logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Физика
  4. Toʻlqinlar superpozitsiyasi

Toʻlqinlar superpozitsiyasi

Загружено в:

23.11.2024

Скачано:

0

Размер:

11375.859375 KB
Скачать
www.umft.uz TOʻLQINLAR SUPERPOZITSIYASI01 0B www.umft.uz  Toʻlqinlarning superpozitsiya prinsipi.  Kogerent to‘Iqinlar.  Toʻlqinlar interferensiyasi va difraksiyasi.  Guruhli tezlik. Turgʻun toʻlqinlar.  Tovush to‘lqinlar, ularning balandligi, bosimi va energiyasi. Ma’ruza rejasi1112 www.umft.uz Toʻlqinlarning superpozitsiya prinsipi. Agarda, muhitda bir vaqtta bir nechta to‘lqinlar tarqalayotgan bo‘lsa, u holda muhit zarrachalarining natijaviy tebranishi har bir to‘lqinning alohida tarqalishiga bog‘liq zarrachalar tebranishlarining geometrik yig‘indisidan iborat bo‘ladi. Shu sababli, to‘lqinlar bir-birini qo‘zg‘atmay, oddiygina bir-birining ustiga tushadi.01 www.umft.uz To‘lqinlarning guruhli tezligi Amalda, doimo to‘lqinlar guruhiga duch kelamiz, ya’ni real to‘lqin chastotaga ega bo‘lgan ko‘p sonli sinusoidal to‘lqinlarning ustma-ust tushgan to‘lqin paketidan iborat bo‘ladi. Bu to‘lqin paketining tarqalish tezligi – guruhli tezlik deb ataladi. Guruhli va fazali tezliklar bog‘lanishi: u=ϑ- u==  01 www.umft.uz To‘lqinlarning interferensiyasi Chastotalari bir xil va tebranishlari o‘zgarmas fazalar farqiga ega bo‘lgan to‘lqinlar kogerent to‘lqinlar deb ataladi. Kogerent to‘lqinlarning bir-birining ustiga tushishi fazaning ayrim nuqtalarida muhit zarrachlari tebranishlarining turg‘un kuchayishiga va boshqa nuqtalarida tebranishning susayishiga olib keladi. Bu hodisa tebranishlarning interferensiyasi deb ataladi.01 www.umft.uz Bir xil amplitudaga, ω chastotaga va doimiy fazalar farqiga ega bo‘lgan, nuqtaviy manbalardan qo‘zg‘atilgan ikkita kogerent sferik to‘lqinlarning bir-birini ustiga tushish jarayonini ko‘rib chiqamiz: Natijaviy to‘lqinning amplitudasi: bu yerda Δ - - yo‘llar farqi, k – to‘lqin soni Kogerent manbalar uchun: - =const  =cos(ωt-k+)  =cos(ωt-k+) To‘lqinlarning interferensiyasi = ++2cos( Δ )= { + + cos⦋k(- )-(- )⦋ } 01 www.umft.uz Amplitudalari va chastotalari bir xil, bir-biriga qarama-qarshi fazalarda bo‘lgan ikkita to‘lqinni qo‘shish0829 2D 2D www.umft.uz www.umft.uz Natijada, to‘lqinlar bir-birini so‘ndiradi www.umft.uz Chastotalari bir xil, amplitudalari har xil bo‘lgan, ikkita to‘lqinni qo‘shish30 2D1B www.umft.uz www.umft.uz To‘lqinlar bir-birini qisman so‘ndiradi www.umft.uz Amplitudalari va chastotalari bir xil, bir xil fazalarda tebranadigan ikkita to‘lqinni qo‘shish0829 2D 211B www.umft.uz www.umft.uz Natijaviy to‘lqinning amplitudasi ikki marta kattalashdi www.umft.uz To‘lqin interferensiyasi – maksimum sharti Interferensiyaning maksimumlik sharti (A=+) quyidagi shart bajarilganda kuzatiladi k(- )-(- )=±2mπ 01 www.umft.uz To‘lqin interferensiyasi – minimum sharti Interferensiyaning maksimumlik sharti (A= ) quyidagi shart bajarilganda ∣ kuzatiladi k(- )-(- )=±(2m+1)π 01 www.umft.uz Minimum shartiMaksimum sharti Muhitning berilgan nuqtasida to‘lqin qo‘zg‘atadigan ikkita to‘lqinning yo‘l farqlari to‘lqin uzunligining butun sonlariga teng bo‘lganda, tebranish amplitudasi maksimal bo‘ladi Muhitning berilgan nuqtasida to‘lqin qo‘zg‘atadigan ikkita to‘lqinning yo‘l farqlari to‘lqin uzunligining toq sonlariga teng bo‘lganda, tebranish amplitudasi minimal bo‘ladi11 11 www.umft.uz www.umft.uz Turg‘un to‘lqinlar Bir xil amplitudali ikkita qarama-qarshi yo‘nalgan to‘lqinlarni qo‘shilishida paydo bo‘lgan tebranma jarayon Turg‘un to‘lqinlar deb ataladi. Bir xil amplituda va chastotali ikkita yassi chopar to‘lqinlar x o‘qi bo‘ylab bir birini qarshisi tomon tarqaladi: Tenglamalarni qo‘shsak =Acos(ωt- kx )  =Acos(ωt+ kx ) 01 www.umft.uz Turg‘un to‘lqin amplitudasi: Turg‘un to‘lqin uzunligi – ikkita qo‘shni tugunlar yoki do‘ngliklar orasidagi masofa: www.umft.uz Turg‘un to‘lqinning tugun va do‘ngliklari01 www.umft.uz Turg‘un to‘lqinga misol01 www.umft.uz Chopar va turg‘un to‘lqinlar qiyosiy xususiyatlari To‘lqinning barcha nuqtalari bir xil amplituda bilan tebranishlari sodir bo‘ladi To‘lqinning barcha nuqtalari har xil amplituda bilan tebranishlari sodir bo‘ladi Tebranishlar fazasi ko‘rilayotgan nuqtaning koordinatalariga bog‘liq Ikkita tugun orasidagi barcha nuqtalar bir xil fazalarda tebranadilar. Tugundan o‘tishda tebranishlar fazasi π ga o‘zgaradi; Tugunning har xil tomonlarida joylashgan nuqtalarda qarama-qarshi fazalarda tebranadilar.Tebranishlar amplitudasi Tebranishlar fazasi Energiya ko‘chishi Tebranma harakat energiyasi chopar to‘lqin tarqalishi yo‘nalishi bo‘ylab ko‘chadi Energiya ko‘chishi kuzatilmaydi. Faqat λ/2 atrofida kinetik va potensial energiyalar bir-biriga aylanadi30 22 22 2307 www.umft.uz - tushuvchi to‘lqin - aks etgan to‘lqin Chopar va aks etgan to‘lqinlar interferensiyasida turg‘un to‘lqinlar hosil bo‘lishi30 21 www.umft.uz FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YXATI 1. Abduraxmanov Q.P., Egamov O‘. UMUMIY FIZIKA KURSI 2. Савельев И.В. Основы теоретической физики, 1,2,3 том, 1991г. 3. Трофимова Т.И. Курс физики,1990 г. 4. А.Н.Огурцов. Лекции по физике . 5. Яворский Б.М., Детлаф А.А., Лебедев А.К. Справочник по физике. 6. Оплачко Т.М.,Турсунметов К.А. ФИЗИКА, часть 2, 2006 г.32 www.umft.uz TA’LIM SAYTLARI VA INTERNET RESURSLARI 1. fizika.uz – talabalar va fizika o‘qituvchilari uchun sayt 2. neutrino.ucoz.ru – TATU Fizika kafedrasi dotsenti O. E. Tigayning shaxsiy sayti 3. estudy.uz – TATU talabalari uchun fizikadan masofaviy ta’lim tizimi 4. Yenka.com 5. http://phet.Colorado.edu/ 6. http://www.falstad.com/mathphysics.html 7. http://www.quantumatomica.com.uk/download.html 8. http://school-collection.edu.ru01

Похожие

Elektromagnit toʻlqinlar
Vakumdagi elektr maydoni . Elektr zaryadi va uning saqlanish.qonuni. Kulon qonuni
Toʻlqin hodisalari
Televizor
Mexanika