logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Физика
  4. Fizika hám elektrotexnika qaǵıydaları

Fizika hám elektrotexnika qaǵıydaları

Загружено в:

11.12.2024

Скачано:

0

Размер:

5012.916015625 KB
Скачать
Fizika hám elektrotexnika qaǵıydaları Fizika hám elektrotexnika qaģıydaları, tiykarınan, eki taraw - fizika hám elektrotexnika tiykarların quraydı. Tómende olar haqqında ulıwma túsinik hám ayırım áhmiyetli qaǵıydalar keltirilgen: Fizika Qagıydaları: Energiyanıń saqlanıw nızamı: Energiya hesh qashan joǵalmaydı yamasa jaratılmaydı, tek bir formadan basqa formaga ótedi. YAǵnıy, uliwma energiya saqlanıp qaladı. Nyutonnın ekinshi nızamı: Bir denege qollanılıp atırgan kúsh onıń massası hám tezleniwiniń kóbeymesine teń. F=m aF = m \cdot a⋅ Bul jerde FF - kúsh, mm - massa, aa - tezleniw. Termodinamika nizamları: Birlemshi nızam: Energiya saqlanadı hám ózgeredi, jıllılıq hám jumis energiyanın basqa formalarına aylanıwı múmkin. Ekinshi nizam: Entropiya (turaqsızlıq) bárqulla ósedi. Úshinshi nızam: Temperaturanıń absolyut nólge jaqınlasqanda entropiya minimal boladı. Elektr maydanı hám magnit maydanı: Elektr hám magnit maydanları arasındaǵı baylanıstı, Maksvell tenlemeleri arqalı anlatıw múmkin. Elektr maydan kúshleri zaryadlarga, magnit maydanı bolsa háreketleniwshi zaryadlarga tásir etedi. • Fizika hám elektrotexnika qaǵıydaları • Elektr toki hám oniń tiykarları • Ohm nizamı hám oniń qollanılıwı • Elektrotexnikalıq úskeneler hám olardıń islewi • Fizika nizamları hám olardıń Elektrotexnikada qollanılıwı • Elektr shinjırları hám olardıń qásiyetleri • Elektronika hám Mikrokontrollerler • Elektrotexnikanıń Ámeliy qollanılıwı • Fizika hám Elektrotexnika úyreniwdiń abzallıqları • Juwmaq hám keyingi qádemler • Paydalanılgan ádebiyatlar Elektr toki hám oniń tiykarları Elektr togınıń túrleri Turaqlı hám ózgermeli toklar bar. Turaqlı tok bagıt boyinsha ózgermeydi, ózgermeli tok bolsa waqit ótiwi menen bagıtın hám kúshin ózgertedi. Elektr togınıń qásiyetleri Elektr togı zaryadlangan bóleksheler háreketinen kelip shiģadı hám ol elektr maydanı tásirinde payda boladı. Elektr togı kúsh hám qarsılıqqa baylanıslı. Elektrotexnika Qagıydaları: Ohm nizamı: Elektr togı hám qarsılıq arasındaǵı baylanıstı anlatadı: V=I RV = I \cdot R⋅ Bul jerde VV - voltaj, II - tok, RR - qarsılıq. Kirxoftin nizamları: Birlemshi nızam: Hárqanday túyinde (noqatta) kirgen toktıń qosındısı shıģıp atırgan toklardıń qosındısına teń boladı. √Ikir=√Ichiq\sum I_{\text{kir}} = \sum I_{\text{chiq}} Ekinshi nızam: Elektr shinjırındaǵı hárbir jabıq jolda kernewlerdiń qosındısı nolge teń boladı. √V=0\sum V = 0 Ohm nizamı hám oniń qollanılıwı 1 Ohm nizamı U = I * R 2 Kernew (U) Elektr energiyasının potencial ayırmashılıǵı. 3 Tok (I) Zaryadlangan bóleksheler háreketleniw tezligi. 4 Qarsılıq (R) Tok agımına qarsılıq kórsetiwshi qásiyet. Elektrotexnikalıq úskeneler hám olardıń islewi Qarsılıqlar (Resistors) Tok aģımın sheklew hám elektr energiyasın ıssılıqqa aylandırıw ushın qollanıladı. Kondensatorlar (Capacitors) Elektr zaryadın saqlaw hám oni shiģarıw ushin qollanıladı. Induktorlar (Inductors) Elektr togınıń ózgeriwine qarsılıq kórsetiw ushin qollanıladı. Tranzistorlar (Transistors) Elektr signalların kúsheytiw yaki basqarıw ushin qollanıladı. Fizika nizamları hám olardıń Elektrotexnikada qollanılıwı 1 Coulomb Nızamı Zaryadlangan bóleksheler arasındaǵı óz ara tásir kúshin anıqlaydı. 2 Faraday nızamı Magnit maydanınıń ózgeriwi elektr togin payda etiwin túsindiredi. 