Falsafiy tafakkur taraqqiyotining asosiy bosqichlari - Философия - Презентации

Falsafiy tafakkur taraqqiyotining asosiy bosqichlari

Загружено в:

13.03.2024

Скачано:

0

Размер:

2542.1748046875 KB

Falsafiy tafakkur taraqqiyotining asosiy bosqichlari

Reja 1)Falsafiy taraqqiyotning bosqichlari 2)Sharq falsafasi va G‘arb falsafasi 3)Yangi zamon falsafiy qarashlari va ularning namoyandalari

1-reja Qadimgi Sharq va G‘arbda shakllangan falsafa insoniyatning ilm, fan, ma'naviy taraqqiyotining debochasi hisoblanadi. Ularning rivojlanishi, o‘ziga xosligi va betakrorligidan qat'iy nazar, ayrim umumiy qonuniyatlarga ega. Birinchidan, falsafiy tafakkur Sharqda ham, G‘arbda ham ijtimoiy ongning dastlabki shakli sifatidagi mifologiya negizida vujudga kelgan. Mifologiya inson o‘zini atrof muhitdan ajratishga va hodisalarni tabiiy sabablarga muvofiq tushuntirishga qodir emasligi bilan tavsiflanadi

Qadimda Sharq falsafasi ham, G‘arb falsafasi ham yaxshilik va yomonlik, go‘zallik va xunuklik, adolat va adolatsizlik, do‘stlik, birodarlik, muhabbat va nafrat, baxt, lazzatlanish va azob chekish, ilmu ma'rifat kabi muammolarning yechimini izlagan. Bu jarayon o‘sha davr buyuk faylasuflarining fikrlarida ayniqsa, bo‘rtib namoyon bo‘ladi, masalan: - Konfutsiy: “Odamlar seni bilmasliklaridan g‘am chekma, o‘zing odamlarni bilmasligingdan g‘am chek” deb ataydi -

Zardo‘sht: “Ezgu fikr, ezgu so‘z, ezgu amal”; - Geraklit: “Men uchun bir kishi, agar u hammadan yaxshi bo‘lsa, o‘n ming kishiga teng”; - Demokrit: “Axmoqni maqtagan aslida unga yomonlik qiladi; - Epikur: “O‘lim qo‘rqinchli emas: men ungacha mavjudman, u mendan keyin mavjud”;

Al-Xorazmiy jahon ilm- fani va falsafasid a Mu hammad ibn Muso al- X orazmiy matematik, astronom, faylasuf sifatida o‘ziga xos o‘rin tutadi Xorazmiy maxsus falsafiy asar yozmagan bo‘lsa-da, lekin uning matematika, geometriya, geografiya, astronomiya, tarixga oid barcha kitoblarida ilmiy isbotlangan falsafiy fikr- mulohazalar mavjud.

Xristian falsafasi an’analari Avreliy Avgustin (354-430y.y.) tomonidan davom ettirildi. Avgustin falsafasi xristian va qadimgi falsafiy ta’limotlarning qorishmasi sifatida vujudga keddi. U ilohiyotga oid bir qancha asarlar yozdi. U kichkina olam - «mikrokosm» o‘zida moddiy jism tabiatini mujassamlashtirgan. Bundan tashqari, inson aql va erkin iroda sohibidir. Ruh - nomoddiy abadiy, insonning ixtiyorida erkin. Inson nima qilmasin, nimaga qo‘l urmasin - hammasi xudo amri- farmonidir.

Sxolastik falsafa vakillari o‘z tadqiqotlarida eti qodning aqldan ustuvor turishi, uning birlamchi va muhim ekanligiga asoslanganlar. Bundan tashqari, turli-tuman aqidaviy masalalar muhokamasi qat or falsafiy muammolarni keltirib chiqargan. Ulardan eng muhimi u mumiylikning ayrimlikka, alohidalikka munosabati masalasidir IX-XII asarlarda realistlarni asosan sxolastlar tashkil etar edi. Ularning yirik namoyondalaridan biri irlandiyalik Ioann Skot (Eriugena) edi.Uning ta’limoticha, barcha jismlar aslida ruhiy mohiyatga ega. Jism holat va xossalari, aslida, sezgilarimizning illyuziyasidir, xolos. Sxolastik falsafa

Sxolastlar orasida P.Abelyar (1079- 1142y.y.) yirik faylasuf sifatida tan ildi. U muqaddas kitob va ilohiyot to‘g‘risidagi adabiyotlardagi ziddiyatlarni hal etishda aqlga murojaat etish zarur, degan chaqiriq bilan chiqdi. Uni versaliyalar mohiyati bahs- munozaralarida o‘ta nominalistik va realistik qarashlarga qarshi edi

Rodjer Bekon (1210- 1294y.y.) - sxolastikaga qarshi qaratilgan muxolifatning asosiy vakili. Uning qalamiga “Katta ilmiy tadqiqot” va “Kichik ilmiy tadqiqot”lar mansub. Asarda inson tafakkuri, nazariyasi, fan va nazariya, tils hunoslik, eksperimental fanlar hamda axloq falsafasining masalalariy bay on etil lgan.

Ekzistensializm (lotincha «existentia» - yashash, mavjudlik so‘zidan oli ngan) yoki «yashash falsafasi» - hozirgi zamon falsafiy ta’limotlarining eng ko‘p tarqalganlaridan biridir. Ekzistensializm falsafa sifatida XX asrning 20- yil larida vujudga kelgan. Uning asosiy vakillari Germaniyada M.Xaydegger, K.Yaspers, Fransiyada P.Marsel, Sh.T.SartrlardirM.Xaydegger

Ekzistensializmning ichida ateistik (Sartr, A.Kamyu, Haydegger, MerloPonti) va diniy (Marsel, Yaspers, Shestov, Buber, Berdyaev) tomonlari ham mavjudligi uning ziddiyatli ekanligidan dalolat beradi. Bundan tashqari, ekzistensializm ta’limotida Gussel fenomenologiyasi, fransuz personalizmi (Lakrua, Mun’e, Nedonsel), nemis dialektik teologiyasi (Tillix, Bultman)ning ta’siri ham sezilarlidir. Sartr

Похожие

Milliy falsafiy tafakkur va uning o'tmishi, zamonaviy rivojlanishi

Tafakkur

Mantiq fanining predmeti va rivojlanishining asosiy bosqichlari

Falsafiy qonunlar

Falsafiy dunyoqarash