Borliq falsafasi - Философия - Презентации

Borliq falsafasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

359.5 KB

Borliq falsafasiBorliq falsafasi

 1. Borliq muammosining falsafiy mazmuni.  2. Borliqning asosiy shakllari.  3. Harakat, fazo va vaqt.

• Bоrliq - u o’zigа ob’yektiv vа sub’еktiv riаllikni , mаvjud bo’lgаn vа mаvjud bo’lаdigаn оlаmlаrni , mоddiylik vа mа’nаviylikni , o’tmish vа kеlаjаkni , o’limni vа hаyotni , ruх vа jismni qаmrаb оluvchi tushunchаdir .

 Borliq tushunchsi falsafiy jihatdan juda keng ma’noda bir butun reallik sifatida tushuniladi.  Borliq muammosining falsafiy tahlili shuni ko’rsatadiki dunyo bir butun abadiy mavjud lekin uni tashkil etgan narsalar o’z mavjudligijihatidan har xil o’tkinchidir.  Hozirgi zamon falsafiy adabiyotlarida “ borliq ” so`zini tor va keng ma`noda tushinish hollariga duch kelamiz. Tor ma`noda “borliq” ongga bogliq bo`lmagan ob`ektiv olamni bildiradi; keng ma`noda - bu barcha mavjud narsalardir.

Borliq Moddiy borliq Manaviy borliq Insonning , uning ongidan tash q arida ob'ektiv reallik sifatida mavjud bo'lgan narsalar h odisalar va jarayonlardan iborat . Faqat inson ongi bilan bog’liq , sub'ek tiv reallik sifatida mavjud bo'lgan fikr- lar , hoyalar , qarash - lar tarzidagi bor - liqning ko'rinishidir.

 Moddiy borliq 3 turga bo’linadi 1. Tabiiy borliq yoki tabiat borlig’i 2. Insoniy borliq yoki inson borlig’i. 3. Ijtimoiy borliq yoki jamiyat moddiy borlig’i.

Ma’naviy borliq 2 turga bo’linadi Individuallashgan ma’naviy borliq. Ob’yektivlashgan ma’naviy borliq.

 Inson borlig’ida insonning tabiat taraqqiyotining mahsuli sifatida tabiiy borliqning har ikki shakliga oid tomonlar bilan birga , ijtimoiy-tarixiy taraqqiyot mahsuli sifatida unda ijtimoiy ma’naviy borliqning ham barcha shakllariga xos tomonlarning yig’indisi mujassamlangandir.  Inson borlig’i ham tabiat, ham jamiyat va ham ruhiyat qonunlariga bo’ysunadi.

Ijtimoiy borliq- individual, yakka shaxs va jamiyat borligining birligini bildiradi. “ Ijtimoiy borliq deyilganda, individual yakka shaxs va jamiyat hayotining hamma tomonlari emas, balki faqat ularning moddiy hayoti tushuniladi”. Ijtimoiy borliq jamiyatning yaxlit moddiy hayotini, moddiy nematlar yaratish va ishlab chiqarish jarayonida kishilar amalga oshiradigan munosabatlarni nazarda tutadi.

Harakat Fazo Vaqt  Atribiut - muayyan jismning aynan shu jism ekanligini belgilovchi xususiyatlari uning atribiutlari b o’ ladi .  Borliq atribiutlari deganda – uning ajralmas tub xususiyatlari tushuniladi.

 “ Fazo” va “vaqt” falsafiy va umumilmiy fundamental kategoriyalar sirasiga kiradi. Buning sababi shundaki, ular borliqning eng umumiy holatini aks ettiradi va ifodalaydi. Borliqning tegishli shakllari va turlariga muvofiq harakat ham moddiy va ma`naviy shaklda yuz berishi mumkin. Adabiyotlarda moddiy harakatning quyidagi shakllari mavjudligi qayd etiladi: mexanik harakat, fizik harakat, kimyoviy harakat, biologik harakat, ijtimoiy harakat. Alohida insonning va jamiyatning ma`naviy, tafakkur faoliyati bilan boglangan barcha jarayonlar harakatning ideal- ma`naviy shakliga kiradi.  Har qanday moddiy va ma`naviy ob`ektning mavjudligi uni tashkil etadigan elementlarning o`zaro taosir etishlari tufayli yuz beradi. Masalan, atomlar yadro va elektronlar o`rtasidagi muayyan o`zaro taosir tufayli mavjuddir, tirik organizmlarning yashab turishi, borligi - organik molekula, xujayra va organlarning bir-biriga o`zaro taosiri natijasidir. Jamiyat ham kishilarning faoliyati, insonning tabiat bilan o`zaro taosiri oqibatida mavjud bo`ladi.

 Borliq mavjudligining asosiy struktural shakllariga fazo va vaqt kiradi.  Inson muntazam ravishda o`z boshidan o`zgarish, harakat va rivojlanishni kechirib to`rgan olamda yashaydi. Har qanday ob`ektning o`zgarishi va rivojlanishi fazo va vaqtdagina ro`y berishi mumkin, boshqacha aytganda o`zgarayotgan va rivojlanayotgan borliq fazoviy va vaqt nuqtai nazardan strukturaga egadir. “Fazo” va “vaqt” kategoriyalari moddiy va ma`naviy tizimlarning struktura nuqtai nazaridan shaklini, tartibga tushganligini, o`zgaruvchanligining suroati va darajasini eks ettiradi. Demak, har qanday ob`ekt, har qanday hodisa va jarayon fazo va vaqtdan tashqarida mavjud bo`la olmaydi.

Harakat shakllariga quyidagilar kiradi.  1. Mexanik harakat (jismlarning fazodagi siljishi.  2. Fizik harakat (issiqlik, yorug’lik, elektr, magnitizm.)  3. Kimyoviy harakat (kimyoviy birikish va parchalanish agregat holatlarning bir-biriga o’tishi.)  4. Biologik harakat (organik hayot)  5. Ijtimoiy harakat.

 Materiya atributlariichida uning asosiy yashash usuli, mavjudlik shakli- bu harakatdir, chunki materiyaning har qanday ko’rinishining yaxlitligi harakat tufayli saqlanadi.  Harakat bir tomondan moddiy jismlarning tashkil etuvchi elementlar va turli jismlar o’rtasidagi aloqadorliklarning natijasi sifatida boshqa tomondan esa ularda ro’y beruvchi o’zgarishlar sifatida sodir bo’ladi.

Falsafa fanidan Mavzu: Borliq falsafasi. Bajardi: 22-11 guruh talabasi Sultonova Dilnoza Tekshirdi: Mastonov K.

Похожие

Borliq (ontologiya) va rivojlanish falsafasi

Borliq falsafasi (Ontologiya). Jamiyat falsafasi va inson borlig‘i

Zardushtiylik falsafasi

Ingliz falsafasi

Global muammolar falsafasi