logo
  1. Главная страница
  2. Презентации
  3. Экология
  4. Iqlimning o’zgarishi

Iqlimning o’zgarishi

Загружено в:

23.09.2019

Скачано:

0

Размер:

956.970703125 KB
Скачать
IQLIMNING O’ZGARISHI Иқлим ўзгариши бўйича экспертлар огоҳлантиради: 2100 йилга келиб, Антарктида ва Гренландия музликларининг фаол эриши туфайли жаҳон океани сатҳи 18-59 сантиметрга кўпайиши мумкин, бу баъзи орол давлатлари ва соҳилбўйи шаҳарларининг ҳалокатли сув остида қолишига олиб келиши мумкин. Жаҳоннинг 130 мамлакатидан 2,5 минг олимдан таркиб топган БМТ ҳукуматлараро комиссияси томо- нидан тайёрланган «Иқлим ўзгариши-2007» маъру- заси 2007 йил 2 февралда Парижда атроф-муҳитни қилиш масалалари бўйича халқаро конфе- ренцияда эълон қилинди. Маърузада инсон фаолияти натижасида рўй бераётган глобал исишига шубҳасиз далиллар келтирилган. 100 йиллик Глобал башоратлар буғхона газлари (БГ) ташламаларини қисқартириш бўйича чоралар кўрилганида ҳароратнинг 1,4 дан 5,80С гача кўтарилишини кўрсатмоқдаIQLIM O'ZGARISHI IQLIMNI O'ZGARISHI Ҳозирги вақтда кузатилаётган иқлимнинг гло- бал ўзгариши атроф-муҳитнинг турли компонентла- ри ва уларнинг алоҳида хусусиятларига, ижтимоий- иқтисодий тармоқларга таъсир етказмоқда. Ўзбекистон ҳудуди бўйича иқлим мониторин- ги маълумотлари ХХ ва XXI аср бошларида исиш- нинг турғун тамойилини кўрсатмоқда, унинг суръати ўн йиллик учун 0,20С дан ошади, бу шимолий ярим- шар бўйича исишнинг ўртача суръатидан 40 фоизга ортиқдир. Исиш оқибатида минтақада Орол денгизи ҳавзасининг дарёларини таъминлайдиган қор-музлик ресурсларининг майдони таназзулга учрамоқда ва қисқармоқда. Сўнгги ярим асрда Марказий Осиё тоғли музликлари учдан бир қисмдан ортиққа қисқарди 2. 6.1. Ҳарорат ўзгариши Ҳаво ҳарорати. Бу кўрсаткич кўплаб агроиқлимий ва гидрофизик хусусиятларни ҳисоб- китоб қилиш учун қўлланилади. Термик шароит- лар ўсимликлар маҳсулдорлигини, экиш муддатлари, ўсимлик ривожланиши босқичларининг давомийли- гини аниқлайди. Йилнинг термик шароитларидан ке- либ чиқиб, иситиш даври давомийлиги ва ёнилғига эҳтиёж белгиланади. Базавий иқлимий меъёрлардан чекланишларда акс этган ҳавонинг ҳарорати Ўзбекистонда рўй бе- раётган иқлим ўзгаришларини акс эттиради. Маъ- лумотлар мамлакатда кузатилаётган исиш суръат- ларини, яъни атмосферада буғхона газлари концен- трациясининг ошиши оқибатида рўй берган глобал исишга минтақавий иқлимий тизимнинг реакцияси- ни кўрсатади. Республика асосий метеорологик стан- циялари кўрсаткичлари асосида аниқланган тренд, минтақада йиллараро иқлимнинг кескин ўзгариши асосида рўй бераётган барқарор исиш тамойилини кўрсатмоқда (19-расмга қаранг) HARORATNING O'ZGARISHI Кўп йиллик кўрсаткичлар қаторини таҳлил қилиш намгарчилик танқислиги такрорланиши ва жадаллигини баҳолаш имконини беради. 1933 йил- дан 2007 йилгача амалдаги кўп йиллик маълумотлар кўрсатишича, сўнгги ўн йилликда минтақада жадал исиш негизида йиллараро ёғингарчиликлар тартиби ўзгаришининг кучаяётганлиги кўзга ташланмоқда, бунда уларнинг кўпайиш тамойили кузатилмоқда (20-расмга қаранг). 20-расм. Ўзбекистон бўйича стандартлаш ти- рилган ёғингарчиликлар индексининг ўзгариши Қор билан қопланган кунлар сони. Ўзбекистон шароитида турғун қор қопламининг сақланиши фақат шимолий ва 1000 м дан баланд тоғли туманлар- да кузатилади. Ҳудуднинг қолган текислик қисмида ва тоғёнбағрида қорли қоплам фақат муайян йиллар- да сақланади холос. Бу маълумотлар бутун республика ҳудуди бўйича қорли қопламнинг маконли-вақтли тақсимланиши бўйича йилнинг совуқ даврини баҳолашда қўлланилади. Йилнинг совуқ даврида қор тўпланиши ва унинг сақланиши давомийлиги кўп жиҳатдан баҳорги-ёзги оқим катталигини белгилай- ди, яъни айнан қор заҳираси сув йиғимларига эриган сувнинг асосий тўпланиши ва вегетация оқимининг эриган сув таркибини белгилаб беради. Минтақанинг кўплаб дарёлар ҳавзасида қор қопламли кунлар сони қисқараётганлиги тамойили қайд қилинмоқда, бу минтақа метеостанцияларида кузатиладиган ҳаво ҳарорати ўсиши тамойилига мувофиқдир. Бу ахборот боқиладиган чорвачилик, лалми деҳқончилик ва сув хўжалиги ташкилотлари учун кўникиш стратегияси- ни ишлаб чиқишда муҳим аҳамият касб этади. Ўзбекистон Республикасининг баъзи тоғли ҳудудлари учун 1995 йилдан 2007 йилгача қор қопламли кунлар сонининг динамикаси 21-расмда кўрсатилган 21-расм. Баъзи тоғли ҳудудлар учун қор қопламли кунлар сонининг динамикаси

Похожие

Global iqlim o’zgarishi va unga sabab bo’ladigan omillarni tahlil qilish. Iqlim o’zgarishi indikatorlari
Iqlim o’zgarishi va tuproqlarnging ifloslanishi muammolari
Iqlim o’zgarishi va suv-yer resuslarining transchegraviy ekologik muommolari
O’zbekiton ko’llari orol muammolari va kelajagi
Atmosfera havosini muhofaza qilish