Elektromagnit maydondagi zaryad - Физика - Презентации

Elektromagnit maydondagi zaryad

Загружено в:

26.02.2024

Скачано:

0

Размер:

225.083984375 KB

Reja 1 • Nisbiylik nazariyasida zarrachalar va zaryad 2 • Elektromagnit maydondagi zaryad uchun ta’sir integrali. 4-potensialELEKTROMAGNIT MAYDONDAGI ZARYAD Zamonaviy tasavvurlarga ko’ra kichik energiyalarda zarrachalar ikki turga bo’linadi. Birinchi turdagilar ichki tarkibi namoyon bo’lmaydigan elektron, proton – elementar zarrachalar bo’lsa, ikkinchi turdagilari shu elementar zarrachalardan tashkil topgan murakkab sistemalar atomlar, ionlar, molekulalar bo’lib, mikroskopik zarrachalar deyiladi. Наг ikkala turdagi zarrachalarni bundan keyin zarrachalar deb ataymiz. 01 01 01 02 12 01 13 03 13

Juda katta sondagi zarrachalar to’plami makroskopik sistcma deyiladi. Zarrachalarning muhim xarakteristikalaridan biri ular orasidagi o’zaro ta’sirdir Zaryadning ikkita muhim xususiyati bor. Birinchisi . Zaryadlangan barcha elementar zarrachalarning zaryadi absolyut qiymati birday bo’lib, ishorasi bilan farq qiladi. Ikkinchisi, fundamental ahamiyatga ega bolgan zaryadning barcha hollarda saqlanish qonunidir. Bu qonun saqlanish qonunlari ichida eng fundamentali hisoblanadi .

Mikroskopik elektrodinamikada zaryadlangan zarrachalar soni uncha katta bo’lmagan sistemalarning xossalari o’rganiladi . Klassik mexanikadan ma’lumki, zarrachalarning ta’sirlashishi oniy vaqtdagi ular orasidagi masofaga bog’liq bo’lgan o’zaro ta’sir potensiali (U(|r 2 |-|r 1 |) bilan aniqlanadi. Maydon fizik hodisa – o’zaro ta’sirni o’rganishning bir vositasi hisoblangan. O’zaro ta’sirning uzatilish tezligi chekli bo’lganligi sababli nisbiylik nazariyasida holat tubdan o’zgaradi: z arrachaga ta’sir etayotgan kuch uning shu vaqtdagi fazodagi o’rni bilan aniqlanmaydi, chunki bir zarrachaning fazodagi holatining o’zgarishi ikkinchi zarrachada qandaydir chekli vaqtdan so’ng ma’lum bo’ladi.

Bunga ko’ra bir-biridan ma’lum masofada turgan zarrachalar bevosita ta’sirlashmasdan fizik real maydon orqali ta’sirlashadi deb hisoblashimiz kerak. Maydon fizik reallikka aylanadi. Shunday qilib, zarrachalarning ta’sirlashishi quyidagicha amalga oshadi: Bir zaryadlangan zarracha o’z atrofida maydon hosil qiladi va maydon o’z navbatida ikkinchi zaryadlangan zarracha bilan ta’sirlashadi. Klassik mexanikada har qanday sharoitda deformatsiyalanmaydigan mutloq qattiq jism tushunchasini kiritish mumkin edi. Nisbiylik nazari yasida bunday tushunchani kiritib bo’lmaydi. Chunki turli sanoq sistemadagi kuzatuvchilar uchun jismning o’lchamlari turlicha bo’ladi.

Bu misoldan ko’rinib turibdiki, maxsus nisbiylik nazariyasida mutloq qat tiq jism tushunchasini kiritib bo’lmaydi. Shu sababli klassik nisbiylik nazariyasida real o’lchamga ega bo’lgan jism o’lchamsiz nuqta bilan almashtiriladi.Shuning uchun nisbiylik nazariyasida mutloq qattiq jism tushunchasi faqat ko’rilayotgan sanoq sistema uchun o’rinli bo’ladi. Boshqa sanoq sistemadagi kuzatuvchi uchun bu jism endi boshqa qattiq jismga o’tadi. Buni quyidagi misolda ko’rish mumkin. O’z o’qi atrofida aylanayotgan doiraviy disk masalasi.

