Zaharli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy konsepsiyasi - Экология - Презентации

Zaharli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy konsepsiyasi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

1247 KB

Zaharli moddalarning Zaharli moddalarning ruxsat etilgan chegaraviy ruxsat etilgan chegaraviy konsepsiyasikonsepsiyasi

Atmosferani ifloslanishiga qarshi Atmosferani ifloslanishiga qarshi kurashkurash ► Atmosferani ifloslanishiga Atmosferani ifloslanishiga qarshi kurash bo’yicha qarshi kurash bo’yicha o’tkaziladigan mantiqiy o’tkaziladigan mantiqiy tadbirlar majmuasiga — tadbirlar majmuasiga — atmosferani ifloslantiruvchi atmosferani ifloslantiruvchi asosiy manbalardan biri bo’lgan asosiy manbalardan biri bo’lgan avtomo billar uchun yangi avtomo billar uchun yangi turdagi dvigatellar yaratish, turdagi dvigatellar yaratish, ularni texnologik toza yonilg’i ularni texnologik toza yonilg’i turiga o’tkazish, atmosfera turiga o’tkazish, atmosfera havosini ifloslantiruvchi barcha havosini ifloslantiruvchi barcha korxonalarni shahardan korxonalarni shahardan tashqariga joylashtirish, ishlab tashqariga joylashtirish, ishlab chiqarish korxonalarini bir-chiqarish korxonalarini bir- biriga yaqin joylashtirishni biriga yaqin joylashtirishni qat’iyan man etish va boshqa qat’iyan man etish va boshqa shu kabi tadbirlar kiradi. shu kabi tadbirlar kiradi.

Sanoat korxonalari va Sanoat korxonalari va kommunal xo’jaliklari kommunal xo’jaliklari chiqindilarichiqindilari ► Sanoat korxonalari va kommunal xo’jaliklari chiqindilari Sanoat korxonalari va kommunal xo’jaliklari chiqindilari hisobiga shaharlar atrofida turli chiqindi omborlarining hisobiga shaharlar atrofida turli chiqindi omborlarining paydo bo’lishi, axlatxonalarning ko’payishi atmosfera paydo bo’lishi, axlatxonalarning ko’payishi atmosfera havosini ifloslanishdan muhofaza qilishni taqazzo etadi. havosini ifloslanishdan muhofaza qilishni taqazzo etadi. Mazkur masala gigiena fanining masalasi bo’libgina Mazkur masala gigiena fanining masalasi bo’libgina qolmay, balki ijtimoiy va iqtisodiy masala hamdir. qolmay, balki ijtimoiy va iqtisodiy masala hamdir. Biroq, bu masala kompleks ravishda hal etilmasa, Biroq, bu masala kompleks ravishda hal etilmasa, echilishi murakkab bo’lgan muammo bo’lib koladi. echilishi murakkab bo’lgan muammo bo’lib koladi. Hozirgi vaqtda atmosfera havosini muhofaza qilish Hozirgi vaqtda atmosfera havosini muhofaza qilish maqsadida uch xil tadbirni amalga oshirish ko’zda maqsadida uch xil tadbirni amalga oshirish ko’zda tutiladi. Bular mantiqiy, texnik va loyixalashga tutiladi. Bular mantiqiy, texnik va loyixalashga asoslangan tadbirlardir. Mazkur tadbirlarni amalga asoslangan tadbirlardir. Mazkur tadbirlarni amalga oshirish bilan aholi turar joylaridagi atmosfera havosi oshirish bilan aholi turar joylaridagi atmosfera havosi bulg’anishlarini ruxsat etiladigan miqdorini ta’minlash bulg’anishlarini ruxsat etiladigan miqdorini ta’minlash mumkin, qolaversa, aholining sanitariya-turmush mumkin, qolaversa, aholining sanitariya-turmush sharoitini ham yaxshilasa bo’ladi.sharoitini ham yaxshilasa bo’ladi.