3 Maksvell tenlemeleri Elektromagnit maydannıń minez-qulqın táriypleydi. Fizika nizamları elektrotexnikada júdá áhmiyetli rol oynaydı, sebebi bul taraw tiykarınan elektr, magnit maydanları, toklarga tiykarlangan texnologiyalardı óz ishine aladı. Tómende fizika nizamları hám olardıń elektrotexnikada qollanılıwı keltirilgen. Kirxoftin nizamları (Kernew hám tok analizi) Fizikada: Kirxoftin birinshi nizamı (kúshleniw nizamı): Hárqanday túyinde kirip atırgan toklardıń qosındısı shigıp atırgan toklardıń qosındısına teń boladı. Kirxoftin ekinshi nızamı (kúshleniw nızamı): Hárbir jabıq shinjırdaǵı kernewlerdiń qosındısı nolge teń boladı. Elektrotexnikada qollanılıwı: Kirxof nizamları elektr shinjırlarında tok hám kernewlerdi esaplaw ushın qollanıladı. Bul nizamlar, ásirese, quramalı shinjirlar (tarmaq) hám sistemalardı analizlewde, qarsılıqlardı hám toktı anıqlawda áhmiyetli. Máselen, elektron qurilmalar hám mikrosxemalardı joybarlawda, ásirese kernewler hám toklar arasındaǵı quramalı qatnaslardı esaplawda qollanıladı. Faradeydin indukciya nizamı (Elektr-magnit indukciya) Fizikada: Faradaydıń indukciya nızamı elektr maydanınıń ózgeriwi nátiyjesinde magnit maydanınıń payda boliwin túsindiredi. Bul nizam boyinsha, waqit ózgeriwine baylanıslı magnit agımı elektr togin payda etedi.E=−dΦdt\mathcal{E} = - \frac{d\Phi}{dt}E=−dtdΦ Elektrotexnikada qollanılıwı: Bul nizam elektr generatorları, transformatorlar, motorlar hám elektromagnitler islew principin quraydı. Mısalı, elektr generatorlarında mexanikalıq energiya elektr energiyasına aylandırıladı, bul bolsa Faraday nızamına tiykarlanadı. Sonday-aq, transformatorlar hám elektromagnitlik indukciya texnologiyaların islep shıǵıwda tiykarǵı nızamlardan biri. Elektr shinjırları hám olardıń qásiyetleri Seriyalı Shinjirlar Seriyalı shinjırlar - bul elektr shinjırınıń bir túri bolıp, onda barlıq komponentler (rezistorlar, kondensatorlar, batareyalar hám basqa elementler) bir-birine izbe-iz jalǵanadı. Bul túrdegi shinjırda tok tek bir joldan aģadı hám barlıq komponentler bir-birine tikkeley jalganadı. Parallel Shinjirlar Elementler bir-birine parallel jalģanadı, hárbir element arqalı tok óz aldına jolında aģadı. Birlestirilgen Shinjirlar Seriyalı hám parallel jalǵanıwlar birlestirilgen quramalı shınjırlardı payda etedi. Elektronika hám Mikrokontrollerler 1 Tranzistorlar Tranzistorlar - bul yarımótkizgishli elektron komponentler bolip, olar kernew yamasa toktı kúsheytiw, óz ara jetkerip beriw, yamasa almastırıw wazıypaların atqaradı. Tranzistorlar, tiykarınan, eki túrdegi yarımótkizgish materiallarınan, yagniy n-tip (ótkiziwshi) hám p-tip (izolyator) Yarımótkizgishlerden dúzilgen boladı. 2 Mikrokontrollerler Qıyın, programmalastırılatuǵın elektron qurilmalar bolıp, olar hár qıylı wazıypalardı orınlaw ushın programmalastırıw múmkin. Mikrokontroller - bul kishi ólshemdegi, biraq júdá qúdiretli mikroprocessorlar bolip, olar kompyuter sistemalarınıń ayırım funkciyaların óz ishine aladı. 3 Sensorlar Qorshagan ortalıqtaǵı hár qıylı ózgerislerdi anıqlaw ushın qollanıladı (temperatura, jaqtılıq, basım, háreket). Sensorlar - sırtqı ortalıqtan maglıwmatlardı ólshew hám qayta islewge imkan beretuģın elektron qurılmalar bolip, olar fizikalıq yamasa ximiyalıq ózgerislerdi seziw hám bul ózgerislerdi elektr signalına aylandırıwga arnalgan. Elektrotexnikanıń Ámeliy qollanılıwı Elektrotexnikanıń ámeliy qollanılıwı - bul elektrotexnika pániniń hár túrli tarawlarda, sanaatta, kúndelikli turmista hám texnologiyalıq sistemalarda qollanılıwı. Elektrotexnika zamanagóy texnologiyalar hám infrastruktura sistemalarınıń tiykarı bolıp, ol elektr energiyasın