Ривожланиш ва системалилик - Философия - Презентации

Ривожланиш ва системалилик

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

597 KB

1 Ривожланиш ва системалилик

2Ривожланиш. Жонсиз табиатда ривожланишга юлдузларда юз бераётган эволюция жараёнлари; жонли табиатда – турли организмларнинг ўсиши; жамиятда – фан, техника, саноат ишлаб чиқаришининг ўсиши, ижтимоий муносабатларнинг ўзгариши ва шу каби- лар мисол бўлиб хизмат қилиши мумкин. «Ривожланиш» тушунчаси нафақат мод- дий, балки идеал дунёга, хусусан, инсон тафаккурига нисбатан, масалан, умуман онгнинг ёки айрим фикр, ғоя, назариянинг ривожланиши тўғрисида сўз юритил- ган ҳолда, қўлланилиши мумкин. Фикрнинг ривожланиши унинг «пишиб етили- ши»ни, яъни мураккаблашуви, такомиллашуви, янада аниқроқ маъно касб этиши ва шу кабиларни англатади. Бироқ, шуни таъкидлаш лозимки, нарсалар ва ҳодиса- ларнинг объектив дунёсидан фарқли ўлароқ, субъектив конструкциялар (тафаккур, ғоялар, назариялар) ҳаракати ва ривожланишига нисбатан кўлам кўрсаткичлари татбиқ этилиши мумкин эмас. Айни вақтда идеал нарсалар ва ҳодисалар даража- сида ривожланиш жараёнлари, худди моддий нарсалар дунёсидаги каби вақтда кечади.

3Ў згаришларнинг умумий хусусияти табиатнинг ўзгарувчанлиги фалсафа фалсафий билимларнинг махсус бўлими – диалектика

4Фалсафа тарихида ҳаракат ҳақидаги тасаввурлар Гераклит Ҳаракат миқдор жиҳатидан оддий жойдан-жойга кўчишузлукли ва узлуксиз нарса ва жараёнларнинг ўзаро нисбати барқарор ва ўзгарувчан нарса ва жараёнларнинг ўзаро нисбати

5Ҳамма нарса оқиб, ўзгариб туради . Айни бир вақтда дарёга икки марта тушиб бўлмайди Гераклит ҳар қандай ҳаракат манбаи ички жараёнларнинг қарама-қаршилигиГераклит, Эпикур

6Аристотель борлиқнинг турлари қанча бўлса, ҳаракат ва ўзгаришларнинг турлари ҳам шунча ҳаракатни билмаслик сабабларни билмаслик

7Зенон апориялари амалда мавжуд қарама-қаршиликларни кўрсата олган Парменид Зенон «Ҳамма нарса кўпдир»«Ҳамма нарса бир»

8Апориямуҳокамадаги зиддият туфайли ҳал этиб бўлмайдиган ҳолат муаммомантиқий қийинчилик ҳал этилиши мушкул бўлган ҳолат

9Форобий Ҳаракат вужуди мумкиннинг ички моҳиятидан ке - либ чиқади . ашёлар, воқеаларда содир бўладиган ўзгариш , осойишталик билан мавжуд бўлади Ибн Сино вужуди мумкиннинг ички моҳиятидан келиб чиқади , ашёлар, воқеаларда содир бўладиган Ўзгариш , осойишталик билан мавжуд бўлади

10Уйғониш даври БОРЛИҚ унга хос бўлган руҳ томонидан ҳаракатга келтирилади

11Янги давр механикаси БОРЛИҚ ташқи куч таъсир ҳаракатга кел ади

12П.Гольбах ҳаракат механизмини икки турини фарқлашни таклиф қилди жисмларнинг жойдан-жойга кўчишидан иборат бўлган массалар ҳаракати муайян жисмга хос энергияларга, яъни моҳиятга, бу жисм ташкил топган материянинг кўринмас молекулалари уйғунлиги, таъсири ва қарши таъсирига боғлиқ бўлган ички ва яширин ҳаракат

13Классик метафизиклар ҳаракат деганда Диалектик а тарафдорлари ҳаракат деганда жисмнинг шу вақтда шу жойда, бошқа вақтда бошқа жойда бўлишини тушунади ҳаракатнинг зиддиятли эканлигини якдиллик билан тан олади

14Ҳозирги замон фалсафасида «ҳаракат» тушунчаси . « К енг» маънода умуман ҳар қандай ўзгариш ҳақидаги тасаввур сифатида талқин қилинади. Ҳаракатни уму - ман ўзгариш сифатида тушуниш ҳаракат турларининг бутун ранг-баранглигини унинг муайян бир турига боғ - лаш тўғри эмаслиги ҳақида огоҳлантиради ва ҳаракат шаклларининг умумий хусусияти ва бир-бирига айла - ниш қобилиятига ишора қилади. «Умуман ўзгариш» деганда, бизнинг улар ҳақидаги фикр-мулоҳазаларимиз - дан қатъи й назар, объектив мавжуд бўлган барча ўзга - ришлар, турли жараёнлар назарда тутилади.