Texnologik tadbirlar. Texnologik tadbirlar. ► Atmosfera havosini muhofaza qilishda Atmosfera havosini muhofaza qilishda texnologik tadbirlarning ahamiyati kattadir. texnologik tadbirlarning ahamiyati kattadir. Ko’riladigan tadbir asosida tashki muhit Ko’riladigan tadbir asosida tashki muhit ob’ektlariga, jumladan, havoga tashlanadigan ob’ektlariga, jumladan, havoga tashlanadigan chiqindilar miqdorini qisqartirish yoki mutloq. chiqindilar miqdorini qisqartirish yoki mutloq. tuxtatish zarur. Buning uchun sanoat tuxtatish zarur. Buning uchun sanoat korxonalaridagi texnologik jarayonlarni korxonalaridagi texnologik jarayonlarni takomillashtirish, hatto chiqindisiz yoki kam takomillashtirish, hatto chiqindisiz yoki kam chiqindili texnologiyalarni joriy etish mumkin. chiqindili texnologiyalarni joriy etish mumkin. Bunday texnologiyalar mutloq berk jarayonlar Bunday texnologiyalar mutloq berk jarayonlar bo’lib, unda chiqindilar butunlay bo’lmaydi, bo’lib, unda chiqindilar butunlay bo’lmaydi, chiqindi moddalar boshqa maxsulotlar ishlab chiqindi moddalar boshqa maxsulotlar ishlab chiqarish uchun xom ashyo vazifasini o’taydi. chiqarish uchun xom ashyo vazifasini o’taydi. Chiqkindisiz yoki kam chiqindili ishlab Chiqkindisiz yoki kam chiqindili ishlab chiqarish jarayonlarini tashkil etishda xom chiqarish jarayonlarini tashkil etishda xom ashyo tayyorlash, mavjud materiallardan tula ashyo tayyorlash, mavjud materiallardan tula foydalanish, ularni chiqindi sifatida tashqi foydalanish, ularni chiqindi sifatida tashqi muhitga tashlamaslik chora-tadbirlari ko’riladi. muhitga tashlamaslik chora-tadbirlari ko’riladi. Albatta, chikindisiz texnologiya jarayonlarini Albatta, chikindisiz texnologiya jarayonlarini ishlab chikish nazariy jixatdan oson bo’lsa-da, ishlab chikish nazariy jixatdan oson bo’lsa-da, amalda uni joriy etish juda murakkabdir. Shuni amalda uni joriy etish juda murakkabdir. Shuni ham aytib o’tish kerakki, chiqindisiz ham aytib o’tish kerakki, chiqindisiz ishlaydigan sanoat korxonalari faoliyatlari ishlaydigan sanoat korxonalari faoliyatlari asosini barcha xom ashyolarni tayyor asosini barcha xom ashyolarni tayyor mahsulotlarga aylantirish tashkil qiladi. mahsulotlarga aylantirish tashkil qiladi.

► Ayrim olimlarning fikricha, atmosfera Ayrim olimlarning fikricha, atmosfera havo qatlamini ifioslantiruvchi havo qatlamini ifioslantiruvchi manba — avtotransport vositalaridan manba — avtotransport vositalaridan chiqqan zaharli gazlar hisoblanadi. chiqqan zaharli gazlar hisoblanadi. Katta odam soni milliondan oshgan Katta odam soni milliondan oshgan shaharlarda 3,4 ben (a) terenning shaharlarda 3,4 ben (a) terenning miqdori 100 m3 havoda 1,7 m kg miqdori 100 m3 havoda 1,7 m kg yetadi aslida bu ko'rsatkich 0,2—0,4 yetadi aslida bu ko'rsatkich 0,2—0,4 m kg atrofida bo'lishi me'yoriy m kg atrofida bo'lishi me'yoriy hisoblanadi. 1 dona avtomobil bir hisoblanadi. 1 dona avtomobil bir yilda o'rtacha 4 tonna oksigenni yilda o'rtacha 4 tonna oksigenni havodan olib atrof-muhitga 800 is havodan olib atrof-muhitga 800 is gazi 40 kg azot oksidi va 200 kg gazi 40 kg azot oksidi va 200 kg zaharli modda hamda uglevodorodni zaharli modda hamda uglevodorodni tashlaydi. Hozirgi kunda dunyoda tashlaydi. Hozirgi kunda dunyoda avtomobillar soni oshib avtomobillar soni oshib borayonganini hisobga olsak, borayonganini hisobga olsak, ulaming qay darajada ifloslantirish ulaming qay darajada ifloslantirish imkoniga ega ekanligini ko'ramiz.imkoniga ega ekanligini ko'ramiz.