islep shıǵarıwdan baslap, onı bólistiriw, isletiw hám basqarıwǵa shekemgi barlıq processlerde belsene qatnasadı. Elektrotexnika hár bir taraw ushın zárúr bolǵan texnologiyalardıń tiykarı bolıp, onıń ámeliy qollanılıwı kúndelikli turmısımızdan baslap, joqarı texnologiyalıq sistemalarǵa shekemgi keń sheńberdegi tarawlardı óz ishine aladı. Elektr energiyasın islep shıǵarıw, basqarıw hám uzatıwdan baslap, avtomatlastırıw, transport sistemaları, medicina hám aqıllı qalalar qurılısına shekem elektr texnikasınıń áhmiyeti hár bir tarawda sezilerli dárejede artıp barmaqta. Fizika hám Elektrotexnika úyreniwdiń abzallıqları 1 Jana Texnologiyalardı Túsiniw Fizika hám elektrotexnika bilimleri zamanagóy texnologiyalardı tereń túsiniwge járdem beredi. 2 Kásiplik imkaniyatlar Bul tarawlar hár qıylı kásiplik imkaniyatlardı ashıp beredi hám joqarı talapqa ie. 3 Dóretiwshi sheshimler tabıw Fizika hám elektrotexnika bilimleri átirapımızdaǵı mashqalalardı sheshiw ushın dóretiwshi sheshimler tabıwǵa járdem beredi. Juwmaq hám keyingi qádemler Fizika hám elektrotexnika tirishiliktiń barlıq tarawlarına tásir etiwshi áhmiyetli pánler. Bul prezentaciya usı tarawlardıń tiykarları, áhmietli nızamları hám ámeliy qollanılıwı haqqında ulıwma maǵlıwmat berdi. Keyingi basqıshta siz bul pánlerdi tereńirek úyreniwińiz múmkin, qosımsha resurslardı oqıp, tájiriybeler ótkeriw hám ámeliy joybarlardı ámelge asırıw arqalı. Fizika nizamları elektrotexnikanıń tiykargı principleri hám texnologiyalarına súyenedi. Elektromagnetizm, tok hám kernew, indukciya, energiya saqlanıwı sıyaqlı fizika nizamları elektronika, elektr quwatlılıǵı hám mexanikalıq sistemalar dizaynında ámelde keń qollanıladı. Bul nizamlardı duris túsiniw hám olardan paydalanıw elektrotexnika hám elektronikanıń rawajlanıwına járdemlesedi. Seriyalı shinjırlar ápiwayı hám qolaylı esaplanadı, biraq olardıń ayırım kemshilikleri de bar, máselen, bir komponent islemey qalganda pútkil sistemanıń islemewi. Solay bolsa da, olar kóplegen ápiwayı sistemalarda islewde tabıslı qollanıladı. Paydalanılgan ádebiyatlar "Fizika tiykarları" (P.B. Moon, M.F. Tinel) Bul kitap fizikanıń tiykargı nızamları, mexanika, elektromagnetizm, termodinamika hám optika sıyaqlı bólimlerdi óz ishine aladı. "Elektrotexnika tiykarları" (A.N. Rezin, V.I. Sidorov) Elektr tarmaqları hám qurilmalarınıń islew principleri, Ohm nizamı, Kirxof nizamları hám basqa elektrotexnikada qollanılatuģın nizamlar haqqında tolıq túsindiriwler berilgen. "Elektronika hám elektrotexnikanıń ámeliy qollanılıwı" (V.L. Kulagin) Bul kitap elektrotexnikanıń ámeliy tarawlarında, máselen, energiya islep shıǵarıw, elektr transportı hám basqarıw sistemalarında qalay paydalanılıwın úyretedi. "Fizika hám elektrotexnika" (A.I.Vaynshteyn) Fizikanıń elektrotexnika menen baylanıslı tárepleri, ólshemler, energiya, elektr maydanları hám tuwri sızıqlı hám ózgermeli tok sistemalarınıń islew principleri haqqında magliwmat beredi. "Elektromagnit maydanlar hám indukciya" (B.A. Nikitin) Elektromagnitlik indukciya, Faradey hám Lenc nizamları hám olardan elektrotexnikada qalay paydalanıw haqqında túsinikler beredi. "Elektromagnit hám elektr texnikası" (A.S. Popov) Elektromagnit maydanlar hám elektr energiyasın bólistiriw, elektromagnit indukciya nizamları, hám basqa elektrotexnikalıq procesler haqqında maǵlıwmatlar.

Похожие

Fizika tarixi
Radioaktiv zatlar menen islegende radiasion qawipsizlik tiykarları
Fizika va kimyoda plazma
Fizika haqida boshlang'ich qiziqarli ma'lumotlar
Elektrotexnika va signallarni qayta ishlash fani uchun umumiy taqdimot