiladi

Shuningdek, tekislik proyeksiyalar lekisliklari bilan kesishish chiziqlari orqali berilishi ham mumkin (3-rasm). Masalan, P tekislik H, V va W proyeksiyalar tekisliklarini P H , Py, Pw chiziqlar bo'yicha kesadi.

Umumiy vaziyatdagi tekisliklar. Agar tekislik proyeksiyalar tekisliklarining birortasiga parallel yoki perpendikulyar bo’lmasa, uni umumiy vaziyatdagi tekislik deyiladi. Chizmada umumiy vaziyatdagi tekislikning izlari proyeksiyalar o’qlari bilan ixtiyoriy burchak hosil qiladi. Agar biror P tekislik proyeksiyalar tekisliklari bilan bir xil burchak hosil qilsa, uning P H P H va P V izlari Ox o’qi bilan bir xil burchak hosil qiladi

Tekislikning bosh chiziqlariga uning gorizontal va frontal chiziqlari kiradi. Chizmada tekislik gorizontalining frontal proyeksiyasi Ox ga parallel, ya‘ni h″Ox bo’ladi, tekislik gorizontalining gorizontal proyeksiyasi esa tekislikning P H iziga parallel, ya‘ni h′P H bo’ladi (4.4-rasm). Tekislikning bosh chiziqlari Tekislikning gorizontaliTa’rif. Tekislikka tegishli to’g’ri chiziq H tekisligiga parallel bo’lsa, bu to’g’ri chiziq tekislikning gorizontali deyiladi. 4.4 - rasm Bunda hP hamda h H bo’lsa, h to’g’ri chiziq P tekislikning ∥ gorizontal chizig’i bo’ladi.

Tekislikning frontali Bunda fP hamda f ∥ V bo’lsa, f to’g’ri chiziq P tekislikning frontal chizig’i bo’ladi. Ta’rif. Tekislikka tegishli to’g’ri chiziq V tekisligiga parallel bo’lsa, bu to’g’ri chiziq tekislikning frontali deyiladi. 4 . 5 - rasm

Umuman, chizmada tekislikning cheksiz ko’p bosh chiziqlarini o’tkazish mumkin. Tekislikning bir nomli bosh chiziqlari (masalan, gorizontallari) hamma vaqt bir-biriga 4.6-rasm parallel bo’ladi. Ammo proyeksiyalar tekisligidan talab qilingan masofada tekislikning faqat bitta bosh chizig’ini o’tkazish mumkin.

Xususiy vaziyatdagi tekisliklar. Agar tekislik proyeksiyalar tekisligining biriga perpendikulyar yoki parallel bo’lsa, uni xususiy vaziyatdagi tekislik deb ataladi. Gorizontal proyeksiyalovchi tekislik Ta’rif. Gorizontal proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar tekislik gorizontal proyeksiyalovchi tekislik deyiladi. Proyeksiyalar tekisligiga perpendikulyar bo’lgan tekisliklar proyeksiyalovchi tekisliklar deyiladi.

Gorizontal proyeksiyalovchi tekislikka tegishli tekis geometrik shakllarning gorizontal proyeksiyalari to’g’ri chiziq bo’ladi va tekislikning gorizontal izi bilan ustma-ust tushadi Gorizontal proyeksiyalovchi M(M H , M V ) tekislikning M V frontal izi Ox o’qiga perpendikulyar bo’ladi (4.6, a,b- rasm), M H gorizontal izi esa Ox o’qiga nisbatan ixtiyoriy burchakda joylashgan bo’ladi. Bu tekislik gorizontal izi M H va Ox o’q orasidagi burchak, M va V tekisliklar orasidagi burchakning haqiqiy qiymatiga teng bo’ladi.

Tekislikka tegishli to’g’ri chiziq va nuqta. Agar to’g’ri chiziqning ikki nuqtasi tekislikka tegishli bo’lsa, bu to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi. Masalan, a to’g’ri chiziqning A va B nuqtalari (4.13- rasm) Q tekislikka tegishli bo’lganligi uchun a to’g’ri chiziq Q tekislikka tegishli bo’ladi; Quyidagi xollarda to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi: a

Masalan, m to’g’ri chiziqning C nuqtasi Q tekislikka tegishli va bu to’g’ri chiziq mazkur tekislikka tegishli to’g’ri chiziqqa parallel bo’lsa, u holda m to’g’ri chiziq Q tekislikka tegishli bo’ladi. Agar m to’g’ri chiziqning bir nuqtasi tekislikka tegishli bo’lib, mazkur tekislikka tegishli yoki unga parallel biror to’g’ri chiziqqa parallel bo’lsa, bu to’g’ri chiziq tekislikka tegishli bo’ladi.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. Engeneering Drawing, M.B. Shah, B.C. Rana., Darslik, Indiya, 2009 y. 2. Sh. Murodov va boshqalar. Chizma geometriya. Darslik – T. TURON IQBOL, 2007 y. 232 bet. 3. Davletov S.A. Chizma geometriya O’quv qo’llanma, T., TTYeSI, 2006 y. 132 bet. 4. Usmonov J.A. Chizma geometriya kursi. – T. ‘Ta‘lim nashriyoti, 2014 y. 240 bet. 5. 5. Karimov A.A., Alimov U.T., Shokirova X.A. Chizma geometriya fanidan amaliy mashg’ulotlar Ish daftari. T., TTYeSI, 2014.

Похожие

Tekislikning parallel va perpendikulyarligi

Fazoda to`g`ri chiziq va tekisliklarning turli tenglamalari

Joylashtirish usuli. Xususiy vaziyatdagi tekisliklarni joylashtirish. Joylashtirish usuli

Fazoda tekisliklarning o’zaro joylashuvi (maktab darsligi asosida)

Rombning yuzi