► Ular sanoat chiqindilari, kimyo Ular sanoat chiqindilari, kimyo sanoati zaharli gazlari, og'ir sanoati zaharli gazlari, og'ir sanoat va rangli metallurgiya sanoat va rangli metallurgiya ham avtomobil transporti ham avtomobil transporti harakati-dan kelib chiqadigan harakati-dan kelib chiqadigan zaharli gazlar hisoblanadi. Fan zaharli gazlar hisoblanadi. Fan va texnika rivojlangan asrda va texnika rivojlangan asrda yashayotgan insoniyat yashayotgan insoniyat atmosferadagi zaharli gaz atmosferadagi zaharli gaz konsen-tratsiyasini inson va konsen-tratsiyasini inson va boshqa tirik jonzotlar uchun boshqa tirik jonzotlar uchun xavfsiz yoki xavfli bo'lish xavfsiz yoki xavfli bo'lish holatlarini aniqlaganlar. holatlarini aniqlaganlar. Shuning uchun ekologiyada Shuning uchun ekologiyada zaharli gaz larning atmosferada zaharli gaz larning atmosferada ruxsat etilgan konsentratsiyasi ruxsat etilgan konsentratsiyasi REK va REM.REK va REM. ► Ruxsat etilgan konsentratsiyasi Ruxsat etilgan konsentratsiyasi (REK) — deb shunday kimyoviy (REK) — deb shunday kimyoviy moddalar yoki birikmasiga moddalar yoki birikmasiga aytiladiki, ular inson aytiladiki, ular inson organizmiga uzoq vaqt ta'sir organizmiga uzoq vaqt ta'sir qilib tursa ham mutlaqo zarar qilib tursa ham mutlaqo zarar qilmaydi, organizmda qilmaydi, organizmda patologik o'zgarishlar yoki patologik o'zgarishlar yoki kasalliklar keltirib chiqarmaydi.kasalliklar keltirib chiqarmaydi.