15Фанда тарихан ҳ аракатни тушунишнинг икки концепцияси мавжуд Метафизик субстанционализм Объект нинг унга хос =андай ҳ аракат хос б ў лмаган ҳолда ў з ў зидан мавжуд б ў лиш ; Ҳ аракат объектга =андайдир таш=и таъсир натижаси ; Субстанциянинг мутла=лаштирилиши Идеалистик релятивизм Умуман субстанциянинг инкор =илиниши ; Ҳ еч =андай бошловчисиз соф ҳ аракатнинг мавжудлигини эълон =илиниши ; Ҳ аракатнинг мутло=лаштирилишиҲ АРАКАТ Ҳ А Қ ИДАГИ ТАСАВВУРЛАРНИНГ ШАКЛЛАНИШИ

16Объектив борлиқнинг миқдор ва сифат ўзгаришларини ифодалаш ҳаракат ривожланиш

17Ҳаракат ва ҳаракатсизликнинг ўзаро нисбати табиий жараёнлар ўзгариши ҳодисалар ҳолатларининг ўзгаришиФалсафада ҳаракат нафақат турли жисмларнинг маконда механик силжиши

18Бирон-бир табиий объект ёки ҳодисани уларнинг табиий ҳолатида англаб етмоқчи бўлсак, «ҳаракат» тушунчасини четлаб ўтишимиз мумкин эмас. узлуксиз ҳаракатда ги элементар зарралар тинимсиз ўзгариш жараёнини Ҳаракатсизлик ҳолатидаги нарса

19Ҳаракат абадий ва йўқ бўлмас материядан ажралмас ва мутлақ ўткинчинисбий Ҳаракатсизлик

20Ҳаракат шакллари Ҳаракат шакллари механик физик кимёвий биологик ижтимоий

21Ҳаракат – материянинг ажралмас хусусияти Хусусиятлари М атериянинг ўзидан келиб чиқади (ундаги мавжуд қарама-қаршиликлар, уларнинг ягоналиги ва кураши); Барча нарсани ўзида қамраб олувчи (ҳамма нарса ҳаракатда, итарилади ва тортилади, атом ҳамда майда зарралар; тирик организмнинг доимий фаолияти давом этади – юрак, овқат ҳ азм қилиш тизимининг ишлаши, физикавий жараёнлар давом этиши; кимёвий элиментлар ҳаракатланиши, тирик организмлар ҳараатланиши, дарёларнинг оқиши, табиатда моддалар нинг айланма ҳаракати содир бўлиши, жамият доимий такомил лашиб бориши; Ер, бошқа қоинот жисмлари ўз ўки ва Қуёш (юлдузлар) атрофида айланиши; галактикаларда юлдузлар тизими ҳаракатланиши, галактикалар нинг эса оламда ҳаракатланиши кузатилади; Д оимий равишда (ҳар доим мавжуд; ҳаракат баъзи шаклларининг ўрнига янгилари вужудга келади. Ҳаракат турлари механик ҳаракат физик ҳаракат кимёвий ҳаракат ижтимоий ҳаракат Ҳаракат типлари Сифатий – материя ўзининг ўзгариши, ички тузилишининг қайта қурилиши ва янги моддий объектлар ҳамда уларнинг сифатий хусусиятининг вужудга келиши. Динамик ҳаракат – эски шакл доирасида мазмуннинг ўзгариши, илгариги моддий шаклларнинг «потенциалини очиш» Популяциявий ҳаракат – объект тузилишининг тубдан ўзгариши, бунинг натижасида янги объект вужудга келади, материя бир шаклдан иккинчисига ўтади. Популяциявий ҳаракат- ўзгариш эволюцион ҳамда «эмержмент» (ҳеч нарсага асосланмаган портлаш йўли билан) йўли билан содир бўлиши мумкин. Миқдорий – материя ва энергиянинг майдондаги кўчиши

22Ҳ аракат ( ҳ ар қ андай ў згариш ва умуман ў заро таъсир) Моддий Ҳ аракатнинг асосий шакллари Биологик шакли Кимёвий шакли Физика шаклиМеханик шакли Идеал жараёнлар Идеал Моддий жараёнлар Моддий ишлаб чи=ариш Ижтимоий шакли Ижтимоий борли= Маънавий ишлаб чи=ариш Маънавий фаолият Маънавий маданият Субъектив тафаккур Ижтимоий онг Ҳ АРАКАТ ШАКЛЛАРИНИНГ КЛАССИФИКАЦИЯСИ