Tashqi elektromagnit maydonga kiritilgan zaryad uchun ta’sir integrali ikki qismdan iborat bo’ladi. Birinchisi, faqat zaryadli zarraga tegishli bo’lib Ikkinchisi esa maydonning zaryadga ta’sirini ifodalab, ularning xarakteristikalari bilan aniqlanadi . 2 • Elektromagnit maydondagi zaryadli zarracha uchun ta’sir integrali

4-potensial A i va bizga shu vaqtga qadar ma’lum bo’lgan yagona 4-radius-vektor dx i yordamida yagona skalyar A i dx i kattalikni hosil qilish numkin . Maydon vektor xususiyatga ega bo’lganligi uchun koordinata va vaqtning funksiyasi bo’lgan 4-vektor bilan tafsiflanishi kerak. Bu vektor A i bilan belgilanadi va 4-potensial deb ataladi . Ta’sir integrali skalyar, demak, integral ostida skalyar kattalik turishi kerak. Yuqoridagi fikrlarni e’tiborga olib ta’sir integralini quyidagi cha yozamiz:

4-potensial A i aniqlanishiga ko’ra 4-vektordir. Uning fazoviy tashkil etuvchilari A=A x , A y , A z maydonning vektor potensiali deyiladi va oddiy vektorni tashkil qiladi. Vaqt tashkil etuvchisi A 0 = φ skalyar potensial deyiladi. Shunday qilib, 4-potensialni ko’rinishda yozish mumkin. Bunga asosan (2) ni uch o’lchovli ko’rinish da yozamiz: ¿ ¿ &#55349;&#56401;&#55349;&#56390; = √ &#55349;&#56400; 2 &#55349;&#56401; &#55349;&#56417; 2 − &#55349;&#56401; &#55349;&#56415; 2 = √ ¿ ¿ ⃗&#55349;&#56419; = &#55349;&#56401; ⃗&#55349;&#56415; &#55349;&#56401;&#55349;&#56417;

Bu yerda (1) ni hisobga olsak, integral chegaralari a va b dunyo nuqtalariga mos keluvchi vaqtlar bilan almashadi: elektromagnit maydonda zaryadning harakatini aniqlovchi Lagranj funksiyasini beradi Lagranj funksiyasidan tezlik bo’yicha hosila olamiz: Bu yerda P - zarrachaning umumlashgan impulsi, p - zarrachaning oddiy impulsi.

Maydonga kiritilgan zaryadning energiyasini yozamiz: Maydonga kiritilgan zaryadning Gamilton funksiyasi Yuqorida aniqlangan kattaliklarni kichik tezliklar uchun ko’rib chiqamiz. Bu holda Langranj funksiyasi quyidagi ko’rinishga o’tadi: Bu yerda mc 2 hadni Langranj funksiyaning xossasiga binoan tushirib qoldirdik. Impuls Gamilton funksiyasi

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati 1. AbdumalikovA.A., Elektrodinamika, “Cholpon", T., 2011.- 344 b. 2. Landau , L. D, Lifshits E.M , Teoriya polya.–Izdanie 8-e, stereotipnoe. –M.: Fizmatlit, 2006. – 534 S. 3. Landau, L. D, Lifshits E.M. Elektrodinamika sploshnix sred. – Izdanie 4-e, stereotipnoe. –M.: Fizmatlit, 2003. -656 s 4. Toptigin I.N. Sovremennaya elektrodinamika. - Moskva–Ijevsk, 2002.-736 s. Elektronnaya biblioteka MFTI . 5. Kiselev V.V. Klassicheskaya elektrodinamika. Seminari po kursu «Teoriya polya»: konspekti i uprajneniya. – Protvino, 2004.- 190 s. (Elektronnaya biblioteka MFTI) 6. R.X. Mallin, Klassik elektrodinamika, 1,2 tom. T., 1974 7. V.G. Levich, Kurs teoreticheskoy fiziki 1 tom. M., 1979.

Похожие

Elektromagnit maydondagi zaryadning harakat tenglamasi

Elektromagnit karotaj usullari

Vakumdagi elektr maydoni . Elektr zaryadi va uning saqlanish.qonuni. Kulon qonuni

Elektromagnit maydoni. Maksvell tenglamalari

Relyativistik dinamika elementlari