RR adioaktiv moddalar aktivligi, adioaktiv moddalar aktivligi, radiatsiya birligiradiatsiya birligi ► Aslida radiatsiya so'zi "nurlanish" degan ma`noni anglatadi Aslida radiatsiya so'zi "nurlanish" degan ma`noni anglatadi va keng doiradagi fizik hodisalarni qamrab oladi. va keng doiradagi fizik hodisalarni qamrab oladi. Radioaktivlik bilan odatda kundalik hayotda ham duch Radioaktivlik bilan odatda kundalik hayotda ham duch kelamiz. Radiatsiya ta`mga, rangga, hidga ega bo'lmagani va kelamiz. Radiatsiya ta`mga, rangga, hidga ega bo'lmagani va uni inson organizmi yaqqol sezmasligi sababli uni faqat uni inson organizmi yaqqol sezmasligi sababli uni faqat maxsus nazorat uskunalari yordamida aniqlash mumkin.maxsus nazorat uskunalari yordamida aniqlash mumkin. ► Mamlakatimizda radiatsiyaning eng ko'p uchraydigan turi - Mamlakatimizda radiatsiyaning eng ko'p uchraydigan turi - bu tabiiy radiatsiya (tabiiy radioaktivlik), ya`ni o'zining bu tabiiy radiatsiya (tabiiy radioaktivlik), ya`ni o'zining tarkibida yuqori darajali radioaktiv elementlarni saqlashi tarkibida yuqori darajali radioaktiv elementlarni saqlashi mumkin bo'lgan muayyan materiallardir. Shu sababdan mumkin bo'lgan muayyan materiallardir. Shu sababdan sohada doimiy monitoring o'rnatish maqsadga muvofiqdir. sohada doimiy monitoring o'rnatish maqsadga muvofiqdir. Misol uchun, qurilish materiallari yoki mineral o'g'itlar ishlab Misol uchun, qurilish materiallari yoki mineral o'g'itlar ishlab chiqaruvchi o'z mahsulotining radiatsiyaviy omil bo'yicha chiqaruvchi o'z mahsulotining radiatsiyaviy omil bo'yicha sifati nazoratiga mas`uliyat bilan yondashishi zarur. sifati nazoratiga mas`uliyat bilan yondashishi zarur. Sanitariya qoidalari va me`yorlariga asosan turarjoy va Sanitariya qoidalari va me`yorlariga asosan turarjoy va jamoat binolarini qurishda foydalaniladigan har qanday jamoat binolarini qurishda foydalaniladigan har qanday materiallarda tabiiy radioaktiv moddalar aktivligi, radiatsiya materiallarda tabiiy radioaktiv moddalar aktivligi, radiatsiya birligi 370 Bk/kg dan oshmasligi lozim. birligi 370 Bk/kg dan oshmasligi lozim.

REK me'yoriy ruxsatiREK me'yoriy ruxsati ► REK me'yoriy ruxsatining REK me'yoriy ruxsatining eng yuqori holati eng yuqori holati insonning (hid, 20 daqiqa insonning (hid, 20 daqiqa davomida yorug'lik) davomida yorug'lik) reflektor his qilishiga reflektor his qilishiga asoslab topilgan. Bir asoslab topilgan. Bir kecha-yu kunduzlik REK kecha-yu kunduzlik REK bir kecha-yu kunduz bir kecha-yu kunduz davomida inson organiz davomida inson organiz miga mutlaqo zarar miga mutlaqo zarar keltirmasligi kerak.keltirmasligi kerak. ► Inson me'yoriy yashab Inson me'yoriy yashab umr ko'rishi uchun umr ko'rishi uchun quyidagi sharoitga asos-quyidagi sharoitga asos- lanib yashashi kerak.lanib yashashi kerak.