23Материя ҳаракатининг геологик шакли Материя ҳаракатининг геологик шакли мавжудлиги ҳақидаги тахминни қабул қилсак, материянинг мазкур шакли механик, физик ва кимёвий ўзаро таъсирларни ўз ичига олган дастлабки синтез сифатида амал қилади. Бу қадимги “хаос” категориясида ўз аксини топади. Мазкур категория нафақат тартибга солинмаганлик ва тартибсизлик далили сифатида, балки стихияли шакл - ланиш тамойили сифатида ҳам талқин қилинади. Бу ҳолда органик дунё вужудга келишидан олдинги та - биат механик, физик ва кимёвий жараёнларнинг олға қараб ривожланишидан эмас, балки уларнинг умумий, дифференциацияланмаган ўзаро таъсиридан ташкил топади.

$24ИЖТИМОИЙ ФИЗИККИМЁВИЙБИОЛОГИК МЕХАНИКМАТЕРИЯ ХАРАКАТИ АСОСИЙ ШАКЛЛАРИНИНГ Ў ЗАРО АЛО Қ АДОРЛИГИ Диалектик қ араш.  қ уйи шакллар ю қ ори шаклларга қ и р ради, биро қ ю қ ори шакл қ уйи шаклларнинг йи\индиси эмас балкиянги сифатидир. Метафизик =араш. • Ю қ ори шакллар =уйи шаклларга тенглашади. • Ю=ори шаклларнинг ҳ аракати ў рганилганда, уларда =уёш шаклларининг таъсири ҳ исобга олинмайди.$

25Ҳ аракат – Тара ққ иёт Ҳ аракат Тара ққ иёт Тара ққ иёт ў зида сифат ў згаришларини мужассамлаш-тирувчи қ айтарилмас ў згариш-нинг ў зига хос турлари.Ҳ аракат-й ў налиш и , натижаси , хусусиятидан қ атъий назар умуман ҳ ар қ андай ў згариш. Тара ққ иёт қ уйидагилар билан характерланади :Ҳ АРАКАТ ВА ТАРА ҚҚ ИЁТНИНГ МУТАНОСИБЛИГИ 1. Й ў налиши. 2. Кетма-кетлиги. 3. Ворисийлиги. 4. Такрорла н увчи моментлари. 5. Эскининг инкор қ илиниши ва янгинин г пайдо бўлиши 6. Тараққиёт бу - жараён

26Ҳ аракат ва сокинликнинг мутаносиблиги • Ҳ аракат мутла қ ва нисбий • Сокинлик – ҳ аракат моменти • Сокинлик доимо нисбий • Мутло қ сокинлик мавжуд эмас Ҳ аракат - ҳ ар қ андай ў згариш жараёни, макон ва замонда намоён б ў лувчи ҳ ар қ андай ў заро таъсир. Сокинлик - ҳ аракат натижаси ёки услуби. Ҳ АРАКАТ ВА СОКИНЛИК

27прогресс регресс Орқага қайтмаслик ва муайян йўналишга эгалик хос бўлган ҳаракат типи ривожланиш деб аталади. Бунда нарса ёки ҳодиса Структурасининг мураккаблашуви, улар ташкил топиш даражасининг юксалиши юз бер ади Агар ҳаракат тескари йўналишда – баркамолроқ ва ривожланганроқ шакллардан унча ривожланмаган шаклларга, мураккабдан оддийга қараб юз берадиҲаракат типлари .

28ХУЛОСА Ҳозирги замон олимлари материя ҳаракатининг техник, кибер - нетик ва информацион шакллари тўғрисида сўз юритмоқдалар . Бу масалалар кўп жиҳатдан баҳслидир. Аммо шу нарса шубҳасизки, объектив борлиқни янада чуқурроқ ўрганиш нафақат мавжуд тас - нифларнинг муфассаллашуви ва такомиллашувига, балки материя ҳаракатининг янги шакллари тўғрисидаги ғоялар ва назариялар пайдо бўлишига ҳам олиб келади. Зеро, ҳар бир шакл бутун олам универсал ривожланиш жараёнининг имкониятларидан бирини рўёбга чиқаришга хизмат қилади.

Похожие

Ҳаракат ва ривожланиш

Ҳаракат ва ривожланиш

Ҳаракат ва ривожланиш

Ўзаро алоқадорлик ва ривожланиш конунлари

Hатурфалсафанинг ривожланиш босқичлари