"O'zbekiston Respublikasining yadroviy "O'zbekiston Respublikasining yadroviy terrorchilik aktlariga qarshi kurash terrorchilik aktlariga qarshi kurash to'g'risidagi xalqaro konvensiyaga to'g'risidagi xalqaro konvensiyaga qo'shilishi haqida"qo'shilishi haqida" ► Atom energiyasi bo'yicha xalqaro agentlikning (XAEA) Atom energiyasi bo'yicha xalqaro agentlikning (XAEA) "Radioaktiv manbalarning xavfsizligi va saqlanishini "Radioaktiv manbalarning xavfsizligi va saqlanishini ta`minlash bo'yicha tadbirlar Kodeksi" (2004 yilda ta`minlash bo'yicha tadbirlar Kodeksi" (2004 yilda Kodeksni siyosiy qo'llab-quvvatlash bo'yicha qaror Kodeksni siyosiy qo'llab-quvvatlash bo'yicha qaror qabul qilingan), "Markaziy Osiyoda yadro qurolidan qabul qilingan), "Markaziy Osiyoda yadro qurolidan holi zona to'g'risidagi shartnomani (Semipalatinsk, holi zona to'g'risidagi shartnomani (Semipalatinsk, 2006 yil 8 sentyabr) ratifikatsiya qilish haqida"gi (2007 2006 yil 8 sentyabr) ratifikatsiya qilish haqida"gi (2007 yil 2 aprel), "O'zbekiston Respublikasining yadroviy yil 2 aprel), "O'zbekiston Respublikasining yadroviy terrorchilik aktlariga qarshi kurash to'g'risidagi xalqaro terrorchilik aktlariga qarshi kurash to'g'risidagi xalqaro konvensiyaga qo'shilishi haqida"gi (2008 yil 9 aprel), konvensiyaga qo'shilishi haqida"gi (2008 yil 9 aprel), "Ishlatib bo'lingan yoqilg'i bilan muomalada bo'lish "Ishlatib bo'lingan yoqilg'i bilan muomalada bo'lish xavfsizligi to'g'risidagi va radioaktiv chiqindilar bilan xavfsizligi to'g'risidagi va radioaktiv chiqindilar bilan muomalada bo'lish xavfsizligi haqidagi birlashgan muomalada bo'lish xavfsizligi haqidagi birlashgan Konvensiyaga O'zbekiston Respublikasining qo'shilishi Konvensiyaga O'zbekiston Respublikasining qo'shilishi to'g'risida"gi (2008 yil 11 dekabr) O'zbekiston to'g'risida"gi (2008 yil 11 dekabr) O'zbekiston Respublikasining qonunlari qabul qilindi.Respublikasining qonunlari qabul qilindi.

► Shuning bilan birga, mavjud Shuning bilan birga, mavjud radiatsiyaviy xavfli ob`ektlar radiatsiyaviy xavfli ob`ektlar holati ularning haqiqiy holati ularning haqiqiy ekologik xavf darajasini ekologik xavf darajasini aniqlash hamda kompleks aniqlash hamda kompleks tadbirlar ishlab chiqish tadbirlar ishlab chiqish maqsadida sinchiklab maqsadida sinchiklab o'rganish va tekshirish o'rganish va tekshirish lozimligini taqozo etmoqda. lozimligini taqozo etmoqda. Radiatsiyaviy va yadroviy Radiatsiyaviy va yadroviy xavfsizlik sohasidagi xavfsizlik sohasidagi qonunchilikda o'tkazilgan qonunchilikda o'tkazilgan kuzatuv va tahlillar shuni kuzatuv va tahlillar shuni ko'rsatadiki, bugungi kunda ko'rsatadiki, bugungi kunda radiatsiyaviy xavfsizlik radiatsiyaviy xavfsizlik sohasidagi ishlarni nazorat sohasidagi ishlarni nazorat qiladigan idoralarning qiladigan idoralarning ishlarini muvofiqlashtiruvchi ishlarini muvofiqlashtiruvchi organni belgilash O'zbekiston organni belgilash O'zbekiston Respublikasining Respublikasining "Radiatsiyaviy xavfsizlik "Radiatsiyaviy xavfsizlik to'g'risidagi" Qonunining to'g'risidagi" Qonunining joylarda yanada samaraliroq joylarda yanada samaraliroq bajarilishi imkonini beradi. Bu bajarilishi imkonini beradi. Bu esa o'z navbatida, amaldagi esa o'z navbatida, amaldagi qonunchilikka yanada aniqlik, qonunchilikka yanada aniqlik, qo'shimcha va o'zgartishlar qo'shimcha va o'zgartishlar kiritish lozimligini talab etadi.kiritish lozimligini talab etadi.

Похожие

Atrof muhit sifati normativlari - ifloslantiruvchi moddalarning ruxsat etilgan me’yorlari, turlari, o’lchovlari bilan tanishish

Zaharli kimyoviy moddalar va ekogigiyena

O‘zbekiston shaharlari atmosfera havosini Ekologik byulletenlar ma’lumotlari bo‘yicha baholash

Tuproqlarning zaharli moddalari va texnogen chiqindilar bilan ifloslanishi

Atrof muhitni muxofaza qilishning huquqiy asoslari2